ΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΡΓΥΡΩ ΚΟΚΟΒΛΗ Αλλος δρόμος δεν υπήρχε «ΠΟΛΥΤΥΠΟ»,

ΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΡΓΥΡΩ ΚΟΚΟΒΛΗ
Αλλος δρόμος δεν υπήρχε «ΠΟΛΥΤΥΠΟ», ΣΕΛ. 594

Σαν μυθιστόρημα ...

Οταν οι αναμνήσεις διαπλέκονται με την Ιστορία και αποτυπώνουν τις διαστάσεις του «χθες» και την αμεσότητα του «τότε»

Μαρτυρία και βιωματική κατάθεση, ζώσα ιστορία και κατάθεση ψυχής, το βιβλίο του Νίκου και της Αργυρώς Κοκοβλή αποτελεί μια ουσιαστική συμβολή στην ιστορία της ελληνικής Αριστεράς και μια παρακαταθήκη αγώνων, συνέπειας και ήθους. Το βιβλίο ανήκει στην κατηγορία των μακρών αυτοβιογραφικών απομνημονευμάτων. Πρόκειται καλύτερα για ένα διπλό αυτοβιογραφικό κείμενο όπου οι συγγραφείς, μαζί αλλά και αυτόνομα, καταθέτουν τις προσωπικές εμπειρίες τους και καταγράφουν την κοινή διαδρομή σε στιγμές κρίσιμες και καθοριστικές για τις τύχες των Ελλήνων κομμουνιστών. Εμπειρίες και διαδρομές όπου η συγκυρία και η απόσταση, η θάλασσα και ο αποκλεισμός, προσέδωσαν τα χαρακτηριστικά της μοναδικότητας καθώς και μια ιδιότυπη διάρκεια που αντιπάλεψε με το χρόνο, προσδίδοντας στη μαρτυρία μυθιστορηματική πλοκή και διάσταση, όπως μυθιστορηματική είναι και η ζωή τους.

Γράφουν σήμερα για τη ζωή αυτή, μια ζωή ταραγμένη αλλά και ήρεμη, μια ζωή επικίνδυνη αλλά και σταθερή, και παράλληλα προσθέτουν καινούργιες και άγνωστες σελίδες στο έπος της Αριστεράς. Διατρέχοντας τον ιστορικό χρόνο με νηφαλιότητα, αναδεικνύουν με ήπιους τόνους τις δικές τους μοναδικές διαδρομές και αναστοχάζονται για όσα έζησαν, για όσα πέρασαν, για όσα κατάλαβαν, χωρίς πίκρα, με τη βεβαιότητα ότι «άλλος δρόμος δεν υπήρχε».

Λιτότητα και ποιητικότητα
Η αναδρομική εξιστόρηση, από ανθρώπους που έζησαν αυτά που αφηγούνται, δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Εμπεριέχει κινδύνους και παγίδες όπως η αποσπασματικότητα και κυρίως οι μεταγενέστερες επεξεργασίες και συνειδητοποιήσεις, που εμπλέκονται στη μαρτυρία αλλοιώνοντας συχνά τις εκτιμήσεις για τα γεγονότα, καθώς ο χρόνος της γραφής διαμεσολαβείται από αυτά που ακολούθησαν, από την ύστερη γνώση. Συχνά το «τότε» χάνεται από ένα μεταγενέστερο και συνολικό «χθες». Κι εξίσου συχνά, το «τώρα» που ορίζεται από το χρόνο της γραφής επικυριαρχεί στο χρόνο της αφήγησης, στο «χθες» και στο «τότε». Στο συγκεκριμένο βιβλίο, ένας ακόμη κίνδυνος υπήρχε. Καθώς η εξιστόρηση πλέκεται από δύο αφηγητές, το ποιος μιλά, κάθε φορά, δεν είναι μόνο ζήτημα τεχνικής διαχείρισης του λόγου αλλά ισορροπίας του κειμένου και της αφήγησης. Οι συγγραφείς νομίζω ότι δεν έχασαν αυτά τα στοιχήματα. Στην αναδρομική τους εξιστόρηση, τα ομιλώντα υποκείμενα ξετυλίγουν ισόρροπα και αρμονικά το κουβάρι της προσωπικής ζωής μέχρι να φθάσουν στην κοινή πορεία, τονίζουν τα διαφορετικά βιώματα και τις συγκλίνουσες πορείες και συνομιλούν με το δικό τους γνωστό εσωτερικό διάλογο, για τις κοινές στιγμές. Διαβάζοντας το βιβλίο, ακούς και νιώθεις τις φωνές: το λιτό και αυστηρό λόγο του Νίκου, αισθάνεσαι την εκφραστικότητα, την ποιητικότητα της Αργυρώς. Είναι αυτές οι φωνές, με τις ποιότητες και τα χαρίσματα που έχει η κάθε μια, αλλά και με τη συμπληρωματικότητα που τις χαρακτηρίζει, που οργανώνουν με μαεστρία το βιβλίο τους και την αφήγησή τους. Και είναι αυτές οι ίδιες φωνές συντονισμένες στην ίδια κλίμακα και νότα, που γίνονται μια φωνή όταν η γραφή φτάσει στην ακμή της, στις κρίσιμες καμπές, στις στιγμές των μεγάλων αποφάσεων, στην ώρα της τοποθέτησης απέναντι στους άλλους και στους χρόνους του απολογισμού.

Δεν πρόκειται μόνο για χάρισμα αλλά και για εμπειρία και οικείωση προς τη γραφή. Με το ψευδώνυμο Νίκος και Αργυρώ Μαδαρίτη, από τα χρόνια της παρανομίας στην Κρήτη, εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στις στήλες της Επιθεώρησης Τέχνης, το 1962, με το διήγημά τους «Βάσανα και καημοί». Με το ίδιο ψευδώνυμο και διατηρώντας ως γενικό τίτλο αυτόν του πρώτου διηγήματος, εξέδωσαν στο Βουκουρέστι, το 1966, συλλογή διηγημάτων τους. Μετά τον επαναπατρισμό τους παρέδωσαν τη συλλογή διηγήσεων «Αληθινές ιστορίες. Στα βουνά της Κρήτης και στην Παρανομία» και πιο πρόσφατα τις εμπειρίες και τις σκέψεις τους για τη ζωή στη Σοβιετική Ενωση: «ΕΣΣΔ. Προσδοκίες και πραγματικότητα. Μνήμες που ποτέ δεν σβήνουν». Καταστάλαγμα λοιπόν, και αυτών των αναζητήσεων ως προς τη γραφή και τους μηχανισμούς της, το σημερινό βιβλίο συμπυκνώνει με άλλο ύφος και σε άλλη έκταση στοιχεία και θέματα οικεία, δουλεμένα και προσφιλή.

Οι αναμνήσεις και οι μαρτυρίες διαπλέκονται με την Ιστορία σε μια λεπτή ισορροπία και αποτυπώνουν τις σαφείς διαστάσεις του «χθες» και την αμεσότητα του «τότε». Το «τώρα», με τις διευκρινίσεις και τις επεξεργασίες του, χωρίς ακροβατισμούς, τοποθετείται σ' ένα άλλο επίπεδο, σε μια συχνά παράλληλη ανάγνωση.

Παιδί 2 χρόνων, ο Νίκος, προσφυγόπουλο, έφτασε με την οικογένειά του στην Κρήτη, στο Βαμβακόπουλο και πολιτογραφήθηκε Κρητικός. Ο πόλεμος και η γερμανική κατοχή τον βρίσκουν νιόφερτο στην Αθήνα, φοιτητή στην Ανωτάτη Εμπορική. Δεν έμελλε, όπως και τόσοι άλλοι, να την τελειώσει ποτέ. Το πτυχίο των Οικονομικών Επιστημών θα το έπαιρνε είκοσι πέντε χρόνια αργότερα στην Τασκένδη. Στο μεσοδιάστημα, αν μπορεί να ονομαστεί έτσι μια εικοσιπενταετία και πολύ περισσότερο η συγκεκριμένη, που συντάραξε όχι μόνο την Ελλάδα αλλά ολόκληρο τον κόσμο, αφιέρωσε κυριολεκτικά την ύπαρξή του -και δεν ήταν ο μόνος- στον πιο αγνό σκοπό. Από το καλοκαίρι του 1941, όταν μ' ένα σαπιοκάικο κατάφερε να ξαναβρεθεί στα Χανιά, υπηρέτησε απλά, όπως μας λέει ο ίδιος, το όραμά του, «που μπορεί να μη βρήκε ώς τώρα δικαίωση», αλλά συνεχίζει να αποτελεί τη μοναδική ελπίδα για την πορεία της ανθρωπότητας».

Στο μάτι του κυκλώνα
Η περιπέτεια αρχίζει με την ένταξη στο ΚΚΕ στην κατοχή και με το φούντωμα των αντιστασιακών οργανώσεων στο νησί. Η δράση πυκνώνει όσο προχωρεί ο χρόνος, όσο διευρύνονται τα καθήκοντα και οι δεσμεύσεις αλλά και όπως μεγαλώνουν οι προσμονές για την επόμενη μέρα, την απελευθέρωση, που για την Κρήτη καθυστερεί. Γιατί, αν η Ελλάδα ελευθερώθηκε και συνταράσσεται από τα Δεκεμβριανά, οι Γερμανοί δεν θα εγκαταλείψουν τα Χανιά παρά τον Ιούλιο του 1945, για να μεταφερθεί κι εκεί, με τις όποιες ιδιαιτερότητες, το μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας σταδιακά κλιμακούμενο οξύ πολιτικό κλίμα.

Κομματικό στέλεχος του ΚΚΕ και γραμματέας του Εργατικού Κέντρου της πόλης, ο Νίκος συλλαμβάνεται τον Οκτώβριο 1946 και από το 1947 βγαίνει στο βουνό. Εκεί γνωρίζεται με την Αργυρώ, μια ΕΠΟΝίτισσα που η «ένταξη του αδελφού στο ΚΚΕ και της οικογένειας στο ΕΑΜ, την έφερε στο μάτι του κυκλώνα». «Δεν απειλούμουν μόνο απ' τη σύλληψη και την ομηρία σε κάποιο νησί», λέει η Αργυρώ. «Εκείνοι -οι παρακρατικοί ήταν ο νόμος και η εξουσία- όποια κοπέλα ήθελαν ήταν δικιά τους. Αρπαζαν και βίαζαν, όπως βασάνιζαν και δολοφονούσαν χωρίς τιμωρία». Κόρη εύπορης οικογένειας, στο μόνο που μπορούσε να ελπίζει ήταν ένας υποχρεωτικός γάμος μ' έναν από τους «παρακρατικούς». Ετσι, το κοριτσόπουλο προτίμησε το βουνό, στα χνάρια και κάτω απ' τον ίσκιο του μεγάλου αδελφού.

Οι βίοι έγιναν παράλληλοι στα Λευκά Ορη στη Δυτική Κρήτη μέσα στην «καταιγίδα», στο μολύβι και στο αίμα του εμφύλιου πόλεμου, σε μάχες άνισες στο οροπέδιο του Ομαλού και στο φαράγγι της Σαμαριάς: η Αργυρώ μαχήτρια του Δημοκρατικού Στρατού, ο Νίκος σε θέσεις ευθύνης και στη συνέχεια «δεύτερος» καπετάνιος μετά τη Βαγγελιώ Κλάδου. Τα γεγονότα στην ηπειρωτική Ελλάδα οδήγησαν και την Κρήτη στη σύγκρουση. Μέσα στην ασφυκτική πίεση, χωρίς εφόδια και τροφή, με στηρίγματα τους βοσκούς, που κι αυτοί ξέκοβαν καθημερινά, με καταφύγια τα βράχια, τους γκρεμούς και τις σπηλιές, χωρίς περιθώριο διαφυγής και με μοναδική εναλλακτική λύση την παράδοση, οι μεγάλες απώλειες του Δημοκρατικού Στρατού στην Κρήτη ηχούν φυσιολογικές. Εκείνο που εκπλήσσει είναι το πώς ένα τμήμα του επιβίωσε, πώς επιβίωσαν αυτοί οι αντάρτες, ακόμη και μετά την ήττα και την υποχώρηση του κύριου όγκου των δυνάμεων από τη Βόρεια Ελλάδα, και ακόμη περισσότερο πώς συνέχισαν να αγωνίζονται.

Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες άρχιζε ένα επόμενο κεφάλαιο ζωής και δράσης: η δωδεκαετής παρανομία, «τότε που φοβόμασταν το φως της ημέρας», όπως λένε. Υπεύθυνοι για την ανασυγκρότηση παράνομων πυρήνων και στη συνέχεια των παράνομων οργανώσεων του ΚΚΕ στα Χανιά, με τους «χαφιέδες» και τη Χωροφυλακή να καιροφυλαχτούν αναζητώντας τα ίχνη τους, κρύβονται στο Ακρωτήρι, ενώνουν τις ζωές τους, βγάζουν παράνομα έντυπα, καταφεύγουν σε στάβλους και σε θεμέλια οικοδομών και κυκλοφορούν το βράδυ με χίλιους κινδύνους κι άλλες τόσες προφυλάξεις στα Χανιά για τις απαραίτητες κομματικές επαφές.

Η συνέχεια της ιστορίας, η φυγάδευση των «6 κυνηγημένων» Κρητικών το 1962 με καΐκι στην Ιταλία και από εκεί με συνδέσμους στις Ανατολικές Χώρες, η απόφαση εγκατάστασης στην Τασκένδη, είναι γνωστή γιατί, ξεπερνώντας τους ίδιους, πέρασε στη χώρα των θρύλων της Αριστεράς. Υποδειγματικοί αγωνιστές προτίμησαν να βρεθούν στη χώρα όπου πίστεψαν ότι πραγματώνεται το όραμά τους για να διαψευστούν ταχύτατα αλλά και για να γνωρίσουν τη σκληρότητα του κόμματος και τις απογοητεύσεις της διάσπασης.

Καρπός της ιδιαίτερης σχέσης των δύο, το βιβλίο σέβεται τις πραγματικότητες που χαρακτήρισαν τη συγκεκριμένη εποχή, αποδέχεται τους ανθρώπους όπως ήταν και τα πράγματα όπως συνέβησαν. Απόλυτα σαφές ως προς τις απόψεις που κομίζει, δεν καταγγέλλει. Διέπεται από την ανάγκη κατανόησης και την αναζητά, χωρίς να σχετικοποιεί, μέσα σε σχέσεις, από τις πλέον δεδομένες και αναμφισβήτητες στις πιο απόμακρες και αμφισβητήσιμες. Πραγματεύεται πρωτίστως τους διάφορους τύπους σχέσεων στα διαφορετικά τους επίπεδα.

Ιστορία και ταυτόχρονα ανεκτίμητη πηγή για την Ιστορία, το εγχείρημα των Κοκοβλήδων, που διατρέχει 40 χρόνια της σύγχρονης Ιστορίας μας, δεν αποτιμά συνολικά την πορεία της Αριστεράς, δεν εστιάζει στα προβλήματα και στα λάθη της, δεν αποδίδει ευθύνες και δεν αναζητά ενόχους. Ασχολείται με τον άνθρωπο, στις μεγάλες και λιγότερο στις μικρές του στιγμές, με τα συναισθήματα και με τις ανθρώπινες σχέσεις. Πραγματεύεται τη σχέση με το Κόμμα και το αίσθημα καθήκοντος, με το χρέος και την κομματικότητα. Καθρεφτίζει τη σχέση με τη φύση και με τον τόπο, με την Κρήτη, από τις γαλήνιες στις πιο τραχιές μεταλλάξεις της. Τέλος, αναζητά τη σχέση των ανθρώπων με την ίδια την Ιστορία τους.

ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Ελευθεροτυπία ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 16/05/2003 

http://allos-dromos-den-ypirxe.blogspot.com/2009/01/blog-post_18.html

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΛΕΟΝ ΤΡΟΤΣΚΙ (ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ) ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΝΥ ΚΛΙΦ

http://www.marxistiko.gr/ 
Τρότσκι 1879-1917: Πρός τον Οκτώβρη

Συγγραφείς: Τόνι Κλιφ
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Σελίδες: 385

Τιμή: 15 €

Προσθήκη στο καλάθι αγοράς

>> Διαβάστε τη Βιβλιοκριτική

Ο Λέον Τρότσκι διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στο επαναστατικό κίνημα που διαμόρφωσε τον κόσμο του 20ου αιώνα.
Ήταν ο πρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολής -του πρώτου εργατικού συμβουλίου- κατά τη διάρκεια της Ρώσικης Επανάστασης του 1905.
Ήταν ο συγγραφέας της θεωρίας της Διαρκούς Επανάστασης. Ο πρώτος που είδε ότι η επαναστατική αλλαγή δεν μπορούσε να περιοριστεί στα "αστικά" καλούπια, αλλά έπρεπε να προχωρήσει προς την εργατική επανάσταση και τον σοσιαλισμό.
Ήταν ο οργανωτής της εξέγερσης του Οκτώβρη 1917, όταν οι εργάτες πήραν για πρώτη φορά την εξουσία.
Ήταν ο δημιουργός του Κόκκινου Στρατού που υπεράσπισε το εργατικό κράτος κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου απέναντι και στις δυτικές στρατιές που εισέβαλαν για να το πνίξουν.
Ήταν ο ηγέτης της αντιπολίτευσης που πάλεψε ασυμβίβαστα ενάντια στον Στάλιν και τη γραφειοκρατική αντεπανάσταση.
Ήταν ο πρώτος που έδωσε μιια μαρξιστική ανάλυση για τον φασισμό και για το πώς μπορούμε να τον σταματήσουμε.
Ήταν ο συνεχιστής της επαναστατικής παράδοσης της εργατικής τάξης και ο μοναδικός αναλυτής των μεγάλων ταξικών αγώνων που συγκλόνισαν τον κόσμο στη δεκαετία του ?30.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για τη μεγαλοφυΐα του Τρότσκι. Ωστόσο, καμιά μεγαλοφυΐα που εμπλέκεται με τα μεγάλα ζητήμα- τα της εποχής μας δεν μπορεί να παραμείνει αλάνθαστη.
Η πολιτική βιογραφία του Κλιφ συμβάλει στη κατανόηση τόσο των δυνατών όσο και των αδύνατων σημείων του Τρότσκι.
Αποτελείται από τέσσερις τόμους. Ο πρώτος τόμος καλύπτει την περίοδο μέχρι τις 25 Οκτώβρη 1917, τη μέρα της νικηφόρας εργατικής επανάστασης.

