Ποιήματα που τώρα γράφονται: Δύο ποιήματα (Ξέρεις Γυναίκα, Οι τελευταίοι εγγονοί) του Ιωάννη Στεφανουδάκη

του Τάσσου Αλεβίζου

ΞΕΡΕΙΣ ΓΥΝΑΙΚΑ

ξέρεις γυναίκα....
δεν είμαι πολύ καλά τελευταία...
ναι, ναι ,ξέρω το τσιγάρο και οι πολλοί καφέδες...
τα παιδιά όμως έχουν ακόμα ανάγκες.... 
αργήσαμε να παντρευτούμε βλέπεις... 
έχουν ακόμα την ανάγκη μας...
και δεύτερη δουλειά δεν μπορώ να κάνω... 
ξέρεις γυναίκα... 
αν γυρίζαμε ,λέω , αν γυρίζαμε στο χωριό...
λέω αν... 
σε εκείνο το σπίτι της γιαγιάς... 
στα σύνορα του χωριού... 
και μεροδούλι, μεροφάι... 
και άστα τα παιδιά εκεί ελεύθερα... 
εκεί στην απλή ζωή... 
και ας μην γίνουν πετυχημένοι μικροαστοί βρε αδελφέ... 
τι λες γυναίκα ;... 
γυρίζουμε;

~

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΕΓΓΟΝΟΙ

Το καταδέχτηκε ο γέρος και άρρωστος πατέρας..
Πήρε το σοκάκι, πέρασε την πλατεία του χωριού και έφτασε στην πόρτα του τσιφλικά του χωριού.
Κτύπησε την πόρτα.
Μια παραδουλεύτρα του άνοιξε..
[-θέλω να δω τον αφέντη ], της είπε…
Σε λίγο ο τσιφλικάς εμφανίστηκε μπροστά του.
[-τι με θες;]… τον ρώτησε
[-ένα πράγμα ,άρχοντα μου]…. άρχισε να του λέει… [τα παιδιά μου να μην πεινάν… να έχουν τα απαραίτητα… τα χρειαζούμενα…. ξέρω ότι μια μέρα θα τα κρίνεις… θα τα κρίνεις σκληρά…. όμως θα βρεις την αδυναμία μου καιανημποριά μου μπροστά σου, αν τα κρίνεις μετά από χρόνια και χρόνια πείνας και στέρησης τους… θα βρεις την αδυναμία μου μπροστά σου…]
Ο άρχοντας το σκέφτηκε το ξανά σκέφτηκε και μετά από λίγο του απαντά…
[-ας γίνει το θέλημα σου, Πατέρα]…

Τι είναι ο συγγραφέας;, του Παναγιώτη Ζαφείρη

Τι είναι ο συγγραφέας;

     Ο περισσότερος κόσμος έχει την εικόνα του συγγραφέα που έχει την οικονομική άνεση να μένει κλεισμένος σε ένα δωμάτιο και να γράφει ότι θα αρέσει στο κόσμο για να εκδοθεί, και να γίνει διάσημος, μιας και λογικά χρήματα έχει. Αυτή η εικόνα είναι λάθος….

   Οι συγγραφείς είναι άνθρωποι που γράφουν μέσα από τη ζωή. Γράφουν μέσα από τους έρωτες τους και τους έρωτες των άλλων, μέσα από την δουλειά, πολλές την σκληρή δουλειά που άλλοτε μουτζουρώνει  το πρόσωπο, σκληραίνει τα χέρια ή ματώνει τα πόδια. Κάποιες φορές μέσα από το ποτό , από το τσιγάρο και τα χαρτιά, τα πάθη είναι η μεγαλύτερη ίσως πηγή έμπνευσης, και πάνω απ’ όλα από τα αισθήματα , καλά και άσχημα. Ο συγγραφέας δε κηρύττει κανενός είδος αλήθεια, δε κρίνει κανενός τα πάθη και τις επιθυμίες, δε ξεχωρίζει τις ζωές, απλώς τις ακολουθεί, τις σέβεται και τις παρουσιάζει , με τρόπο που να  μπορούν να τον καταλάβουν όλοι.

