Λαμπεντούζα, του Άντερς Λουστγκάρτεν: όταν το θέατρο παίρνει θέση στα ζητήματα της εποχής μας

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

  Η Λαμπεντούζα είναι ιταλικό νησί που βρίσκεται μεταξύ της Σικελίας και των ακτών της Τυνησίας. Στην αρχαιότητα όπως και στον Μεσαίωνα υπήρξε ναυτικός κόμβος, σημαντικός ψαρότοπος, στρατιωτική βάση και οχυρό αλλά και τόπος εξορίας πολιτικών εξόριστων και κατάδικων κατά τη διάρκεια του φασιστικού καθεστώτος του Μουσολίνι. Στα νεότερα χρόνια υπήρξε βάση της αμερικάνικης ακτοφυλακής (1960), νατοϊκή βάση καθώς και αναπτυσσόμενο τουριστικό θέρετρο της Ιταλίας. Τα τελευταία χρόνια το νησί έγινε γνωστό ως τόπος που καταφθάνουν καραβιές προσφύγων από τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, ιδιαίτερα μετά από την βίαιη καταστολή των αραβικών επαναστάσεων και τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους αλλά κι ως τόπος μαρτυρίου εφόσον πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες φθάνουν στις ακτές της Λαμπεντούζα ήδη πνιγμένοι αλλά και γιατί όσοι επιβιώσουν της κακοκαιρίας και των επιθέσεων του ιταλικού λιμενικού, φυλακίζονται κάτω από απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης στα διάφορα στρατόπεδα συγκέντρωσης της περιοχής. Λαμπεντούζα, λέγεται επίσης, και το θεατρικό έργο του Βρετανού θεατρικού συγγραφέα Άντερς Λουστγκάρτεν, που με αφορμή τα γεγονότα στο νησί και το σύγχρονο δράμα των προσφύγων επιχειρεί μία προσέγγιση του ζητήματος και όχι μόνο, τόσο με ένα ξεκάθαρο πολιτικό σχολιασμό, διεκδικώντας να μπει ένα οριστικό τέλος σε αυτό το έγκλημα, όσο και με μια ανθρώπινη ματιά που ξεσηκώνει οργή, μίσος και άλλα συναισθήματα.

   Το έργο, που παρουσιάζει τον τελευταίο μήνα στην πόλη μας η Εταιρεία Θεάτρου Μνήμη και το Θέατρο Κυδωνία, σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Βιρβιδάκη και σε μετάφραση του Δημήτρη Κιούση, ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Στους ρόλους του έργου έχουμε τον Μιχάλη Βιρβιδάκη και την Κατερίνα Μαντίλ όπου ερμηνεύουν τους χαρακτήρες του Ιταλού ψαρά Στέφανο και της μιγάδας Ντενίζ. Ο Στέφανο προέρχεται από μια οικογένεια πάππου προς πάππου Ιταλών ψαράδων. Όμως τον εικοστό πρώτο αιώνα τα δίχτυα του πιάνουν κάτι εντελώς διαφορετικό : η δουλειά του τώρα είναι να ανασύρει τα σαπισμένα πτώματα των μεταναστών που πνίγονται στη Μεσόγειο. Παράλληλα, σε κάποια άθλια γωνιά της Μεγάλης Βρετανίας η Ντενίζ, μιγάς που εργάζεται ως εισπράχτορας σε κάποια τοκογλυφική επιχείρηση, καθώς γυρνά από πόρτα σε πόρτα για να μαζεύει τις καθυστερημένες δόσεις δανείων ακούγοντας κάθε είδους σχόλιο για τους μετανάστες, γίνεται αυτόπτης μάρτυρας της πιο απρόσμενης οικονομικής παρακμής στην «ευημερούσα» Ευρώπη του 2015. Ναι, το έργο δε περιορίζεται μόνο στο προσφυγικό ζήτημα. Ανατέμνει με αφάνταστη επιδεξιότητα και παρουσιάζει γυμνές στα μάτια (και την κρίση) του θεατή τις αιτίες που οδηγούν τους πρόσφυγες να αναζητήσουν σωτηρία στη φυγή, μακριά από τις χώρες τους που ο πόλεμος και η αντίδραση, η βίαιη εξαφάνιση κάθε στοιχείου ανθρωπιάς, αποτελούν πια ή ίσως να αποτελούν, τίποτα δεν είναι ποτέ οριστικό, μονόδρομο. Αλλά και η υποκρισία της πολιτισμένης Δύσης, ο κίβδηλος ανθρωπισμός των χορτάτων, η έξαρση του ρατσισμού και της ισλαμοφοβίας, η καπιταλιστική κρίση έχουν τη θέση τους στο έργο. Την πρώτη πλευρά περιγράφει ο Στέφανο, την δεύτερη η Ντενίζ. Μαζί αποτελούν μια τέλεια, κοινωνική και ψυχολογική παρουσίαση του σάπιου κόσμου στον οποίο έτυχε να γεννηθούμε αλλά που έχουμε απαράβατο καθήκον, να αλλάξουμε.

