Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2016

Το Ποίημα της Εβδομάδας: Αυλή, του Νίκου Βαρδάκα



Μεγαλώσαμε μαζί σε εκείνη την αυλή. Παιδιά
ήμασταν όπως και τώρα στην ψυχή, μα τα πόδια
πληγιάζανε απ΄την μπάλα και το πέσιμο στο χώμα
απ΄την λάσπη της βροχής.
Αντέξαμε στον χρόνο, σαν φίλοι στο σχολείο και μαλώναμε
για μπίλιες και είδωλα της μουσικής χωρίς να ποτιζόμαστε
απ΄το νερό των καναλιών της tv.
Είμαστε αδύναμοι στις αλλαγές της ζωής, μα πιο δυνατοί
στα καλέσματα της ψυχής. Το χώμα που πατάμε αφήνει ίχνη
και το παρελθόν μας στην αυλή βαδίζει στο μέλλον..

Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2016

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Τὸ Χριστόψωμο (1887)



Μεταξὺ τῶν πολλῶν δημωδῶν τύπων, τοὺς ὁποίους θὰ ἔχωσι νὰ ἐκμεταλλευθῶσιν οἱ μέλλοντες διηγηματογράφοι μας, διαπρεπῆ κατέχει θέσιν ἡ κακὴ πενθερά, ὡς καὶ ἡ κακὴ μητρυιά. Περὶ μητρυιᾶς ἄλλοτε θὰ ἀποπειραθῶ νὰ διαλάβω τινὰ πρὸς ἐποικοδόμησιν τῶν ἀναγνωστῶν μου. Περὶ μιᾶς κακῆς πενθερᾶς σήμερον ὁ λόγος.
Εἰς τί ἔπταιεν ἡ ἀτυχὴς νέα Διαλεχτή, οὕτως ὠνομάζετο, θυγάτηρ τοῦ Κασσανδρέως μπαρμπα-Μανώλη, μεταναστεύσαντος κατὰ τὴν Ἑλληνικὴν Ἐπανάστασιν εἰς μίαν τῶν νήσων τοῦ Αἰγαίου, εἰς τί ἔπταιεν ἂν ἦτο στεῖρα καὶ ἄτεκνος; Εἶχε νυμφευθῆ πρὸ ἑπταετίας, ἔκτοτε δὶς μετέβη εἰς τὰ λουτρὰ τῆς Αἰδηψοῦ, πεντάκις τῆς ἔδωκαν νὰ πίῃ διάφορα τελεσιουργὰ βότανα, εἰς μάτην, ἡ γῆ ἔμενεν ἄγονος. Δύο ἢ τρεῖς γύφτισσαι τῆς ἔδωκαν νὰ φορέσῃ περίαπτα θαυματουργὰ περὶ τὰς μασχάλας, εἰποῦσαι αὐτῇ ὅτι τοῦτο ἦτο τὸ μόνον μέσον, ὅπως γεννήσῃ, καὶ μάλιστα υἱόν. Τέλος καλόγηρός τις Σιναΐτης τῇ ἐδώρησεν ἡγιασμένον κομβολόγιον, εἰπὼν αὐτῇ νὰ τὸ βαπτίζῃ καὶ νὰ πίνῃ τὸ ὕδωρ. Τὰ πάντα μάταια.
Ἐπὶ τέλους μὲ τὴν ἀπελπισίαν ἦλθε καὶ ἡ ἀνάπαυσις τῆς συνειδήσεως, καὶ δὲν ἐνόμιζεν ἑαυτὴν ἔνοχον. Τὸ αὐτὸ ὅμως δὲν ἐφρόνει καὶ ἡ γραῖα Καντάκαινα, ἡ πενθερά της, ἥτις ἐπέρριπτεν εἰς τὴν νύμφην αὐτῆς τὸ σφάλμα τῆς μὴ ἀποκτήσεως ἐγγόνου διὰ τὸ γῆράς της.
Εἶναι ἀληθὲς ὅτι ὁ σύζυγος τῆς Διαλεχτῆς ἦτο τὸ μόνον τέκνον τῆς γραίας ταύτης, καὶ οὗτος δὲ συνεμερίζετο τὴν πρόληψιν τῆς μητρός του ἐναντίον τῆς συμβίας αὐτοῦ. Ἂν δὲν τῷ ἐγέννα ἡ σύζυγός του, ἡ γενεὰ ἐχάνετο. Περίεργον δὲ ὅτι πᾶς Ἕλλην τῆς ἐποχῆς μας ἱερώτατον θεωρεῖ χρέος καὶ ὑπερτάτην ἀνάγκην τὴν διαιώνισιν τοῦ γένους του.
Ἑκάστοτε, ὁσάκις ὁ υἱός της ἐπέστρεφεν ἐκ τοῦ ταξιδίου του, διότι εἶχε βρατσέραν, καὶ ἦτο τολμηρότατος εἰς τὴν ἀκτοπλοΐαν, ἡ γραῖα Καντάκαινα ἤρχετο εἰς προϋπάντησιν αὐτοῦ, τὸν ὡδήγει εἰς τὸν οἰκίσκον της, τὸν ἐδιάβαζε, τὸν ἐκατήχει, τοῦ ἔβαζε μαναφούκια*, καὶ οὕτω τὸν προέπεμπε παρὰ τῇ γυναικὶ αὐτοῦ. Καὶ δὲν ἔλεγε μόνα τὰ ἐλάττώματά της, ἀλλὰ τὰ αὐγάτιζε· δὲν ἦτο μόνον «μαρμάρα», τουτέστι στεῖρα, ἡ νύμφη της, τοῦτο δὲν ἤρκει, ἀλλ᾽ ἦτο ἄπαστρη*,ἀπασσάλωτη*, ξετσίπωτη, κτλ. Ὅλα τὰ εἶχεν, «ἡ ποίσα, ἡ δείξα, ἡ ἄκληρη».
Ὁ καπετὰν Καντάκης, σφλομωμένος, θαλασσοπνιγμένος, τὰ ἤκουεν ὅλα αὐτά, ἡ φαντασία του ἐφούσκωνεν, ἐξερχόμενος εἶτα συνήντα τοὺς συναδέλφους του ναυτικούς, ἤρχιζαν τὰ καλῶς ὥρισεςκαλῶς σᾶς ηὗρα, ἔπινεν ἑπτὰ ἢ ὀκτὼ ρώμια, καὶ μὲ τριπλῆν σκοτοδίνην, τὴν ἐκ τῆς θαλάσσης, τὴν ἐκ τῆς γυναικείας διαβολῆς καὶ τὴν ἐκ τῶν ποτῶν, εἰσήρχετο οἴκαδε καὶ βάρβαροι σκηναὶ συνέβαινον τότε μεταξὺ αὐτοῦ καὶ τῆς συζύγου του.
Οὕτως εἶχον τὰ πράγματα μέχρι τῆς παραμονῆς τῶν Χριστουγέννων τοῦ ἔτους 186… Ὁ καπετὰν Καντάκης πρὸ πέντε ἡμερῶν εἶχε πλεύσει μὲ τὴν βρατσέραν του εἰς τὴν ἀπέναντι νῆσον μὲ φορτίον ἀμνῶν καὶ ἐρίφων, καὶ ἤλπιζεν ὅτι θὰ ἑώρταζε τὰ Χριστούγεννα εἰς τὴν οἰκίαν του. Ἀλλὰ τὸν λογαριασμὸν τὸν ἔκαμνεν ἄνευ τοῦ ξενοδόχου, δηλ. ἄνευ τοῦ Βορρᾶ, ὅστις ἐφύσησεν αἰφνιδίως ἄγριος, καὶ ἔκλεισεν ὅλα τὰ πλοῖα εἰς τοὺς ὅρμους ὅπου εὑρέθησαν. Εἴπομεν ὅμως ὅτι ὁ καπετὰν Καντάκης ἦτο τολμηρὸς περὶ τὴν ἀκτοπλοΐαν.
Περὶ τὴν ἑσπέραν τῆς παραμονῆς τῶν Χριστουγέννων, ὁ ἄνεμος ἐμετριάσθη ὀλίγον, ἀλλ᾽ οὐχ ἧττον ἐξηκολούθει νὰ πνέῃ. Τὸ μεσονύκτιον πάλιν ἐδυνάμωσε.
Τινὲς ναυτικοὶ ἐν τῇ ἀγορᾷ ἐστοιχημάτιζον ὅτι, ἀφοῦ κατέπεσεν ὁ Βορρᾶς, ὁ καπετὰν Καντάκης θὰ ἔφθανε περὶ τὸ μεσονύκτιον. Ἡ σύζυγός του ὅμως δὲν ἦτο ἐκεῖ νὰ τοὺς ἀκούσῃ καὶ δὲν τὸν ἐπερίμενεν.
Αὕτη ἐδέχθη μόνον περὶ τὴν ἑσπέραν τὴν ἐπίσκεψιν τῆς πενθερᾶς της, ἀσυνήθως φιλόφρονος καὶ μειδιώσης, ἥτις τῇ εὐχήθη τὸ ἀπαραίτητον «καλὸ δέξιμο» καὶ διὰ χιλιοστὴν φορὰν τὸ στερεότυπον «μ᾽ ἕναν καλὸ γυιό».
Καὶ οὐ μόνον τοῦτο, ἀλλὰ τῇ προσέφερε καὶ ἓν χριστόψωμο.
―  Τὸ ζύμωσα μοναχή μου, εἶπεν ἡ θεια-Καντάκαινα, μὲ γειὰ νὰ τὸ φᾷς.
―  Θὰ τὸ φυλάξω ὣς τὰ Φῶτα, διὰ ν᾽ ἁγιασθῇ, παρετήρησεν ἡ νύμφη.
―Ὄχι, ὄχι, εἶπε μετ᾽ ἀλλοκότου σπουδῆς ἡ γραῖα, τὸ δικό της φυλάει ἡ καθεμιὰ νοικοκυρὰ διὰ τὰ Φῶτα, τὸ πεσκέσι τρώγεται.