Παναγιώτης Ζαφείρης / Alternative Writing

Ποιήματα που τώρα γράφονται: Αναδοχή, του Νικόλα Κακατσάκη

Αναδοχή

Απλά δυο άνθρωποι αρκούν
για να μεγαλώσει ένα παιδί
κι αν κάθε δύο άνθρωποι στην γη
γίνονταν και γονείς κι ανάδοχοι
δεν θα υπήρχαν μοναχά παιδιά κι ιδρύματα
πείνα -δυστυχία και ορφάνια θα ξεχνάγαμε.

Κι οι μόνοι άνθρωποι κατάλληλοι είναι
για την αναδοχή
ας μην ξεχνάμε πόσοι μεγαλώσαμε
μ’ ένα γονιό από επιλογή
κι αν κάθε άνθρωπος στην γη
διάλεγε να μεγαλώσει ένα παιδί
ευτυχία κι αγάπη θα κυβερνούσαν την ζωή.

Ρόλοι που αλλάξαν άντρας και γυναίκα
μνήμη και έμφυλη ταυτότητα
πότε ήταν απαραίτητα μόνο πατέρας και μόνο μάνα
και όχι απαραίτητα τροφός και παιδαγωγός
Από τώρα και στο εξής θα ονομάζεται
ανάδοχο ζευγάρι ομόφυλο
με της Πολιτείας ευθύνη για τον άνθρωπο
σε κοινωνία και Θεό μπροστά
στο παιδί.

Δεν αρκεί καμιά στατιστική
για να μας πει την αγάπη πώς να δεχτούμε
ότι δυο άνθρωποι ομόφυλοι
μπορούν να κατανοούν την παιδική ψυχή
και γίνονται συντροφιά και πρότυπο γι αυτή
και γονείς -να ‘χουν παιδί
να αγαπούν αρκεί.

Το Ποίημα της Εβδομάδας: Καθημερινά / Ασχολείστε με τις ποιητικές φόρμες;, Μανούσος Δασκαλάκης (1948-2017)

Καθημερινά

Σήμερα δεν έχω έμπνευση.
Είναι ημέρα της ποίησης.
Κουρνιάζω στο στρώμα μου.
Ο κόσμος καίγεται.
Τι κάνετε;
Καλά;
Οι άνθρωποι!
Ω! Οι άνθρωποι!
Άλλοι πνίγονται
από το φαγητό σαν
ένα κοιλιόδουλο βασιλιά
τον Φαρούκ της Αιγύπτου.
Κι άλλοι κατατρεγμένοι
πρόσφυγες
πνίγονται κολυμπώντας.
Για να φτάσουν στις ακτές.

Οι πιλότοι της αεροπορίας
κατ`εντολήν
των μεγάλων δυνάμεων.
Ρίχνουν τόνους βόμβες
και καταστρέφουν πολιτισμούς.
Εσείς;
Τι κάνετε σήμερα;

~

Ασχολείστε με τις ποιητικές φόρμες;

Η αέναη πάλη της φόρμας, σε κανένα άκρο δεν κατοικεί η αλήθεια, ο ποιητής όσο καλός και να είναι αν δεν έχει ποιητική πνοή όσο και αν έχει μελετήσει, μπορεί να γίνει ένας εξαίρετος μελετητής, είναι μεγάλη αρετή, η ποίηση όμως δεν μπορεί να εναπόκειται μόνο σε θεωρητικές αναγνώσεις και τεχνική αρτιότητα, η υπεράσπιση αυτού πιστεύω υποστηρίζει την ανάγκη αντίστασης μπροστά σε υπερφίαλες και ματαιόδοξες προσεγγίσεις, μα, αν ασχολούμαστε με ποίηση δεν θα έπρεπε να ασχολούμαστε με αυτές.

Μανούσος Γ. Δασκαλάκης

Ο Χανιώτης ποιητής Μανούσος Γ. Δασκαλάκης (1948-2017)

Το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο στην Έκθεση Βιβλίου

Ξεκίνησε την Παρασκευή 1 Σεπτέμβρη η Έκθεση Βιβλίου στο Ζάππειο. Το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο έχει τη δική του παρουσία στην έκθεση στο περίπτερο 156.