 Τρότσκι 1917-1923: Το ξίφος της επανάστασης

Συγγραφείς: Τόνι Κλιφ
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλειο
Σελίδες: 400

Τιμή: 15 €

Προσθήκη στο καλάθι αγοράς

>> Διαβάστε τη Βιβλιοκριτική

α έξι χρόνια που ακολούθησαν την Οκτωβριανή Επανάσταση είχαν τεράστια πολιτική σημασία όχι μόνο για την Ρωσία, αλλά για την πορεία όλης της ανθρωπότητας μέσα στον 20ο αιώνα. Στα τέλη του 1917 η εργατική τάξη ήταν στην εξουσία μιας από της μεγαλύτερες χώρες στον κόσμο για πρώτη φορά στην ιστορία. Όμως, το 1923 βρέθηκε αποδεκατισμένη ως αποτέλεσμα του εμφύλιου πόλεμου και της οικονομικής καταστροφής.
Ο ίδιος ο Λένιν προειδοποιούσε για τον κίνδυνο από την αυξανόμενη δύναμη που αποκτούσε η γραφειοκρατία.
Ο Λέον Τρότσκι έδρασε στο κέντρο αυτών των γεγονότων. Αυτός ήταν που έκτισε τον Κόκκινο Στρατό για να υπερασπιστεί τη νεοσύστατη εργατική εξουσία από την εισβολή των ιμπεριαλιστικών στρατών, ανάμεσά τους και του ελληνικού.
Αυτός ήταν που υποστήριξε την στρατιωτικοποίηση της εργασίας για την ανοικοδόμηση της διαλυμένης οικονομίας. Και αυτός ήταν που, αμέσως μετά, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις στρεβλώσεις της οικονομίας από την Νέα Οικονομική Πολιτική και για την έρπουσα επανεμφάνιση του καπιταλισμού.
Τέλος, ο Τρότσκι ήταν αυτός στον οποίο απευθύνθηκε ο Λένιν όταν χρειάστηκε σύμμαχο στην τελευταία του μάχη για να αντιστρέψει την πορεία ανόδου της γραφειοκρατίας και για να διώξει τον Στάλιν από την παντοδύναμη θέση του γενικού γραμματέα.
Ο δεύτερος τόμος της βιογραφίας του Τρότσκι από τον Τόνι Κλιφ τελειώνει με ένα ερώτημα ζωτικής σημασίας: γιατί συμβιβάστηκε ο Τρότσκι και το 1923 δεν τήρησε τη συμφωνία του με τον Λένιν να εξαπολύσει μια γενική επίθεση ενάντια στην γραφειοκρατία και τον Στάλιν; 

Τρότσκι 1923-1927: Η πάλη ενάντια στην ανερχόμενη σταλινική γραφειοκρατία

Συγγραφείς: Τόνι Κλιφ
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Σελίδες: 398

Τιμή: 15 €

Προσθήκη στο καλάθι αγοράς

>> Διαβάστε τη Βιβλιοκριτική

Η περίοδος από το 1923 μέχρι το 1927 σφραγίστηκε από μια μεγάλη σύγκρουση ανάμεσα στον Τρότσκι και τον Στάλιν με κέντρο το μέλλον της Ρώσικης Επανάστασης και της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Η περίοδος τέλειωσε με την εξορία του Τρότσκι και την εδραίωση της γραφειοκρατίας. Το 1927 ο Τρότσκι αποκαλούσε πια τον αντίπαλό του "νεκροθάφτη της επανάστασης".
Πώς μπόρεσε ο Στάλιν, ένα άτομο που σπάνια αναφέρεται ως παρουσία στα μεγάλα γεγονότα του 1917, να θριαμβεύσει επί του Τρότσκι, του ηγέτη της επανάστασης και του Κόκκινου Στρατού, του μεγάλου ρήτορα και θεωρητικού;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν βρίσκεται στην προσωπική ικανότητα, αλλά στην ταξική πάλη. Η παλίρροια της ιστορίας υποχωρούσε μακρυά από την επαναστατική παράδοση, εξασθενίζοντας την εργατική τάξη -και στη Ρωσία και διεθνώς. Ακριβώς όπως οι μεγάλοι ηγέτες σφυρηλατούνται στις κορυφώσεις του αγώνα, με τον ίδιο τρόπο η ήττα και ο εκφυλισμός αναδεικνύουν τις μετριότητες που αντιπροσωπεύουν όλη την υποταγή και την προκατάληψη της παλιάς τάξης πραγμάτων.
Όμως, η ήττα του Τρότσκι με κανένα τρόπο δεν ήταν αναπόφευκτη. Τρεις μεγάλες εκρήξεις του κινήματος -στη Γερμανία το 1923, στη Βρετανία το 1926 και στην Κίνα το 1927- πρόσφεραν όλες την ευκαιρία για να αντιστραφεί η ροή της ιστορίας μέσα από εργατικές νίκες.

Ο Τόνι Κλιφ, στον τρίτο τόμο της πολιτικής βιογραφίας του Τρότσκι χαρτογραφεί αυτούς τους αγώνες -όπως και τις μάχες που δίνονταν μέσα στην ίδια τη Ρωσία- για να δείξει το πώς οι πολιτικές θέσεις του μεγάλου επαναστάτη, ενώ επαληθεύονταν σε κάθε βήμα, κατά τραγικό τρόπο ποτέ δεν μπόρεσαν να εφαρμοστούν στην πράξη εκείνη την περίοδο.

Τρότσκι 1927-1940: Όσο πιο σκοτεινή η νύχτα, τόσο πιο φωτεινό το αστέρι.

Συγγραφείς: Τόνι Κλιφ
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Σελίδες: 569

Τιμή: 18 €

Προσθήκη στο καλάθι αγοράς

>> Διαβάστε τη Βιβλιοκριτική

?Το έργο στο οποίο έχω αφιερωθεί σήμερα? είναι το πιο σημαντικό έργο της ζωής μου ? πιο σημαντικό από το 1917, πιο σημαντικό από τον Εμφύλιο Πόλεμο ή από οποιοδήποτε άλλο.?
Αυτές τις γραμμές ο Λέον Τρότσκι τις έγραψε το 1935.
Οι υποστηρικτές του ήταν πολύ λίγοι, αλλά τα καθήκοντα που είχε μπροστά του ήταν τεράστια.
Στο διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στην τελειωτική εξορία του το 1929 και τη δολοφονία του το 1940, ο Τρότσκι έγραψε ιδιοφυείς αναλύσεις για το φασισμό, για την έκρηξη του εργατικού κινήματος στη Γαλλία, την επανάσταση στην Ισπανία και την επικράτηση του σταλινισμού στη Ρωσία.
Οι προσπάθειές του να προσφέρει μια εναλλακτική λύση απέναντι στη βαρβαρότητα που τελικά οδήγησε στο Ολοκαύτωμα και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν ευδοκίμησαν εκείνη την εποχή. Όπως απέτυχαν, σε μεγάλο βαθμό, και οι ακάματες προσπάθειές του να δημιουργήσει ισχυρές επαναστατικές οργανώσεις που θα μπορούσαν τη δεκαετία του ?30 να στηρίξουν το εργατικό κίνημα για να φτάσει στην τελική νίκη. Αλλά το έργο του παραμένει μέχρι τις μέρες μας ένας ανεκτίμητος οδηγός ανάλυσης και δράσης για τις σημερινές μάχες που δίνουμε μέσα στη βαθύτερη κρίση του συστήματος που έχει υπάρξει από τότε.
Ο Τόνι Κλιφ σε αυτόν τον τελευταίο τόμο της βιογραφίας του Τρότσκι, χρησιμοποιεί εκτεταμένα όλα τα αρχεία που άνοιξαν τα τελευταία είκοσι χρόνια στην πρώην ΕΣΣΔ και στις ΗΠΑ, για να μας δώσει μια μοναδική περιγραφή, ανάλυση και ερμηνεία των τελευταίων χρόνων της ζωής του μεγάλου επαναστάτη, αλλά και των κορυφαίων γεγονότων που σημάδεψαν αυτή την περίοδο.
 

Στον ουρανό είναι ένα αστέρι-έφυγε η Καίτη Χωματά

Στον ουρανο ειναι ενα αστερι - Καιτη Χωματα

 http://www.youtube.com/watch?v=TPVqujq7gOI

Καίτη Χωματά

Γεννήθηκε: 1946

Από: Ελλάδα, Αθήνα

 Βιογραφία Καίτης Χωματά

Δημοφιλής τραγουδίστρια της τελευταίας 35ετίας, με καταγωγή από την Νάξο. Πρωτοεμφανίστηκε το 1964 στα «Νέα Ταλέντα» του Γ. Οικονομίδη και εκεί την άκουσε ο Γ. Παπαστεφάνου και τη συνέστησε στον Γ. Σπανό, για να εξελιχθεί στη συνέχεια σε «μεγάλη ιέρεια» του «Νέου Κύματος».

Ερμήνευσε με χαρακτηριστικό τρόπο τα πρώτα τραγούδια του Σπανού (που σηματοδότησαν την αρχή αυτού του καλλιτεχνικού Κινήματος) και πολλών άλλων εκλεκτών τραγουδοποιών. Κατόπιν είχε (με τον τότε σύζυγό της Βασίλη Μαυρομμάτη) την μπουάτ «Παράγκα» και μετά, τη μπουάτ «Αυλαία». Κατόπιν αποσύρθηκε για μεγάλο διάστημα, έχοντας στο μεταξύ αντιμετωπίσει επιτυχώς πολύχρονη και δραματική περιπέτεια της υγείας της, που την καθήλωσε επί 5ετία στο νοσοκομείο.
Εφυγε από κοντά μας μετά απο επιδείνωση της καταστασής της.

 Στους LP δίσκους της (ατομικοί-συμμετοχές-«αναβιώσεις»): «Θεσ/νίκη 1965: Φεστιβάλ Ελλ. Τραγουδιού» (1965), «Το <Νέο Κύμα> στο Ελλ. Τραγούδι» (1965), «Αποδημίες» (1965), «Τα τραγούδια της Κ. Χωματά» (1967), «Ανθολογία 1-2» (του Γ. Σπανού, 1967, 1968), «Το <Νέο Κύμα> τραγουδά Χατζιδάκι» (1969), «Κ. Χωματά, 3» (1969), «Σκιές στην άμμο» (1969), «Ερωφίλη» (1970), «Φωτογραφίες» (1971), «Θαλασσάκι μου» (1972), «Πικρές αλήθειες» (1974), «Καφενείον <Η Ευρυτανία>» (1974), «Τα ωραιότερα τραγούδια» (1976), «Θα σου δώσω τις χαρές όλου του Κόσμου» (1977), «Στ. Κουγιουμτζής: Σε Α΄ εκτέλεση» (1983), «Από τραγούδι σε τραγούδι» (1984), «Αυθόρμητα» (1987), «Μεγάλες επιτυχίες» (1991), «Ένα καράβι όνειρα» (1992), «Μη χάνεσαι» (1992), «Μια φορά θυμάμαι» (1993), «Το άλλο <Νέο Κύμα>, 1-2» (1993), «Τζένη, Τζένη» (1994, κιν/γραφική ταινία: 1966), «Μια αγάπη για το καλοκαίρι» (1995), «18 μεγάλες επιτυχίες» (1995, CD), κ.λπ. 

Καίτη Χωματά - Μια Αγάπη Για Το Καλοκαίρι (1964) 

http://www.youtube.com/watch?v=OgJaCf3hPDU 

Το Χριστινάκι - Καίτη Χωματά 

http://www.youtube.com/watch?v=uYaFM4MW9lU 

 

28η Οκτωβρίου-μικρό αφιέρωμα ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΤΟΥ «ΟΧΙ» Το φασιστικό καθεστώς Μεταξά και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

 ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΤΟΥ «ΟΧΙ»
Το φασιστικό καθεστώς Μεταξά και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Νεκτάριος Δαργάκης

Ο Μεταξάς δέχεται ναζιστικούς χαιρετισμούς στις σκάλες της παλιάς Βουλής ενώπιον της Ε.Ο.Ν.

Κάθε χρόνο όταν πλησιάζει η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου ανοίγει ξανά η συζήτηση σχετικά με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, πως μπήκε σε αυτόν η Ελλάδα και τι ρόλο έπαιξε το φασιστικό καθεστώς του Μεταξά. Ακόμα ένα ερώτημα που εμφανίζεται είναι πως ένας ακραιφνής υποστηρικτής της ναζιστικής Γερμανίας δεν συμμάχησε μαζί της, αλλά αποφάσισε να μπει στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων. Για να δώσουμε απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα χρειάζεται να γυρίσουμε στις δύο προηγούμενες δεκαετίες για να δούμε το υπόβαθρο αυτών των εξελίξεων.

Μετά την Μικρασιατική Εκστρατεία η ιστορία στην Ελλάδα έχει πολλές απόπειρες, πετυχημένες και μη, για δικτατορίες μέχρι να φτάσουμε στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Ο στρατός ήταν βασικός παράγοντας των πολιτικών εξελίξεων αφού επενέβαινε όταν κανένα από τα κομμάτια της άρχουσας τάξης δεν μπορούσε να δώσει λύσεις στην κατάσταση.

Ο Μεταξάς, βασιλόφρονας στρατηγός, ήταν κομμάτι αυτού του συστήματος με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Πριν από το 1924 είχε παίξει ρόλο στο στρατόπεδο των «βασιλικών». Γνώριζε τον Κωνσταντίνο από το 1897 και τον στήριξε, από όποια θέση και αν βρέθηκε, απέναντι στον Βενιζέλο και τις συγκρούσεις πριν και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το 1924 ίδρυσε το κόμμα των «Ελευθεροφρόνων» και συμμετείχε στις εκλογές είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με τα βασιλικά κόμματα. Δεν είχε καταφέρει να κερδίσει ποτέ ένα μεγάλο ποσοστό, αλλά ήταν μέρος του πολιτικού συστήματος. Για παράδειγμα, το 1926 ήταν Υπουργός Συγκοινωνίας στην κυβέρνηση Ζαϊμη.

Στις εκλογές του Γενάρη 1936 ούτε οι «βενιζελικοί» ούτε οι «βασιλόφρονες» μπόρεσαν να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Στις 6 Μάρτη ο Γεώργιος Β΄ διόρισε τον Μεταξά υπουργό Στρατιωτικών. Στις 14 όρκισε την «ακομμάτιστη» κυβέρνηση Δεμερτζή. Ο Μεταξάς πήρε και τη θέση του αντιπροέδρου. Ένα μήνα μετά, ο Δεμερτζής πεθαίνει. Ο βασιλιάς ορίζει τον Μεταξά πρωθυπουργό παρόλο που στις εκλογές πήρε μόλις 3,94% και η Βουλή του δίνει ψήφο εμπιστοσύνης. Τον ψήφισαν και οι «φιλελεύθεροι βενιζελικοί» αφού ήταν προτιμότερος από τη συνεργασία με τους «κομμουνιστάς».

Το 1936 σημαδεύτηκε από την απεργία των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη το Μάη. Σε λίγες μέρες, η απεργία απλώθηκε και στην υπόλοιπη χώρα. Στην πραγματικότητα, η εργατική τάξη έκανε την επανεμφάνισή της μετά από αρκετά χρόνια οπισθοχώρησης και αυτό έσπειρε τον πανικό στην άρχουσα τάξη. Μπορεί η απεργία να έχασε εξαιτίας των λαθών της ηγεσίας του κινήματος, αλλά χτύπησε το «καμπανάκι» στους από πάνω.

Στις 4 Αυγούστου, ο Μεταξάς με πρόσχημα ένα «κομμουνιστικό πραξικόπημα» που θα γινόταν την επόμενη μέρα λόγω του καλέσματος για γενική απεργία κλείνει τη Βουλή και αναστέλλει όσα άρθρα του Συντάγματος μπορούν να αξιοποιηθούν από το κίνημα(δικαίωμα του συνέρχεσθαι, ελευθερία Τύπου κ.α.).

Η άρχουσα τάξη στην Ελλάδα δεν είχε κανένα πρόβλημα με την επιλογή του Μεταξά. Άλλωστε, το ίδιο είχε συμβεί σε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες με την κατάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ, το Μουσολίνι ή τον Φράνκο για να ελέγξουν την κατάσταση απέναντι στην αριστερά και το εργατικό κίνημα.

Χίτλερ

Η δικτατορία του Μεταξά προσπάθησε να κάνει την Ελλάδα μια χώρα που θα μπορούσε να «παζαρεύει» με ποιανού την πλευρά θα πήγαινε στον πόλεμο που φαινόταν να έρχεται. Ο Μεταξάς είχε τις καλύτερες σχέσεις με τη Γερμανία. Είχε τελειώσει την Πολεμική Ακαδημία του Βερολίνου (με βασιλική υποτροφία) και θαύμαζε ιδεολογικά τα «κατορθώματα» του Χίτλερ. Προσπάθησε να αντιγράψει και το καθεστώς του.