   Ο Άντερς Λουστγκάρτεν δεν μασάει τα λόγια του. Παίρνει θέση, θέση σταθερή στο πλευρό των αδικημένων, ξεβρακώνοντας κυριολεκτικά κάθε υποκρισία. Παραθέτω δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από την παράσταση. Μιλάει η Ντενίζ «Με φτύσανε σήμερα το πρωί στο λεωφορείο. Φλωράκια, από το ιδιωτικό μου φάνηκαν. Μέχρι προσφάτως δεν είχαν ακούσει τ’ αυτιά μου το «κινέζικο μουνί» και το «μαλακισμένη μετανάστρια» με τέτοια εκλεπτυσμένη προφορά. Τελευταία όμως τα ακούω όλο και πιο συχνά. Μικροαστοί που ταυτίζουν το ρατσισμό με την ελευθερία λόγου. Ξέρεις, όλοι αυτοί οι μαλακισμένοι με τα «Je suis Charlie» μπλουζάκια». Κι αλλού, πάλι η Ντενίζ, σχολιάζει ότι: «Οι μετανάστες δεν ξοδεύουν τις λιγοστές οικονομίες τους για να λαδώσουν τον ένα ή τον άλλο διακινητή, δεν αφήνουν πίσω τους όσους αγαπάνε, δεν παλεύουν με νύχια και με δόντια για μια θέση κάτω από τις ρόδες των τραίνων [...] κι όλα αυτά για να ξαφρίσουν το Βρετανικό δημόσιο από εξήντα εφτά ψωρολίρες και σαράντα έξι πέννες επίδομα τη βδομάδα». Τα συμπεράσματα δικά σας...

   Είναι βέβαια πολλά ακόμα αυτά που έχει να γράψει κανείς για την Λαμπεντούζα του Λουστγκάρτεν και που δεν χωράνε μέσα σε λίγες λέξεις – θα περιοριστώ σε ένα μόνο. Το έργο δεν έχει χάππυ εντ, δεν τελειώνει με μια χαζοχαρούμενη σκηνή όπου όλα αντιμετωπίζονται από κάποια ανώτερη δύναμη, όπως έχουμε δει αρκετές φορές σε διάφορες θεάματα της σειράς, και μετά όλα είναι μέλι-γάλα. Και πως αλλιώς, όταν τα προβλήματα παραμένουν. Αλλά το έργο είναι γεμάτο ελπίδα. Αυτή η ελπίδα έρχεται από τους απλούς ανθρώπους, τους Ιταλούς ψαράδες, τους Αφρικανούς πρόσφυγες, τους Πορτογάλους μετανάστες και τους Βρετανούς μιγάδες, που μέσα από τη μιζέρια καταφέρνουν να σπάσουν τα ψεύτικα δεσμά που διαχωρίζουν τους ανθρώπους από το κοινό συμφέρον τους και υψώσουν φωνή διαμαρτυρίας και αγάπης – ναι, αγάπης – στους συνανθρώπους τους. Είναι αυτοί ακριβώς οι άνθρωποι που θα δώσουν τη λύση στα προβλήματα τους. Σ' ένα ανάλογο σημείο καταλήγει ο Άντερς Λούστγκάρτεν. Ότι χρειάζεται να έρθουμε αντιμέτωποι με αυτό που πραγματικά συμβαίνει στον κόσμο, κι αυτό ακριβώς συμβαίνει και με τα δύο πρόσωπα του έργου. Ο Στέφανο χωρίς την Ντενίζ θα ήταν γυμνός, και το ανάποδο. Το ίδιο και το έργο. Ελπίζει ο συγγραφέας πως τα συλλογικά φράγματα όλων μας, σύντομα θα καταρρεύσουν. Όπως σημειώνει στον πρόλογο του έργου του: «Το βασικό ερώτημα που πρέπει να θέσουμε στους εαυτούς μας, και που εμποτίζει και τις δύο ιστορίες του έργου, είναι τι μορφή θέλουμε να έχει η κοινωνία στην οποία ζούμε. Τίποτα από αυτά όμως, συνεχίζει, δεν συζητιέται. Αντίθετα, απλώς αφήνουμε τους ανθρώπους να πνίγονται». Αλλά για να ξεκινήσει η συζήτηση, και έχει ξεκινήσει μην ακούτε τι λένε τα καπιταλιστικά ΜΜΕ, χρειάζονται έργα όπως η «Λαμπεντούζα» αλλά και μαζική αντιρατσιστική, αντιφασιστική και ναι, γιατί όχι, αντικαπιταλιστική δράση - όμως αυτή είναι μία χρήσιμη συζήτηση που δεν έχει θέση σε αυτό το σημείωμα.