Στο πλαίσιο της έκθεσης το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο οργανώνει εκδήλωση – βιβλιοπαρουσίαση δύο εκδόσεών του σχετικών με τη μάχη ενάντια στον εθνικισμό, του “Μαρξισμός και Εθνικισμός” του Κρις Χάρμαν και του “Μακεδονικό, η Κρίση στα Βαλκάνικα και η Εργατική Τάξη”. Η εκδήλωση θα γίνει την Κυριακή 16 Σεπτέμβρη, στις 7μμ και θα μιλήσουν η πανεπιστημιακός Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος της ΕφΣυν Τάσος Κωστόπουλος κι ο διευθυντής της Εργατικής Αλληλεγγύης, Πάνος Γκαργκάνας.

http://ergatiki.gr/article.php?id=18874&issue=1339

Ιούλιος Βερν και υιός: Δυστοπία και Ουτοπία στο έργο τους

    ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο Ιούλιος Βερν υπήρξε μία από τις επιδραστικότερες φιγούρες της Γαλλικής κουλτούρας του 19ου αι.. Θεωρείται πατέρας της επιστημονικής φαντασίας. Σήμερα ο μύθος του είναι πιο δυνατός από ποτέ . Όπως όλοι οι μύθοι, έχει και αυτός τα αμφιλεγόμενα σημεία του. Επίσης όπως γίνεται με όλους τους μύθους, άτομα με διαφορετικά (και ανταγωνιζόμενα μεταξύ τους πολλές φορές) ιδεολογικά κίνητρα αγωνίζονται να εντάξουν το Βερνιανό μύθο στο δικό τους ιδεολογικό-αξιακό σύστημα.

Γεγονός είναι ότι στο έργο του Ιουλίου Βερν διακρίνονται η αγάπη του για τα ταξίδια, τη γεωγραφία, καθώς και για την τεχνολογία, την ανακάλυψη και την επιστήμη . Το 1863 με το “Πέντε εβδομάδες με αερόστατο”, ο Βερν ξεκινά την ενασχόληση με την τεχνολογία και το αύριο (ενασχόληση που θα συνεχιστεί με το “Ταξίδι στο κέντρο της Γης”, το “Από τη Γη στη Σελήνη”, το “20.000 λεύγες κάτω από τηθάλασσα” κλπ).

Ο Βερν όμως για πολλά χρόνια θεωρούνταν παιδικός συγγραφέας. Υπάρχουν πολλοί που «βλέπουν» μια αφέλεια παιδική στο έργο του. Αν και αυτό δεν είναι εντελώς λανθασμένο, τα τελευταία χρόνια το έργο του επανεκτιμήθηκε. Βοήθησε σε αυτό και ο μεταμοντερνισμός που από τη μία αμφισβήτησε όλες τις κυρίαρχες ιδεολογίες και από την άλλη έψαξε να βρει κρυφά μηνύματα και ιδεολογίες σε όλους τους απολίτικους (ή τέλος πάντων μη έντονα πολιτικοποιημένος) κλασσικούς συγγραφείς, στην προσπάθειά του να αποδομήσει το μοντέρνο κόσμο και να επαναπροσδιορίσει τα πάντα.

Θύμα του μεταμοντερνισμού υπήρξε και ο Λάβκραφτ που άλλοι τον παρουσιάζουν σαν φασίστα και άλλοι σαν αναρχικό… Το θέμα είναι ότι οι πολιτικές ιδεολογίες δεν έπαιξαν μεγάλο ρόλο στο έργο του Βερν, Λάβκραφτ, Χάουαρντ κλπ. Ήταν συνειδητή επιλογή των ιδίων να επικεντρωθούν σε άλλα θέματα. Η παγίδα όμως που η μεταμοντέρνα σκέψη έχει στήσει είναι μεγάλη. Κάποιοι φτάσανε στο σημείο να παρουσιάζουν το Μαρκήσιο ντε Σαντ σαν υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων…

Έτσι τα τελευταία χρόνια ο Βερν παρουσιάστηκε σαν κρυφοαριστερός, προφήτης του σύγχρονου κόσμου και δυστοπικός συγραφέας. Κυρίαρχο επιχείρημα υπέρ της πιθανολογούμενης (κρυπτογραφημένης) πολιτικής του σκέψης υπήρξε ότι ο Βερν φοβόταν τον εκδότη του και έτσι περνούσε τα όποια μηνύματά του υπόγεια. Είναι αυτή η αλήθεια όμως; Σίγουρα στο έργο του υπάρχουν και δυστοπικά αλλά και πολιτικοποιημένα στοιχεία, όχι όμως τόσα ώστε να μετατραπεί ο Βερν σε γκουρού της πολιτικής σκέψης.