Απαγόρευσε τα πολιτικά κόμματα, τα συνδικάτα μπήκαν κάτω από τον έλεγχο του κράτους, δημιουργήθηκε η «Εθνική» ΓΣΕΕ και ο Υπουργός Εργασίας διορίστηκε γραμματέας της, χιλιάδες αριστεροί αγωνιστές εξορίστηκαν και βασανίστηκαν. Ταυτόχρονα, γινόταν προσπάθεια να φτιαχτεί και κοινωνική βάση που θα στήριζε το καθεστώς. Αυτόν τον σκοπό εξυπηρετούσε η δημιουργία της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας(ΕΟΝ). Οι νέοι έπρεπε να πηγαίνουν στο σχολείο με στολές, να χαιρετούν ναζιστικά, να συμμετέχουν στις παρελάσεις που τότε καθιερώθηκαν. Μετά από λίγο καιρό, η συμμετοχή στην ΕΟΝ έγινε υποχρεωτική.

Η ΕΟΝ και άλλοι παρόμοιοι σχηματισμοί, όπως οι Επιτροπές Εθνικοφρόνων Γονέων, έκαιγαν προοδευτικά ή αριστερά βιβλία και προσπαθούσαν να διαλύσουν κάθε φωνή αντίστασης. Φυσικά, η αστυνομία ολοκλήρωνε αυτό το έργο με βασανιστήρια και έλεγχο σε όποιον δεν συμβάδιζε με τις ιδέες του «εθνικού κράτους».

Ταυτόχρονα, οι σχέσεις με τη Γερμανία απλώθηκαν και στο οικονομικό επίπεδο. Το ελληνικό κράτος πρόσφερε αμέριστη βοήθεια στην γερμανική οικονομική εξόρμηση στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Λίγο πριν την έναρξη του πολέμου, το 40% της παραγωγής καπνών αγοραζόταν από τη Γερμανία, ενώ μπορούσε να εξασφαλίζει και σιδηρομεταλλεύματα για την πολεμική βιομηχανία της.

Αυτή η στενή σχέση με την ναζιστική Γερμανία δεν εμπόδισε την ανάπτυξη των διασυνδέσεων με την Αγγλία που ήταν στο αντίπαλο στρατόπεδο. Οι βρετανοί καπιταλιστές είχαν άμεσες σχέσεις με τους Έλληνες εφοπλιστές, ενώ και οι ελληνικές τράπεζες είχαν συνδεθεί με το αγγλικό, αλλά και το γαλλικό, τραπεζικό κεφάλαιο. Μπορεί, σε πρώτη ανάγνωση, να φαίνεται περίεργη μια τέτοια σχέση, αλλά η Αγγλία δεν είχε κανένα πρόβλημα να συναλλάσσεται με ένα φασιστικό καθεστώς. Άλλωστε, πριν από δύο εβδομάδες αποκαλύφθηκε ότι ο Μουσολίνι ήταν πράκτορας για περίπου ένα χρόνο των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙ5) το 1917 με στόχο την παραμονή της Ιταλίας στον πόλεμο στο πλευρό της Αγγλίας.

Το 1939 η μεταξική δικτατορία έκανε σημαντικές εμπορικές και πολιτικές συμφωνίες με την Αγγλία, πράγμα που την τοποθέτησε στο στρατόπεδο των μετέπειτα Συμμάχων και την έβγαλε από την στρατηγική ουδετερότητας που ακολουθούσε μέχρι τότε το καθεστώς.

Η άλλη συζήτηση που ανοίγει έχει να κάνει με την φύση του πολέμου. Η πλειοψηφία της αριστεράς αναφέρεται σε αυτόν ως την μάχη των δημοκρατικών δυνάμεων απέναντι στους φασίστες. Η αλήθεια είναι ότι αυτός ο πόλεμος δεν διέφερε από τον Πρώτο Παγκόσμιο: ήταν ιμπεριαλιστικός. Έγινε για το ξαναμοίρασμα του κόσμου και δεν είναι περίεργο ότι και στα δύο στρατόπεδα υπήρχαν χώρες με δικτατορικά καθεστώτα, όπως η Ελλάδα.

Είναι χαρακτηριστικά όσα έγραφε ο Τρότσκι ήδη από το 1934: «Ένας μοντέρνος πόλεμος ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις δεν σηματοδοτεί μια σύγκρουση ανάμεσα στην δημοκρατία και το φασισμό, αλλά τη σύγκρουση σε δυο ιμπεριαλισμούς για το ξαναμοίρασμα του κόσμου, Επίσης, ένας τέτοιος πόλεμος αναγκαστικά πρέπει να αποκτήσει διεθνή χαρακτήρα και στα δύο στρατόπεδα θα βρούμε φασιστικά(ή μισο-φασιστικά, βοναπαρτιστικά καθεστώτα) καθώς και «δημοκρατικά» κράτη».

Ναζισμος

Όμως, στα μυαλά εκατομμυρίων ανθρώπων εξακολουθεί να υπάρχει η ιδέα, όπως και τότε, ότι ήταν ένας αντιφασιστικός πόλεμος για δύο βασικούς λόγους. Ο ένας είναι η φρίκη του ναζισμού. Οτιδήποτε μπορεί να είναι καλύτερο από τα Άουσβιτς, τα Ες-ες, τις δολοφονίες εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο δεύτερος είναι η συμμετοχή στον πόλεμο της Σοβιετικής Ένωσης για την οποία η πλειοψηφία είχε την εικόνα ότι ήταν μια «διαφορετική κοινωνία» με ό,τι κριτική και αν έκανε κανείς. Άλλωστε, το τίμημα για την ΕΣΣΔ ήταν 20 εκατομμύρια νεκροί από την μάχη κόντρα στους ναζί.

Η αλήθεια, όμως, είναι διαφορετική. Οι δυτικές «δημοκρατικές» κυβερνήσεις δεν έκαναν οτιδήποτε για να «κόψουν» το δρόμο του φασισμού στην Ισπανία, τη Γαλλία ή την Ελλάδα. Ούτε εμπόδισαν το Χίτλερ να καταλάβει την Τσεχοσλοβακία το 1938.

Από τη μεριά της η Σοβιετική Ένωση του Στάλιν έβαζε τα δικά της κρατικοκαπιταλιστικά συμφέροντα πάνω από τις ανάγκες των αντιφασιστικών κινημάτων. Έφτασε στο σημείο να υπογράψει το «Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ» με τη Γερμανία τον Σεπτέμβρη του 1939, δημιουργώντας την απόλυτη σύγχυση στα μέλη των Κομμουνιστικών Κομμάτων παγκόσμια .

Το Σύμφωνο επέβαλλε ότι καμιά από τις δύο χώρες δε θα προχωρούσε σε επιθετική κίνηση εναντίον της άλλης. Ένα μυστικό πρωτόκολλο συμπλήρωνε την κύρια συμφωνία. Εκεί, ολόκληρη η Ανατολική Ευρώπη μοιραζόταν ανάμεσα στις δύο δυνάμεις. Το πρώτο και μεγαλύτερο θύμα του Συμφώνου ήταν η Πολωνία. Στις 9 Σεπτέμβρη, οι Ναζί εισέβαλαν -με την έγκριση των Ρώσων- στη χώρα από δυτικά και λίγες μέρες αργότερα, στις 17 Σεπτέμβρη, ακολούθησε ο στρατός του Στάλιν από ανατολικά. Μέχρι την 1η του Οκτώβρη, οι δύο στρατοί είχαν μοιράσει μεταξύ τους ολόκληρη την Πολωνία.

Ο πόλεμος ήταν αντιφασιστικός για τους λαούς, όχι για τα καθεστώτα. Το καθεστώς του Μεταξά συμβιβάστηκε με τη φασιστική κατοχή. Οι εργάτες, οι αγρότες, η νεολαία έχτισαν το μαζικό κίνημα της Αντίστασης που έδιωξε τους Ναζί το 1944. ΄Οσο για τους «αντιφασίστες» άγγλους ιμπεριαλιστές και τους Έλληνες αστούς συνεργάτες τους, φρόντισαν να πνίξουν στο αίμα εκείνο το μεγαλειώδες γνήσιο αντιφασιστικό κίνημα.

 

4 Αυγούστου 1936: Η φασιστική δικτατορία του Μεταξά
ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ!

Λέανδρος Μπόλαρης

Οι ναζιστικοί χαιρετισμοί δεν αφήνουν αμφιβολίες για το τι ήταν ο Μεταξάς

O Μεταξάς από μόνος του ήταν μια γελοία φιγούρα. Ο Γεώργιος Βλάχος, εκδότης της «Καθημερινής» που έδινε γραμμή στη βασιλική παράταξη και ήταν και φανατικός αντιπρόσφυγας, αποκαλούσε τον Μεταξά «μικρό άνθρωπο» -ένα σκληρό λογοπαίγνιο λόγω και του πιθαμιαίου ύψους του δικτάτορα. Δεν ήταν το ύψος το πρόβλημα, γενικά το παρουσιαστικό που δεν θύμιζε καθόλου τον «πρώτο εργάτη και πρώτο αγρότη» της προπαγάνδας της 4ης Αυγούστου.

Ο Μουσολίνι στην Ιταλία και ο Χίτλερ στην Γερμανία έπασχαν από αυταπάτες μεγαλείου και οι δημόσιες εμφανίσεις τους έφταναν στα όρια της γελοιότητας. Τουλάχιστον έτσι τους αντιμετώπιζαν οι «συντηρητικοί» «ευπατρίδες» πολιτικοί. Ομως, κανείς δεν μπορούσε να αρνηθεί ότι διέθεταν μαζικά κόμματα και ιδιωτικούς στρατούς. Ο Μεταξάς δεν είχε καν αυτό το ατού. Ηταν υποχείριο του βασιλιά και της βρετανικής πρεσβείας. Το πόσο μεγάλος ηγέτης ήταν το δείχνει η εξής επιστολή-επίπληξη που του είχε στείλει το 1938 ο βρετανός πρέσβης Ουοτερλόου, μετά από επίσκεψη στο αεροδρόμιο στο Φάληρο στην οποία τον ρωτούσε αν ήταν ικανοποιημένος από την κατάσταση...

«...των αποχωρητηρίων του αερολιμένος; Υποθέτω ότι όχι, διότι υπό την έποψιν ταύτην, τα υπάρχοντα διά τους αφικνουμένους εις Φάληρον ταξιδιώτας ιδρύματα είναι εις αρχέγονον κατάστασιν, είναι μάλιστα αίσχος διά τον πολιτισμόν... ελπίζω ότι θα συγχωρήσετε την αδιάκριτον τόλμην μου εάν φέρω ενώπιον της Υμετέρας Εξοχότητος το ήκιστα νόστιμον τούτο ζήτημα. Ως φίλος της Χώρας σας ετόλμησα τούτο».

Αυτά βέβαια δεν εμπόδισαν τον Μεταξά να γίνει δικτάτορας το 1936, ούτε να επιβάλλει μια δικτατορία κατά την οποία περίπου 100.000 άνθρωποι γνώρισαν τις περιποιήσεις της αστυνομίας, της ασφάλειας, των εξοριών, των φυλακίσεων και των ξυλοδαρμών.

Ηταν ένας από τους θερμότερους υποστηρικτές του βασιλιά Κωνσταντίνου στο Γενικό Επιτελείο και φανατικός αντιβενιζελικός. Μετά την κατάργηση της μοναρχίας, όμως, το 1924, ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε την αβασίλευτη δημοκρατία. Από τότε συμμετείχε στις εκλογές επικεφαλής του κόμματος των «Ελευθεροφρόνων» (άλλοτε αυτοδύναμα και άλλοτε σε συνεργασίες με τα μεγάλα κόμματα της βασιλικής παράταξης). Ποτέ δεν κατάφερε να αποσπάσει μεγάλα αποτελέσματα. Ωστόσο ήταν τμήμα του «επίσημου πολιτικού συστήματος» της εποχής. Εγινε και υπουργός το 1926-27, αλλά το 1928 δεν κατάφερε να βγει καν βουλευτής.

Την τελευταία ώθηση να γίνει δικτάτορας την έδωσαν οι μηχανορραφίες του Παλατιού, και της αγγλικής πρεσβείας. Αιτία ήταν η πολιτική κρίση που γκρέμιζε τις ισορροπίες της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας. Το εργατικό κίνημα είχε φουντώσει όταν τα χειρότερα της οικονομικής κρίσης είχαν περάσει, και η αριστερά το ίδιο. Ποιά οικονομική στρατηγική, ποιες διεθνείς συμμαχίες, ποιοι πολιτικοί συνδυασμοί θα εξασφάλιζαν την επιβίωση και τα κέρδη της κυρίαρχης τάξης; Τα παλιά κόμματα είχαν βρεθεί σε αδιέξοδο και οι καυγάδες ανάμεσα στις στρατιωτικοπολιτικές μερίδες της κυρίαρχης τάξης έφταναν στα πρόθυρα εμφυλίου.

Οταν βγήκαν τα αποτελέσματα των εκλογών του Γενάρη 1936 ούτε οι βενιζελικοί ούτε οι βασιλόφρονες μπορούσαν να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Στις 9 Μάρτη ο Γεώργιος Β΄΄διόρισε τον Μεταξά υπουργό Στρατιωτικών. Στις 14 ορκίζει την «ακομμάτιστη» κυβέρνηση Δεμερτζή. Ο Μεταξάς παίρνει και τη θέση του αντιπροέδρου. Ένα μήνα μετά, ο Δεμερτζής πεθαίνει. Ο βασιλιάς ορίζει τον Μεταξά πρωθυπουργό και η Βουλή του δίνει ψήφο εμπιστοσύνης. Τον ψήφισαν και οι «φιλελεύθεροι» βενιζελικοί: ήταν προτιμότερος από τη συνεργασία με τους κομμουνιστές.

Δολοφόνος

Η πορεία προς την δικτατορία της 4ης Αυγούστου συμβάδιζε με την ριζοσπαστικοποίηση του εργατικού κινήματος. Οι μάζες των φτωχών και των μικροαστών περισσότερο προς τα αριστερά στρέφονταν παρά προς σωτήρες όπως ο Κονδύλης ή ο Μεταξάς. Τον Μάη του 1936 η Γενική Απεργία των καπνεργατών μετατράπηκε σε γενικευμένο εργατικό ξεσηκωμό στη Θεσσαλονίκη. Η αστυνομία χτύπησε τους διαδηλωτές απεργούς και δολοφόνησε δώδεκα. Η πόλη πέρασε ουσιαστικά στα χέρια της εκλεγμένης Απεργιακής Επιτροπής. Το πολιτικό αίτημα της απεργίας και του ξεσηκωμού ήταν: Κάτω ο δολοφόνος Μεταξάς.

Ομως, ο Μεταξάς δεν έπεσε, επειδή η ηγεσία του κινήματος, το ΚΚΕ, στήριζε όλες τις ελπίδες του στους Φιλελεύθερους, και δεν ήθελε να τρομάξει τους αστούς με εργατικές εξεγέρσεις και μάλιστα πετυχημένες. Ομως οι Φιλελεύθεροι έτρεχαν ολοταχώς στις αγκαλιές του βασιλιά και κατ΄ επέκταση του Μεταξά. Για την κυρίαρχη τάξη, τη σπαρασσόμενη από τις πολιτικές διαμάχες, η απειλή της εξέγερσης των από κάτω την έπεισε ότι χρειάζονται πιο δραστικά μέτρα. Μια «σιδερένια πυγμή».

Στις 4 Αυγούστου με πρόσχημα ένα «κομμουνιστικό πραξικόπημα» που θα γινόταν με τη κοινή γενική απεργία που είχαν κηρύξει για την 5η Αυγούστου οι δυο ΓΣΕΕ, ο Βασιλιάς αναστέλλει άρθρα του Συντάγματος και κλείνει τη Βουλή. Τα άρθρα που έμπαιναν στο «γύψο» αφορούσαν:

«5ο ουδείς συλλαμβάνεται... ανευ ητιολογημένου δικαστικού εντάλματος, 6ο ανακοπή προφυλακίσεως επί πολιτικών εγκλημάτων, 10ο δικαίωμα συνέρχεσθαι, 11ο δικαίωμα συνεταιρίζεσθαι, 12ο άσυλο κατοικίας, 14ο ελευθερία τύπου, 20ο απόρρητο επιστολών, και 95ο εκδίκαση πολιτικών εγκλημάτων από ορκωτά δικαστήρια».

Η δικτατορία είχε αρχίσει. Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου απαγόρεψε τα πολιτικά κόμματα. Τα συνδικάτα μπήκαν κάτω από τον έλεγχο του κράτους, ο υπουργός Εργασίας έγινε και γραμματέας της «Εθνικής» ΓΣΕΕ. Χιλιάδες συνδικαλιστές φυλακίστηκαν, οδηγήθηκαν στην εξορία, βασανίστηκαν, όπως και χιλιάδες κομμουνιστές και αγωνιστές της Αριστεράς (συνήθως οι δυο αυτές «ιδιότητες» ταυτίζονταν).

