Pόζα Λούξεμπουργκ: H Φλόγα της Eπανάστασης

γράφει ο Νίκος Λούντος


Η Ρόζα Λούξεμπουργκ εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο το 1898 και εντάχθηκε στο σημαντικότερο κίνημα της Ευρώπης, το γερμανικό, μετά από 12 χρόνια επαναστατικής δράσης στην Πολωνία και την Ελβετία. Αναδείχθηκε γρήγορα σε βασική αρθρογράφος του περιοδικού Die Neue Zeit (Η νέα εποχή), θεωρητικού οργάνου του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος SPD, ενός μαζικού κόμματος που είχε στις περγαμηνές του ότι ιδρύθηκε από τον Ενγκελς.

Ακριβώς εκείνη την περίοδο όμως, είχε ήδη ξεσπάσει μια μεγάλη διαμάχη στο εσωτερικό του κόμματος. Μια πτέρυγα του SPD, με ηγετική φυσιογνωμία τον Εντουαρντ Μπερνστάιν ισχυρίζονταν ότι η επανάσταση δεν ήταν πλέον επίκαιρη και χρειαζόταν μια ριζική επανεξέταση των αρχών του Μαρξισμού. Αποκαλούνταν ρεβιζιονιστές, αναθεωρητές δηλαδή, και χρησιμοποιούσαν ως επιχείρημα ότι η πραγματικότητα έχει αλλάξει και άρα είναι ανάγκη να αλλάξει και ο Μαρξισμός. Οι θεωρίες περί επανάστασης, σύμφωνα με τον Μπερνστάιν, δεν καταλάβαιναν ότι πλέον ο καπιταλισμός έχει μετατραπεί σε ένα σύστημα που αγκαλιάζει ολόκληρη την κοινωνία, καταφέρνει να οργανώνει ορθολογικά την παραγωγή και παρά την εκμετάλλευση, το βιοτικό επίπεδο των εργατών ανεβαίνει διαρκώς.

Το βιβλίο του Μπερνστάιν, «Η εξέλιξη του σοσιαλισμού και τα καθήκοντα της Σοσιαλδημοκρατίας», διαβάζεται πολύ εύκολα ακόμη και σήμερα. Ο λόγος είναι ότι περιέχει επιχειρήματα, τα οποία τα έχουμε ακούσει πολλές φορές από τότε, από το στόμα στελεχών όλων των κομμάτων του κοινοβουλευτικού δρόμου, από το ΠΑΣΟΚ, το ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ. «Η νομοθεσία έχει λογική», λέει ο Μπερνστάιν, «η Επανάσταση μόνο συναίσθημα». «Δεν έχει νόημα ο τελικός σκοπός, το ζήτημα είναι οι μεταρρυθμίσεις εδώ και τώρα». Ενώ υποστήριζε επίσης ότι όχι μόνο η πλειονότητα των εργατών δεν έχει διάθεση να κάνει επανάσταση αλλά και ότι είναι τόσο ανώριμοι και με τόσες προκαταλήψεις ώστε είναι επικίνδυνο να κάνουν επανάσταση. Οι μεταρρυθμίσεις, έλεγε, μπορεί να είναι ο αργός δρόμος, αλλά είναι ο μόνος σίγουρος.

Υπήρχε μία βάση στην οποία πατούσε για να στηρίξει αυτήν την αναθεώρηση. Τα χρόνια μετά το 1871, η Ευρώπη δεν είχε γνωρίσει σημαντική οικονομική κρίση, ούτε πόλεμο. Τα γεγονότα έμοιαζαν να επιβεβαιώνουν τη θεωρία ότι ο καπιταλισμός πάει από το καλό στο καλύτερο.

Kρίση

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ ανέλαβε με μια σειρά πύρινα άρθρα και με το βιβλίο «Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση;» να συντρίψει την άποψη του Μπερνστάιν. Πρώτα απ' όλα ανέτρεψε την αυταπάτη ότι ο καπιταλισμός ξεπέρασε τις κρίσεις. Με βαθειά γνώση της οικονομίας, η Ρόζα εξήγησε ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν λύνει το πρόβλημα του καπιταλισμού. Το μόνο που κάνει είναι να το μεταθέτει στο μέλλον και να κάνει την κρίση να ξεσπάει ακόμη πιο άγρια.

Η αποικιοκρατία και η αρπαγή νέων εδαφών ήταν η εξήγηση γιατί υπήρξαν εκείνες οι δύο δεκαετίες χωρίς κρίση. Αυτά όμως όχι μόνο την κρίση δεν ξεπερνάνε, αλλά δίπλα στην οικονομική κρίση φέρνουν τον πόλεμο και τις πολιτικές αναταράξεις. Ηδη, το 1900, όταν εκδόθηκε το βιβλίο της, τα γεγονότα είχαν αρχίσει να τη δικαιώνουν. Η οικονομική άνθηση υποχώρησε και οι ανταγωνισμοί μεταξύ των Αυτοκρατοριών οξύνονταν.