  Όσο για τους συντελεστές του έργου, ότι και να πει κανείς θα είναι λίγο. Οι ερμηνείες είναι συγκλονιστικές, τόσο από τον δωρικό, βαθειά συναισθηματικό Μιχάλη Βιρβιδακή (Στέφανο), όσο κι από την οργισμένη και ειρωνική Κατερίνα Μαντίλ (Ντενίζ). Αναδεικνύουν ότι το θέατρο, η τέχνη γενικότερα, είναι ένα πολύ σημαντικό παιδαγωγικό εργαλείο αλλά και ένα μέσο κοινωνικής αφύπνισης. Είναι επίσης ο θεματοφύλακας της ιστορίας, της κοινωνικής και πολιτιστικής μνήμης της ανθρώπινης ύπαρξης. Παίρνει θέση στα σημαντικά ζητήματα του καιρού μας κι εκφράζει αυτό που πολλοί θέλουν να εκφράσουν αλλά που η καθημερινή αλλοτρίωση δεν τους επιτρέπει. Όμως έχει κι άλλες δυνατότητες το θέατρο, που ούτε η ποίηση, ούτε η μουσική αρκετές φορές, δεν έχουν. Κι ο ηθοποιός είναι αυτός που ζωντανεύει μπροστά στο κοινό, το δράμα πολλών και ετερόκλητων ομάδων ανθρώπων, με τέτοιο τρόπο που ούτε τα ελεγχόμενα ΜΜΕ μπορούν (και ούτε θέλουν) να δείξουν αλλά πολλές φορές ούτε η ίδια η αντίληψή μας δεν επιτρέπει να καταλάβουμε. Γι’ αυτό και η εξουσία φοβάται το θέατρο και την ελεύθερη έκφραση, ψάχνοντας χίλιους τρόπους για να λογοκρίνει έργα και δημιουργούς.

   Ναι, η «Λαμπεντούζα» του Άντερς Λουστγκάρτεν στην διδασκαλία των συντελεστών του Θεάτρου Κυδωνία και της Εταιρείας Θεάτρου Μνήμη αποτελεί μια τεράστια εμπειρία ζωής, ένα φάρο φωτεινό, που φωτίζει τον δρόμο της απελευθέρωσης κι όχι τον δρόμο του μαρτυρίου και της καταστολής.
   Όσοι/ες δεν το είδατε, σας το λέω, κάνατε ένα πολύ μεγάλο λάθος.

   Χανιά, 23/01/2016

Info:

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ:

Παρασκευή 29 Ιανουαρίου, ώρα έναρξης 9.30 μμ.

Σάββατο 30 Ιανουαρίου, ώρα έναρξης 9.30 μμ.

Κυριακή 31 Ιανουαρίου, (απογευματινή) ώρα έναρξης 7.30 μμ.

Τηλέφωνο - κρατήσεις θέσεων: 28210 92395 και 6973005570

Μετάφραση: Δημήτρης Κιούσης

Σκηνοθεσία: Μιχάλης Βιρβιδάκης

Σκηνικά και κοστούμια: Ξανθή Κόντου

Συνθέσεις ήχων: Δημήτρης Ιατρόπουλος

Φωτισμοί: Μαρία Μπαλαντίνου

παίζουν οι ηθοποιοί

Κατερίνα Μαντίλ

Μιχάλης Βιρβιδάκης

~

Η παράσταση συνοδεύεται από πρόγραμμα - βιβλίο με τη μετάφραση του έργου, εισαγωγικά στο έργο κείμενα, την εργοβιογραφία του συγγραφέα, και φωτογραφίες από την παράσταση. Πωλείται στο φουαγέ του θεάτρου Κυδωνία και σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία της Αθήνας.

Μετάφραση κειμένων προγράμματος: Δημήτρης Κιούσης

Υπεύθυνη προγράμματος, επιμέλεια κειμένων: Λίλα Τρουλινού

Καλλιτεχνική επιμέλεια προγράμματος: Αιμίλιος Καλογερής

Εκτύπωση: Μιχάλης Γεωρβασάκης

Παρουσίαση του βιβλίου του Μάκη Τσίτα ΤΟ ΞΑΝΑ (Εκδ. Πατάκη) στο Βιβλιοπωλείο IANOS στην Αθήνα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ - ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Οι ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ και ο IANOS  σας προσκαλούν

τηv Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου 2016, στις 20:30 στην παρουσίαση του βιβλίου

του Μάκη Τσίτα ΤΟ ΞΑΝΑ

Θα μιλήσουν:

Ανθούλα Δανιήλ, δρ. νεολ. λογοτεχνίας, κριτικός

Νίκος Μαθιουδάκης, δρ. γλωσσολογίας, κριτικός

Ο Μιχάλης Τερζής θα παρουσιάσει έναν μικρό κύκλο λυρικών-ερωτικών τραγουδιών του που θα ερμηνεύσει η Θεοδώρα Τζίτα. Στο πιάνο ο ίδιος ο συνθέτης.