Από την άλλη, «προσωπικότητες του επιχειρηματικού κόσμου» ιδιαίτερα του τραπεζικού κεφαλαίου μπήκαν στην «κυβέρνηση» της 4ης Αυγούστου. Ο Κανελλόπουλος των «Λιπασμάτων» έγινε αρχηγός της ΕΟΝ. Ο Κορυζής έγινε υπουργός Υγιεινής και μετά το θάνατο του Μεταξά ο βασιλιάς τον όρκισε πρωθυπουργό. Ο Αρβανίτης, στέλεχος της ΕΤΕ, έγινε υπουργός Οικονομικών. Το 1938 ο Ι. Δροσόπουλος, διοικητής της ΕΤΕ δήλωνε στη συνέλευση των μετόχων: «Αι εργασίαι της τραπέζης βοηθούσης...της κρατησάσης ησυχίας και τάξεως, εσημείωσαν σημαντικήν βελτίωσιν». (Ν. Ψυρούκης «Ο φασισμός και η 4η Αυγούστου»)

Το «Νέο Κράτος», ο «Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός» είχε αποστολή σύμφωνα με τον δικτάτορα: «Αι κύριαι γραμμαί της Κυβερνήσεως είναι: Η στερέωσις του Θρόνου, όστις είναι το θεμέλιον του Εθνικού μας οικοδομήματος και η εγγύηση της ανεξαρτησίας της πατρίδος. Η αδιάκοπος φροντίς δια την στερέωσιν του αστικού καθεστώτος με όλας τα αναγκαίας θυσίας διά το σύνολον της Κοινωνίας και ιδίως δια τας ενδεείς τάξεις. Και προ παντός άλλου και επειγόντως, η συγκρότησις των Εθνικών πολεμικών δυνάμεων.

Καθεστώς

Η δικτατορία διαφήμιζε ότι έφτιαξε το ΙΚΑ. Η αλήθεια είναι το ΙΚΑ είχε ιδρυθεί με νόμο από το 1934. Ο Μεταξάς έκανε τα «εγκαίνια» και φρόντισε να δεσμεύσει τα αποθεματικά των ταμείων με εξευτελιστικά επιτόκια στη Τράπεζα της Ελλάδος. Υποτίθεται επίσης ότι στο φιλεργατικό έργο του περιλαμβάνονται και οι συλλογικές συμβάσεις. Περισσότερο σαν υποχρεωτική διαιτησία για την εξασφάλιση των χαμηλών μεροκαμάτων έμοιαζε αυτή η «κορπορατιστική» πολιτική. Αλλωστε το καθεστώς είχε φροντίσει να δέσει το γάιδαρό του (και των καπιταλιστών) διορίζοντας τον υπουργό Εργασίας και πρόεδρο της «Εθνικής» ΓΣΕΕ. Η αξία των μισθών έπεσε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και τα κέρδη των επιχειρήσεων εκτοξεύτηκαν. Το 1939 το 6,5% του πληθυσμού διέθετε το 40% του εθνικού εισοδήματος.

Φαίνεται ότι η πειθάρχηση της νεολαίας είναι ένας διαχρονικός στόχος της ελληνικής δεξιάς. Ο Καρατζαφέρης και οι «μπουμπούκοι» του θα σκέφτονται με νοσταλγία τα κατορθώματα της 4ης Αυγούστου. Το καθεστώς ίδρυσε την ΕΟΝ (Εθνική Οργάνωση Νεολαίας) με στολές, παρελάσεις, ναζιστικούς χαιρετισμούς. Οι μαθητικές παρελάσεις που με τόσο ζήλο υπερασπίζουν σήμερα τα φασισταριά του ΛΑΟΣ, καθιερώθηκαν από τη δικτατορία του Μεταξά.

Και επειδή η νεολαία δεν ανταποκρινόταν, τόσο χειρότερο για τη νεολαία. Η συμμετοχή στην ΕΟΝ έγινε υποχρεωτική. Άλλωστε ο Μεταξάς είχε ξεκαθαρίσει τη θέση του απέναντι στο ανήσυχο πνεύμα που διακρίνει κάθε νεολαία σε μια ομιλία του σε φοιτητές του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης:

«Σας απαγορεύω να έχετε διαφορετικές ιδέες από αυτές του Κράτους. Σας ζητώ όχι μόνο να έχετε τις ίδιες ιδέες, αλλά να πιστεύετε σ΄ αυτές και να δουλεύετε γι΄ αυτές με ενθουσιασμό. Αν κάποιος από σας έχει διαφορετικές ιδέες, καλύτερα να μείνει αμόρφωτος». (Άλκης Ρήγος, Ιστορικά, 3 Αυγούστου 2000).

Όσο για τις νέες κοπέλες: «ο προορισμός διά τον οποίον μορφώνεστε πρέπει να αποβλέπει μόνον εις την οικογένειαν ...η γυναίκα είναι το στολίδι της ζωής του ανθρώπου», προφανώς εννοούσε ότι άλλο είναι η γυναίκα και άλλο ο άνθρωπος.

Από τις πρώτες μέρες επιβολής της δικτατορίας το καθεστώς του Μεταξά έκαιγε βιβλία τελετουργικά (όπως οι Ναζί) μπροστά στις στήλες του Ολυμπίου Διός και στα Προπύλαια. Το ίδιο και σε άλλες πόλεις, όπως ο Πειραιάς. Να μια ανακοίνωση που είχε δημοσιευτεί τότε στις εφημερίδες: «Καλούνται άπαντες οι εθνικόφρονες γονείς της πόλεως Πειραιώς όπως προσέλθουν κομίζοντες μεθ΄ εαυτών άπαντα τα κομμουνιστικά διδακτικά βιβλία των σχολείων, ίνα καώσι ομού μετά σειράς κομμουνιστικών εντύπων τη ενεργεία της Εθνικής Φοιτητικής Νεολαίας Πειραιώς. (Υπογραφή) Επιτροπή Εθνικοφρόνων Γονέων Πειραιώς». Απαγορεύονται και καίγονται βιβλία ακόμη και του Καρκαβίτσα και του Παπαδιαμάντη, αλλά και ο «Επιτάφιος» του Περικλέως εξαφανίζεται μιας και ...υμνούσε την (αρχαία αθηναϊκή) δημοκρατία!

Τις εφημερίδες ανέλαβε να τις «καθοδηγήσει» το ιδρυθέν Υφυπουργείο Τύπου. Την «ασφάλεια», το Υφυπουργείο Εθνικής Ασφαλείας. Στη θέση εκεί μπήκε ο διαβόητος Μανιαδάκης. Επεδείκνυε με περηφάνια τις ευχαριστήριες επιστολές του Χίμλερ -αρχηγού των SS- για την συνεργασία των γερμανικών με τις ελληνικές υπηρεσίες ασφαλείας. Ο Μανιαδάκης θα επιζήσει τον πόλεμο, θα αναδυθεί κατόπιν αρχηγός κόμματος, θα εκλεγεί βουλευτής. Με την ΕΡΕ του «εθνάρχη» Καραμανλή. Οπως και ο Αριστείδης Δημητράτος άλλωστε, ο υπουργός Εργασίας που τον θυμάται που και που ο Καρατζαφέρης.

Κεφάλαιο

Οι σχέσεις με τη ναζιστική Γερμανία δεν περιορίζονταν στις ιδεολογικές συγγένειες. Από τα μέσα της δεκαετίας του ΄30, το γερμανικό κεφάλαιο με τη στήριξη του κράτους διείσδυε συστηματικά στην νοτιοανατολική Ευρώπη. Στα τέλη της δεκαετίας, το 40% των ελληνικών καπνών αγοράζονταν από την Γερμανία. Επίσης, η Ελλάδα πρόσφερε στη γερμανική βαριά βιομηχανία σπάνια σιδηρομεταλλεύματα, απαραίτητα για τον επανεξοπλισμό της ναζιστικής πολεμικής μηχανής.

Όμως, παρόλες αυτές τις σχέσεις, που είχαν δημιουργήσει μια ολόκληρη «γερμανόφιλη» μερίδα στην κυρίαρχη τάξη και στους στρατηγούς, τα ευρύτερα συμφέροντα του ελληνικού καπιταλισμού, ήταν δεμένα με αυτά του βρετανικού ιμπεριαλισμού. Οι εφοπλιστές ήταν από τότε μεγάλη δύναμη στο Σίτι του Λονδίνου, οι τραπεζίτες ήταν αγκαλιασμένοι με το τραπεζικό κεφάλαιο της Βρετανίας και της Γαλλίας.

Ο Μεταξάς είχε χωνέψει όλο το σκοταδιστικό αντισημιτισμό των ναζί σαν προσωπική του ιδεολογία. Οι καταγραφές στο ημερόλογιό του δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία:

«Από το τετράδιο των σκέψεων. Κηφισιά, 29 Δεκεμβρίου 1939: Η Αγγλία και η Γαλλία εκήρυξαν τον πόλεμο κατά της Γερμανίας, διότι αυτή κατεπάτησε το Δίκαιον προκειμένου για την Πολωνία. Γιατί δεν τον κηρύττουν κατά της Ρωσσίας προκειμένου για την Φινλανδία... Κηφισιά, 22 Ιανουαρίου 1940: Από τη μια μεριά Αγγλία, Γαλλία, Αμερική. Από την άλλη Γερμανία, Ρωσσία, Ιταλία. Αυτοί είναι οι πρωταγωνισταί. Αι άλλαι ή ακόμα δεν αποφάσισαν, ή δεν μπορούν να πάνε εκεί που τους σπρώχνουν τα ιδανικά τους, ή δεν τους συμφέρει να πάνε ένεκα ειδικών αιτιών. Οι Εβραίοι είναι φυσικά με τις Δημοκρατίες. Γιατί με άλλο σύστημα δεν ημπορούν να επικρατήσουν. Είναι λίγοι, καπιταλισταί και διεθνισταί. Και αν δεν τους εδίωκαν οι Γερμανοί, πάλι με τις Δημοκρατίες θα ήτανε».

Αυτά έγραφε ο «μεγάλος ηγέτης» που «προετοίμασε τη χώρα για το έπος του ΄40». Τα συμφέροντα του ελληνικού κεφαλαίου -ιδιαίτερα των τραπεζιτών και των εφοπλιστών- έγυραν τη πλάστιγγα των καυγάδων που είχαν ανοίξει στην άρχουσα τάξη, στη πλευρά της συμμετοχής στο πόλεμο με τη πλευρά των Συμμάχων. Τα δισεκατομμύρια που είχε ξοδέψει ο Μεταξάς για εξοπλισμούς και έργα όπως τα οχυρά «Ρούπελ» είχαν την ίδια αξία με τον επανεξοπλισμό και τη γραμμή «Μαζινό» της Γαλλίας. Δεν ήταν όπλα ελευθερίας αλλά καπιταλιστικών ανταγωνισμών.

Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου ήταν μια στυγνή δικτατορία που χρησιμοποίησε τις απάνθρωπες μεθόδους του Χίτλερ και του Μουσολίνι για να τσακίσει το εργατικό κίνημα. 74 χρόνια μετά, η πάλη για να σταματήσουμε τη φασιστική απειλή από τους επίδοξους κληρονόμους του Μεταξά είναι πιο επίκαιρη παρά ποτέ.


 

28η Οκτωβρίου-μικρό αφιέρωμα (μαρξιστικές εκδόσεις που εστιάζουν στα πραγματικά γεγονότα και την πραγματική Αντίσταση,τον Εμφύλιο και δίνουν τις απαντήσεις και στα σημερινά ζητήματα)

Αντίσταση - η επανάσταση που χάθηκε

Συγγραφείς: Λέανδρος Μπόλαρης
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο

Τιμή: 10 €

Προσθήκη στο καλάθι αγοράς



"Στις 5 Μάρτη έγινε η μεγαλύτερη διαδήλωση ενάντια στην πολιτική επιστράτευση... Χιλιάδες λαού, μάχη σωστή... Ο λαός κατέλαβε το υπουργείο και όπως τα μυρμήγκια σκαρφάλωσαν στα παράθυρα. Σπάζανε πόρτες. Μπήκαν μέσα και έβαλαν φωτιά στα χαρτιά. Οι χωροφύλακες τόσκασαν. ΄Εφτασαν οι γερμανικές δυνάμεις με τα τανκς κι άρχισαν αν πυροβολούν. Φύγαμε για το Εργατικό Κέντρο. Και κει βάλαμε φωτιά σε όλα τα χαρτιά και τα κάψαμε". 



Επανάσταση και αντεπανάσταση στην Ελλάδα: Ο εμφύλιος πόλεμος 1946-1949

Συγγραφείς: Λέανδρος Μπόλαρης
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Σελίδες: 169

Τιμή: 12 €

Προσθήκη στο καλάθι αγοράς

>> Διαβάστε τη Βιβλιοκριτική

Οι συζητήσεις κι οι αντιπαραθέσεις για τον Εμφύλιο έχουν τη δική τους μακριά ιστορία. Μια σειρά θέματα και πτυχές της περιόδου έχουν απασχολήσει τον κόσμο της αριστεράς και πολύ ευρύτερα ? ιστορικούς και κόμματα. Πολλές φορές μοιάζει με κυκεώνα γεμάτο αναφορές σε πρόσωπα και καταστάσεις τυλιγμένα στην αχλύ του χρόνου. Το βιβλίο είναι μια προσπάθεια να μπουν αυτά τα θέματα σε μια "σειρά", όχι απαραίτητα αυστηρά χρονολογική.
Μετά το 1949, με το κίνημα φιμωμένο, οι νικητές του Εμφυλίου έγραψαν την ιστορία όπως ήθελαν. Οι αγώνες του κόσμου εξαφανίστηκαν και έμεινε μόνο ο "κομμουνιστικός δάκτυλος" που προσπαθούσε με το ζόρι να σύρει την Ελλάδα στο ανατολικό μπλοκ.
Όμως, η ταξική αντιπαράθεση εκείνων των χρόνων της δεκαετίας του ?40, δεν είχε μόνο δυο πρωταγωνιστές, την ηγεσία του ΚΚΕ από την μια και την άρχουσα τάξη με τους ιμπεριαλιστές προστάτες της από την άλλη. Ο τρίτος πρωταγωνιστής ήταν το ίδιο το μαζικό κίνημα, με τις πολιτικές εμπειρίες, την "εκπαίδευση" που είχε αποκτήσει από τις μάχες των δεκαετιών του '20 και του '30, την αυτοπεποίθηση και το ριζοσπαστισμό του. Αλλά τα κινήματα δεν έχουν πάντα "τις ηγεσίες που τους ταιριάζουν".
Αυτή ήταν η τραγωδία της Αντίστασης και κατ' επέκταση του Εμφυλίου Πολέμου. Ένα κόμμα που ήδη από το 1934 είχε τη λανθασμένη πολιτική του σταλινικού ρεφορμισμού, της ταξικής συνεργασίας για τη μεταρρύθμιση του ελληνικού καπιταλισμού, βρέθηκε επικεφαλής ενός κινήματος που ασφυκτιούσε στα όρια αυτής της πολιτικής. Το αποτέλεσμα ήταν η συντριβή. Η πορεία από τα ύψη της νίκης στα βάραθρα της ήττας είναι το θέμα αυτού του βιβλίου. 

Η πάλη ενάντια στο φασισμό στη Γερμανία

Συγγραφείς: Λέον Τρότσκι
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο

Τιμή: 15 €

Προσθήκη στο καλάθι αγοράς



Η νίκη των Ναζί το 1933 στη Γερμανία καθόρισε με τραγικές συνέπειες τη μοίρα της ανθρωπότητας για τα επόμενα δεκαπέντε χρόνια. Η άνοδος του Χίτλερ ήταν μια συντριπτική ήττα, όχι μόνο για την αριστερά, αλλά για ολόκληρο το εργατικό κίνημα και οδήγησε στον εφιάλτη του Ολοκαυτώματος και στην φρίκη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου.
Ωστόσο, η επικράτηση του φασισμού δεν ήταν αναπόφευκτη. Στην ίδια την Γερμανία, τα εργατικά κόμματα είχαν την υποστήριξη εκατομμυρίων ανθρώπων και με μια σωστή πολιτική θα μπορούσαν να έχουν τσακίσει τους Ναζί. Υπήρχε μια εναλλακτική προοπτική απέναντι στη φασιστική βαρβαρότητα - το ενιαίο μέτωπο των εργατών και η σοσιαλιστική επανάσταση.
Πουθενά δεν φαίνεται πιο ξεκάθαρα αυτή η προοπτική, απ' ό,τι στα κείμενα του Λέον Τρότσκι, του μεγάλου επαναστάτη που εκείνη την εποχή ζούσε εξόριστος από τη Ρωσία του Στάλιν.
Σήμερα η εικόνα του πλανήτη στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα, μοιάζει πολύ με τη δεκαετία του '30: η κρίση του καπιταλισμού παράγει φτώχεια, ανεργία, ρατσισμό, πόλεμους, απειλητική αναβίωση του φασισμού. Γι' αυτό, η ανάλυση του Τρότσκι για τις ταξικές δυνάμεις και τις πολιτικές που καθόρισαν την σύγκρουση στη Γερμανία, παραμένει επίκαιρη και αναντικατάτατη. Όχι μόνο ενάντια στη φασιστική απειλή, αλλά σαν όπλο στα χέρια των εργατών και της νεολαίας που απλώνουν το αντικαπιταλιστικό κίνημα σ' ολόκληρο τον κόσμο.