―  Καλά, ἀπήντησεν ἠρέμα ἡ Διαλεχτή, τοῦ λόγου σου ξέρεις καλύτερα.
Ἡ Διαλεχτὴ ἦτο ἀγαθωτάτης ψυχῆς νέα, οὐδέποτε ἠδύνατο νὰ φαντασθῇ ἢ νὰ ὑποπτεύσῃ κακόν τι.
―  Πῶς τό ᾽παθε ἡ πεθερά μου καὶ μοῦ ἔφερε χριστόψωμο, εἶπε μόνον καθ᾽ ἑαυτήν, καὶ ἀφοῦ ἀπῆλθεν ἡ γραῖα, ἐκλείσθη εἰς τὴν οἰκίαν της καὶ ἐκοιμήθη μετά τινος δεκαετοῦς παιδίσκης γειτονοπούλας, ἥτις τῇ ἔκαμνε συντροφίαν ὁσάκις ἔλειπεν ὁ σύζυγός της.
Ἡ Διαλεχτὴ ἐκοιμήθη πολὺ ἐνωρίς, διότι σκοπὸν εἶχε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν ἐκκλησίαν περὶ τὸ μεσονύκτιον. Ὁ ναὸς δὲ τοῦ ἁγ. Νικολάου μόλις ἀπεῖχε πεντήκοντα βήματα ἀπὸ τῆς οἰκίας της.
Περὶ τὸ μεσονύκτιον ἐσήμαναν παρατεταμένως οἱ κώδωνες. Ἡ Διαλεχτὴ ἠγέρθη, ἐνεδύθη καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὴν ἐκκλησίαν. Ἡ παρακοιμωμένη αὐτῇ κόρη ἦτο συμπεφωνημένον, ὅτι μόνον μέχρις οὗ σημάνῃ ὁ ὄρθρος θὰ ἔμενε μετ᾽ αὐτῆς, ὅθεν ἀφυπνίσασα αὐτὴν τὴν ὡδήγησε πλησίον τῶν ἀδελφῶν της. Αἱ δύο οἰκίαι ἐχωρίζοντο διὰ τοίχου κοινοῦ.
Ἡ Διαλεχτὴ ἀνῆλθεν εἰς τὸν γυναικωνίτην τοῦ ναοῦ, ἀλλὰ μόλις παρῆλθεν ἡμίσεια ὥρα καὶ γυνή τις πτωχὴ καὶ χωλὴ δυστυχής, ἥτις ὑπηρέτει ὡς νεωκόρος τῆς ἐκκλησίας, ἐλθοῦσα τῇ λέγει εἰς τὸ οὖς:
―  Δῶσέ μου τὸ κλειδί, ἦλθε ὁ ἄντρας σου.
―Ὁ ἄντρας μου! ἀνεφώνησεν ἡ Διαλεχτὴ ἔκπληκτος.
Καὶ ἀντὶ νὰ δώσῃ τὸ κλειδὶ ἔσπευσε νὰ καταβῇ ἡ ἰδία.
Ἐλθοῦσα εἰς τὴν κλίμακα τῆς οἰκίας βλέπει τὸν σύζυγόν της κατάβρεκτον, ἀποστάζοντα ὕδωρ καὶ ἀφρόν.
―  Εἶμαι μισοπνιγμένος, εἶπε μορμυρίζων οὗτος, ἀλλὰ δὲν εἶναι τίποτε. Ἀντὶ νὰ τὸ ρίξωμε ἔξω, τὸ καθίσαμε στὰ ρηχά.
―  Πέσατε ἔξω; ἀνέκραξεν ἡ Διαλεχτή.
―Ὄχι, δὲν εἶναι, σοῦ λέγω, τίποτε. Ἡ βρατσέρα εἶναι σίγουρη, μὲ δύο ἄγκουρες ἀραγμένη, καὶ καθισμένη.
―  Θέλεις ν᾽ ἀνάψω φωτιά;
― Ἄναψε, καὶ δῶσέ μου ν᾽ ἀλλάξω.
Ἡ Διαλεχτὴ ἐξήγαγεν ἐκ τοῦ κιβωτίου ἐνδύματα διὰ τὸν σύζυγόν της καὶ ἤναψε πῦρ.
―  Θέλεις κανένα ζεστό;
―  Δὲν μ᾽ ὠφελεῖ ἐμένα τὸ ζεστό, εἶπεν ὁ καπετὰν Καντάκης. Κρασὶ νὰ βγάλῃς.
Ἡ Διαλεχτὴ ἐξήγαγεν ἐκ τοῦ βαρελίου οἶνον.
―  Πῶς δὲν ἐφρόντισες νὰ μαγειρεύσῃς τίποτε; εἶπε γογγύζων ὁ ναυτικός.
―  Δὲν σ᾽ ἐπερίμενα ἀπόψε, ἀπήντησε μετὰ ταπεινότητος ἡ Διαλεχτή. Κρέας ἐπῆρα. Θέλεις νὰ σοῦ ψήσω πριζόλα;
―  Βάλε στὰ κάρβουνα, καὶ πήγαινε σὺ στὴν ἐκκλησιά σου, εἶπεν ὁ καπετὰν Καντάκης. Θὰ ἔλθω κ᾽ ἐγὼ σὲ λίγο.
Ἡ Διαλεχτὴ ἔθεσε τὸ κρέας ἐπὶ τῆς ἀνθρακιᾶς, ἥτις ἐσχηματίσθη ἤδη, καὶ ἡτοιμάζετο νὰ ὑπακούσῃ εἰς τὴν διαταγὴν τοῦ συζύγου της, ἥτις ἦτο καὶ ἰδική της ἐπιθυμία, διότι ἤθελε νὰ κοινωνήσῃ. Σημειωτέον ὅτι τὴν φράσιν «πήγαινε σὺ στὴν ἐκκλησιά σου» ἔβαψεν ὁ Καντάκης διὰ στρυφνῆς χροιᾶς.
―Ἡ μάννα μου δὲν θὰ τό ᾽μαθε βέβαια ὅτι ἦλθα, παρετήρησεν αὖθις ὁ Καντάκης.
―Ἐκείνη εἶναι στὴν ἐνορία της, ἀπήντησεν ἡ Διαλεχτή. Θέλεις νὰ τῆς παραγγείλω;
―  Παράγγειλέ της νὰ ἔλθῃ τὸ πρωί.
Ἡ Διαλεχτὴ ἐξῆλθεν. Ὁ Καντάκης τὴν ἀνεκάλεσεν αἴφνης.
―  Μὰ τώρα εἶναι τρόπος νὰ πᾷς ἐσὺ στὴν ἐκκλησιά, καὶ νὰ μὲ ἀφήσῃς μόνον;
―  Νὰ μεταλάβω κ᾽ ἔρχομαι, ἀπήντησεν ἡ γυνή.
Ὁ Καντάκης δὲν ἐτόλμησε ν᾽ ἀντείπῃ τι, διότι ἡ ἀπάντησις θὰ ἦτο βλασφημία. Οὐχ ἧττον ὅμως τὴν βλασφημίαν ἐνδιαθέτως τὴν ἐπρόφερεν.
Ἡ Διαλεχτὴ ἐφρόντισε νὰ στείλῃ ἀγγελιοφόρον πρὸς τὴν πενθεράν της ἕνα δωδεκαετῆ παῖδα τῆς αὐτῆς ἐκείνης γειτονικῆς οἰκογενείας, ἧς ἡ θυγάτηρ ἐκοιμήθη ἀφ᾽ ἑσπέρας πλησίον της, καὶ ἐπέστρεψεν εἰς τὸν ναόν.
Ὁ Καντάκης, ὅστις ἐπείνα τρομερά, ἤρχισε νὰ καταβροχθίζῃ τὴν πριζόλαν. Καθήμενος ὀκλαδὸν παρὰ τὴν ἑστίαν, ἐβαρύνετο νὰ σηκωθῇ καὶ ἀνοίξῃ τὸ ἑρμάρι διὰ νὰ λάβῃ ἄρτον, ἀλλ᾽ ἀριστερόθεν αὐτοῦ ὑπεράνω τῆς ἑστίας ἐπὶ μικροῦ σανιδώματος εὑρίσκετο τὸ χριστόψωμονἐκεῖνο, τὸ δῶρον τῆς μητρός του πρὸς τὴν νύμφην αὐτῆς. Τὸ ἔφθασε καὶ τὸ ἔφαγεν ὁλόκληρον σχεδὸν μετὰ τοῦ ὀπτοῦ κρέατος.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Περὶ τὴν αὐγήν, ἡ Διαλεχτὴ ἐπέστρεψεν ἐκ τοῦ ναοῦ, ἀλλ᾽ εὗρε τὴν πενθεράν της περιβάλλουσαν διὰ τῆς ὠλένης τὸ μέτωπον τοῦ υἱοῦ αὐτῆς καὶ γοερῶς θρηνοῦσαν.
Ἐλθοῦσα αὕτη πρὸ ὀλίγων στιγμῶν τὸν εὗρε κοκκαλωμένον καὶ ἄπνουν. Ἐπάρασα τοὺς ὀφθαλμούς, παρετήρησε τὴν ἀπουσίαν τοῦ χριστοψώμου ἀπὸ τοῦ σανιδώματος τῆς ἑστίας, καὶ ἀμέσως ἐνόησε τὰ πάντα.
Ὁ Καντάκης ἔφαγε τὸ φαρμακωμένο χριστόψωμον, τὸ ὁποῖον ἡ γραῖα στρίγλα εἶχε παρασκευάσει διὰ τὴν νύμφην της.
Ἰατροὶ ἐπιστήμονες δὲν ὑπῆρχον ἐν τῇ μικρᾷ νήσῳ· οὐδεμία νεκροψία ἐνεργήθη. Ἐνομίσθη ὅτι ὁ θάνατος προῆλθεν ἐκ παγώματος συνεπείᾳ τοῦ ναυαγίου. Μόνη ἡ γραῖα Καντάκαινα ἤξευρε τὸ αἴτιον τοῦ θανάτου.
Σημειωτέον ὅτι ἡ γραῖα συναισθανθεῖσα καὶ αὐτὴ τὸ ἔγκλημά της, δὲν ἐμέμφθη τὴν νύμφην της, ἀλλὰ τοὐναντίον τὴν ὑπερήσπισε κατὰ τῆς κακολογίας ἄλλων. Ἐὰν ἔζησε καὶ ἄλλα κατόπιν Χριστούγεννα, ἡ ἄστοργος πενθερὰ καὶ ἀκουσία παιδοκτόνος, δὲν θὰ ἦτο βεβαίως πολὺ εὐτυχὴς εἰς τὸ γῆράς της.
(1887)

Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου 2016

Tαινιοθήκη της Ελλάδας: Αφιέρωμα στον Φασμπίντερ



Από τις 8 Δεκεμβρίου μέχρι τις 21 Δεκεμβρίου, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος και στην αίθουσα του Ινστιτούτου Goethe παρουσιάζεται ένα πλούσιο πανόραμα από το τεράστιο έργο του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, μαζί με δυο σχετικά ντοκιμαντέρ.

«Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ και ξερό ψωμί». Με αυτούς τους στίχους ένα παλιό τραγουδάκι σατίριζε την «υψηλή κουλτούρα» της εποχής σε αντιπαράθεση με τη λαϊκή τέχνη. Δεν θα μπορούσε να βρει πιο ατυχές παράδειγμα από το σινεμά του Φασμπίντερ, του Γερμανού κινηματογραφιστή που μέχρι τον θάνατό του σε ηλικία 37 χρονών γύρισε 44 ταινίες, 15 τηλεοπτικές σειρές και 15 θεατρικά έργα, μέσα σε έναν παροξυσμό δημιουργικότητας αλλά και αγανάκτησης για τη χώρα του, την κοινωνία της και την πολιτική κατάσταση μετά τον Παγκόσμιο πόλεμο.

Οι ταινίες του Φασμπίντερ δεν είναι «κουλτουριάρικες», ούτε δυσνόητες, είναι όμως στενάχωρες, αγενείς –σε σημείο ύβρεως, προκλητικές και φορτισμένες συναισθηματικά. Όπως πολλοί ριζοσπάστες δημιουργοί, ο Φασμπίντερ δούλεψε πάνω σε υπάρχοντα κινηματογραφικά είδη που είχε γεννήσει η βιομηχανία του Χόλυγουντ και ανατρέποντάς τα προσπάθησε να παραγάγει μια νέα μορφή πολιτικοποιημένου κινηματογράφου. Όμως δεν τον ενδιέφερε να κάνει ένα άμεσο πολιτικό μανιφέστο. Το είδος που τον τράβηξε ήταν το χολιγουντιανό μελόδραμα με γυναίκες στον κεντρικό ρόλο.

Γυναίκες

Οι ηρωίδες του είναι γυναίκες –νοικοκυρές, μητέρες, ερωμένες- που ενώ συνήθως ζουν σε περιβάλλον αποστειρωμένης αφθονίας, γίνονται θύματα βίας και χειραγώγησης. Ήταν η δική του διαμαρτυρία για την μεταπολεμική Γερμανία του κομφορμισμού και της συντήρησης, της υποταγής στον Αμερικανικό ιμπεριαλισμό και της λήθης σε σχέση με το ναζιστικό παρελθόν. Έτσι γεννήθηκε το δικό του πολιτικοποιημένο μελόδραμα. Στο «Ο φόβος τρώει τα σωθικά» διασκευάζει μια παλιότερη αμερικανική ταινία, μόνο που τώρα η ηρωίδα είναι μια εξηντάχρονη εργάτρια που τα φτιάχνει με έναν πολύ νεότερο Βορειοαφρικανό μετανάστη (γκασταρμπάιτερ), προκαλώντας τα ήθη της εποχής αλλά και τις δικές της αξίες.

Η καταπίεση βρισκόταν στο κέντρο της δουλειάς του: ο ρατσισμός, ο σεξισμός, οι γκέι και οι τρανς γίνονταν οι δικοί του περιθωριακοί ήρωες, όπως η τρανσέξουαλ Ελβίρα στη «Χρονιά με τα 13 φεγγάρια». Ο ίδιος ήταν ανοιχτά bisexual, αναρχο-αριστερός στα πιστεύω του. Δεν αδιαφορούσε για τη ζωή της εργατικής τάξης. Στην τηλεοπτική σειρά «Οκτώ ώρες δεν κάνουν μια μέρα» μιλάει για την προλεταριακή καθημερινότητα. Η πρόσφατη ιστορία της Γερμανίας ήταν μια εμμονή πάνω στην οποία γύρισε πολύ δυνατές ταινίες όπως «Η γυναίκα του σταθμάρχη», «Ο γάμος της Μαρίας Μπράουν», η «Λιλι Μαρλέν». Η γκάμα του έργου του ήταν τεράστια. Το «Μπερλίν Αλαξάντερπλατζ» γνώρισε διεθνή επιτυχία, το ίδιο και ο «Καυγατζής» (Querelle), βασισμένο σε έργο του Ζενέ. Πέθανε στο αποκορύφωμα της δημιουργικότητας, ενώ ετοίμαζε μια ταινία για τη Ρόζα Λούξεμπουργκ.