IANOS ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ: Σταδίου 24, Αθήνα, τηλ.: 210 3217917

Λίγα λόγια για το βιβλίο:

Το ΞΑΝΑ είναι ένα εικονογραφημένο βιβλίο που απευθύνεται στους ερωτευμένους, και όχι μόνο... Με την παιγνιώδη διάθεση του Μάκη Τσίτα οι απλές εκφράσεις και τα απλά περιστατικά ανάμεσα στα ζευγάρια αποκτούν σημασία και ουσία που μπορούν να φτάσουν έως το όριο της ποίησης. Ένα μικροσκοπικό πλασματάκι που ονομάζεται ΞΑΝΑ τριγυρνά στον κόσμο των ανθρώπων και παίρνει μέρος στη ζωή τους. Το ΞΑΝΑ ταυτίζεται με το άλλο μισό, το δικό μου, το δικό σου, του καθενός... Χιουμοριστικές εκφράσεις που πηγάζουν από καθημερινές στιγμές γίνονται ο μοχλός για την ανάδειξη της αγάπης και της τρυφερότητας ανάμεσα στα ερωτευμένα ζευγάρια... Στιγμές γεμάτες χαρά και λύπη, γέλιο και εκνευρισμό, με άλλα λόγια όλα εκείνα τα συστατικά που κάνουν τη ζωή δυο ερωτευμένων ενδιαφέρουσα...

Σίγουρα θα βρεις και εσύ ένα κομμάτι του εαυτού σου μέσα σε αυτή τη μικρή ιστορία... Γιατί τρέχεις όλη μέρα, αγχώνεσαι, εκνευρίζεσαι, γίνεσαι πτώμα, αλλά μόλις το δεις, μόλις δεις το ΞΑΝΑ σου, ξεχνάς τα πάντα. Σε αυτό εδώ το βιβλίο θα βρεις στιγμές που ζεις και ΞΑΝΑζείς... Διάβασε μερικά ΞΑΝΑ που γέννησε η φαντασία του συγγραφέα Μάκη Τσίτα και της εικονογράφου Λίλας Καλογερή και μη σταματήσεις ποτέ να αναζητάς το δικό σου ΞΑΝΑ...

Το βιβλίο κυκλοφορεί με τρία διαφορετικά εξώφυλλα για να διαλέξει ο καθένας αυτό που  ταιριάζει στο δικό του ΞΑΝΑ!

Λίγα λόγια για το συγγραφέα:

Ο Μάκης Τσίτας γεννήθηκε το 1971 στα Γιαννιτσά. Πήρε πτυχίο δημοσιογραφίας και συνεργάστηκε με ραδιοφωνικούς σταθμούς στη Θεσσαλονίκη. Από το 1994 ζει μόνιμα στην Αθήνα και εργάζεται στον χώρο των εκδόσεων. Ήταν αρχισυντάκτης του περιοδικού Περίπλους (1994-2005) και συνεκδότης του περιοδικού Index (2006-2011). Σήμερα διευθύνει το ενημερωτικό  site για το βιβλίο και τον πολιτισμό diastixo.gr.

Λογοτεχνικά κείμενά του (διηγήματα, θεατρικά, ποιήματα) έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες και έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του παίχτηκαν στο «Θέατρο των Καιρών», σε σκηνοθεσία Έρσης Βασιλικιώτη και στο «Vault», σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη. Διηγήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά, τα ισπανικά, τα αγγλικά, τα εβραϊκά, τα σουηδικά και τα φινλανδικά.

Έχει εκδώσει δεκαέξι βιβλία για παιδιά (Ο μεγάλος μου αδερφός, Ο αδέσποτος Κώστας, Βρες ποιος είμαι!, Απ’ έξω κι ανακατωτά, Αχ, αυτοί οι γονείς, Μην ταλαιπωρείς τον Αϊ-Βασίλη», Πάρε με κι εμένα μαζί σου!, Γιατί δε μετράς προβατάκια;, Μη φεύγεις, Ο Κοκκινούλης, Οι φίλοι, Δε μου αρέσει το γάλα, Ποιανού είναι αυτή η σούπα;, Χριστούγεννα στο νηπιαγωγείο, Η Δώρα και ο Οδυσσέας, Τ’ όνομά μου είναι Δώρα), τη συλλογή διηγημάτων Πάτυ εκ του Πετρούλα και το μυθιστόρημα Μάρτυς μου ο Θεός, για το οποίο έλαβε το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2014 (European Union Prize for Literature).

