αξιόλογες παρεμβάσεις για τα ζητήματα της στρατηγικής και του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού από τις περιοδικές εκδόσεις της Αριστεράς

Επισκόπηση

Θανάσης Καμπαγιάννης
περιοδικό "σοσιαλισμός από τα κάτω"
Τεύχος: 78


Οι περιοδικές εκδόσεις της Αριστεράς περιλαμβάνουν αυτό το δίμηνο αξιόλογες παρεμβάσεις για τα ζητήματα της στρατηγικής και του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κείμενο του Ιστβάν Μεζάρος με τίτλο «Η εκπαίδευση πέρα από το κεφάλαιο» στην τελευταία Ουτοπία (τχ. 86, Σεπτέμβρης-Οκτώβρης 2009). Ο Μεζάρος αποδομεί το επιχείρημα που θέλει την εκπαίδευση βασικό συντελεστή του κοινωνικού μετασχηματισμού, τη στιγμή που η ίδια ορίζεται από τους περιορισμούς του κεφαλαίου. Ταυτόχρονα όμως αναζητεί ποιά είναι η προοπτική του εκπαιδευτικού συστήματος πέρα από τα καπιταλιστικά δεσμά.

Ανάλογη είναι η περίπτωση του κειμένου του Μικαέλ Λεβί στο Ένεκεν που κυκλοφορεί (τχ. 14, Οκτώβρης-Δεκέμβρης 2009) με τίτλο «Οικοσοσιαλισμός και Δημοκρατικός Σχεδιασμός». Ο Λεβί περιγράφει ως μονόδρομο για τη διάσωση του πλανήτη από την οικολογική καταστροφή την δημοκρατικά ελεγχόμενη και σχεδιασμένη παραγωγή ενός σοσιαλιστικού συστήματος. Δεν μένει όμως στις γενικές αρχές: επιχειρεί να περιγράψει συγκεκριμένα τις δυνατότητες και τις δυσκολίες ενός τέτοιου σχεδιασμού, την ανάγκη συντονισμού ανάμεσα σε ένα κεντρικά οργανωμένο πλάνο και την αυτενέργεια των τοπικών και περιφερειακών συλλογικοτήτων της εργατικής δημοκρατίας, προσπάθεια που δίνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην παρέμβασή του.

Οι αναγνώστες του Ένεκεν θα έχουν ακόμα την ευκαιρία να διαβάσουν μια ανάλυση των εξελίξεων στο Ιράν, αρκετά παρόμοια με αυτή που εμφανίστηκε σε προηγούμενο τεύχος του Σοσιαλισμός από τα Κάτω: ο τίτλος του άρθρου είναι «Κοινωνική Εξέγερση στο Ιράν» από τον Babak Kia, μέλος του NPA και της Τέταρτης Διεθνούς στη Γαλλία, ιρανικής καταγωγής. Το ερώτημα «Πώς παράγονται τα best sellers» την εποχή της παγκοσμιοποίησης πραγματεύεται η Φύλλια Πολίτη, δημοσιογράφος και μέλος του ΣΕΚ στη Θεσσαλονίκη. Το τρέχον τεύχος του Ένεκεν είναι αφιερωμένο στη μνήμη του συντρόφου Βασίλη Κρεασίδη, μέλους της ΑΝΤΑΡΣΥΑ που έφυγε τον περασμένο Σεπτέμβρη.

Το Monthly Review του Δεκέμβρη (τχ. 60) είναι αφιερωμένο στα 60 χρόνια της μητρικής του έκδοσης, που έπαιξε βαρύνοντα ρόλο στις ιδεολογικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις της Αριστεράς τον 20ό αιώνα, ιδιαίτερα αυτής που ταυτίστηκε με τις «θεωρίες της εξάρτησης» και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα. Το αφιέρωμα περιέχει μια χρήσιμη ανασκόπηση της εξηντάχρονης ιστορίας του Monthly Review, γραμμένη από τους Βαγγέλη Χωραφά και Λευτέρη Ριζά, καθώς και άρθρα των βασικών συντελεστών του Paul Sweezy, Harry Magdoff και Paul Baran. Ξεχωρίζουν οι συνεντεύξεις του Sweezy και του Magdoff για τις πλούσιες ιστορικές τους αναφορές (ένα παραλειπόμενο: ο Sweezy αναφέρει ότι το οριστικό του πέρασμα στον μαρξισμό έγινε διαβάζοντας την Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης του Λέον Τρότσκι, που είναι ειρωνία της ιστορίας αν σκεφτεί κανείς την στροφή του Monthly Review στον μαοϊσμό τη δεκαετία του ΄60).