Το πρόβλημα όμως με τις απόψεις του Μπερνστάιν δεν ήταν απλά πολιτικής οικονομίας. Η Ρόζα έβλεπε ότι οι απόψεις αυτές είναι καταστροφικές γιατί μπορούν να διαλύσουν τον τρόπο με τον οποίο δρα το εργατικό κίνημα. Ο Μπερνστάιν παρουσίαζε την ομαλότητα και τη νομιμότητα ως λογική λειτουργία της κοινωνίας. Οι νόμοι δεν είναι της κοινωνίας συνολικά, απαντούσε η Ρόζα, είναι του κράτους. Tο κράτος είναι ταξικό γιατί ανήκει μόνο στα αφεντικά και όχι σε εμάς. Η αποτελεσματικότητα του καπιταλιστικού κράτους και η μεγαλύτερη παραγωγικότητα των εργοστασίων δεν μας φέρνει πιο κοντά στο σοσιαλισμό.

Η Ρόζα δεν ήταν ενάντια στις μεταρρυθμίσεις. Κάθε άλλο. Προειδοποιούσε όμως ότι καμιά μεταρρύθμιση δεν είναι μόνιμη στον καπιταλισμό. Οταν το σύστημα νιώσει δυνατό ή όταν μπει σε κρίση μπορεί να τις πάρει πίσω όλες μεμιάς. Αρα, το βασικό για την εργατική τάξη είναι να μάθει να παλεύει, να αυτοοργανώνεται και να νικάει. Μια μικρή μεταρρύθμιση που κερδίζεται με απεργίες είναι χίλιες φορές σημαντικότερη από μια μεγάλη μεταρρύθμιση που έρχεται από τους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς.

Mάχες

Ο μεταρρυθμισμός και η επανάσταση δεν είναι δυο δρόμοι που τους διαλέγεις «όπως διαλέγεις αν θα βάλεις πιπέρι ή κανέλα στο φαγητό σου», λέει η Ρόζα. Είναι δυο δρόμοι που οδηγούν σε διαφορετική κατάληξη. Η αυταπάτη των μεταρρυθμίσεων οδηγεί σε παθητικοποίηση του κινήματος και σε ήττες. Ο επαναστατικός δρόμος σε φέρνει πάντα σε θέση να αντιμετωπίζεις την κάθε μάχη από τη σκοπιά της τάξης που έχει να κερδίσει έναν ολόκληρο κόσμο.

Αυτή η διαμάχη, λίγα χρόνια αργότερα, εκφράστηκε με έναν πιο άμεσο τρόπο, στο κίνημα της Γαλλίας. Ηταν η πρώτη φορά που τέθηκε το δίλημμα σε ένα εργατικό κόμμα αν θα συμμετάσχει σε μια αστική κυβέρνηση. Ενα τμήμα της αστικής τάξης πρότεινε στον Μιλεράν, σοσιαλιστή και στενό συνεργάτη του ηγέτη της αριστεράς, Ζαν Ζορές, να γίνει υπουργός Εμπορίου. Η κίνηση αυτή προβαλλόταν ως απάντηση στην κλιμάκωση της φιλομοναρχικής, ακροδεξιάς προπαγάνδας που ξεκίνησε με την αντισημιτική εκστρατεία γύρω από την υπόθεση Ντρέιφους.

Ο Ζαν Ζορές στήριξε την είσοδο του Μιλεράν στην κυβέρνηση και το ίδιο έκανε με λιγότερες ή περισσότερες κριτικές, το μεγαλύτερο τμήμα των σοσιαλιστών σε Γαλλία και Γερμανία, όχι μόνο οι ρεφορμιστές του Μπερνστάιν. Στην ίδια κυβέρνηση συμμετείχε και ο στρατηγός Γκαλιφέ, ο σφαγέας της Κομμούνας του Παρισιού του 1871. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ τάχθηκε τελείως εναντίον της συμμετοχής στην κυβέρνηση. Η κυβέρνηση δεν είναι πεδίο διεξαγωγής της ταξικής πάλης, τόνιζε. Οι κυβερνητικές αποφάσεις μέσα στον καπιταλισμό δεν καθορίζονται από το αν το πρόσωπο που τις εφαρμόζει είναι καλό ή κακό, για να καταλήξει: «Στην αστική κοινωνία, ο ρόλος των Σοσιαλιστών είναι κόμμα αντιπολίτευσης. Κόμμα εξουσίας επιτρέπεται να γίνουν μόνο πάνω στα συντρίμμια του αστικού κράτους».

Η επαναστατική αριστερά χρωστάει πολλά στη Ρόζα Λούξεμπουργκ και ιδιαίτερα σε αυτή της την μάχη ενάντια στον κοινοβουλευτικό και τον κυβερνητικό δρόμο. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ, κόντρα στους παλιούς και αξιοσέβαστους μαρξιστές της εποχής της, διέσωσε την ουσία του Μαρξισμού, τη βασική αρχή ότι η απελευθέρωση της εργατικής τάξης είναι έργο της ίδιας της τάξης. Και όποιος υποστηρίζει ότι μπορεί να υποκαταστήσει ή να «εκπροσωπήσει» αυτή τη δράση, όσο «φίλος» και αν δηλώνει, γίνεται εμπόδιο στην πραγματική κίνηση προς τα εμπρός, την κίνηση που αλλάζει όχι μόνο τον κόσμο, αλλά και τη συνείδηση αυτών που παλεύουν.