Εβδομήντα χρόνια από τη γέννησή του, μέσα στην πιο μεγάλη κρίση του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος, οι ταινίες του Φασμπίντερ δεν είναι ξερό ψωμί, αλλά το αλάτι της γης.

INFO: Θα δημοσιευτεί αναλυτικό πρόγραμμα προβολών. Το αφιέρωμα γίνεται σε συνεργασία με το φεστιβάλ «Νύχτες πρεμιέρας» και το τμήμα ΜΜΕ του ΕΚΠΑ.



Συνέντευξη με τον Βασίλη Κουκαλάνι: Για την «Πλατεία Αμερικής», την ειδική μνεία, τα ανοιχτά σύνορα, την υποδοχή της ταινίας στα διεθνή φεστιβάλ



Μίλησέ μας για την «Πλατεία Αμερικής»

Ο σκηνοθέτης Γιάννης Σακαρίδης διάβασε τη νουβέλα του Γιάννη Τσίρμπα “Η Βικτώρια δεν υπάρχει”. Μια νουβέλα που δεν έχει γραμμικότητα στο χρόνο πηγαίνει από πριν από τη χούντα, μετά τη χούντα και ξανά πίσω. Βιώματα της γειτονιάς και των αλλαγών της. Ο Γιάννης πήρε κομμάτια και χαρακτήρες απ' αυτό και τα ανέπτυξε μαζί με τον Τσίρμπα φτιάχνοντας το σενάριο. Ο χαρακτήρας του Τάρεκ του Σύριου πρόσφυγα αναπτύχθηκε στη συνέχεια. Η ταινία είναι τα οδοιπορικά τριών ανθρώπων που συναντιούνται σε κάποιες φάσεις. Έτσι και αλλιώς οι δύο είναι παιδικοί φίλοι. Ο Νάκος και ο Μπίλης που μεγάλωσαν στην ίδια πολυκατοικία και τώρα βλέπουν τη γειτονιά τους να αλλάζει.

Πρόκειται κατά την άποψή μου για μια αντιρατσιστική ταινία παρόλο που παρουσιάζει τον Νάκο να φτάνει σε σημεία ακραίου ρατσισμού. Αυτός ο άνθρωπος είναι 38 χρονών, ζει με τους συνταξιούχους γονείς του, είναι άνεργος δεν έχει καμιά προοπτική στη ζωή του, είναι πλήρως περιθωριοποιημένος. Και εδώ έρχεται στην ουσία η αντιρατσιστική πλευρά της ταινίας. Ο ρατσισμός δεν είναι εγγενές στοιχείο του ανθρώπου, κανένας δεν γεννιέται ρατσιστής.

Το άλλο αντιρατσιστικό στοιχείο της ταινίας είναι η παρουσία του Σύριου πρόσφυγα. Ο Τάρεκ είναι ένας λιποτάκτης του Συριακού στρατού ο οποίος αποφασίζει να κρυφτεί και να το σκάσει. Έχει λεφτά. Είναι ένας σχετικά μορφωμένος άνθρωπος, που έχει πολεμήσει στο παρελθόν, με σημαντικές εμπειρίες στη ζωή του. Είναι με την μικρή του κόρη 9 χρονών. “Το Αλέπο μπορεί να μην το ξαναδεί ποτέ”, λέει σε ένα σημείο της ταινίας. Θέλει να πάει στο Βερολίνο γιατί έχει κάποιους συγγενείς όχι πρώτου βαθμού ώστε να δικαιολογούν τη δυνατότητα μετεγκατάστασης. Η ταινία, με γυρίσματα ακόμα και στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ελληνικού έχει γέλιο αλλά παρουσιάζει μια σκληρή πραγματικότητα.

Με την «Πλατεία Αμερικής» βρέθηκες υποψήφιος για το βραβείο Α' Αντρικού Ρόλου στη Θεσσαλονίκη και τελικά κατάφερες να κερδίσεις ειδική μνεία. Πώς το είδες όλο αυτό;

Και οι τρεις αντρικοί χαρακτήρες (Γιάννης Στάνκογλου, Μάκης Παπαδημητρίου) του έργου ήμασταν υποψήφιοι. Τελικά το βραβείο το μοιράστηκαν τρεις Φινλανδοί. Η ειδική μνεία έχει μια ιδιαιτερότητα γιατί σημαίνει πως κάτσανε και το συζήτησαν πολύ. Όταν συνάντησα τον Γ. Σακαρίδη μου είπε πως θα γράψουν ένα ρόλο πάνω μου. Το συζητήσαμε πολύ. Η πραγματικότητα είναι πως ο ρόλος είναι πολύ ιδιαίτερος και μου ταίριαξε γάντι. Και λόγο της καταγωγής μου που κουβαλάω και πόλεμο και φυλάκιση και φυγή. Πιστεύω ότι είχε κάποια στοιχεία που ταιριάξανε και γι' αυτό είμαι πολύ περήφανος και για το ρόλο και για την ταινία συνολικότερα.

Αλλά πιστεύω επίσης πως η μνεία ήταν για το συγκεκριμένο πρόσωπο. Ο Σύριος πρόσφυγας και η επικαιρότητά του. Γιατί μέσα σε αυτή τη σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζει εκεί στην πλατεία Αμερικής φέρει ένα βαθύτατο και γνήσιο ανθρωπισμό. Στην ουσία ο Τάρεκ ήρθε να αντιπροσωπεύσει έμμεσα ή άμεσα το προσφυγικό ζήτημα και τους Σύριους πρόσφυγες που βρίσκονται στη χώρα. Δεν υπάρχει το παλιό όνειρο του να πας στην Αμερική της ευμάρειας, το american dream. Αυτή είναι πια η Αμερική για τον Τάρεκ, η “πλατεία Αμερικής”.

Στην τελετή των βραβείων έστειλες το μήνυμα για Ανοιχτά Σύνορα για όλους. Τι σκέφτηκες και ποιες ήταν οι αντιδράσεις;

Στην τελετή δεν ήμουν στη Θεσσαλονίκη, ταξίδευα ήδη για την Καλκούτα στην Ινδία όπου θα παιζόταν η ταινία στο μεγάλο φεστιβάλ κινηματογράφου της πόλης. Όλα αυτά τα είπα με βίντεο που είχα βιντεοσκοπήσει νωρίτερα. Όπως μου είπε μετά ο σκηνοθέτης ήταν η κορυφαία στιγμή των βραβείων με πολύ χειροκρότημα. Αυτό που είπα είναι το αυτονόητο “Σύνορα Ανοιχτά για όλους”. Μίλησα για την Παλαιστίνη, για το Αφγανιστάν, για το Ιράκ μίλησα για όλους τους λαούς που είναι θύματα του πολέμου. Ειδικά ο πόλεμος στη Συρία είναι ένας καιροσκοπικός πόλεμος για τη Δύση η οποία αναμειγνύεται όποτε την συμφέρει και όποτε γουστάρει. Είναι ένας πόλεμος που εμπλέκονται ένας αντιδραστικός εθνικός στρατός και μισθοφόροι εγκληματίες απ' όλες τις μεριές.

Η ταινία έχει μια αξιόλογη Φεστιβαλική παρουσία. Έχει παιχτεί στη Θεσσαλονίκη αλλά και στο Σικάγο, στο Μπουσάν της Ν. Κορέας, στην Καλκούτα. Θες να μας πεις ποια ήταν η αντιμετώπιση;

Το Μπουσάν στην Ν. Κορέα είναι το μεγαλύτερο φεστιβάλ της Ασίας και η αντιμετώπιση ήταν πολύ καλή. Στην Καλκούτα όμως ήταν αποθεωτική σε ένα κατάμεστο σινεμά. Πριν πάμε φοβόμουν πως κάποια πράγματα είναι πολύ ελληνικά και δεν θα τα καταλάβαιναν, όμως γελάσανε ακριβώς με τα ίδια πράγματα.