Πειθαρχείο

(από την στρατιωτική μου θητεία)

Ο ήλιος να πυρώνει τα κεφάλια μας-μικρή πορεία προς το πεδίο βολής.Η θάλασσα πέρα μακριά,να δροσίζει την αγαπημένη πόλη.Αρχές καλοκαιριού και τα αρώματα της φύσης-η θαλασσινή αύρα,η ρίγανη που φυτρώνει κάτω απ' τα πόδια μας,να προκαλούν τις αισθήσεις.
Σύντομη διαδρομή.Ο δεύτερος λόχος με την κακή φήμη,τα μαγειρεία,τις αποθήκες του στρατοπέδου και εκεί,στην γωνιά,κρυμένο από το φως,το πειθαρχείο.
'Ακρη του στρατοπέδου και τέρμα της νοτιοδυτικής σκοπιάς.Σήμερα,το κτίριο χρησιμοποιείται ως αποθήκη ιματισμού.Κρύο και σκοτεινό,έτοιμο να καταρεύσει.Mούχλα,σκουπίδια κι αράχνες.Θάλαμοι με σκουριασμένες πόρτες που τρίζουν και πέφτουν στα κεφάλια μας.Πάτωμα από τσιμέντο,ίχνη από άρβυλα του παρελθόντος.Κάγκελα παντού.Δωμάτια απομόνωσης.Καμμία διαφυγή.Πουθενά σωτηρία.
Κελί 14.'Αδειο αλλά όχι έρημο.Αν προσέξεις,αριστερά στον τοίχο,θα βρεις μακρινά σημειώματα κάποιου άγνωστου χεριού.Αχνές λέξεις για τη νύχτα που έρχεται,κάποιον προδομένο έρωτα το ξημέρωμα.Ποίηση όλα αυτά,γέννημα ταραγμένου μυαλού,παραλήρημα;Κανείς δεν ξέρει...
Αφήνομαι μόνος-ξεφεύγω της προσοχής τους.Εισχωρώ στα μυστικά του χώρου.Στο βάθος άλλα κελιά-πιο σκοτεινά και κρύα.Ο ήλιος συνωμοτεί με την σιωπή.Αέρας περνά μέσα από τα σπασμένα παράθυρα της γωνίας.Θανατερή μουσική απ' τις χορδές της φαντασίας;Κι όμως...
Σημείωμα χαραγμένο σε πόρτα,θυμίζει θανάτους φαντάρων που η οικογενειά τους δεν έμαθε ποτέ την αιτία.Mήνυμα στην μνήμη τους,καταγγελτικό.Υπόνοια για δολοφονία;Αυτοκτονία;Πού να σκαλίζεις γεγονότα με παρελθόν δεκαπέντε και πλέον ετών!Γεγονότα που σε στοιχειώνουν σε μια εποχή που η δικαίωση θεωρείται κοινωνική πληγή...
Πειθαρχείο!Περίεργος.άγνωστος τόπος,πλούσιος σε μυστικά-που όσο και να θέλει αυτό το χέρι,δεν γνωρίζει για να γράψει...Αντιρρησίες συνείδησης.πολιτικοί κρατούμενοι,πότες και χρήστες ναρκωτικών,ανήσυχα πνεύματα,αθώα θύματα-τιμωρία κι ασυδοσία των δεσμοφυλάκων.
Εδώ,άκρη του στρατοπέδου και τέρμα της νοτιοδυτικής σκοπιάς.


Ειρηναίος Μαράκης
Ιούλης-Οκτώβριος 2010

Η Διαρκής Επανάσταση

Συγγραφείς: Λέον Τρότσκι
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Σελίδες: 199
http://www.marxistiko.gr/home.php?Book_ID=28

Τιμή: 12 €

Προσθήκη στο καλάθι αγοράς

>> Διαβάστε τη Βιβλιοκριτική

Ποιο είναι το νήμα που συνδέει σε ένα κοινό στόχο τις απεργίες των εργατών και τις εξεγέρσεις της νεολαίας στις μεγαλουπόλεις της Δύσης με το κίνημα της αντίστασης στην Παλαιστίνη, το Ιράκ ή το Αφγανιστάν;
Μέσα σ' ένα κόσμο κατακερματισμένο σε ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις και αποικίες, σε χώρες με διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης, η θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης, που διατύπωσε ο Λέον Τρότσκι στις αρχές του περασμένου αιώνα, κατορθώνει να δώσει ενιαίο, συνεκτικό και αποτελεσματικό προσανατολισμό σε όλους αυτούς τους αγώνες. Είναι το εργαλείο για να μην ξεκόβονται σε χωριστά στάδια η πάλη για τη Δημοκρατία, η αντιμπεριαλιστική πάλη και η πάλη για τον Σοσιαλισμό.
Η Διαρκής Επανάσταση είναι η στρατηγική για την αντικαπιταλιστική αριστερά και σήμερα που ο χρεοκοπημένος καπιταλισμός έχει απλώσει τα πλοκάμια του σε όλο τον πλανήτη καταδυναστεύοντας και καταστρέφοντας τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

αριστερές (και όχι μόνο) εκδόσεις - μαρξιστική κριτική (προτάσεις του μήνα)

από το περιοδικό "σοσιαλισμός από τα κάτω" που κυκλοφορεί 
http://www.sek-ist.gr/SAK/


γράφει ο Πάνος Γκαργκάνας

Αντιδραστικές προκαταλήψεις Συλβαίν Γκουγκενέμ Ο Αριστοτέλης στο Μον-Σαιν-Μισέλ Τιμή 24 ευρώ, 300 σελίδες, Εκδόσεις Ολκός


Υπάρχει μια κακή παράδοση στο χώρο των εκδόσεων στην Ελλάδα. Να μεταφράζονται στα ελληνικά, βιβλία που «υπερασπίζονται» τον ελληνικό πολιτισμό, έστω και αν ποτέ δεν έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά οι απόψεις στις οποίες απαντούν. Τέτοια ήταν η περίπτωση της Μαίρης Λέφκοβιτς που απαντούσε στο βιβλίο του Μάρτιν Μπερνάλ για τη «Μαύρη Αθηνά». Τώρα ήρθε να προστεθεί το βιβλίο του Συλβαίν Γκουγκενέμ, που κατακεραυνώνει όσους τολμούν να μιλήσουν για ισλαμική συμβολή στην ανακάλυψη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού από την ευρωπαϊκή Αναγέννηση. Πρόκειται προφανώς για «προληπτική καταστολή», γιατί τα βιβλία στα ελληνικά που μιλάνε για το Ισλάμ και το ρόλο του σαν γέφυρα από την αρχαιότητα στη σύγχρονη εποχή σπανίζουν.

Έστω και έτσι, χωρίς αντίπαλο δηλαδή, το βιβλίο του Γκουγκενέμ είναι σκέτη αποτυχία, με επικίνδυνα ρατσιστικές προεκτάσεις.

Η βασική του θέση είναι ότι οι φιλοσοφικές και επιστημονικές κατακτήσεις της αρχαιότητας επιβίωσαν στο Βυζάντιο και από εκεί πέρασαν στη Δύση δίνοντας τα ελληνικά φώτα στην Ευρώπη που αναζητούσε τις ελληνικές ρίζες του πολιτισμού της.

Στην Ελλάδα, δεν έχουμε ανάγκη από κανέναν Γκουγκενέμ για να μας παρουσιάσει αυτόν τον μύθο. Υπάρχει ολόκληρος Παπαρρηγόπουλος που γαλούχησε γενιές και γενιές του ελληνικού εθνικισμού και έγινε κολώνα της κυρίαρχης ιδεολογίας εδώ και 150 χρόνια. Αν ο καθηγητής Γκουγκενέμ έκανε μια βόλτα στην οδό Ασκληπιού στο κέντρο της Αθήνας, θα διαπίστωνε ότι σχεδόν όλα τα κάθετα στενά που ανηφορίζουν το πλάι του Λυκαβηττού τιμούν το όνομα και κάποιου φωτισμένου Πατριάρχη ή άλλου Βυζαντινού λόγιου ή άρχοντα, από αυτούς που ο ίδιος ανακάλυψε στις αρχές του 21ου αιώνα. Κομίζει «γλαύκα εις Αθήνας», για να το πούμε στη γλώσσα που ίσως καταλαβαίνει.

Πέρα από μια κολακευτική για τους μύθους του ελληνικού εθνικισμού ανακύκλωση, τι νέο έχει να προσφέρει λοιπόν αυτό το βιβλίο; Και γιατί αυτή η ανακύκλωση αυτή τη στιγμή;

Το κυριότερο στοιχείο που προσκομίζει ο Γκουγκενέμ είναι ότι οι μοναχοί στο Μον-Σαιν-Μισέλ της βόρειας Γαλλίας μετάφρασαν Αριστοτέλη κατευθείαν από τα ελληνικά στα λατινικά, περίπου πενήντα χρόνια πριν από τις μεταφράσεις του Αριστοτέλη που έγιναν από τα αραβικά στα λατινικά με βάση τις βιβλιοθήκες του Τολέδο, ύστερα από την κατάκτηση της ισλαμικής Ανδαλουσίας από τους χριστιανούς ιππότες της Ισπανίας.

Εδώ χρειάζονται δυο παρατηρήσεις. Η πρώτη είναι ότι με βάση τους μεσαιωνικούς ρυθμούς εκείνης της εποχής, πενήντα χρόνια δεν είναι τόσο πολλά ώστε να θεμελιώνουν το μοναστήρι του Μον-Σαιν-Μισέλ σαν φάρο της γνώσης και να περιθωριοποιούν τις βιβλιοθήκες της Ανδαλουσίας. Πιο σημαντικό, όμως, είναι ένα δεύτερο, συγκριτικό στοιχείο που μας δίνει ο Φερνάν Μπροντέλ στο βιβλίο του «Η Ιστορία των Πολιτισμών». Γράφει σχετικά:

«Στην Κόρδοβα, ο χαλίφης Ελ Χακάμ ο 2ος (961-976) αναφέρεται ότι είχε στη βιβλιοθήκη του 400.000 χειρόγραφα και σαράντα τέσσερις τόμους καταλόγων. Ακόμη και αν αυτοί οι αριθμοί είναι παραφουσκωμένοι, αξίζει να παρατηρήσουμε ότι η βιβλιοθήκη του Κάρολου του 5ου της Γαλλίας (Κάρολος ο Σοφός, γιος του Ιωάννη του Καλού) περιείχε μόνο 900 χειρόγραφα» (σελίδα 72 στην αγγλική έκδοση Penguin του 1995. Ελληνική έκδοση από το ΜΙΕΤ το 2001 με τίτλο «Γραμματική των Πολιτισμών» από τα γαλλικά).

Είναι σαν να συγκρίνουμε έναν κουβά νερό με ένα ολόκληρο ποτάμι. Ο Μπροντέλ είναι εξαιρετικά διαφωτιστικός σε αυτά τα ζητήματα:

«Επί τέσσερις ή πέντε αιώνες, το Ισλάμ ήταν ο πιο λαμπρός πολιτισμός του παλιού κόσμου. Εκείνη η χρυσή εποχή κράτησε σε γενικές γραμμές από την ηγεμονία του Μαμούν, του ιδρυτή του Οίκου των Επιστημών στη Βαγδάτη (χώρου που συνδύαζε τις ιδιότητες της βιβλιοθήκης με του μεταφραστικού κέντρου και αστρονομικού παρατηρητήριου) μέχρι το θάνατο του Αβερρόη, του τελευταίου από τους μεγάλους Μουσουλμάνους φιλόσοφους, που πέθανε το 1198 στο Μαρακές σε ηλικία 72 ετών.

...Ο τομέας των επιστημών ήταν αυτός στον οποίο οι Σαρακηνοί (όπως τους αποκαλούσαν μερικές φορές εκείνους τους καιρούς) έκαναν τις πιο πρωτότυπες συνεισφορές. Αυτές, εν συντομία, δεν ήταν τίποτε λιγότερο από την τριγωνομετρία και την άλγεβρα (με το χαρακτηριστικό αραβικό όνομα). Στην τριγωνομετρία οι Μουσουλμάνοι ανακάλυψαν το ημίτονο και την εφαπτομένη. Οι Έλληνες μετρούσαν τις γωνίες μόνο με τη χορδή του τόξου που έβλεπε η γωνία: το ημίτονο ήταν το μισό της χορδής. Ο Αλ Χουάρασμι (όνομα που υιοθέτησε ο Μοχάμεντ Ιμπν Μούσα) δημοσίευσε το 820 ένα σύγγραμμα άλγεβρας που έφτανε μέχρι τις εξισώσεις δεύτερου βαθμού: μεταφρασμένο στα λατινικά τον δέκατο έκτο αιώνα, έγινε βασικό βοήθημα στη Δύση.

Εξίσου εξαιρετικοί ήταν οι μαθηματικοί γεωγράφοι του Ισλάμ, τα αστρονομικά παρατηρητήρια και όργανά του (ιδιαίτερα ο αστρολάβος) καθώς και οι εντυπωσιακές έστω και ατελείς μετρήσεις γεωγραφικού πλάτους και μήκους, που διόρθωσαν τα χτυπητά λάθη του Πτολεμαίου. Οι Μουσουλμάνοι αξίζουν επίσης μεγάλους βαθμούς για την οπτική, τη χημεία (διύλιση της αλκοόλης και παρασκευή ελιξίριων και θειικού οξέος) καθώς και για τα φάρμακά τους....

Στον τομέα της φιλοσοφίας αυτό που έγινε ήταν μια εκ νέου ανακάλυψη - μια επιστροφή ουσιαστικά στα θέματα της περιπατητικής φιλοσοφίας. Το εύρος της εκ νέου ανακάλυψης, όμως, δεν περιορίζεται στη μετάφραση και μεταφορά, όσο σημαντικές κι αν ήταν αυτές οι προσφορές χωρίς αμφιβολία. Υπήρχε επίσης συνέχιση, διευκρίνιση και δημιουργία...ο Αριστοτέλης κυρίευσε όλους τους falasifat (θεράποντες της φιλοσοφίας). Η σύγκριση με την Αναγέννηση έχει νόημα: υπήρξε πραγματικά Μουσουλμανικός ουμανισμός, πολύτιμος και πολύπλευρος.

...Πέντε ονόματα ξεχωρίζουν: ο Αλ Κίντι, ο Αλ Φαράμπι, ο Αβισένας, ο Αλ Γκαζάλι και ο Αβερρόης. Ο τελευταίος ήταν ο πιο σημαντικός εξαιτίας των τεράστιων επιπτώσεων που είχε ο Αβερροϊσμός στη Μεσαιωνική Ευρώπη».

Όλα αυτά είναι προφανώς γνωστά στον Γκουγκενέμ. Δεν γίνεσαι καθηγητής σε γαλλικό πανεπιστήμιο αγνοώντας τον Μπροντέλ. Άλλωστε υπάρχουν στο βιβλίο υποσημειώσεις που παραπέμπουν στο κλασικό έργο του Μπροντέλ για τη Μεσόγειο. Παρόλα αυτά, ο Μπροντέλ λείπει από τη βιβλιογραφία που προτείνει ο Γκουγκενέμ στο βιβλίο του. Ακόμα χειρότερα, ο Γκουγκενέμ επιλέγει να επιτεθεί σε πολλούς και διάφορους συγγραφείς που προβάλλουν το Ισλάμ και τη θέση του στην ιστορία, αλλά αποφεύγει να αναφερθεί στα σημεία που μόλις αναφέραμε. Τι να απαντήσει άλλωστε σε έναν Μπροντέλ τόσο κατηγορηματικό για τα επίμαχα ζητήματα!

Ο τρόπος με τον οποίο προσπαθεί να ξεγλυστρίσει ο Γκουγκενέμ είναι καταφεύγοντας σε απαράδεκτες θεωρίες. Γράφει:

«Δεν είναι ούτε εύκολο ούτε ανώδυνο να μεταφράσεις από τα ελληνικά στα αραβικά - με τη μεσολάβηση ή όχι των συριακών - και στη συνέχεια από τα αραβικά στα λατινικά. Ποιό φιλοσοφικό κείμενο, ποιός επιστημονικός συλλογισμός θα μπορούσε να βγει αλώβητος έπειτα από επαναλαμβανόμενες μετατροπές, όπου όχι μόνο το λεξιλόγιο αλλά και η σκέψη, όπως εκφράζεται από τη σύνταξη, μεταπηδούν από ένα ινδοευρωπαϊκό σε ένα σημιτικό σύστημα, για να επιστρέψουν και πάλι στο σύστημα προέλευσης;» (σελίδα 18,19).

Οι καλόγεροι του Μον-Σαιν-Μισέλ, λοιπόν, είχαν φυλετικό προβάδισμα ως μεταφραστές του Αριστοτέλη σε σύγκριση με τους άραβες φιλόσοφους. Το βιβλίο του Γκουγκενέμ είναι γεμάτο από τέτοια ολισθήματα που μαρτυρούν τις προκαταλήψεις του. Φτάνει στο σημείο να ισχυριστεί ότι «η Δύση όφειλε μέρος της εξέλιξής της στην πρακτική της εξομολόγησης, που ενθάρρυνε την ενδοσκόπηση, τον έλεγχο της συνείδησης και κατά συνέπεια την ψυχολογική και γνωστική πρόοδο του ατόμου σε σχέση με τον εαυτό του και τους άλλους» (σελ. 212). Από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό στον πολιτισμό του σύγχρονου καπιταλισμού με τη βοήθεια της Ιεράς Εξέτασης! Τέτοιοι «υπερασπιστές» του Αριστοτέλη να μας λείπουν.

Αυτές οι προκαταλήψεις εκφράζονται ρητά στην αρχή και στο τέλος του βιβλίου. Ο Γκουγκενέμ ανησυχεί ότι τα βιβλία της ιστορίας στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ίσως ξαναγραφτούν για να διορθώσουν την αρνητική εικόνα που δίνουν για το Ισλάμ στους μαθητές (βλέπε σελίδες 15 και 219). Το δικό του σύγγραμμα εντάσσεται συνειδητά στο ρεύμα της ισλαμοφοβίας που προσπαθεί να ντύσει ιδεολογικά το σύγχρονο ρατσισμό.