Ας τα πάρουμε ένα ένα : Αρχικά δεν ισχύει ότι ο Βερν υπήρξε προφήτης του τεχνολογικού κόσμου, καθώς πολλές από τις εφευρέσεις που παρουσιάζει στα βιβλία του υπήρχαν ήδη εκείνη την εποχή (πχ. το υποβρύχιο). Επίσης προφήτεψε και πολλά που δε γίνανε, όπως το ταξίδι στο κέντρο της γης. Άλλωστε και η πίστη του στα τεχνικά επιτεύγματα με το πέρασμα του χρόνου εξασθένησε.

Από πολιτικής άποψης ο Βερν με τα χρόνια έγινε πιο συντηρητικός (αν υπήρξε και ποτέ αριστερός) κάτι που μαρτυράται άλλωστε από τις πολιτικές του δηλώσεις και επιλογές.

Τέλος η φήμη του Βερν σαν συγγραφέα ουτοπίας- δυστοπίας οφείλεται και σε μερικά του έργα που κυκλοφόρησαν όσο ζούσε, αλλά κυρίως σε έργα που εκδόθηκαν μετά θάνατον (πχ. “Οι Ναυαγοί του Ιωνάθαν” που τελικά δεν ήταν δικά του) κυρίως από το γιο του. Πράγματι το 1863, ο Ιούλιος Βερν έγραψε ένα μυθιστόρημα με τίτλο“Το Παρίσι στον 20ό αιώνα” όπου ένας νεαρός άνδρας ζει σ’ έναν κόσμο με γυάλινους ουρανοξύστες, τρένα υψηλής ταχύτητας, αυτοκίνητα που κινούνται με φυσικό αέριο κλπ. Δημοσιεύθηκε μετά θάνατον το 1994.

Επίσης στο “Τα 500 εκατομμύρια του Μπεγκούμ” (1879) έχει συνδυαστεί με πρωτότυπο τρόπο η ουτοπία και η δυστοπία.

Έτσι στο έργο παρουσιάζονται δύο πόλεις. Η μία, δυστοπική και προάγγελος των ολοκληρωτισμών του αύριο, είναι μια στρατικοποιημένη πόλη, η Στάλσταντ. Η άλλη είναι η Φρανσβίλ, το αντίθετο της στρατικοποίησης, μία πόλη φτιαγμένη στα πρότυπα των Ουτοπικών σοσιαλιστών. Όμως το έργο αυτό δεν ανήκει στο Βερν . Αντίθετα ανήκει στον

κομμουνάρο Πασκάλ Γκρουσέ που εκτοπίστηκε μετά την ήττα της Κουμούνας και έζησε σαν πρόσφυγας για κάποια χρόνια.

Πληρώθηκε γι’ αυτό το έργο και δέχθηκε να το διασκευάσει ο Βερν χωρίς να φαίνεται πουθενά το όνομα του!

Στο θρυλικό “Μαύρες Ινδίες” μία ολόκληρη κοινότητα επιλέγει να ζήσει σε μία υπόγεια σπηλιά όπου εργάζεται και βγάζει τα προς το ζην από την εξόρυξη γαιάνθρακα. Ζει λοιπόν αυτή η κοινότητα πιο ικανοποιητικά από όταν ζούσε στην επιφάνεια. Τέλος ο Βερν δημιούργησε δύο θρυλικές προσωπικότητες: τον Κάπτεν Νέμο και το Ροβήρο. Ο ένας ζει ελεύθερος στη θάλασσα και εκδικείται τον πολιτισμό, ενώ ο άλλος ζει στον ουρανό με σκοπό να τον κατακτήσει. Ο Νέμο σίγουρα ήταν μια πολιτική δημιουργία του Βερν επηρεασμένος από τον αναρχοατομικιστή επαναστάτη της εποχής του, αλλά και από τους αντιαποικιακούς αγώνες.