Λαμπεντούζα, του Άντερς Λουστγκάρτεν (2ος κύκλος παραστάσεων στο Θέατρο Κυδωνία)

Λαμπεντούζα
Άντερς Λουστγκάρτεν

22 Ιανουαρίου - 31 Ιανουαρίου

Θέατρο Κυδωνία - Μνήμη Εταιρεία Θεάτρου

Υψηλαντών 12, 73100 Χανιά

 

ΤΟ ΕΡΓΟ:

Λαμπεντούζα, το νησί του Παραδείσου. Το σημείο όπου η Αφρική συναντάει τη Ρώμη. Γραφικές, καρτ ποστάλ τοποθεσίες, σπάνιες ακρογιαλιές με χρυσές αμμουδιές, αλλά και οι ακτογραμμές όπου τα κύματα της θάλασσας πλένουν και ξεπλένουν τα πιο σπαρακτικά τους συντρίμμια.

Ο Στέφανο προέρχεται από μια οικογένεια πάππου προς πάππου Ιταλών ψαράδων. Όμως τον εικοστό πρώτο αιώνα τα δίχτυα του πιάνουν κάτι εντελώς διαφορετικό : η δουλειά του τώρα είναι να ανασύρει τα σαπισμένα πτώματα των μεταναστών που πνίγονται στη Μεσόγειο. Παράλληλα, σε κάποια άθλια γωνιά της Μεγάλης Βρετανίας η Ντενίζ, μιγάς που εργάζεται ως εισπράχτορας σε κάποια τοκογλυφική επιχείρηση, καθώς γυρνά από πόρτα σε πόρτα για να μαζεύει τις καθυστερημένες δόσεις δανείων ακούγοντας κάθε είδους σχόλιο για τους μετανάστες, γίνεται αυτόπτης μάρτυρας της πιο απρόσμενης οικονομικής παρακμής στην «ευημερούσα» Ευρώπη του 2015.

Μια ιστορία από τη θέση των ανθρώπων που δουλειά τους είναι να εφαρμόζουν το νόμο, μια ιστορία που αποκαλύπτει τα πραγματικά γεγονότα πίσω από τους τίτλους των εφημερίδων. Η ιστορία δυο ανθρώπων, ξένων μεταξύ τους, που βρίσκουν ελπίδα και επαφή εκεί που δεν το περίμεναν.

Συντελεστές:

Μετάφραση: Δημήτρης Κιούσης
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Βιρβιδάκης
Σκηνικά και κοστούμια: Ξανθή Κόντου
Συνθέσεις ήχων: Δημήτρης Ιατρόπουλος
Φωτισμοί: Μαρία Μπαλαντίνου

παίζουν οι ηθοποιοί

Κατερίνα Μαντίλ
Μιχάλης Βιρβιδάκης

«Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι» (1945), του εκπαιδευτικού Γιώργου Παπαγρηγοράκη

Σύντομη εισήγηση του εκπαιδευτικού Γιώργου Παπαγρηγοράκη για το μυθιστόρημα του Κάρλο Λέβι: «Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι» (1945)

 

 

 Το βιβλίο πάνω στο  οποίο βασίστηκε η ταινία πού θα προβληθεί απόψε, είναι το μυθιστόρημα με τίτλο «Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι»  ή στο πρωτότυπο «Cristo si e fermato a Eboli» με συγγραφέα τον Ιταλό γιατρό και ζωγράφο και αριστερό αγωνιστή Κάρλο Λέβι (1902- 1975). Γράφτηκε στη Φλωρεντία από τον Δεκέμβριο 1943 έως Ιούλιο 1944 και κυκλοφόρησε σε βιβλίο το 1945 από τον εκδοτικό οίκο Εϊνάουντι (Καλαμάρας 11/10/2014).

Μεταφράστηκε στα ελληνικά από την Ρίτα Μπούμη-Παπά και πρωτοεκδόθηκε από το εκδοτικό ινστιτούτο ΜΟΧΛΟΣ το 1957, ακολούθησαν και άλλες εκδόσεις (Οδυσσέας 1960), και άλλες μεταφράσεις (Φωτεινή Ζερβού/Πατάκης).