Σε κάποια στιγμή ο ρατσιστής πάει στο τατουατζίδικο και λέει πως αποφάσισε να κάνει τατού. “Τι θα κάνεις;” το ρωτάει ο φίλος του. “Το συντριβάνι της πλ. Αμερικής”, του απαντάει γιατί οι πρόσφυγες το έχουν μαγαρίσει. Η επόμενη σκηνή τον δείχνει να κάθεται μόνος του δίπλα στο συντριβάνι, και όλο το σινεμά έπεσε από τα γέλια.

Είναι μια άλλη σκηνή που ο Τάρεκ πάει σε ένα μαγαζί στη Σοφοκλέους που είναι μεν παντοπωλείο αλλά πάνω έχει σηματάκι στα μπάνγκλα ότι γίνεται το ντιλ με τα λεφτά για τους διακινητές. Το μαγαζί στην Σοφοκλέους είναι Μπαγκλαντεσιανό. Και στη δυτική Βενγκάλη μιλάνε την ίδια γλώσσα και όταν είδαν τα μπαγκλαντεσιανά βάλανε τα γέλια.

Το ενδιαφέρον ήταν στην συνέντευξη τύπου μετά. Για την ταινία μιλήσαμε πολύ λίγο. Όλοι ρώταγαν και ήθελαν να μάθουν για την κατάσταση στην Ελλάδα. Μου είπαν πως τις μέρες του δημοψηφίσματος όλοι κοίταζαν στις τηλεοράσεις τους την Ελλάδα. Με ρώταγαν συνέχεια. Ποια είναι η κατάσταση τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ τα ξεπούλησε όλα;

Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο: Αφιέρωμα στην Οκτωβριανή Επανάσταση



Το 1989, η επέτειος των 200 χρόνων από την αστική Γαλλική Επανάσταση γιορτάστηκε με τυμπανοκρουσίες. Όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και διεθνώς χρησιμοποιήθηκε ευρέως από τις κυρίαρχες τάξεις για να υπογραμμίσει την «νίκη» της αγοράς πάνω στο όραμα του σοσιαλισμού, που τάχα σηματοδοτούσε η κατάρρευση των καθεστώτων του κρατικού καπιταλισμού στην Ανατολική Ευρώπη.



Το 2017 είναι η χρονιά που η εργατική τάξη θα μπορέσει να τιμήσει τα εκατό χρόνια από την επέτειο της Οκτωβριανής επανάστασης, απαλλαγμένη από τα νεοφιλελεύθερα σκουπίδια περί «τέλους της Ιστορίας» αλλά και όλες τις αγκυλώσεις και τις σταλινικές διαστρεβλώσεις που κυριαρχούσαν πενήντα χρόνια πριν.


Το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο θα τιμήσει αυτή την επέτειο με την έκδοση δυο βιβλίων που θα κυκλοφορήσουν για πρώτη φορά σε ελληνική μετάφραση. Πρόκειται για το «Έτος Ένα της Ρώσικης Επανάστασης», γραμμένο από τον Βίκτορ Σερζ και το βιβλίο «Η Μόσχα του Λένιν», από τον Αλφρέντ Ροσμέρ.


Το «Έτος Ένα» καλύπτει την περίοδο από τη νίκη της Επανάστασης του Οκτώβρη μέχρι τον Γενάρη του 1919 και τη ματοβαμμένη καταστολή της «εξέγερσης των Σπαρτακιστών» στο Βερολίνο. Στις σελίδες του βιβλίου ο Σερζ ξεδιπλώνοντας τα γεγονότα παρουσιάζει το πανόραμα της Ρώσικης Επανάστασης και την αγριότητα της αντεπανάστασης.


Στη “Μόσχα του Λένιν”, ο Ροσμέρ καταθέτει τις εμπειρίες του από το 1920 όταν ταξίδεψε στην Ρωσία για να πάρει μέρος στο Δεύτερο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς μέχρι και το 1923. Ο Ροσμέρ ήταν από τους πρωταγωνιστές των συζητήσεων και των διεργασιών που έκαναν τόσο πλούσια τη ζωή της Κομιντέρν στην επαναστατική της περίοδο, πριν ο σταλινισμός βάλει ταφόπλακα και στην εσωτερική της ζωή και στην επαναστατική της στρατηγική.


Στο Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο μπορείτε επίσης να βρείτε την εικονογραφημένη νουβέλα «1917 Russia’s red year» σε κείμενο του μαρξιστή ιστορικού Τζον Νιουσιντζερ και σκίτσα του Τιμ Σάντερς. Το κόμικ ακολουθεί τις ζωές της Ναταλίας και του Πέτρου, δύο νέων που ζουν στο επίκεντρο του κυκλώνα της επανάστασης στέλνοντας το μήνυμα ότι οι καθημερινοί άνθρωποι έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τον κόσμο (στα αγγλικά, εκδόσεις Βookmarks). Μπορείτε επίσης να βρείτε μια συλλογή από έγχρωμες Αφίσες της Οκτωβριανής Επανάστασης».


Για την ιστορία της, το «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο» (Σύγχρονη Εποχή) και το βιβλιαράκι «Πώς λειτουργούν τα σοβιέτ» (Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο), γραμμένα από τον αμερικάνο δημοσιογράφο Τζων Ρηντ, που πήγε στη Ρωσία σαν ανταποκριτής για να καλύψει την επανάσταση, είναι δύο κλασσικά βιβλία που χρειάζεται να διαβάσει κανείς. Στο δίτομο έργο του Τρότσκι «Η ιστορία της Οκτωβριανής Επανάστασης» (Εκδόσεις Παρασκήνιο), κύριοι πρωταγωνιστές της επανάστασης και της ιστορίας είναι οι κοινωνικές τάξεις και ομάδες, όπου τα πρόσωπα, μεγάλα είτε μικρά, συνδέονται με βαθύτερες, αντικειμενικές τάσεις. Το «Κράτος και επανάσταση» (Σύγχρονη Εποχή) γραμμένο το καλοκαίρι του 1917 από το Λένιν, αναλύει το ρόλο του κράτους στο σύγχρονο καπιταλισμό και ότι ιστορικό καθήκον μιας εργατικής τάξης είναι η ανατροπή του.


Εξαιρετικά χρήσιμες και αναλυτικές για να κατανοήσει κανείς την Οκτωβριανή Επανάσταση είναι οι βιογραφίες (και όχι αγιογραφίες), του Λένιν και του Τρότσκι, γραμμένες από τον σοσιαλιστή επαναστάτη Τόνι Κλιφ (Εκδόσεις Μ.Β).


Ο πρώτος τόμος της βιογραφίας του Λένιν με τίτλο «1896 – 1914, Τα χρόνια της συγκρότησης των Μπολσεβίκων» εξετάζει τις ιδεολογικές, πολιτικές και οργανωτικές μάχες μέσα από τις οποίες διαμορφώθηκε το μπολσεβίκικο κόμμα που το 1917 οδήγησε την επανάσταση στη νίκη. Ο δεύτερος τόμος, «Λένιν 1914 - 1917 - Όλη η εξουσία στα σοβιέτ» αρχίζει με την κατάρρευση της Δεύτερης Διεθνούς στην Ευρώπη με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και τελείωνει με την πρώτη νικηφόρα εργατική επανάσταση, παρουσιάζοντας τις συγκρούσεις και πολεμικές μέσα στο ίδιο το κόμμα των μπολσεβίκων.


