Το Λογοτεχνία και Σκέψη διαβάζει: Τρία βιβλία για το καλοκαίρι II

1) Μάης '68 - Η επιστροφή της Επανάστασης, Κρις Χάρμαν, Πάνος Γκαργκάνας, Μαρία Στύλλου, εκδ. Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο (Απρίλιος 2018) 

Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το θρυλικό «Μάη του ‘68». Ήταν η χρονιά που ‘αναπήδησε’ όχι μόνο η Ευρώπη, αλλά ο κόσμος ολόκληρος. Από το Παρίσι, το Λονδίνο, τη Ρώμη και το Βερολίνο, μέχρι το Ντιτρόιτ και την Πόλη του Μεξικού. Κι από την Πράγα, τη Βαρσοβία και το Βελιγράδι μέχρι τη Σαγκάη και το Τόκιο. Στις αρχές του 1968 η εφημερίδα Le Monde δημοσίευε ένα άρθρο ‘έγκυρου’ δημοσιογράφου που με κάθε σοβαρότητα διαπίστωνε ότι: «Οι Γάλλοι βαριούνται… η νεολαία βαριέται». Δυο μήνες αργότερα, το Μάη, οι φοιτητές και η νεολαία βγήκαν στους δρόμους. Και σε λίγες μέρες έγινε κάτι που οι κυρίαρχες απόψεις θεωρούσαν ότι ανήκε στα σκονισμένα βιβλία της ιστορίας. Ξεκίνησε μια γενική απεργία με καταλήψεις εργοστασίων και χώρων δουλειάς που είχε να δει η Γαλλία από το 1936.Ο Μάης, βέβαια, δεν έπεσε από τον ουρανό. Τον γέννησαν μια σειρά μάχες και διεργασίες που εξελίσσονταν παράλληλα, διασταυρώνονταν και αλληλοεπηρεάζονταν. Το κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, οι αγώνες για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ, οι αντιαποικιακές επαναστάσεις, η ριζοσπαστικοποίηση κι η αμφισβήτηση στα πανεπιστήμια. Είχε προμηνύματα, όπως η έκρηξη των Ιουλιανών στην Ελλάδα του 1965. Είχε, όμως, και μέλλον. Βρήκε συνέχεια στο «μακρύ καυτό φθινόπωρο» των απεργιών του 1969-70 στην Ιταλία και στους αγώνες για την ανατροπή των δικτατοριών στο νότο της Ευρώπης: η εξέγερση του Νοέμβρη του 1973 εδώ ήταν κομμάτι αυτού του κύματος. Ο Μάης του ’68 ήταν σταθμός για ένα νέο ξεκίνημα της επαναστατικής Αριστεράς. Χιλιάδες ανακάλυπταν ξανά τις ιδέες της επαναστατικής ανατροπής του καπιταλισμού και αμφισβητούσαν τις «ορθοδοξίες» τόσο των επίσημων κομμουνιστικών κομμάτων όσο και της σοσιαλδημοκρατίας. Στις σελίδες αυτού του βιβλίου ο Chris Harman και η Μαρία Στύλλου ξετυλίγουν το νήμα των εκρηκτικών γεγονότων σε Γαλλία, Ιταλία, Τσεχοσλοβακία, Βρετανία και Ελλάδα, ενώ ο Πάνος Γκαργκάνας θυμίζει και αναλύει τις αντιπαραθέσεις για τον προσανατολισμό της επαναστατικής αριστεράς και τα όρια των «μαρξισμών του Μάη».

2) Η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία της Αριστεράς - αναζητώντας τη χαμένη Αριστερά, Γιώργος Λεονταρίτης, εκδ. Άγρα (2014)

«Οι εφημερίδες της Αριστεράς έχουν τη δική τους μακρά πορεία μέσα στην ιστορία του ελληνικού Τύπου. Τα αριστερά έντυπα όμως, των παλαιών χρόνων που εμείς ζήσαμε, δεν έχουν σχέση με τα σημερινά. Άλλες συνθήκες τότε, άλλοι άνθρωποι και άλλη ποιότητα. Μέσα σε καιρούς δύσκολους, η αριστερή δημοσιογραφία έπαιρνε ρόλο «αποστολικό», ενημέρωνε, μόρφωνε, καθοδηγούσε, εμψύχωνε. Δεν μπορούσες να ανοίξεις φανερά την εφημερίδα σου, γιατί καραδοκούσε ο χαφιές ή ο αστυφύλακας, με αποτέλεσμα να βρεθείς ξαφνικά στο κρατητήριο, ή να πάρεις το δρόμο της εξορίας. Οπωσδήποτε, αποκτούσες “φάκελο” στην Ασφάλεια. Δουλεύαμε στριμωχτά σε στενά γραφεία, με ανύπαρκτους ή πενιχρούς μισθούς, αλλά μας φλόγιζε η πίστη στα ιδανικά.
Το ρεπορτάζ τότε είχε κινδύνους. Ο δημοσιογράφος, για να φέρει σε πέρας την αποστολή του, έπρεπε να ξεπεράσει μύρια εμπόδια. Ιδιαίτερα στην επαρχία, οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονταν. Περιμέναμε με αγωνία την τηλεφωνική ανταπόκριση των απεσταλμένων μας, γιατί δεν ξέραμε αν ήταν ελεύθεροι ή αν είχαν συλληφθεί.
Νέοι εμείς τότε, ευτυχήσαμε να δουλεύουμε δίπλα στα ίδια γραφεία με μορφές του πνευματικού κόσμου της Αριστεράς: τον Βάρναλη, τον Τάσο Λειβαδίτη, τον Βουρνά, τον Γεράσιμο Σταύρου, και τόσους άλλους. Τους αντικρίζαμε με δέος και μάθαμε πολλά στη σκιά τους. Τότε απολαμβάναμε το ζωντανό χειρόγραφο και τη μαγεία του τυπογραφείου, με τα μελάνια και τη μουντζούρα, μες στη βουή των μηχανών και τον καπνό. Κι ένιωθες μια θαλπωρή, όταν στις φάμπρικες, στα γιαπιά, στις φτωχογειτονιές που τις έδερνε ο άνεμος, και στα λιμάνια, μέσα στον εργατόκοσμο, σ’ αγκάλιαζαν με στοργή, γιατί ήσουν ο δημοσιογράφος που έφερνε στην επιφάνεια τη φωνή και τα πάθη των “κολασμένων της Γης”...
Αυτή τη μαγική ξεχασμένη ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής θα ανακαλύψει ο αναγνώστης σ’ αυτό το βιβλίο...»
– Γ.Λ.

3) Κόρτο Μαλτέζε - Παραμύθια & παππούδες, Ο άγγελος στο παράθυρο της Ανατολής, Ούγκο Πρατ, εκδ. Μικρός Ήρως/ εφημερίδα Έθνος της Κυριακής (2018)

επιλογή: Λογοτεχνία και Σκέψη