Στην «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Α-Β-Γ Γυμνασίου) κατατάσσεται στο νεορεαλισμό. «Ο νεορεαλισμός, το πνευματικό κίνημα που άνθισε μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, βρίσκεται πολύ κοντά στη δημοσιογραφία και την τεχνική του ρεπορτάζ. Στο εξωτερικό οι συγγραφείς θέλουν να περιγράψουν τη ζωή όπως ακριβώς ήταν ή όπως είχε καταντήσει να είναι. Πολλοί απ’ αυτούς ζούσαν στην παρανομία (όπως ο Μοράβια), στη φυλακή (όπως ο Παβέζε) ή στην εξορία (όπως ο Κάρλο Λέβι και ο Σιλόνε), ενώ άλλοι εντάχτηκαν στην Αντίσταση. Το κίνημα αναπτύχθηκε ραγδαία μετά τον πόλεμο (ο Λέβι για παράδειγμα απέκτησε διεθνή φήμη με το έργο του: «Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι» (1945), στο οποίο περιγράφονται τα δεινά των χωρικών της νότιας Ιταλίας, όπου ο συγγραφέας ήταν εξόριστος…).

Το βιβλίο πράγματι είναι αυτοβιογραφικό μιας κι ο Λέβι είχε εξοριστεί το (1935-36 από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι στη νότια Ιταλία, στην περιοχή της Λουκάνια, στο χωριό Γκρασάνο και στη συνέχεια στο Γκαλιάνο (Αλιάνο στην πραγματικότητα) -«Σ’ αυτή την πικρή κι απαρηγόρητη γη μου, όπου ο χωριάτης ζει μέσα στην αθλιότητα και στην ερημιά τον ακίνητο σαν πέτρινο πολιτισμό του, πάνω σ’ ένα τραχύ και διψασμένο έδαφος πλάι στο θάνατο που καιροφυλακτεί. -Εμείς δεν είμαστε χριστιανοί: -λένε- ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι. Και χριστιανός στη γλώσσα τους θα πει, άνθρωπος. (σελ.5)  » Σ’ αυτή τη φράση πού ο Λέβι άκουσε πολλές φορές, τους χωρικούς να λένε, οφείλεται και ο τίτλος του βιβλίου.

Εσύ γιατί να διαβάσεις  αυτό το βιβλίο, αφού θα δεις την ταινία;

Γιατί είναι ένα βιβλίο όπου ένας εκτοπισμένος – αριστερός – αστός – διανοούμενος έρχεται σε αναγκαστική επαφή μ’ έναν άλλο κόσμο, αυτό των χωρικών που είναι παθητικά αλληλέγγυος στους εκτοπισμένους (σελ.77)-που δεν έχουν πολιτική συνείδηση (σελ.76)-που ξενιτεύονται για να ξεφύγουν (σελ.120) -φτωχοί άνθρωποι του μόχθου-αγράμματοι …, κι αυτό τον κόσμο τον αγάπησε και τον νοσταλγεί- «Όμως ας ξέρουν, πως κλεισμένος σ’ ένα δωμάτιο, μέσα σ’ ένα κλειστό και ανάλγητο κόσμο, μ’ αρέσει να ξαναπηγαίνω με τη σκέψη μου σε κείνο, το χωμάτινο, κλειδωμένο στα βάσανα και στα έθιμα του, τον κόσμο κείνο που αρνήθηκε κι αγνοεί η Ιστορία και το Κράτος, τον κόσμο εκείνο με την ανεξάντλητη υπομονή.» (σελ. 5) και «Σ’ αυτή τη σκέψη ένιωσα να με πλημμυρίζει ένας γλυκός πόνος, για κείνο το μαύρο πολιτισμό της αγροτιάς, που είχα αφήσει.» (σελ. 245) στην αρχή και στο τέλος του βιβλίου αντίστοιχα.

Γιατί είναι ένα πολιτικό βιβλίο  που έχει καταπληκτικές περιγραφές:

• ανθρώπων, όπως του «προφεσόρε» Μαγκαλόνε Λουίτζι (σελ. 14),
• τόπων, όπως του Γκαλιάνο (σελ. 9-10),
• καταστάσεων, όπως  το γδάρσιμο της γίδας ή τον ευνουχισμό των γουρουνιών (σελ. 183-185),
• πολιτικών τοποθετήσεων, όπως «…Κάθε χωριάτικη εξέγερση, πηγάζει πάντα απ’ τη δίψα για μια στοιχειώδη δικαιοσύνη και παίρνει αυτή τη μορφή, της ληστείας όπως ο νόμος την ονομάζει. Και ξεπηδά από τη μαύρη λίμνη της αγροτικής καρδιάς, που κάθε τόσο κοχλάζει από παράπονο και σιωπηλό μίσος.» (σελ.145).

 

Σε κάποιους ίσως θα ξυπνήσει  άσχημες αναμνήσεις (εκτοπισμούς-εξορίες), σε πολλούς άλλους θα θυμίσει τη ζωή προηγούμενων δεκαετιών στα δικά μας χωριά (φτώχεια – θάνατος – προκατάληψη – ξενιτιά…), οι νεότεροι θα κατανοήσουν καλύτερα τις ρίζες τους και οπωσδήποτε θα μπορέσουμε, κάνοντας τις ανάλογες συνδέσεις, να καταλάβουμε την κοινωνικοπολιτική στάση των χωρικών και όχι μόνο στο εκεί και στο τότε.