Ο τρίτος τόμος της βιογραφίας καλύπτει τον αγώνα των εργατών στη Ρωσία να χτίσουν ένα εργατικό κράτος σε μια χώρα ρημαγμένη από τις ξένες επεμβάσεις και τον εμφύλιο πόλεμο, την ίδια ώρα που οι Μπολσεβίκοι πάλευαν για να εξαπλώσουν την επανάσταση πέρα από τα σύνορα της Ρωσίας. Το βιβλίο «Κομιντέρν - Η τρίτη διεθνής» (Μ.Β) γραμμένο από τον Ντάνκαν Χάλας παρουσιάζει ακριβώς την οργανωμένη προσπάθεια που έκαναν σε αυτήν την κατεύθυνση οι μπολσεβίκοι. Παρόμοιο σε ουσία με το τρίτομο έργο αλλά αντιστρόφως ανάλογο σε μέγεθος είναι και το βιβλιαράκι τσέπης «Λένιν: Ένας Επαναστατικός Οδηγός» (Μ.Β.) γραμμένο από τον Ian Birchall. Πάνω στην επικαιρότητα του Λένιν το βιβλίο «Κόμμα, τάξη, κίνημα, ο Λένιν στον 21ο Αιώνα» του Πάνου Γκαργκάνα και το συλλογικό έργο «Ο Λένιν σήμερα» (Μ.Β).


Ο πρώτος τόμος της βιογραφίας του Τροτσκι «Τρότσκι 1879-1917: Πρός τον Οκτώβρη» παρουσιάζει την κρίσιμη συμβολή του πρόεδρου του Σοβιέτ της Πετρούπολής -του πρώτου εργατικού συμβουλίου- κατά τη διάρκεια της Ρώσικης Επανάστασης του 1905 την ίδια περίοδο στην οποία διατυπώνει τη θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης. Θεωρία που στην πράξη ήρθε να ασπαστεί ο Λένιν με τις «Θέσεις του Απρίλη» (εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή) το 1917. Ο δεύτερος τόμος «Τρότσκι 1917-1923: Το ξίφος της επανάστασης» αφορά τις μάχες του Τρότσκι, όχι μόνο σαν ηγέτης του Κόκκινου Στρατού ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς στρατούς και τους Λευκούς, αλλά και για την ανοικοδόμηση της διαλυμένης οικονομίας και αργότερα τις στρεβλώσεις της οικονομίας από την Νέα Οικονομική Πολιτική και για την έρπουσα επανεμφάνιση του καπιταλισμού.


Ο τρίτος τόμος «Τρότσκι 1923-1927: Η πάλη ενάντια στην ανερχόμενη σταλινική γραφειοκρατία» παρουσιάζει τη μεγάλη σύγκρουση στο εσωτερικό του μπολσεβίκικου κόμματος που κατέληξε με την εξορία του Τρότσκι και την ήττα της επανάστασης, ενταγμένη μέσα στο ιστορικό των επαναστατικών εκρήξεων στη Γερμανία το 1923, στη Βρετανία το 1926 και στην Κίνα το 1927. Ενώ ο τέταρτος, «Τρότσκι, όσο πιο σκοτεινή είναι η νύχτα τόσο πιο φωτεινό είναι το αστέρι» καταπιάνεται με τις πολιτικές μάχες της δεκαετίας του ’30, το φασισμό και τα μεσάνυχτα του αιώνα, που ακολούθησαν το θάψιμο και την ήττα της ρώσικης επανάστασης. Επίσης πάνω σε αυτήν την περίοδο μπορεί κανείς να διαβάσει «Τα προβλήματα της καθημερινής ζωής» του Τροτσκι (Μ.Β.).






Στις 20 Δεκέμβρη


Tην Τρίτη 20 Δεκέμβρη το απόγευμα, το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο οργανώνει ένα «παζάρι» με μεγάλες προσφορές αλλά και νέους τίτλους. (Στο επόμενο χριστουγεννιάτικο φύλλο της εργατικής αλληλεγγύης θα υπάρχει δισέλιδο αφιέρωμα στις εκδόσεις της χρονιάς στα ελληνικά αλλά και στα αγγλικά). Την ίδια μέρα λήγει και η προθεσμία για να προπληρώσετε τη νέα έκδοση «Έτος Ένα της Ρώσικης Επανάστασης» του Βίκτορ Σερζ που θα είναι έτοιμο το Γενάρη με έκπτωση 30% της αρχικής τιμής.



Εκδήλωση πάνω στην πρόσφατη έκδοση του ΜΒ με θέμα H «Κρίση της ΕΕ» γινόταν την Τρίτη 13/12 την ώρα που η ΕΑ πήγαινε στο τυπογραφείο με ομιλιτής τον οικονομολόγο Νίκο Στραβελάκη, τον συνδικαλιστή της ΑΔΕΔΥ, Γρηγόρη Καλομοίρη και τη Μαρία Στύλλου.

Συνέδριο για τον Εμφύλιο στο Πάντειο: Μεγάλο ενδιαφέρον, πλούσια συζήτηση



Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε από τις 7 έως τις 12 Δεκέμβρη, το 3ο Συνέδριο Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας με τίτλο: «Διαστάσεις του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949», που διοργάνωσε το πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου με τη στήριξη του Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα.


Εκατοντάδες άνθρωποι παρακολούθησαν με ενδιαφέρον τις εκατό περίπου εισηγήσεις, οι οποίες κάλυψαν πολλές και διαφορετικές όψεις του εμφυλίου πολέμου, από την πολιτική του ΔΣΕ και του ΚΚΕ, το εργατικό κίνημα, το ρόλο των ξένων δυνάμεων (Αγγλία, ΗΠΑ) και τη θέση των γυναικών μέχρι την οικονομία, την τοπική ιστορία, το «παιδομάζωμα», την παρουσίαση του εμφυλίου στην τέχνη.


Όπως μας είπε ο Μπάμπης Κουρουνδής, που παρουσίασε στο συνέδριο ανακοίνωση με θέμα τη διαμόρφωση του Συντάγματος την περίοδο του εμφυλίου πολέμου και τις σχετικές προτάσεις του ΚΚΕ, «η συμμετοχή και το ενδιαφέρον του κόσμου ήταν πολύ μεγάλο, σε βαθμό που εντυπωσίασε και τους ίδιους τους διοργανωτές. Τη δεύτερη μέρα του συνεδρίου, έγιναν πολύ σημαντικές εισηγήσεις και συζητήσεις. Πρώτα απ’ όλα, παρουσιάστηκε ο τρόπος απεικόνισης του εμφυλίου στη λογοτεχνία, με ξεχωριστή αναφορά στην αναπαράσταση του γυναικείου εγκλεισμού στην πεζογραφία της εποχής. Στη συνεδρία για τα πολιτικά πρόσωπα, παρουσιάστηκε η δράση πολιτικών, όπως ο Κ. Μητσοτάκης και ο Κ. Καραμανλής, που έπαιξαν μεγάλο ρόλο τα επόμενα χρόνια. Η προσπάθεια ενός εκ των υστέρων εξωραϊσμού της δράσης τους με αναφορές σε αμφιλεγόμενες αντιστασιακές περγαμηνές την περίοδο της Κατοχής, δεν μπορεί να κρύψει την ολοκληρωτική στράτευσή τους στον “αντισυμμοριακό αγώνα” με τον Μητσοτάκη να αρθρογραφεί σε τοπικές εφημερίδες της Κρήτης βάζοντας το δίλημμα «Έθνος ή Μάρκος» (αναφερόμενος στον επικεφαλής του ΔΣΕ, Μάρκο Βαφειάδη).

ολόκληρο το άρθρο εδώ


40 χρόνια PUNK, του Γιώργου Ράγκου

Οι Clash το 1978 σε συναυλία του Rock Against Racism

γράφει ο Γιώργος Ράγκος

Στις 26 Νοεμβρίου του 1976 κυκλοφορούσε ένα 45άρι με δύο τραγούδια ενός συγκροτήματος με το όνομα «Sex Pistols». Τα τραγούδια ήταν το "Anarchy in the UK" και το "I Wanna Be Me". Πριν μερικές μέρες είχε κυκλοφορήσει το πρώτο βρετανικό punk single το "New Rose" των Damned.


Το "Anarchy in the UK" ήταν η πρώτη ηχογράφηση των SP. Με στίχους όπως: "είμαι ένας αντίχριστος, είμαι ένας αναρχικός", "δεν ξέρω τι θέλω, αλλά ξέρω τον τρόπο να το αποκτήσω" ήταν μία "γροθιά στο στομάχι" σε όλο το κοινωνικό και καλλιτεχνικό συντηρητισμό της εποχής, στιγμάτησε την ιστορία της μουσικής και καθιέρωσε ένα καινούριο και επιδραστικό μουσικό (και όχι μόνο) κίνημα: το βρετανικό punk.