Το χειρότερο ολίσθημα από όλα το φυλάει για το τέλος, όπου προσπαθεί να αμαυρώσει τους ιστορικούς που μιλάνε για το Ισλάμ (και ιδιαίτερα «μια ορισμένη ακροαριστερά») ταυτίζοντας τους με τους Ναζί. Επικαλείται ένα βιβλίο γραμμένο από μια γερμανίδα ιστορικό που συνδέθηκε με τον Χίμλερ. Προτιμάει προφανώς να ξεχνάει ότι ο Μπροντέλ άρχισε το μακρόχρονο ιστορικό του έργο γράφοντας σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, κρατούμενος των Ναζί. Μερικές λαθροχειρίες δεν έχουν όρια!

γράφει ο Κώστας Πίττας

Οι ρίζες της Αντίστασης Γιώργος Μαργαρίτης Προαγγελία θυελλωδών ανέμων Ο πόλεμος στην Αλβανία και η πρώτη περίοδος της Κατοχής Τιμή 29,5 ευρώ, 435 σελίδες Εκδόσεις Βιβλιόραμα


Η περίοδος από το 1943 ως το 1949 είναι από τις κρισιμότερες στην ιστορία του εργατικού και λαϊκού κινήματος στην Ελλάδα: φασιστική κατοχή, Αντίσταση, Απελευθέρωση, Δεκέμβρης ΄44, Βάρκιζα, δεξιά καταστολή και ιμπεριαλιστική επέμβαση, Εμφύλιος είναι τα γεγονότα που καταγράφουν μια κολοσσιαία ταξική σύγκρουση, μια περίοδο Επανάστασης και Αντεπανάστασης που καθόρισε το κίνημα στη χώρα μας για δεκαετίες.

Ο Γιώργος Μαργαρίτης στο βιβλίο του «Προαγγελία Θυελλωδών Ανέμων» επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα ποιες ήταν οι συνθήκες που γέννησαν αυτό το μεγαλειώδες κίνημα, για την ακρίβεια, ποιες ήταν οι προϋποθέσεις της μαζικής ριζοσπαστικοποίησης εκατομμυρίων ανθρώπων. Όπως και σε ένα προηγούμενο βιβλίο του «Από την ήττα στην Εξέγερση» (1993), αναζητά τις κοινωνικές αιτίες κατά κύριο λόγο στις οικονομικές διεργασίες των πρώτων δυο χρόνων της Κατοχής, στο «χειμώνα της πείνας» και στις μεταβαλλόμενες σχέσεις μεταξύ πόλης και υπαίθρου, στην πολιτική και ιδεολογική απονομιμοποίηση του κρατικού μηχανισμού και της ελληνικής άρχουσας τάξης.

Το ερμηνευτικό σχήμα του Μαργαρίτη («Όταν η οικονομία παράγει πολιτική», είναι ο τίτλος ενός κεφαλαίου) τονίζει το ρόλο που έπαιξε η πείνα στην Αθήνα το χειμώνα του 1941, η οποία έδωσε το έναυσμα για τη δημιουργία συνεταιρισμών επιβίωσης κύρια ανάμεσα στους εργαζόμενους , που με τη σειρά τους άνοιξαν το δρόμο για απεργίες και πότισαν το έδαφος για να φυτρώσουν οι σπόροι του Εργατικού ΕΑΜ και του ΕΑΜ στη συνέχεια. Στην ύπαιθρο, η απόπειρα της δωσίλογης κυβέρνησης να φορολογήσει την αγροτική παραγωγή το 1942 θα συναντήσει την αντίδραση των αγροτών και θα ανοίξει το δρόμο για την ένοπλη αντίσταση και την εμφάνιση των αντάρτικων ομάδων ως μηχανισμό προστασίας του πληθυσμού των χωριών.

Ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα και μακροσκελή κεφάλαια του βιβλίου είναι αφιερωμένο στον ελληνο-ιταλικό πόλεμο. Χρησιμοποιώντας πληθώρα στοιχείων, ο Μαργαρίτης καταρρίπτει το μύθο της επίσημης ιστοριογραφίας και των σχολικών βιβλίων περί «ηρωισμού της φυλής που νίκησε έναν συντριπτικά ανώτερο αντίπαλο». Δείχνει ότι τους πρώτους μήνες της σύγκρουσης, ο πόλεμος ήταν μια σχετικά «εύκολη υπόθεση» για τον ελληνικό στρατό, αφού βρέθηκε αντιμέτωπος με μια αριθμητικά μικρότερη ιταλική δύναμη, ισχνά εξοπλισμένη και με ανύπαρκτο επιχειρησιακό σχεδιασμό. Όμως, από τη στιγμή που η ελληνική προέλαση κόλλησε στις λάσπες της αλβανικής ενδοχώρας μέχρι και τη γερμανική εισβολή τον Απρίλη του 1941, οι έλληνες φαντάροι έβλεπαν ότι πολεμούσαν σε μια αδιέξοδη, χωρίς νόημα σύγκρουση και μάλιστα προδομένοι από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία τους. Γυρίζοντας πίσω από το διαλυμένο μέτωπο, φτωχοί και πολλοί από αυτούς ανάπηροι στις γειτονιές της Αθήνας χωρίς έχουν τα μέσα να πάνε στα μέρη τους, έγιναν μαγιά για το επερχόμενο κίνημα της Αντίστασης.

Οι περιγραφές του Μαργαρίτη, συμπληρωμένες από πάρα πολλά στοιχεία και ντοκουμέντα, είναι βοηθητικές για να εξετάσει κανείς τη συγκεκριμένη περίοδο. Όμως, εδώ αρχίζει το πρόβλημα. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πολλά από αυτά τα στοιχεία σε λάθος κατεύθυνση με αποτέλεσμα να αποτυχαίνει, κατά τη γνώμη μου, να είναι συνεπής και με το στόχο που ο ίδιος βάζει - να ερμηνεύσει δηλαδή τις δραματικές αλλαγές στη συνείδηση εκατομμυρίων απλών ανθρώπων μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα - και συχνά να καταλήγει σε λάθος συμπεράσματα.

Στην ουσία, από το βιβλίο απουσιάζει η οργανωμένη και συλλογική δράση του ίδιου του υποκείμενου των εξελίξεων, του εργατικού κινήματος, οι παραδόσεις και οι εμπειρίες του. Η άποψη του συγγραφέα, που δηλώνεται από τις πρώτες κιόλας σελίδες, είναι ότι στην Ελλάδα δεν υπήρξε κίνημα τη δεκαετία του 1930 που να δικαιολογεί μια τέτοια παράδοση αγώνων και εμπειριών. Ο Μάης του ΄36 στη Θεσσαλονίκη περνάει σε δυο-τρεις γραμμές, ενώ δεν υπάρχει καμιά αναφορά σε οποιοδήποτε άλλο από τους εκατοντάδες απεργιακούς και αγροτικούς αγώνες της ίδιας εποχής. Έτσι, ο Μαργαρίτης ψάχνει την εμπειρία της συλλογικότητας αλλού. Καταλήγει να ανακαλύπτει προϋπάρχοντες «δεσμούς συλλογικότητας» στην ΕΟΝ (τη φασιστική νεολαία του Μεταξά στην οποία γινόταν υποχρεωτική εγγραφή όλων των νέων). Να υπερτονίζει το ρόλο της «λαϊκής μαύρης αγοράς» - σε αντίθεση με την επίσημη και συχνά υποβοηθούμενη από το κατοχικό καθεστώς μαύρη αγορά - που τον αναδεικνύει σε σημαντικό παράγοντα για τη δημιουργία σε αρχική φάση της «αυτο-οργάνωσης» του κόσμου ενάντια στην πείνα. Ή να δίνει υπερβολική έμφαση στους δεσμούς της «εν όπλοις αδελφοσύνης» που αναπτύχθηκε ανάμεσα στους φαντάρους στα βουνά της Ηπείρου και της Αλβανίας.

Ο συγγραφέας παραδέχεται ότι αυτοί που έπαιξαν πρωταρχικό ρόλο στην αριστερή πολιτικοποίηση των εργατικών συνεταιρισμών, στην οργάνωση των απεργιών, στην αντίσταση των αγροτών ήταν οι αριστεροί αγωνιστές. Αλλά αφιερώνει ελάχιστο χώρο για να δώσει βάρος σε αυτή την παρέμβαση και πολύ περισσότερο αποφεύγει να αναδείξει τις αντιφάσεις της επίσημης «εθνικής» πολιτικής του ΚΚΕ απέναντι σε ένα κίνημα στο οποίο κυριαρχούσαν τα ταξικά χαρακτηριστικά - αρκετά από τα οποία επισημαίνει και ο ίδιος στην ανάλυσή του.

Για την ακρίβεια, δεν βρίσκει να υπάρχουν αντιφάσεις. Έτσι, όταν φτάνει στο τελευταίο κεφάλαιο να αναφερθεί στο ΚΚΕ, υιοθετεί την άποψη ότι το βασικό στρατηγικό πλεονέκτημα του Κόμματος ήταν η πολιτική των Λαϊκών Μετώπων και της ταξικής συνεργασίας η οποία του επέτρεψε να αξιοποιήσει τη γενικευμένη λαϊκή δυσαρέσκεια. Έτσι, όμως, δεν μπορεί να ερμηνεύσει το πώς το κίνημα της Αντίστασης καθόρισε το μέγεθος της ταξικής πόλωσης και εξελίχθηκε σε μια σύγκρουση Επανάστασης και Αντεπανάστασης τα επόμενα χρόνια.

Η «Προαγγελία Θυελλωδών Ανέμων» έχει να προσφέρει πολλά αξιόλογα στοιχεία (για τον πόλεμο στην Αλβανία, για τους εργατικούς συνεταιρισμούς, για την πολιτική των γερμανικών και ιταλικών δυνάμεων κατοχής και της δωσίλογης κυβέρνησης, για τις εξελίξεις στην ύπαιθρο), αλλά δεν μπορεί να δώσει μια μαρξιστική ανάλυση της περιόδου. Τα δυο βιβλία του Λέανδρου Μπόλαρη «Αντίσταση - η επανάσταση που χάθηκε» και «Επανάσταση και Αντεπανάσταση στην Ελλάδα», αν και μικρότερα σε όγκο, είναι πολύ πιο χρήσιμα για να κατανοήσει κανείς ποιες ήταν οι πραγματικές βάσεις για το κίνημα της Αντίστασης.

γράφει ο Λέανδρος Μπόλαρης

Εισαγωγή στην ανάλυση της κρίσης Ρόμπερτ Μπρένερ Ο,τι είναι καλό για την Goldman Sachs είναι καλό για τις ΗΠΑ Τιμή 8 ευρώ, 197 σελίδες Εκδόσεις Εργατική Πάλη


Ο Ρόμπερτ Μπρένερ είναι από τους γνωστότερους αμερικάνους μαρξιστές. Είναι καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και συγγραφέας πολλών βιβλίων για την καπιταλιστική οικονομία και την μετάβαση από την φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Αυτό το μικρό βιβλίο είναι το πρώτο κείμενό του που κυκλοφορεί στα ελληνικά.

Προκειται, όπως επισημαίνεται και στο οπισθόφυλλο, για τον πρόλογο που έγραψε ο Μπρένερ τον Απρίλη του 2οο9 για την ισπανική έκδοση του βιβλίου του The Economics of Global Turbulence (Τα οικονομικά της Παγκόσμιας Αναταραχής) που είχε πρωτοεκδοθεί το 2006.

Σ΄ εκείνο το βιβλίο ο Μπρένερ δίνει την δική του εξήγηση για το πώς ο καπιταλισμός πέρασε από την «χρυσή εποχή» των μεταπολεμικών δεκαετιών σε μια περίοδο κρίσης. Το σημείο καμπής ήταν, για τον Μπρένερ, το 1973. Η αύξηση της παραγωγικότητας των οικονομιών της Γερμανίας και της Ιαπωνίας έναντι των ΗΠΑ, οδήγησε σε συμπίεση των κερδών για όλες τις μεγάλες καπιταλιστικές επιχειρήσεις και αυτό με την σειρά του σε υπερπαραγωγή.

Ο συγκεκριμένος πρόλογος της ισπανικής έκδοσης, πιάνει το νήμα από κει που σταματούσε το αρχικό βιβλίο. Προσπαθεί να εξηγήσει σύντομα τους μηχανισμούς που οδήγησαν στο ξέσπασμα της παρούσας κρίσης το 2007. Οπως αναφέρει ο Μπρένερ:

«Η βασική αιτία της σημερινής κρίσης είναι η εδώ και τρεις δεκαετίες σταθερά φθίνουσα ζωτικότητα των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών από οικονομικό κύκλο σε οικονομικό κύκλο μέχρι σήμερα. Η μακροπρόθεσμη εξασθένιση της καπιταλιστικής συσσώρευσης και της συνολικής ζήτησης έχουν τις ρίζες τους σε μια βαθιά παρακμή και αποτυχία ολόκληρου του συστήματος να ανακτήσει το ποσοστό απόδοσης του κεφαλαίου...».

Κατόπιν ο Μπρένερ εξετάζει το «μακρύ κύμα της ύφεσης», όπως αποκαλεί την περίοδο ανάμεσα στο 1973 και το 2007, τον «κεϊνσιανισμό του χρηματιστήριου» και της κάθε λογής φούσκας, την «εξαρτημένη από την κερδοσκοπία συσσώρευση».

Τα συμπεράσματα του Μπρένερ βρίσκονται πολύ κοντά στην μαρξιστική ανάλυση που υπερασπίζει το «Σοσιαλισμός από τα κάτω» και που έχει εκθέσει με έξοχο τρόπο ο Κρις Χάρμαν στο τελευταίο βιβλίο του, Zombie Capitalism. Διαβάζοντας αυτό το βιβλιαράκι μπορεί να ξενίσει η ορολογία του Μπρένερ.

Αυτό δεν είναι ζήτημα ακαδημαϊκής στριφνότητας. Ο Μπρένερ παρόλο που είναι μαρξιστής, δεν αποδέχεται την εργασιακή θεωρία της αξίας του Μαρξ, ούτε δίνει την κεντρική θέση στην ανάλυσή του στο νόμο της πτωτικής τάσης του μέσου ποσοστού κέρδους. Αυτή η αντιμετώπιση είναι προβληματική από κάμποσες απόψεις. Οι μεταβολές των πραγματικών μισθών και των ισοτιμιών γίνονται ο κύριος παράγοντας στις μεταβολές της παραγωγικότητας. Ομως, με αυτό τον τρόπο η ανάλυσή του διολισθαίνει συνέχεια στο να μπερδεύει το μηχανισμό εκδήλωσης της κρίσης με τις αιτίες της.

Ωστόσο, αυτά τα προβλήματα δεν πρέπει να μας αποτρέψουν με κανένα τρόπο από το να μελετήσουμε αυτό το σύντομο βιβλίο. Πρώτον, γιατί ο Μπρένερ σε αντίθεση με τους «ορθόδοξους» οικονομολόγους (και κάμποσους μαρξιστές) δεν «τσίμπησε» στην θριαμβολογία του καπιταλισμού της δεκαετίας του ΄90. Δεύτερον, γιατί είναι από τα λιγοστά σοβαρά βιβλία που κυκλοφορούνε στα ελληνικά για την καπιταλιστική κρίση. Για την ακρίβεια, τα βιβλία του Κρις Χάρμαν που κυκλοφορούν στα ελληνικά από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο δίνουν τη συνολική εικόνα του συστήματος: «Η Οικονομία του Τρελοκομείου» είναι το πρώτο μαζί με την μπροσούρα «Η Νέα κρίση του καπιταλισμού - μια μαρξιστική απάντηση».

Το σύστημα είναι στα χάλια του και είναι καιρός να ξεκινήσει στα σοβαρά η συζήτηση και εδώ για τον καπιταλισμό και την κρίση του. Η συμβολή του Μπρένερ είναι πολύτιμη από αυτή την άποψη. 

γράφει ο Αποστόλης Λυκούργος

Γνωριμία με τον Γκέσσεν Boris Hessen, Κώστας Γαβρόγλου, Αριστείδης Μπαλτάς Μαρξισμός και Επιστήμες Τιμή 24 ευρώ, 377 σελίδες Εκδόσεις Νεφέλη


Ποιός θα περίμενε ότι ένα επιστημονικό συνέδριο, ιδιαιτέρως μάλιστα ιστορικών της επιστήμης, θα αποσπούσε τα φώτα της μεγάλης δημοσιότητας; Αυτό έχει συμβεί μόνο μία φορά. Συγκεκριμένα, το 1931, όταν, στο πλαίσιο του Δεύτερου Παγκοσμίου Συνεδρίου Ιστορίας των Επιστημών και των Τεχνικών, που έγινε στο Λονδίνο, όχι απλώς τα φώτα αλλά τους προβολείς έλκυσε πάνω της η αποστολή των σοβιετικών επιστημόνων που επικεφαλής τους ήταν ο Μπουχάριν, ηγετικό μέλος των μπολσεβίκων, παλιός συνεργάτης του Λένιν, πρώην πρόεδρος της Τρίτης Διεθνούς.

Ο θόρυβος που προκλήθηκε έφθασε μέχρι το αγγλικό Κοινοβούλιο! Επί της ουσίας, προϊούσης της Μεγάλης Ύφεσης, το άμεσο ενδιαφέρον και οι μεγάλες προσδοκίες των επιστημόνων, ιδιαιτέρως των νέων κατά τις μαρτυρίες, εστιαζόταν στην αντιπροσωπεία του νεοσύστατου σοβιετικού κράτους, που ακόμα ακτινοβολούσε ως η μεγάλη εναλλακτική προοπτική για την έξοδο από την κρίση των καπιταλιστικών κοινωνιών ολόκληρου του πλανήτη. Μια ολόκληρη γενιά επιστημόνων εμπνεύσθηκε από τις ιδέες, τις μεθοδολογίες και τις προοπτικές που πρότειναν οι σοβιετικοί αντιπρόσωποι.