Σε γενικές γραμμές, στο έργο του Βερν πολλοί ήρωές του καταφεύγουν από ανάγκη ή από επιλογή να ζήσουν σε ερημικά νησιά, σε ηφαίστεια, κάτω από τη γη ή μέσα στη θάλασσα. Ο Βερν προτείνει τη φυγή και το ταξίδι αλλά χωρίς το κομμουνιστικό ή αναρχικό πρόταγμα που έχουν άλλοι συγγραφείς της εποχής του.

Έτσι, ενώ στο έργο του υπάρχουν περιπτώσεις επαναστατικής φυγής μικρών ομάδων από την κοινωνία, δεν παρουσιάζονται αυτές οι περιπτώσεις εντός της κομουνιστικής ή ουτοπικοσοσιαλιστής παράδοσης. Αντίθετα η ιδιοκτησία ποτέ δεν καταργείται, ενώ δεν υπάρχει αληθινή ισότητα (ο Κάπτεν Νέμο πχ. είναι το αφεντικό των φυγάδων του Ναυτίλου).

Στο έργο του Βερν κυριαρχεί η φυγή, το ταξίδι και ο μύθος. Όποια επαναστατικά και δυστοπικά-ουτοπικά μηνύματα υπάρχουν είναι σχετικά περιορισμένα σε έναν αχανή κόσμο από χαρακτήρες και τοποθεσίες που αποτελούν το σύνολο του Βερνιανού κόσμου. Ο Βερν ήθελε να αρέσει σε όλους (αν και κυρίως στα παιδιά). Με αυτήν την έννοια δεν υπήρξε ποτέ επαναστάτης. Εξίσου άδικος είναι βέβαια και ο χαρακτηρισμός του σαν παιδικός συγγραφέας. Απλά ο Ιούλιος Βερν είναι ο Ιούλιος Βερν.

ΕΡΓΑ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΙΣΕΛ ΒΕΡΝ

Μετά το θάνατό του, ο γιος του Ιουλίου Βερν αναλαμβάνει να κυκλοφορήσει κάποια ακυκλοφόρητα έργα του πατέρα του. Θεωρητικά ο Μισέλ Βερν έχει την υποχρέωση να διορθώσει τυχόν λάθη στα αρχικά χειρόγραφα του πατέρα του, τα οποία ο θάνατός του, εμπόδισε στο να τα επιμεληθεί ο ίδιος. Ο Μισέλ όμως σε κάποια έργα άλλαξε κυριολεκτικά τα φώτα. Και εννοείται ότι βάζει την υπογραφή του πατέρα του… Έτσι κάποια τον θεωρούν πλαστογράφο γιατί αλλοίωσε τα αρχικά κείμενα του Ιούλιου Βερν. Ο ίδιος, μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα δεν κυκλοφόρησε ποτέ κάτι με το επώνυμό του . Έτσι καταδικάστηκε από τους κριτικούς να ζει στη σκιά του πατέρα του σαν μία αντιφατική και ιδιάζουσα περίπτωση. Είναι όμως έτσι;

Πρώτα και κύρια ο Μισέλ κατάργησε όσο μπορούσε το happy ending του πατέρα του. Πολλές φορές άλλαξε έτσι ολόκληρο το μήνυμα. Η αλήθεια είναι ότι αν κάποιος από τους δύο είναι πρόδρομος της δυστοπίας αυτός είναι ο γιος και όχι ο πατέρας. Στους “Οι Ναυαγοί του Ιωνάθαν” ο Μισέλ ανατρέπει το χαρωπό κοινωνικό μήνυμα του πατέρα του και παρουσιάζει μια φιλοσοφική μελέτη -κριτική όλων των πολιτικών συστημάτων. Σε αυτό το έργο ο Μισέλ Βέρν δείχνει μια συμπάθεια προς τον “αναρχοατομικισμό”.