Με την κυκλοφορία του και τις πρώτες συναυλίες των SP εκατοντάδες νεανικά αυτοσχέδια συγκροτήματα σχηματίστηκαν στη Βρετανία με την «αισθητική» του punk ηχογραφώντας και διοργανώνοντας συναυλίες έξω από την μουσική βιομηχανία της εποχής. Οπως εύστοχα επισημαίνει ο δημοσιογράφος Τζον Σάβατζ: "Για το μεγαλύτερο μέρος των ακροατών τους, η μουσική των Sex Pistols δεν ήταν παρά ένας θόρυβος που δεν ξεχώριζες τίποτα. Σε κάθε συναυλία τους όμως, υπήρχαν ένα ή δυο άτομα που ακούγοντάς τους, εγκατέλειπαν τα πάντα για να τους ακολουθήσουν". Η διετία 1976 - 1977 ήταν μία διετία κυριαρχίας του punk. Άρχισαν να γίνονται γνωστά συγκροτήματα (που αργότερα πήραν μυθικές διαστάσεις) όπως οι Clash, οι Slits, οι Siouxsie and the Banshees, οι Buzzcocks, οι Damned και πολλά άλλα. Το αποκορύφωμα ήταν τον Οκτώβριο του 1977, όταν κυκλοφόρησε, από την «εναλλακτική» Virgin, o "ιερός δίσκος" στην "εκκλησία του punk" και το μοναδικό (!) LP των Sex Pistols: "Never mind the bollocks".


Ο John Lydon (ο frontman των SP) βλέπει την εμφάνιση του punk σαν σύμπτωση: "όλα έγιναν επειδή έτυχε να περάσω εκείνη την ημέρα μπροστά απ' την μπουτίκ του McLaren (μετέπειτα παραγωγού των SP) φορώντας ένα t-shirt που έγραφε "I hate Pink Floyd'". Σίγουρα δεν ξέρουμε τι θα είχε επακολουθήσει αν ο Lydon δεν γνώριζε τυχαία τα υπόλοιπα μέλη των SP στη μπουτίκ και άμα δεν υπήρχαν οι SP με αυτή τη σύνθεση, αλλά σίγουρα η εμφάνιση του punk δεν ήταν σύμπτωση. Υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις.


Στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 η Βρετανία βρισκόταν στη μέση μίας οικονομικής και πολιτικής κρίσης με την ανεργία και φτώχεια στο ζενίθ. Σε όλη τη χώρα γίνοταν διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης των Εργατικών. Η εργατική νεολαία έβραζε και ήταν έτοιμη να εκραγεί. Αλλά αυτή είναι η μία όψη. Πρέπει να δούμε ότι και το ίδιο το ροκ (η μουσική της νεολαίας) περνούσε τη μεγαλύτερη κρίση του με το κυρίαρχο ρεύμα, το progressive rock να ήταν τελείως αποξενωμένο, χαμένο σε λαβύρινθους ακατανόητων και εγκεφαλικών πειραματισμών, απόμακρο όλο και περισσότερο από τα προβλήματα της καθημερινής ζωής και της νεολαίας.


Το punk συνδύαζε στοιχεία από διάφορα και ετερογενή μουσικά στυλ. Από τον David Bowie και το glitter rock, από το αμερικάνικο πρωτο-punk (Ramones, New York Dolls) και από την reggae. H αισθητική των punks ήταν η "άλλη πλευρά του νομίσματος" του glam rock. O “εργατισμός”, η ατημελησιά και η γήινη εμφάνιση των punks αντιπαρατίθεται άμεσα στον ναρκισισμό και την κομψότητα των σούπερ σταρ του glam rock.


Το punk ήταν μια μουσική επανάσταση, ένα κοινωνικό ξέσπασμα και μία διέξοδος για μεγάλα κομμάτια της εργατικής νεολαίας. Όμως, αυτοπαγιδεύτηκε στο "μήνυμα" που ήθελε να περάσει και έμεινε εγκλωβισμένο δημιουργικά (τρία μονότονα ακόρντα να εναλλάσσονται).


Σε κάθε περίπτωση, η εξέλιξη της μουσικής δικαίωσε το punk. Έσωσε ένα ετοιμοθάνατο ροκ με φρέσκες ιδεές και οι ίδιοι οι πρώτοι punk πρωταγωνιστές, μετά το 1977, απελευθερώθηκαν δημιουργικά. Το λεγόμενο post-punk και το new wave έβγαλαν αριστουργήματα που καθόρισαν σε τεράστιο βαθμό την μουσική που ακούμε (και αγαπάμε) από τα 80s μέχρι και σήμερα.




Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2016

Το Ποίημα της Εβδομάδας: Τραγούδι για να τραγουδιέται από μαύρο κορίτσι, Λάνγκστον Χιουζ (1902-1967)



Πέρα, μακριά κατά τον Ντίξι,
(πώς μου σπαράζεται η καρδιά)
κρεμάσανε ψηλά σε δέντρο
τον νιό, τον μαύρο αγαπημένο μου.

Πέρα, μακριά κατά τον Ντίξι,
(ψηλά στον αέρα τσακισμένο
       ένα κορμί).
Πες μου, λευκέ Ιησού Χριστέ μου,
η προσευχή σε τι ωφελεί;

Πέρα, μακριά κατά τον Ντίξι
(πως μου σπαράζεται η καρδιά)
είναι γυμνή σκιά η αγάπη

σ’ ένα γυμνό, ροζιάρικο δεντρί.

μετάφραση: Δημήτρης Σταύρου
από το βιβλίο "Νέγροι ποιητές", εκδ. Θεμέλιο, 1966

ο ποιητής Λάνγκστον Χιουζ


Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2016

Διήγημα: Ο ...σοφός Νέστορας



μουν νεοδημοκράτης, τους ξέρω από τα μέσα τι λαμόγια είναι, αυτοί και το ΠΑΣΟΚ φέρανε τη χώρα σε αυτή την κατάσταση" τόνισε με σοβαρό ύφος, σκύβοντας το κεφάλι και σηκώνοντας αργά το βλέμμα του προς εμένα ο συμπαθής κι ευγενικός πατέρας ενός συνασθενή μου πρόσφατα στο νοσοκομείο και σε μια κουβέντα που άνοιξε, που να μην άνοιγε, με αφορμή την επίσκεψη του απερχόμενου Αμερικανού προέδρου και το ζήτημα του χρέους. "Νόμιζα πως ο ΣΥΡΙΖΑ θα έφερνε μια κάποια αλλαγή αλλά κι αυτός μια από τα ίδια, να τώρα φέρνει και τον Ομπάμα - δεν ήταν κακός πρόεδρος σε σχέση με τον Μπους, κάτι καλό έκανε στην Αμερική, αλλά έρχεται αργά. Τι θα μπορέσει να κάνει, τίποτα... Τώρα που ήρθε ο άλλος τι μπορεί να κάνει και να πει; Αλλά κι ο Τραμπ καλός φαίνεται, κάτι καλό θα κάνει δεν μπορεί, ε; Πετυχημένος επιχειρηματίας, δεν γίνεται, θα ενδιαφερθεί για τη χώρα του, όχι όπως εδώ με τους πολιτικούς και την οικογενειοκρατία..." έλεγε μεταξύ άλλων, καθώς απολάμβανα τις νοσοκομειακές γκουρμεδιές των μαγείρων του Λαικού νοσοκομείου (δεν αστειεύομαι, εξαιρετικά μαγειρεμένο το μπιφτέκι με το κοφτό μακαρονάκι της ημέρας, σχεδον σπιτικό, υπέροχη και η κρέμα που το συνόδευε) κι έτσι περνούσε η ώρα. Και τραβούσε, αργά, πολύ αργά, μέχρι να περάσει, που δεν περνάει ποτέ, κουρασμένη και ράθυμη, ανάμεσα από εξετάσεις αίματος, μεταμοσχεύσεις που δεν έγιναν, συζητήσεις γιατρών και με συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα.