Αλλά ο λόγος για να διαβάσει κανείς το Monthly Review του Δεκεμβρίου είναι αναμφισβήτητα το άρθρο του Αλμπέρτου Αινστάιν με τίτλο «Γιατί σοσιαλισμός;» (αναδημοσίευση από το πρώτο τεύχος του μητρικού Monthly Review το 1949). Είναι μια σκληρή καταγγελία των αδιεξόδων του καπιταλισμού, αλλά και μια υπενθύμιση ότι στην μάχη μας ενάντια στο σημερινό σύστημα μάς συντροφεύουν οι ψηλότερες κορφές της ανθρώπινης διάνοιας. Ενδιαφέρουσα είναι τέλος η παρέμβαση του Χρύσσανθου Τάσση με τίτλο «Η επιρροή του Monthly Review στη στρατηγική του ΠΑΣΟΚ»: ο Τάσσης περιγράφει πώς το ΠΑΣΟΚ εκμεταλλεύτηκε τη θεωρία της εξάρτησης για να δικαιολογήσει τις δεξιόστροφες προσαρμογές του στο επίπεδο τόσο της οικονομίας όσο και του αντι-ιμπεριαλισμού.

Το περιοδικό Historein (μια επιστημονική περιοδική έκδοση ιστορικών σπουδών) κάνει μια ανοιχτά πολιτική παρέμβαση με μια έκδοση από αφορμή την Κωνσταντίνα Κούνεβα, που είναι και αυτή δείγμα των καιρών. Ο τίτλος είναι «Επισφαλής εργασία, «γυναικεία εργασία»: Παρέμβαση με αφορμή την Κωνσταντίνα Κούνεβα» και γράφουν οι: Έφη Αβδελά, Αθηνά Αθανασίου, Γιάννης Κουζής, Ιωάννα Λαλιώτου, Ποθητή Χαντζαρούλα και Βλασία Παπαθανάση.

Η επανακυκλοφορία του περιοδικού Διάπλους (ανανεωμένου, αλλά όχι με την έννοια της «ανανέωσης» που «ενδημεί στο πολιτικό λεξιλόγιο της Αριστεράς», όπως ενημερώνουν οι συντάκτες του) είναι ένα καλό νέο. Το τρέχον τεύχος (νο. 31, Οκτώβρης-Δεκέμβρης 2009) περιέχει ένα αφιέρωμα στην «Κρίση της Αριστεράς» και άρθρα (μεταξύ άλλων) των Δημήτρη Μπελαντή, Παναγιώτη Σωτήρη, Γ. Σαρήγιαννη, κ.α.

Κλείνουμε αυτή την επισκόπηση με το περιοδικό Σημειώσεις (τχ. 70, Δεκέμβρης 2009) από τις εκδόσεις Έρασμος. Ο Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος μεταφράζει ένα κείμενο του Μικαέλ Λεβί, που μας θυμίζει μια άγνωστη πτυχή του έργου του Γκέοργκ Λούκατς. Ο τίτλος του άρθρου είναι «Η επαναστατική υποκειμενικότητα στον μαρξισμό του Λούκατς». Το άρθρο γράφτηκε, μετά την ανακάλυψη ενός - άγνωστου μέχρι το 1996 - κειμένου στο οποίο ο Ούγγρος επαναστάτης απαντούσε στους επικριτές τού Ιστορία και Ταξική Συνείδηση: πρόκειται για ένα πολύ βοηθητικό κείμενο για μια ορθή ανάγνωση του πρώιμου έργου του Λούκατς. Το τεύχος περιέχει ακόμα ένα κείμενο του Μανώλη Λαμπρίδη με τίτλο «Για την αμφισβήτηση του Διαφωτισμού, την ιδεολογία του Ανορθολογισμού και την υπεράσπιση του Λόγου» και κλείνει με Οκτώ Ποιήματα του Τάσου Πορφύρη.