Σας ευχαριστώ για την ακρόαση!

Καλή διασκέδαση!

Πηγή 

 

Κινηματογραφική προβολή στα Χανιά: “Θάνατος στη Βενετία” (1971), του Λουκίνο Βισκόντι

Με την προβολή της ταινίας του Λουκίνο Βισκόντι “Θάνατος στη Βενετία” (1971) συνεχίζεται ο δεύτερος κύκλος προβολών του κινηματογραφικού αφιερώματος στον φημισμένο ιταλικό κινηματογράφο με τον γενικό τίτλο “Μικρά Αριστουργήματα Μεγάλων Ιταλών Σκηνοθετών”, που διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος “Οι Φίλοι των Γραμμάτων και των Τεχνών”. Η προβολή θα γίνει την Κυριακή 24 Ιανουαρίου, στις 8 μ.μ., στη γνώριμη αίθουσα του Τ.Ε.Ε. Δυτικής Κρήτης (Νεάρχου 23).

Περίληψη

Ενας Γερμανός συνθέτης φθάνει για ανάπαυση στη Βενετία. Μια απροσδόκητη συνάντηση θα αλλάξει τη ζωή του δραματικά, ανήμπορος ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Η βασανιστική ιστορία ενός ανθρώπου παθιασμένου με την ιδανική ομορφιά. Αριστουργηματική ταινία βασισμένη σε νουβέλα του Τόμας Μαν, όπου ο κεντρικός χαρακτήρας βασίζεται στην προσωπικότητα του συνθέτη Γκούσταβ Μάλερ. Mεγάλο Eιδικό Bραβείο Eικοσιπενταετίας του Φεστιβάλ Kαννών 1971.

Οι υπόλοιπες ταινίες του Β’ κύκλου των προβολών που οι περισσότερες ανάμεσά τους (σε συνεργασία με τη NEW STAR) θα προβληθούν για πρώτη φορά στα Χανιά είναι οι εξής:

• Η θέση (1961), του Ερμάνο Όλμι, την Κυριακή 31/01, στις 8μ.μ.
• Οι αρραβωνιασμένοι (1963), του Ερμάνο Όλμι την Κυριακή 07/02, στις 8μ.μ.
• Το δέντρο με τα τσόκαρα (1978), του Ερμάνο Όλμι την Κυριακή 14/02, στις 8μ.μ

Το Ποίημα της Εβδομάδας: Φαντασία, Γιάννης Σκαρίμπας (1894 - 1983)

ΦΑΝΤΑΣΙΑ (από τή συλλογή ΟΥΛΑΛΟΥΜ)

Νάναι σά νά μάς σπρώχνει ένας αέρας μαζί πρός έναν δρόμο φιδωτό πού σβεί στά χάη, καί σένα τού καπέλου σου πλατειά καί φανταιζί κάποια κορδέλα του, τρελά νά χαιρετάει. Και νάν' σάν κάτι νά μού λές, κάτι ωραίο κοντά γι' άστρα, τή ζώνη πού πηδάν των νύχτιων φόντων, κι αύτός ο άνεμος τρελά-τρελά νά μάς σκουντά όλο πρός τή γραμμή των οριζόντων. Κι όλο νά λές, νά λές, στά βάθη τής νυκτός γιά ένα – μέ γυάλινα πανιά – πλοίο πού πάει Όλο βαθιά, όλο βαθιά, όσο πού πέφτει εκτός: έξω απ' τόν κύκλο των νερών – στά χάη. Κι όλο νά πνέει, νά μάς ωθεί αύτός ο άνεμος μαζί πέρ' από τόπους καί καιρούς, έως ότου – φως μου – (καθώς τρελά θά χαιρετάει κείν' η κορδέλα η φανταιζί) βγούμε απ' τήν τρικυμία αύτού τού κόσμου . . . ~ επιμέλεια: Κατερίνα Κωστίου εκδόσεις Νεφέλη & Ελένη Σκαρίμπα, 1992 σκίτσο Γ. Σκαρίμπα: Ειρηναίος Μαράκης

Μαραθώνιος Ανάγνωσης όλου του Ulysses του James Joyce, και Έκθεση Εικαστικών Έργων με θέμα τον JJ.

 φωτογραφία: Gisèle Freund

Ο Μωβ Σκίουρος μαζί με το Εγχείρημα Κορέκτ, το Cadran (Ζάρκου & Μπαμπασάκης) και τον Κάπτεν, οργανώνουν Μαραθώνιο Ανάγνωσης όλου του Ulysses του James Joyce, και Έκθεση Εικαστικών Έργων με θέμα τον JJ την Τρίτη 2 Φεβρουαρίου και ώρα 12 μ.μ. στο Βιβλιοπωλείο "Ο Μωβ Σκίουρος" (Πλατεία Καρύτση 4).