Στο βιβλίο «Μαρξισμός και Επιστήμες» παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα, το έργο του σοβιετικού φυσικού, και φιλόσοφου, Μπόρις Γκέσσεν «Οι κοινωνικές και οικονομικές ρίζες των Αρχών της Φυσικής Φιλοσοφίας του Νεύτωνα». Ο Γκέσσεν υπήρξε μέλος της σοβιετικής αποστολής σε αυτό το διάσημο συνέδριο και το συγκεκριμένο κείμενο αποτέλεσε τη βάση της ανακοίνωσής του σε αυτό.

Δεν άργησε να θεωρηθεί ως ένα από τα καταστατικά έργα της ιστορίας των επιστημών από τη διεθνή κοινότητα του συγκεκριμένου κλάδου και καθιερώθηκε, ήδη από τα πρώτα χρόνια της δημοσίευσης του κειμένου, ως βασική βιβλιογραφική αναφορά εξαιτίας της βαθύτατης επίδρασης που άσκησε - και εξακολουθεί ακόμα να ασκεί - στην ιστοριογραφία των επιστημών.

Που εντοπίζεται, όμως, η τόση διαχρονική ακτινοβολία του έργου; Στο ότι ο Γκέσσεν (γράφεται Hessen) - επιστήμονας που από πολύ νωρίς στη ζωή του είχε ενταχθεί στο επαναστατικό κίνημα, έζησε την επανάσταση, πολέμησε στον Κόκκινο Στρατό και είχε εκλεγεί γραμματέας του σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών και των αγροτών της γενέτειράς του Ουκρανίας - εμπνεόμενος από τη μαρξιστική προσέγγιση της ιστορίας οδηγήθηκε στη μελέτη της ιστορίας της επιστήμης της φυσικής, υπό την προοπτική μιας βασικής θεωρητικής αρχής: ότι η εξέλιξη των επιστημών δεν είναι σαν αλυσίδα που απλώς συνδέει μεγαλοφυείς σκέψεις απομονωμένων και εξαιρετικά προικισμένων «μεγάλων νοών», σχεδόν πάντοτε ανδρών και σπανίως βεβαίως γυναικών.

Αντιθέτως, είναι διαδικασία που ολοκληρώνει και νοηματοδοτεί την παράθεση των, ασφαλώς χρήσιμων, ακριβών καταγραφών εφευρέσεων και ανακαλύψεων μόνο αν επινοεί τα μέσα και τις μεθοδολογίες για τη μελέτη και την κατανόηση του ρόλου και της λειτουργίας της επιστήμης στην κοινωνία. Αυτή και μόνο η θεωρητική αφετηρία αποτέλεσε τότε επανάσταση στον χώρο της ιστορίας της επιστήμης.

Ο Γκέσσεν ξεκινά υποστηρίζοντας ότι οι έννοιες που καταλήγουν να συστήσουν το οργανωτικό σύστημα του οικοδομήματος των Μαθηματικών Αρχών της Φυσικής Φιλοσοφίας του Νεύτωνα, δηλαδή τα θεμέλια της μηχανικής, εμπεριέχουν και προϋποθέτουν πλήθος γεγονότων που αφορούν σε επιστημονικά έργα, εφευρέσεις, ανακαλύψεις, πειράματα, επιστημονικές εταιρείες, τεχνικές εφαρμογές και τεχνολογικές εξελίξεις τεσσάρων αιώνων, από τον 15ο έως και τον 18ο αιώνα.

Όμως, προχωρά ακόμα περισσότερο: στο να αποδείξει ότι το κλειδί για την κατανόηση των Αρχών βρίσκεται στις κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες της εποχής του Νεύτωνα, στα προβλήματα που αυτές έθεταν? όσο, βεβαίως, και στα διλήμματα και τις προοπτικές και τα όρια που έθετε η λογική των οικονομικών συμφερόντων του νέου καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής που τότε αναδυόταν και εδραιωνόταν, όπως και της νέας κυρίαρχης αστικής τάξης που τον έλεγχε και τον διεύθυνε.

Ο Γκέσσεν ξεκινά από τις τεχνικές ανάγκες που έθετε η καθημερινή εμπορική, παραγωγική, στρατιωτική πρακτική της εποχής που μελετά, όπως, για παράδειγμα, η βελτίωση των ποτάμιων, θαλάσσιων, χερσαίων οδών μεταφοράς, η βελτίωση των οπλικών συστημάτων ή η βελτίωση των εξορυκτικών διαδικασιών.

Εντοπίζει, όμως, ότι αυτές οι τεχνικές ανάγκες οδήγησαν σε ένα σημείο όπου «η εμπειρική επίλυση μεμονωμένων προβλημάτων δεν αρκούσε πια,? προέκυψε η ανάγκη για μια συνθετική μελέτη του συνόλου των φυσικών προβλημάτων [...] για τη δημιουργία μιας σταθερής θεωρητικής βάσης που θα επέτρεπε να λυθούν τα προβλήματα αυτά με γενικές μεθόδους [...], μιας αρμονικής δομής της θεωρητικής μηχανικής, ικανής να παράσχει γενικές μεθόδους επίλυσης των προβλημάτων της επίγειας και της ουράνιας μηχανικής».

Χρονικά ποιο ήταν αυτό το σημείο; Ο Γκέσσεν υποδεικνύει ότι όσο και αν οι Αρχές είναι γραμμένες σε αφηρημένη μαθηματική γλώσσα, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το κυρίαρχο: ότι είναι η εποχή της Αγγλικής Επανάστασης, η εποχή που η ανερχόμενη αστική τάξη θέτει τις φυσικές επιστήμες υπό την κυριαρχία της και στην υπηρεσία της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων.

Δεν αρκεί πλέον αυτή ή εκείνη η λύση σε αυτό ή εκείνο το τεχνικό πρόβλημα όσον αφορά την κατασκευή μιας πολυδαίδαλης στοάς ορυχείου ή όσον αφορά στη βαλλιστική. Μέσα από την επίλυση δεκάδων τέτοιων προβλημάτων αρχίζει και να διαφαίνεται η δυνατότητα διεύρυνσης και γενίκευσης της βέβαιης γνώσης, αλλά και να συστηματοποιείται η σύνδεση των δυνατοτήτων των φυσικών επιστημών με τις δυνατότητες συσσώρευσης της αστικής τάξης.

«Θα υποπίπταμε, όμως, σε μεγάλη απλούστευση και εκλαΐκευση εάν συναγάγαμε ευθέως κάθε πρόβλημα που μελετήθηκε από τον τάδε ή δείνα φυσικό από την οικονομία ή τη βιομηχανική τεχνολογία», προειδοποιεί ο Γκέσσεν, υπέρμαχος της παράδοσης που είχαν διαμορφώσει ο Μαρξ και ο Ένγκελς εναντίον κάθε αναγωγιστικής ερμηνείας της προσέγγισής τους για την ιστορική εξέλιξη.

«Ο οικονομικός παράγοντας δεν είναι ο μόνος καθοριστικός παράγοντας», γράφει. Και συμπληρώνει: «Η οικονομική κατάσταση είναι η βάση. Αλλά η ανάπτυξη των θεωριών και το ατομικό έργο του επιστήμονα επηρεάζονται από διάφορα στοιχεία [...], όπως οι πολιτικές μορφές που πήρε η ταξική πάλη αλλά και τα αποτελέσματά της, η απήχηση που είχε η ταξική πάλη στη συνείδηση όσων συμμετείχαν, δηλαδή οι πολιτικές, νομικές, φιλοσοφικές θεωρίες, οι θρησκευτικές αντιλήψεις, καθώς και η περαιτέρω ανάπτυξή τους σε δογματικά συστήματα».

Ο Γκέσσεν σε αυτό το σημείο παραθέτει την «κατανομή των ταξικών δυνάμεων μετά την Αγγλική Επανάσταση», όπως λέει ο ίδιος. Αναφέρεται, δηλαδή, στις αποφασιστικές, κρίσιμες στροφές της Αγγλικής Επανάστασης, τους συμβιβασμούς και τις ρήξεις μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, όπως και τις ευρύτερες θρησκευτικές, φιλοσοφικές, πολιτικές αντιλήψεις που έφεραν, προκειμένου να μας οδηγήσει στην κατανόηση της λογικής του «ατομικού έργου» του Νεύτωνα ως δημιουργικής ανταπόκρισης, δηλαδή ως τοποθέτησής του, απέναντι σε συγκεκριμένα γεγονότα και διλήμματα της εποχής του και όχι ως αποτέλεσμα πιθανής επιφοίτησης ή αστραπιαίας έμπνευσης.

Η ανάδειξη των ταξικών αγώνων ως καθοριστικού παράγοντα και, άρα, και ως κατηγορίας ιστορικής ανάλυσης των επιστημονικών θεωριών και επιτευγμάτων αποτελεί μία από τις προθέσεις του Γκέσσεν, αλλά και μία από τις μεγάλες συνεισφορές του.

Μέσα από παραθέματα από τις Αρχές, μελετώντας προσεκτικά την Αλληλογραφία του Νεύτωνα, συγκρίνοντας το μηχανιστικό σύμπαν των Αρχών με το αρκετά διαφορετικό και εξίσου μηχανιστικό σύμπαν του Ντεκάρτ, αλλά και αντιπαραβάλλοντάς το με τις υλιστικές θεωρίες τόσο του Χομπς όσο και του Όβερτον, ο Γκέσσεν παρακολουθεί την ανάπτυξη της σκέψης του Νεύτωνα, αλλά και επισημαίνει το γεγονός ότι τα όρια της σκέψης του συναντούν τα όρια της σκέψης συνολικά της αστικής τάξης της εποχής του.

Την έκδοση του κειμένου του Γκέσσεν στα ελληνικά εκτός από το επιμελημένο επίμετρο του Δημήτρη Διαλέτη πλαισιώνουν δυο κείμενα για την ιστορία και τη φιλοσοφία της επιστήμης, του Κώστα Γαβρόγλου και του Αριστείδη Μπαλτά αντιστοίχως, στα οποία θίγονται σημαντικά ζητήματα για τη σχέση μαρξισμού και επιστημών. Δεν υπάρχει χώρος στο πλαίσιο αυτής της παρουσίασης να αναπτυχθούν σοβαρές αντιρρήσεις που εγείρονται από την πλευρά της μαρξιστικής προσέγγισης της επιστήμης. Απαιτείται ένα άρθρο το οποίο θα πραγματεύεται διεξοδικά το πλούσιο θέμα των σχέσεων μαρξισμού και επιστημών. Σημειώνεται, όμως, ότι ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης είναι εξαιρετικά φιλόδοξος από την άποψη ότι υπολείπονται κατά πολύ του τίτλου τα περιεχόμενα του βιβλίου και δεν μπορεί να θεωρηθεί παρά ως, ασφαλώς καλοδεχούμενη, σαφώς ατελής πρώτη απόπειρα να ανοίξει το θέμα.




 










 

μικρές ειδήσεις

Μικρές ειδήσεις και σήμερα στον απόηχο του βραβείου Nομπέλ, μπροστά στην κρίση του βιβλίου και των λογοτεχνικών free press εντύπων - οι αναγνώστες όμως επιμένουν,παρακολουθούν και επιλέγουν - η "ανάσταση" στον χώρο του βιβλίου δεν θα πάψει όμως αν δεν αντιμετωπίσουμε εδώ και τώρα την κρίση στο οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο - αλλά προς το παρόν, ας επιστρέψουμε στα βιβλία.

Η πλοκή ως θέατρο σκιών

Ενα βιβλίο που θέλει να αποκαθηλώσει το αστυνομικό μυθιστόρημα, αλλά εξαντλεί εύκολα τον εαυτό του. Φίλιππος Δρακονταειδής, «Κρεμάστρα».

Τα τελευταία χρόνια η αστυνομική λογοτεχνία έχει εξελιχθεί σε ένα χωνευτήρι που μπορεί να αλέσει τα πλέον διαφορετικά υλικά: από υπόθεση μυστηρίου και ιστορικό ή πολιτικοκοινωνικό μυθιστόρημα μέχρι γαστρονομία και μαύρη κωμωδία.

Το καινούριο βιβλίο του Φίλιππου Δρακονταειδή, που κυκλοφορεί με τίτλο «Κρεμάστρα» από τις εκδόσεις «Τόπος», τείνει προς τη μαύρη κωμωδία, αλλά και τη λογοτεχνική παρωδία, στήνοντας ένα παιχνίδι απανωτών αναιρέσεων, με μια δράση η οποία ξηλώνει αδίστακτα τη λογική της οργάνωση και δεν τρέφει τον παραμικρό σεβασμό για τους ευθείς εξαρχής υπονομευμένους πρωταγωνιστές της.
Οι περιπέτειες που ξετυλίγει ο Δρακονταειδής στην «Κρεμάστρα» είναι μοιρασμένες σε τρεις διαφορετικές ιστορίες, που ξεκινούν από τη μετακομμουνιστική Γεωργία («Με μια λαμπάδα»), για να περάσουν από τη σύγχρονη Αθήνα, ενισχυμένη με μια δόση ναζιστικής Κατοχής («Τότε οι κρεμάστρες ήταν ξύλινες»), και να καταλήξουν στη Γαλλία του 18ου αιώνα με ήρωα τον ιππότη ντ' Αρτανιάν («Ερευνα μετά φόνου»). Και στις τρεις ιστορίες κάποιος ή κάποιοι καλούνται να διερευνήσουν έναν ή περισσότερους φόνους, καταλήγοντας στα πιο αναπάντεχα αποτελέσματα, με τους ενόχους να μένουν μέχρι την τελευταία σχεδόν στιγμή καλά κρυμμένοι στο καβούκι τους.
ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Ψυχανάλυση εναντίον τεχνολογίας

 

Την ψυχαναλυτική σκέψη του Friedrich Kittler παρουσιάζει το περιοδικό ψυχανάλυσης, φιλοσοφίας και τέχνης «αληthεια», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Βεργέτη, και διακρίνεται, μαζί με άλλα, για τις ιδιαίτερα προσεγμένες μεταφράσεις του.

Με βάση τα κείμενα του Ζακ Λακάν και τον «Δράκουλα» του Μπραμ Στόουκερ (η ανάλυση του «Δράκουλα» είναι στα όρια του συναρπαστικού), ο Kittler δείχνει τον εγκλωβισμό της σύγχρονης συνείδησης στον κόσμο των τεχνικών μέσων, όπου η δυνατότητα για ελευθερία και αυτοπραγμάτωση υφίσταται παραλυτικό περιορισμό. Ο «άνθρωπος δεν επέζησε του θανάτου του θεού ούτε μία ημέρα», σημειώνει με χαρακτηριστική έμφαση ο γερμανός ψυχαναλυτής, εννοώντας πως η μετάβαση από την εποχή της ανέλεγκτης μεταφυσικής πίστης στον αφυπνισμένο κόσμο της τεχνικής είχε ως τελικό αποτέλεσμα τη συσσώρευση πολύ μεγαλύτερων εξαρτήσεων και δεσμεύσεων, οδηγώντας στην πλήρη αποπροσωποποίηση και πραγμοποίηση. Στο ίδιο τεύχος θέλω να επισημάνω τη μακροσκελή, αλλά άκρως ερεθιστική συζήτηση του Γιώργου Ρόρρη και της Βίκης Σκούμπη για τα χαρακτικά του Γκόγια, όπως και το αφιέρωμα «Δεκέμβρης 2008» με τη συμμετοχή των Δ. Βεργέτη, Βαγγέλη Μπιτσώρη, Κώστα Βεργόπουλου, Νικόλα Σεβαστάκη, Γιάννη Μηλιού, Αρη Στυλιανού, Ειρήνης Μαρκίδη, Γιώργου Λιερού και Δημήτρη Δημητριάδη. Ακόμη, ένα κινηματογραφικό δοκίμιο του Αλέν Μπατιού με τίτλο «Matrix, Κύβος, eXistenZ» και τρία ποιήματα του Φιλίπ Λακού-Λαμπάρτ από τη συλλογή «Φράση».
 ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.home&id=208515 

 

Το βιβλίο πάει θέατρο

Μπορεί το ρεπερτόριο να μην έχει όρια, συχνά όμως όρια δεν έχουν και οι διαθέσεις του καλλιτέχνη. Και έτσι τα βιβλία που συνήθως δίνουν την πρώτη ύλη για σενάρια κινηματογραφικών ταινιών μπορούν να δώσουν και το πρωτογενές υλικό για θεατρικές παραστάσεις. Γινόταν πάντα.