Επίσης στο “Εκπληκτική περιπέτεια της αποστολής Μπαρσάκ” (1919) ο Μισέλ Βερν τα καταφέρνει καλά. Περιγράφει τον τεχνολογικό φασισμό του μέλλοντος μέσα από την πόλη Μπλάκλαντ (όπου κυριαρχούν οι ιπτάμενες μηχανές και τα αυτόματα εργαλεία). Ενώ όμως η τεχνολογία θριαμβεύει, η κοινωνία νοσεί. Η πόλη είναι διαχωρισμένη μεταξύ τομέων με τοίχους, ενώ και οι κάτοικοι είναι χωρισμένοι μεταξύ τους σε λευκούς και μαύρους. Όμως ο Μισέλ είναι πανέξυπνος. Οι λευκοί δεν εξουσιάζουν μόνο τους μαύρους αλλά και πολλούς λευκούς σκλάβους. Μάλιστα η προσωπική φρουρά του δικτάτορα είναι μαύροι. Με τον τρόπο αυτό ο Μισέλ κατάφερε να συλλάβει τη δύναμη του καπιταλιστικού ολοκληρωτισμού, που μέσω της περιπλοκότητας και παραχωρώντας προνόμια σε κάποιο κομμάτι της μειονότητας (διαίρει και βασίλευε) μπορεί να επιβιώνει.

Άλλο ενδιαφέρον και πρωτότυπο στοιχείο στη σκέψη του Μισέλ είναι ότι στην πόλη αυτή κανείς δεν είναι εξαθλιωμένος. Αντίθετα η τεχνολογία βρίσκεται στην υπηρεσία όλων, ακόμα και των δούλων. Στο έργο αυτό προαναγγέλλεται κατά κάποιον τρόπο το Βrave new world του Χάξλευ, αλλά γιατί όχι και ο σύγχρονος υπερκαταναλωτικός κόσμος (τουλάχιστον πριν την παγκόσμια κρίση του 2007).

Τέλος στο “Ο Αιώνιος Αδάμ” (1910), έργο που μάλλον ανήκει εξολοκλήρου στο γιο, εκείνος παρουσιάζει το τέλος της ανθρωπότητας, μένοντας πιστός στο δυστοπικό

πνεύμα του 20ου αι., τόσο ξένο στον πατέρα του και στο χαρούμενο τεχνολογικό πολιτισμό του 19ου αιώνα. Μια μικρή ομάδα έχει επιβιώσει από την ξηρασία που κατέστρεψε τον πλανήτη. Υπάρχει το στοίχημα του αν ο πολιτισμός θα επιβιώσει και ο κόσμος, όπως τον ξέραμε, θα ξαναδημιουργηθεί. Η ομάδα όμως δεν τα καταφέρνει και οι επιζώντες επιστρέφουν στο πρωτόγονο επίπεδο. Ο πολιτισμός πέθανε και ο Μισέλ υπήρξε με αυτό του το έργο πρωτεργάτης της καταστροφολογικής λογοτεχνίας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αν και με την υπογραφή του Ιουλίου, τα πιο πολιτικοποιημένα και μηδενιστικά έργα των Βερν πρέπει να αποδοθούν στο γιο. Ακόμα και έτσι ο Ιούλιος Βερν δεν υπήρξε ένας παιδικός συγγραφέας, αν και η προσπάθεια καπελώματός του από κάθε πολιτική ιδεολογία θα μείνει μάλλον ανεπιτυχής. Είναι αυτό που είναι και γι’ αυτό το λόγο αγαπήθηκε τόσο.

ΠΗΓΉ: https://zerogeographic.wordpress.com/

             

Το Λογοτεχνία και Σκέψη διαβάζει: Ανδρέας Καρκαβίτσας, Ο ζητιάνος

"[..] Ο Καρκαβίτσας  γράφει το «Ζητιάνο», το πρώτο του έργο σε δημοτική, ακολουθώντας το παράδειγμα του Ψυχάρη, ο οποίος με το έργο του «Το Ταξίδι μου» στα 1889, ακολουθώντας το παράδειγμα του Σολωμού με τη σειρά του, δημιουργεί το μανιφέστο του δημοτικισμού. Γραμμένο μέσα στο πλαίσιο του νατουραλισμού, του λογοτεχνικού ρεύματος που χαρακτηρίζεται από το συνδυασμό του ρεαλισμού και των νέων επιστημονικών τάσεων το 19ο αιώνα (είναι η εποχή που εμφανίζεται η δαρβινική θεωρία), επηρεασμένο από το Ζολά και τους Ρώσους συγγραφείς, στο έργο αυτό ο Καρκαβίτσας αξιοποίησε το ενδιαφέρον των αναγνωστών προς τη λαογραφία, η οποία καταλαμβάνει μεγάλη έκταση  στο έργο του και δεν χρησιμοποιείται για διακοσμητικούς λόγους.