(όλα τα στοιχεία, οι φωτογραφίες και οι σύνδεσμοι αναδημοσιεύονται από το event της εκδήλωσης στο Facebook)

-- DAVID BOWIE: BLACKSTAR –

     γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

στη φίλη Ν.Κ. που μου γνώρισε τον David Bowie

η πρώτη επαφή με τον David Bowie ήταν στην εξαιρετική, αντιπολεμική ταινία Merry Christmas Mr. Lawrence (έπαιξε μαζί με τον ηθοποιό Τομ Κόντι)

στον ρόλο ενός ατίθασου, φαινομενικά μποέμ αλλά σκληρού Άγγλου αξιωματικού

και μετά ήρθες εσύ με τη συλλογή των δίσκων του, την χιλιοακουσμένη

δεν τον παρακολουθούσα γενικά

αλλά πάντα μου έκανε εντύπωση η στάση του ως καλλιτέχνη αλλά κι ως εμπορικής περσόνας

ένα σκοτεινό αστέρι, να τι ήταν

ένα πολύχρωμο αστέρι, ο άνθρωπος με τα χίλια πρόσωπα

ένας αιρετικός περφόρμερ

ένας μέινστριμ καλλιτέχνης

ο γεμάτος αντιφάσεις -- ίσως κι η μόνη αντίφαση να ήταν

ότι δεν είχε αντιφάσεις

ο αμφιλεγόμενος δημιουργός

σημείο αντιλεγόμενο

ο David Bowie

έφυγε τόσο απρόβλεπτα όσο μας ξάφνιαζε με τις δημιουργίες του

απρόβλεπτα, τουλάχιστον για το κοινό του

πεθαίνοντας οι πωλήσεις του τελευταίου δίσκου του θα ανεβούν στη στρατόσφαιρα

ενός δίσκου με σκοτεινή σημειολογία

τώρα ξέρουμε

18 μήνες σε μια μάχη χαρακωμάτων με τον αναθεματισμένο τον καρκίνο

να τι με ενοχλεί περισσότερο, όχι ότι πέθανε -- όλοι πεθαίνουν

αλλά ότι ο καρκίνος θερίζει --

κι ένας δίσκος δημιουργικός, παιδί πολλών πραγμάτων, παρακαταθήκη στις ερχόμενες γενιές

τόσων πραγμάτων, που δεν χωρούν σ' ένα σημείωμα

ένας δίσκος που αποδεικνύει ότι και στη δύση της καριέρας του

είχε να δώσει πολλά περισσότερα από διάφορους μοντέρνους, εναλλακτικούς και ποπ

της σύγχρονης μουσικής σκηνής

ας είναι

καλό ταξίδι David Bowie

Στίχοι του single «Blackstar»


Στη βίλα του Όρμεντ, στη βίλα του Όρμεντ
Στέκει ένα μοναχικό κερί
Στο επίκεντρο όλων,
στο επίκεντρο όλων τα μάτια σου
Τη μέρα της εκτέλεσης, τη μέρα της εκτέλεσης
Μόνο γυναίκες γελούν και γονατίζουν,
Στο επίκεντρο όλων,
στο επίκεντρο όλων τα μάτια σου
Κάτι συνέβη τη μέρα που πέθανε
Η ψυχή υψώθηκε λίγο και μετά πήγε στο πλάι
Κάποιος άλλος πήρε τη θέση του
και γενναία κραύγασε
(είμαι ένα μαύρο αστέρι, είμαι ένα μαύρο αστέρι)
Πόσες φορές εκπίπτει ένας άγγελος;
Πόσοι άνθρωποι ψεύδονται αντί να μιλούν γενναία
Περπατούσε στο ιερό έδαφος,
φώναζε δυνατά στο πλήθος
(είμαι ένα μαύρο αστέρι, είμαι ένα μαύρο αστέρι, δεν είμαι αστέρι μιας συμμορίας)
Δεν μπορώ να απαντήσω γιατί
(είμαι ένα μαύρο αστέρι)
Έλα μαζί μου (δεν είμαι σταρ του σινεμά)
Θα σε οδηγήσω σπίτι (είμαι ένα μαύρο αστέρι)
Πάρε το διαβατήριο και τα παπούτσια σου
(δεν είμαι ποπ σταρ)
Και τα ηρεμιστικά σου
(είμαι ένα μαύρο αστέρι)
Έχεις πολύ σύντομες πιθανότητες να πετύχεις
(δεν είμαι αστέρι των θαυμάτων)
Είμαι ο Μέγας (είμαι ένα μαύρο αστέρι)...