Σκηνές από τις «Επικίνδυνες σχέσεις» Ο «Καλός στρατιώτης Σβέικ» είναι ένα παράδειγμα. Ενα άλλο «Η κυρία με τις καμέλιες». Ενα πιο πρόσφατο και πολύ πιο ελληνικό, το «Ουζερί Τσιτσάνης» του Σκαμπαρδώνη. Και στη φετινή θεατρική σεζόν, τα βιβλία που ανεβαίνουν στη σκηνή είναι πολλά.
«Το μάθημα» του Στίβεν Κινγκ ανεβάζουν στο «Επί Κολωνώ», το «Παραμύθι χωρίς όνομα» της Δέλτα στο Εθνικό, όπως επίσης και τη «Μητέρα του σκύλου» του Μάτεσι. Η «Κυρία Κούλα» του Μένη Κουμανταρέα θα παρουσιαστεί στο Θέατρο Τέχνης, ο «Φράνκενσταϊν» της Σέλεϊ στην «Knot Gallery», οι «Επικίνδυνες σχέσεις» του Λακλό στο «Αλμα», η «Λωξάντρα» της Ιορδανίδου στο Κρατικό Βορείου Ελλάδος, ο «Συμβολαιογράφος» του Βασιλειάδη στο Νέο Ελληνικό Θέατρο του Γιώργου Αρμένη ενώ ένας Αλβανός, ο Ενκε Φεζολάρι και ένας Ελληνοϊρανός, ο Βασίλης Κουκαλάνι θα ερμηνεύουν δυο ποιήματα του Ρίτσου από την «Τέταρτη διάσταση» στο «Χώρα».
ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΑΦΚΟΥ 

http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.article&id=211149

Ηλεκτρονικό μέλλον για τις εφημερίδες

 

 Οσοι διαθέτουν ήδη ή σκέφτονται να προμηθευτούν μια συσκευή ηλεκτρονικής ανάγνωσης (ereader) όπως το Κindle (φωτογραφία) ή το Νook είναι φανατικοί αναγνώστες εφημερίδων, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα.Υπολογίζεται ότι στις ΗΠΑ μόνο 9 εκατομμύρια νοικοκυριά διαθέτουν ανάλογες συσκευές.Οπως προκύπτει από τα στοιχεία της έρευνας,το 78% των νοικοκυριών αυτών δηλώνουν ότι διαβάζουν καθημερινά τουλάχιστον μία εφημερίδα σε έντυπη ή σε ηλεκτρονική έκδοση και θα διάβαζαν ευχαρίστως την εφημερίδα της αρεσκείας τους σε ένα e-reader.

Πρόκειται για ένα αισιόδοξο μήνυμα για τις εφημερίδες σε όλον τον κόσμο που τον τελευταίο καιρό πλήττονται τόσο από τη μείωση των διαφημιστικών τους εσόδων όσο και από την πτώση στις κυκλοφορίες τους.Σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές,οι εφαρμογές σε κινητά τηλέφωνα νέας γενιάς αποτελούν έναν κερδοφόρο τομέα για πολλές εφημερίδες,ενώ το πέρασμα στις συσκευές ηλεκτρονικής ανάγνωσης θα μπορούσε να σημαίνει πρόσθετα έσοδα για επιχειρήσεις που πλήττονται βαριά από την οικονομική κρίση.

 http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=359683&dt=10/10/2010#ixzz1224dE6Xx

 

προτάσεις του μήνα (οι εφημερίδες διαβάζουν...)

Δύσκολο πραγματικά να ξεχωρίσεις το ένα καλό βιβλίο από το άλλο και να προτείνεις κάποιο από αυτά.Έυτυχώς αν και η κρίση είναι παρούσα και στον χώρο του βιβλίου,οι καλές και ποιοτικές εκδόσεις είναι εδώ και μας θυμίζουν ότι τίποτα δεν πάει χαμένο όταν υπάρχει μεράκι και ενδιαφέρον για το βιβλίο που θα ταιριάζει στα ενδιαφέροντα του αναγνώστη.

Το Ποντίκι,η καλη αυτή εφημερίδα και ο Ξενοφών A. Μπρουντζάκης προτείνουν τα παρακάτω αναγνώσματα.

περισσότερα

http://www.topontiki.gr/category/pontiki-art/vivlio

Νόρμαν Μανέα
Η επιστροφή του χούλιγκαν
Μετάφραση: Ελευθερία Πρέντα – Ζήκου
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Σελ.: 446
Σ’ αυτό το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, ο διαπρεπής Ρουμάνος συγγραφέας Νόρμαν Μανέα γράφει για το ταξίδι της ζωής του ξεκινώντας από τα πρώτα κιόλας χρόνια, όταν το 1941, παιδί ακόμα, σε ηλικία μόλις πέντε ετών, βρέθηκε να είναι έγκλειστος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης λόγω της εβραϊκής του καταγωγής κι έζησε τον εφιάλτη του ναζισμού, συντροφιά με συγγενικά γνώριμα και φιλικά του πρόσωπα. Έκτοτε η ζωή του κύλησε σαν ενός ανθρώπου που κάθε τόπος τον αντιμετώπιζε ως ξένο. Μετά το πόλεμο επιστρέφει στην πατρίδα του, μια χώρα όπου όλα έχουν αλλάξει. Η πίστη του στον κομμουνισμό δεν θα αργήσει να γίνει μια μεγάλη απογοήτευση, ένα ακόμα κενό που θα δηλητηριάσει την ύπαρξή του. Έπειτα θα ακολουθήσει τον πικρό δρόμο της αυτοεξορίας και από τη Ρουμανία του θλιβερού Τσαουσέσκου θα βρει καταφύγιο ως ξένος πάλι, στη φιλόξενη Νέα Υόρκη. Ο συγγραφέας σ’ αυτά τα ταξίδια της απέραντης μοναξιάς, που αφήνουν ένα τεράστιο, δυσαναπλήρωτο εσωτερικό κενό, επανεξετάζει τη ζωή του, το δικό του παρελθόν, τη μοίρα της ύπαρξής του. Μέσα από μια θαυμαστή αυτοαναφορική διήγηση, ο Μανέα θα θυμηθεί την πρώτη του επαφή με τον τόπο όπου μιλούνε τη μητρική του γλώσσα, αμέσως μετά την πτώση του σοσιαλιστικού ανδρείκελου που λεηλατούσε την πατρίδα του. Εκεί θα έρθει αντιμέτωπος με ένα μεγάλο δίλημμα: αυτό της επιστροφής στα πάτρια εδάφη. Ένα δίλημμα κάθε άλλο παρά απλό, αφού μέσα από αυτό περνά η βαθύτατη ανάγκη να συγκροτηθεί μια ταυτότητα, που να σου παρέχει το πιο αυτονόητο δικαίωμα στον κόσμο: την πατρίδα, το φιλικό περιβάλλον, μέσα στον οποίο δεν είσαι ξένος αλλά οικείος και αποδεκτός από άλλους και από τον εαυτό σου.

Η Ιερά Εξέταση
Μετάφραση: Ηλίας Τσιριγκάκης
Εκδόσεις: Εστία
Σελ.: 202
Εκτός από τα αισθήματα φρίκης που μας προκαλεί, η Ιερά Εξέταση ακόμα και στις μέρες μας, εξακολουθεί να εξάπτει τη φαντασία μας. Εύστοχα λοιπόν, ο συγγραφέας της μελέτης αυτής έχει σαν βασικό του μέλημα να ορίσει την ιστορικότητα αυτής της περιόδου για την οποία η Δύση δεν νιώθει ιδιαίτερη υπερηφάνεια, και κυρίως να τη διαχωρίσει από τους μύθους που τη συνοδεύουν. Είναι φυσικό ένα τέτοιας εμβέλειας ιστορικό γεγονός κατά το οποίο η ανθρωπότητα έζησε περιόδους απόλυτης φρίκης, να αντιμετωπίζεται με κάποιαν ένταση. Ωστόσο, με τα χρόνια αποκτά κανείς την απαραίτητη εκείνη νηφαλιότητα η οποία είναι βασικό εργαλείο αποτίμησης ιστορικών γεγονότων. Ο Γκερντ Σβέρχοφ σε αυτή του τη μελέτη βασίζεται σε νεότερες έρευνες οι οποίες έρχονται να αμφισβητήσουν πιθανές αβασάνιστες κρίσεις που έχουν διατυπωθεί. Η Ιερά Εξέταση για παράδειγμα ταυτίζεται με τη σκοτεινή περίοδο του Μεσαίωνα, πράγμα εν μέρει αληθινό, γιατί καλύπτει μόνο ένα μέρος αυτής της περιόδου. Έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ένα νεοτερικό φαινόμενο, ενταγμένο στο πλαίσιο της εποχής του. Οι νεότερες αυτές έρευνες ασχολούνται ωστόσο και με επιμέρους θέματα όπως με το να αποδείξουν ότι κάποιες φρικαλεότητες κακώς αποδίδονται στην Ιερά Εξέταση. Ανεξάρτητα από το αν αυτό ισχύει ή όχι, δεν παραγράφεται η εγκληματική της δράση, η αποτρόπαιη αντίληψη προσηλυτισμού, τα απάνθρωπα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχτηκαν στο όνομα της Εκκλησίας και της ορθής πίστης. Παρά τα όποια καινούρια στοιχεία, η Ιερά Εξέταση παραμένει άγος για τον δυτικό πολιτισμό, ντροπή για την ανθρωπότητα, μέγα όνειδος για την Εκκλησία του Χριστού.

Ανδρό-γυνες αναγνώσεις
Πέρσυ Σέλλεϋ & Μαίρη Σέλλεϋ
Εκδόσεις: Επίκεντρο
Σελ.: 200
Μια πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα ανάγνωση μας προτείνει η συγγραφέας αυτού του βιβλίου που κατά ένα τρόπο εμπνέεται από το πλατωνικό ανδρόγυνο. Δυο ξεχωριστές προσωπικότητες των οποίων η ζωή και το έργο έμειναν στην ιστορία της λογοτεχνίας αποτελούν το αντικείμενο αυτής της μελέτης-ανάγνωσης του έργου τους ως σύνολο. Από τη μια, έχουμε τον Πέρσυ Σέλλεϋ, γόνο αριστοκρατικής οικογένειας με φροντισμένη παιδεία. Αναδείχτηκε σε έναν από τους σημαντικότερους ρομαντικούς ποιητές της Αγγλίας. Η έντονη προσωπικότητά του, ο ταραχώδης βίος του αλλά και οι πολιτικές και θρησκευτικές του πεποιθήσεις τον έφεραν σε σύγκρουση με το άμεσο οικογενειακό του περιβάλλον αλλά και ευρύτερα με τον κοινωνικό περίγυρο της εποχής του. Από την άλλη, έχουμε τη Μαίρη Σέλλεϋ, κόρη του φιλοσόφου William Godwin και της διανοούμενης φεμινίστριας Mary Wollstonecraft. Το έργο της Σέλλεϋ περιλαμβάνει μυθιστορήματα, διηγήματα, θεατρικά, δοκίμια, βιογραφίες. Ευρύτερα γνωστή έμεινε με το έργο της, «Φρανκεστάιν». Ο Πέρσυ και η Μαίρη συναντήθηκαν στα νεανικά τους χρόνια και διήγαγαν μαζί έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα βίο. Η από κοινού ανάγνωση και ερμηνεία του έργου τους, εκτός από πρόκληση, αποτελεί και μιαν ιδιαίτερη αναγνωστική προσέγγιση των συγγραφέων όπου διερευνώνται οι πτυχές της αρσενικής και θηλυκής γραφής. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο, η μελέτη εστιάζεται στη γυναικεία «θεϊκή» μορφή ως κεντρικό σημείο αναφοράς του ποιητή. Στη συνέχεια, έχουμε μια φεμινιστική προσέγγιση του Σέλλεϋ στη γυναίκα, όπου εκδηλώνεται το ενδιαφέρον του ποιητή για το γυναικείο ζήτημα. Το τρίτο κεφάλαιο ασχολείται με την ποιητική έμπνευση που χάρισε στον Σέλλεϋ μια Ιταλίδα, και η Μαίρη μίλησε για «ιταλικούς πλατωνισμούς» του συζύγου της. Τέλος, στο τελευταίο μέρος γίνεται λόγος για τη διαδικασία γραφής και ανάγνωσης του περίφημου μυθιστορήματος της Σέλλεϋ «Φρανκεστάιν»


 Με τεράστια αποδοχή στις μέρες μας η αστυνομική λογοτεχνία που έχει αναλάβει και το ρόλο κοινωνικού-καταγγελτικού μυθιστορήματος χωρίς να έχει χάσει την μαγεία της ως είδος.

Π. Ντ. Τζέιμς
Θάνατος σε ιδιωτική κλινική
Μετάφραση: Τούλια Τόλια
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Σελ.: 442
Το σημάδι που της άφησε στο πρόσωπο ο μεθυσμένος της πατέρας είναι αυτό που θα διαμορφώσει τον ψυχισμό της και θα σταθεί σημείο αναφοράς στη ζωή της, ώς ότου λάβει τη μεγάλη γι’ αυτήν απόφαση να επισκεφτεί έναν πλαστικό χειρουργό και να του εμπιστευθεί την επούλωση της εξωτερικής και εσωτερικής της πληγής. Με τη Ρόντα Γκράντουιν, η σπουδαία κυρία του βρετανικού αστυνομικού μυθιστορήματος, Π. Ντ. Τζέιμς, σκιαγραφεί το πορτραίτο μιας ηρωίδας που ξεπερνά τις απαιτήσεις της αστυνομικής λογοτεχνίας. Η Ρόντα, ενήλικη και πετυχημένη ρεπόρτερ, ζει αντιμετωπίζοντας τα ερευνητικά και αμήχανα βλέμματα των άλλων στο πρόσωπό της. Ωστόσο, θα αποφασίσει να απαλείψει το βαθύ σημάδι του προσώπου της, μόνο μετά την είδηση του θανάτου του πατέρα της, ο οποίος πνίγηκε μεθυσμένος στο ποτάμι. Έτσι, βρίσκεται σε μιαν ιδιωτική κλινική προκειμένου να υποβληθεί σε αισθητική επέμβαση προσώπου όπου το χειρουργικό νυστέρι θα σβήσει, μαζί με την πληγή, και τα ίχνη του παρελθόντος της από το πρόσωπό της. Εκεί, η Ρόντα θα βρεθεί νεκρή και την υπόθεση θα αναλάβει -προφανώς- ο ταξίαρχος Νταγκλίς. Την υπόθεση θα περιπλέξει κι ένας δεύτερος φόνος, εξίσου απρόβλεπτος. Θα εμπλακούν πρόσωπα υπεράνω υποψίας για να δυσκολέψουν την επιτυχή, στο τέλος, έκβαση της υπόθεσης. Μια αστυνομική περιπέτεια με έντονη τη γοητευτική παρουσία της αγγλικής υπαίθρου αλλά και των απαράμιλλων ανθρώπινων πορτραίτων που η συγγραφέας ξέρει να φιλοτεχνεί με ιδιαίτερη μαεστρία.

Ένας Τσετσένος σκύλος στη Μασσαλία
Μετάφραση: Αλίκη Κεραμιδά
Εκδόσεις: Πόλις
Σελ.: 229
Ένα απίθανο νουάρ που ξεκινά από τα γκέτο της Μασσαλίας και επεκτείνεται, μέσω γεωπολιτικών αναζητήσεων και στρατηγικών ως το Γκρόζνι και τον Καύκασο. Μια ηλικιωμένη γυναίκα βρίσκεται άγρια δολοφονημένη, έχοντας βασανιστεί απάνθρωπα. Την κηδεία της ακολουθούν οι γείτονές της, ένας Έλληνας επιπλοποιός, ο Νέστωρ Παναγόπουλος, ένας νεαρός άντρας, ο Ντασί Ελ Αχμέτ που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο αραβική επιστήμη και λογοτεχνία κι ένας σκύλος, ο σκύλος της δολοφονημένης. Πιο πέρα, κατά τη διάρκεια της ταφής, την τελετή παρακολουθούν και κάτι ρώσικες φάτσες μέσα από μια ακριβή ΒΜW. Ο σκύλος, μάλιστα, τους γαυγίζει σα να τους θεωρεί υπεύθυνους για τη δολοφονία της κυρίας του. Στην εξέλιξη, η δολοφονημένη αποδεικνύεται ότι είναι μάνα ενός σημαντικού Τσετσένου αυτονομιστή και ότι οι τύποι της ΒΜW ψάχνουν απεγνωσμένα έναν ονόματι Χασάν, όνομα που ανήκει στο σκύλο… Οι Ρώσοι –που δεν αστειεύονται– μαυρίζουν στο ξύλο όλους τους γνωστούς της δολοφονημένης και βρίσκονται μπροστά σε μια ιδιότυπη αλληλεγγύη που επιδεικνύουν τα μέλη του γκέτο. Σε αυτή την ξεκαρδιστική περιπέτεια αναδεικνύονται μια σειρά από ενδιαφέροντες χαρακτήρες όπως αυτός του Άραβα καθηγητή, ο οποίος ξεπερνά τις κακοτοπιές του βίου απαγγέλλοντας στίχους του Ομέρ Καγιάμ και του Λάο Τσε που ταιριάζουν σε κάθε περίσταση. Ενδιαφέρουσα είναι και η παρουσία μιας εκρηκτικής Ελληνίδας, της κόρης του Παναγόπουλου, η οποία είναι και ο ανεκπλήρωτος έρωτας του Ντασί Ελ Αχμέτ. Στο μεταξύ, ο σκύλος, μέσα από ξεκαρδιστικές λεπτομέρειες, έχει πέσει στα σωστά χέρια. Παράλληλα με την περιπέτεια, η γοητεία της Μασσαλίας και του υποκόσμου δεν περνά απαρατήρητη.

Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης-ποιός είναι

O Ξενοφών A. Μπρουντζάκης γεννήθηκε στην Τήνο το 1959. Συνεργάστηκε τακτικά ή έκτακτα με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες και σήμερα εργάζεται ως συντάκτης και υπεύθυνος εκδόσεων στο "Ποντίκι". Έχει συνεργαστεί επίσης ως σεναριογράφος σε κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές.

Βιβλιογραφία Η εντεκάδα Από στήθους Οι καλύτερες μέρες Η μέρα άρχισε με το αλεύρι Γυναικωνίτης Μια κοινή περιπέτεια του σώματος