 Ο Καρκαβίτσας χρησιμοποιεί τη δημοτική γλώσσα, στρεφόμενος σ’ αυτήν με προσοχή. Αν και ακολούθησε το παράδειγμα Ψυχάρη δεν ενστερνίστηκε τις ακρότητές του. Προσπαθεί να αναδείξει το λαϊκό πολιτισμό, δημιουργεί λέξεις νέες και αποδίδει πετυχημένα τους χαρακτήρες του, σε μια εποχή που το γλωσσικό ζήτημα ήταν οξύτατο.  Και καθώς η λαογραφία συμπορεύεται με την ηθογραφία, η οποία είναι η έκφανση του ρεαλισμού και στην οποία εμπεριέχεται πάντα ένα σκοτεινό στοιχείο, ο Καρκαβίτσας  χρησιμοποιεί  την ηθογραφία, η οποία καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα μετά την προκήρυξη διαγωνισμού συγγραφής διηγήματος με Ελληνικό θέμα από το περιοδικό Νέα Εστία, και τη μετάφραση της Νανάς του Ζολά από τον Καμπούρογλου, όχι ως το μέσο αλλά ως το σκοπό του έργου του.

Το έργο του Καρκαβίτσα είναι ένα κείμενο με έντονη ιδεολογική φόρτιση, φορείς της οποίας είναι ο αφηγητής και οι ήρωες του.  Στον « Ζητιάνο» του ο Καρκαβίτσας προσπαθεί επίσης να τραβήξει την προσοχή της κοινής γνώμης στο πρόβλημα των ζητιάνων που βρίσκονταν στον ελληνικό χώρο και στις συνέπειες της κοινωνικής διαφθοράς.

 Σημαντική είναι επίσης η σχέση του έργου με τη φύση, η οποία καταλαμβάνει κυρίαρχο μέρος στο έργο. Παρουσιάζοντας  μια αγροτική κοινωνία  στηλιτεύει την ένδεια παιδείας που οδηγεί σε δεισιδαιμονίες και μετατρέπει την κοινωνία σε κοινωνία κακομοίρηδων, την οποία έρχεται να εκμεταλλευτεί ο έξυπνος ζητιάνος. Το έργο, γραμμένο μέσα στο πλαίσιο του νατουραλισμού, καταγράφει ενδελεχώς τη μίζερη αυτή ζωή, σε μια προσπάθεια να αφυπνίσει τόσο τους ανθρώπους όσο και τον κρατικό μηχανισμό, ώστε να δραστηριοποιηθούν. [...]"

από το Ένας μικρός σχολιασμός για τον "Ζητιανο" του Καρακαβίτσα της Τέσυς Μπάιλα στο www.thinkfree.gr

Η γριά μάγισσα και οι γάτες της, του Ειρηναίου Μαράκη

Η γριά μάγισσα και οι γάτες της

   Είχε τη φήμη μάγισσας. Τα βράδια πριν πέσει να κοιμηθεί, αν μπορεί να πει κανείς ότι κοιμόταν ποτέ, κι όταν το ρολόι σήμαινε μεσάνυχτα, έβγαινε στο μικρό μπαλκόνι της και σφουγγάριζε. Κατά προτίμηση, τις βροχερές νύχτες που οι δρόμοι της Αθήνας πλημμύριζαν και έμοιαζαν με την σκοτεινή θάλασσα του Ειρηνικού.  Άσχετο βέβαια αν το επόμενο πρωί, η μούχλα, τα σκουπίδια κάθε λογής, οι παλιές παντόφλες και βιβλία που δεν σταχώθηκαν έκαναν παρέλαση στον μικρό χώρο. Μην αναφέρουμε τις διάφορες οσμές που μόλυναν τον ήδη επιβαρυμένο αέρα της πόλης και τα περιττώματα απ' τις γάτες. Γιατί ναι μεν ζώο καθαρό η γάτα αλλά όταν δεν υπάρχει κατάλληλος χώρος και τουαλέτα με άμμο υγιεινής, τότε... Το πώς συνδύαζε τώρα βρώμικο χώρο με ζώο από τη φύση του καθαρό, ήταν ένα ερώτημα που κανείς δεν γνώριζε να απαντήσει...