   Σε άλλη φάση συζητούσαμε (τα θέλει ο κώλος μου τελικά) με τον ευγενικό κύριο, συνταξιούχο του Υπουργείου Πολιτισμού, για τον ελληνικό κινηματογράφο και για την ποιότητα των ξένων τηλεοπτικών σειρών - την ίδια ώρα η Μις Μαρπλ κάποιον φόνο, κάποια συμπαιγνία ανακάλυπτε στο κυριακάτικο, απογευματινό, πρόγραμμα της ΕΡΤ. Και ήθελα να δω τη σειρά και δεν μπορούσα αλλά η κουβέντα είχε ένα κάποιο ενδιαφέρον, λέμε τώρα και συνέχιζε, συνέχιζε μέχρι που έφτασε στο ψητό, στην ουσία. "Ναι, δίκιο έχεις, υπήρξαν αξιόλογοι ηθοποιοί, μα τι να σου πω, όλοι αυτοί επηρεάστηκαν από την Ελλάδα, ακολούθησαν ότι έκανε η Ελλάδα! Ο Κακαβάς, ο Φούντας, ο Αλεξανδράκης, ωραίοι άντρες και ηθοποιοί, έδωσαν τα φώτα τους στους ξένους ηθοποιούς. Πάρε για παράδειγμα τον Κακαβά, ήταν κι ο πρώτος γαμίκουλας της εποχής του, ξέρεις, ψηλός, μελαχρινός, από αυτόν πήρε το πρότυπο ο Αλέν Ντελόν. Ποιός ήξερε τον Αλέν Ντελόν νωρίτερα, ήταν ένας άσημος... Μα κι οι ποδοσφαιριστές ήταν διαφορετικοί, αλλιώτικοι, όπως ο Χατζηπαναγής, όχι όπως τώρα οι επαγγελματίες. Τότε έπαιζαν για τη δόξα, τώρα για τα χρήματα - κι οι πολιτικοί ήταν αλλιώς. Να όπως ο Παπαδόπουλος. Μην ακούς όπως λένε ότι σκότωσε, τίποτα δεν έκανε", εδώ η φωνή τονίζει ιδιαίτερα το "δεν έκανε" κι εγώ ανατριχιάζω, νοιώθω μια ζάλη κι όμως η πίεση μου ήταν στο δεκατρία με εννιά, "οι δικοί του, οι διπλανοί του τα έκαναν όλα, ο Ιωαννίδης, μέχρι που τον έφαγαν. Και στο Πολυτεχνείο τίποτα δεν έγινε, έχω διαβάσει, στο ίντερνετ μπορείς να βρεις τα πάντα. Ξέρω, είχα ένα υπολοχαγό, ήταν μαζί με τον Παπαδόπουλο, άνθρωπος καλύτερος δεν υπήρχε από αυτόν... Και για να το λέει αυτός κάτι παραπάνω θα ήξερε, δεν μπορεί..." συνέχισε, γαλήνιος και βέβαιος για την ορθότητα της άποψης του. Και να μην περνάει στιγμή απ' το μυαλό του, με τη γλυκιά περιέργως, κοπιαρισμένη στην εντέλεια, φωνή του σοφού Νέστορα, ότι για να εγκωμιάζει ο υπολοχαγός του τον δικτάτορα ήταν απλά ομοιδεάτης του...

~ ~

  "Διαβάζεις Ειρηναίε; Α, καλά κάνεις, καλύτερα το διάβασμα από το ίντερνετ. Εντάξει, έχει πράγματα να δεις αλλά αυτός ο εθισμός που δημιουργείται, δεν μπορεί, κάποιο σκοπό θα έχει, καλύτερα λοιπόν το διάβασμα..."

Νέα έκδοση: «Έτος Πρώτο της Ρώσικης Επανάστασης», του Βίκτορ Σερζ


Προπληρώστε το νέο βιβλίο του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου «Έτος Ένα της Ρώσικης Επανάστασης» του Βίκτορ Σερζ που θα είναι έτοιμο το Γενάρη με έκπτωση 30% της αρχικής τιμής (από 22€ μόνο 15 ευρώ)!


Η προσφορά ισχύει μέχρι της 20 Δεκέμβρη. Για παραγγελίες, προπληρωμές, επικοινωνήστε με το ΜΒ στο 2105247584.

διαβάστε σχετικά και εδώ

Συνέντευξη με τους Π.Παπαστρατή και Λ.Σαράφη: Συνέδριο για τον εμφύλιο στο Πάντειο


Το πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου οργανώνει με τη στήριξη του Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα, από τις 7 έως τις 12 Δεκέμβρη, το 3ο Συνέδριο Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας με τίτλο: «Διαστάσεις του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949». O ομότιμος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Προκόπης Παπαστράτης και η Διδάκτωρ Ιστορίας στο University of Sussex, Λη Σαράφη, από την οργανωτική επιτροπή μίλησαν στον Κυριάκο Μπάνο.






Γιατί οργανώνετε το συνέδριο;



Π.Π. Η ιδέα εξ' αρχής, από το 1ο συνέδριο, ήταν πως θέλαμε να υποστηρίξουμε το δημόσιο πανεπιστήμιο. Όλα τα μεταπτυχιακά στο Πάντειο είναι ακόμα δωρεάν. Πιστεύουμε σε ένα δημόσιο πανεπιστήμιο που η γνώση που παρέχεται είναι δωρεάν. Αυτός είναι και ο λόγος που έχουμε κατέβει στους δρόμους από την εποχή της Γιαννάκου ακόμα.



Στο δικό μας μεταπτυχιακό πρόγραμμα, στα σεμινάρια του Μιχάλη Λυμπεράτου και τα δικά μου, εξετάζουμε αυτή την περίοδο. Θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτό το μεταπτυχιακό είναι το μόνο που ασχολείται με τη σύγχρονη ιστορία στην Ελλάδα. Οι ερευνητές/τριες ενδιαφέρονται για εκείνη την περίοδο. Φτάσαμε φέτος γύρω στους 100. Eνώ όμως υπάρχει αυτό το ενδιαφέρον, στα Πανεπιστήμια αυτή η περίοδος θα αρχίσει σε λίγο να μην διδάσκεται. Πολλοί παίρνουν σύνταξη και δεν βλέπουμε καμιά πρόθεση να προκηρυχθούν θέσεις για να στελεχωθεί αυτό το γνωστικό αντικείμενο.



Πόσο παλιά είναι αυτή η συζήτηση;



Π.Π. Όλα αυτά είναι μια συζήτηση που ξεκίνησε μέσα στη χούντα από μια ομάδα νέων. Στη χούντα συζητάγαμε πώς φτάσαμε ως εδώ. Πώς επεμβαίνει ο ξένος παράγων ήδη από το Μεταξά, αλλά τότε αυτό δεν μπορούσε να συζητηθεί μέσα στην Ελλάδα. Τα πρώτα συνέδρια πάνω σε αυτό το ζήτημα γίνονται στο εξωτερικό.



Το 1978 στο Λονδίνο και μετά στην Ουάσινγκτον μιλάμε πρώτη φορά για την αντίσταση και τον πόλεμο. Στην Ελλάδα το πρώτο συνέδριο γίνεται το 1984 στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και το παίρνει υπό την αιγίδα του ο Νίκος Σβορώνος με μια ομάδα ιστορικών που δεν έχουμε ακόμα καμιά θέση μέσα στα πανεπιστήμια.



Για την αντίσταση συντάσσουμε από τα αρχεία του Foreign Office ένα χρονολόγιο με τα γεγονότα. Και τότε αποκαλύπτεται το μέγεθος του ΕΛΑΣ. Στη σούμα βγαίνει ότι ο ΕΛΑΣ είναι πανταχού παρών και ο ΕΔΕΣ πολύ μικρός. Και εκεί βγαίνει, από όλες αυτές τις δουλειές, πως την αντίσταση την έχει κάνει η αριστερά και όλοι οι άλλοι καθόντουσαν.



Με ΠΑΣΟΚ στην εξουσία έχει αναγνωριστεί η εθνική αντίσταση και παρόλα αυτά η συζήτηση είναι δύσκολη και περιορισμένη. Το πρώτο συνέδριο για τον εμφύλιο γίνεται στη Δανία το 1984. 

διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στην εφημερίδα Εργατική Αλληλεγγύη