   Οι γάτες ήταν πάντως η μεγάλη της συντροφιά. Με αιγυπτιώτικη καταγωγή, συνήθιζε από μικρούλα να παίζει στα σοκάκια της Αλεξάνδρειας με γάτες όλων των χρωμάτων κι όλων των ειδών. Παρέα τους να κυλιέται στο χώμα, να τις χαϊδεύει, να τις χτενίζει, να τις ταΐζει από το ελάχιστο πρόγευμα της - λίγο ψωμί ή λίγο γαλατάκι.

Στην ξενιτιά - μετά τις εθνικοποιήσεις του Νάσερ - εδώ, απέναντι απ' το Λαϊκό Νοσοκομείο, μέσα στους τέσσερις τοίχους μιας μίζερης, μικροαστικής πολυκατοικίας στέγαζε τώρα τις αγάπες της. Πολλές γάτες! Αλλά μόνο θηλυκές, ε; Το γιατί θα σας γελάσω αλλά μάλλον είχε σχέση με κάποια φεμινιστική δράση, το '68 στο Παρίσι, τότε που, όπως γνωρίζουμε, ταρακουνήθηκε για τα καλά ο κοινωνικός καθωσπρεπισμός κι η ησυχία, η αίωνια νιρβάνα των φιλήσυχων πολιτών. Ασφαλώς μιλάμε για ένα γατίσιο πάθος! Αφού το παράθυρο που έβλεπε στον κεντρικό δρόμο είχε κλειστεί με ένα περίτεχνο πλέγμα, με αιλουροειδή ως διακοσμητικά μοτίβα, ώστε να μπορούν τα γατόνια να κάνουν χάζι τους περαστικούς και τα κίτρινα ταξί που περίμεναν στην ουρά για ώρες, χρόνια, μήνες τον πελάτη... που προτιμούσε το λεωφορείο. Αλλά κανείς είτε από το νοσηλευτικό προσωπικό είτε από τους νοσηλευόμενους δεν την γνώριζε προσωπικά. 

Κι όμως όλοι, με κάποια μικροαφορμή και με αρκετά παιχνιδιάρικη διάθεση, την είχαν περιγράψει με κάθε είδους χαρακτηριστικά, που όλα κατέληγαν σε μια βασική, όσο και αντιφατική, περιγραφή: ότι ήταν τυφλή, κουφή, μουγκή, με σκλύρηνση κατά πλάκας και μάγισσα.

   Κανείς δεν ήταν βέβαιος για τίποτα όμως. Όταν επιτέλους ήρθαν τα χελιδόνια, οι καλοί μαντατοφόροι της άνοιξης, και αναρρώνοντας ύστερα από πολύμηνη νοσηλεία καθώς και μ' ένα καινούργιο νεφρό να τους δίνει πολύτιμη παράταση ζωής, αποφάσισαν να την επισκεφθούν και να μάθουν επιτέλους από πρώτο χέρι την αλήθεια για την ταυτότητα της η έκπληξη ήταν κάτι παραπάνω από αναπάντεχη. Η μάγισσα, η άγνωστη σύντροφος της μοναξιάς τους, ήταν νεκρή...

Την βρήκαν σε αποσύνθεση πάνω στο κρεβάτι της και δίπλα από ένα μικρό, ξύλινο κουτί με παλιές φωτογραφίες. Σκισμένες σελίδες με ακατανόητα λόγια και ευχές ήταν απλωμένες πάνω στο κρεβάτι. Ο Κάρλος Γαρδέλ είχε πάψει προ πολλού στο παλιό γραμμόφωνο. Ένα τριαντάφυλλο, πιο κόκκινο κι απ΄τη φωτιά στόλιζε τα λευκά μαλλιά της. Οι γάτες, η μεγάλη της αγάπη, βρέθηκαν να τρώνε το υπόλοιπο του νεκρού της. Ίσως για να την αναστήσουν μέσα τους, ακολουθώντας τις εντολές κάποιας πανάρχαιας ανάγκης...

Ειρηναίος Μαράκης