Οι απόψεις του Μπερνστάιν ήταν η πιο καθαρή άρνηση του επαναστατικού δρόμου μέσα στο σοσιαλιστικό κίνημα. Τι όμως πραγματικά σήμαινε επανάσταση για τους σοσιαλιστές που δεν την εγκατέλειψαν; Πάνω σ' αυτό το ζήτημα έκανε η Ρόζα Λούξεμπουργκ την επόμενη σημαντική συνεισφορά της. Οι αστικές επαναστάσεις του 18ου αιώνα ήταν μάχες οδοφραγμάτων στις μεγάλες πόλεις. Μπορεί η εργατική τάξη να καταλάβει την εξουσία με τον ίδιο τρόπο; Οι εργάτες δεν μπορούν απλώς να πάρουν στα χέρια τους τον στρατό, την αστυνομία και τα κυβερνητικά κτίρια.

Χρειάζεται να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η παραγωγή, το τι και το πώς παράγουν τα εργοστάσια, πρέπει να απαλλαγούν από τα αφεντικά μέσα σε κάθε χώρο δουλειάς. Οι ηγέτες του SPD είχαν μία άποψη για το πώς λύνεται το πολιτικό ζήτημα της επανάστασης: οι εργάτες παλεύουν για τα οικονομικά τους ζητήματα, ο καθένας απέναντι στο αφεντικό του. Οι βουλευτές του κόμματος είναι οι εκφραστές των εργατών στο πολιτικό επίπεδο. Αυτοί είναι που θα έδιναν τη μάχη για την κατάληψη της εξουσίας, της κυβέρνησης και των δυνάμεων του κράτους.

Η Ρόζα είδε ότι αυτός ο διαχωρισμός είναι και αβάσιμος και επικίνδυνος. Η μορφή που παίρνει η εργατική επανάσταση στον καπιταλισμό δεν είναι ούτε το οδόφραγμα, ούτε το κοινοβούλιο, αλλά η γενική απεργία. Η γενική απεργία ενώνει τους εργάτες πάνω από τα συγκεκριμένα οικονομικά τους ζητήματα και μετατρέπεται σε πολιτική μάχη. Οι πολιτικές εμπειρίες με τη σειρά τους, ξανατροφοδοτούν την αυτοπεποίθηση για νέες οικονομικές μάχες ενάντια στα αφεντικά.

Η Ρόζα βασίστηκε στις εμπειρίες των εργατών του Βελγίου και της Ρωσίας. Στο Βέλγιο οι εργάτες πάλεψαν με γενική απεργία όχι για οικονομικά αιτήματα, αλλά για το δικαίωμα στην καθολική ψηφοφορία. Δεν υπάρχουν «σινικά τείχη» ανάμεσα στα οικονομικά και τα πολιτικά αιτήματα, υπογράμμιζε η Ρόζα Λούξεμπουργκ. Οι εργάτες της Ρωσίας το 1905 επιβεβαίωσαν αυτό το συμπέρασμα με τρόπο αναμφισβήτητο. Οι απεργίες που ξεκίνησαν το Γενάρη για δευτερεύοντα οικονομικά ζητήματα έφτασαν να πουν «Οχι στον πόλεμο», να αμφισβητήσουν τον τσαρισμό.

Σοβιέτ

Οι εργάτες που ξεκίνησαν την μάχη έχοντας στην ηγεσία τους έναν παπά και παρακαλώντας τον Τσάρο να τους ελεήσει, μέσα σε λίγους μήνες δημιούργησαν όργανα μιας δικιάς τους εναλλακτικής κυβέρνησης, τα σοβιέτ και γίνονταν με μαζικό τρόπο μέλη των σοσιαλιστικών κομμάτων.

Η Ρόζα έγραψε μια σειρά άρθρα και το βιβλίο «Μαζική Απεργία, Κόμμα και Συνδικάτα» για να συμπυκνώσει αυτές τις εμπειρίες. Οικονομικός, πολιτικός και ιδεολογικός αγώνας δεν εξελίσσονται με μικρά βηματάκια, αλλά με άλματα. Κανένας καταμερισμός εργασίας δεν χωράει ανάμεσα στα τρία επίπεδα. Ολα είναι κομμάτι της ίδιας πάλης και οι αλλαγές υλοποιούνται όταν η εργατική τάξη μπαίνει στη μάχη χωρίς μεσολαβητές:

«Γι'αυτό η μαζική απεργία είναι η πρώτη, φυσικά και αυθόρμητη μορφή που παίρνει κάθε μεγάλη επαναστατική προλεταριακή δράση. Οσο περισσότερο η βιομηχανία γίνεται η κυρίαρχη μορφή της οικονομίας, τόσο σημαντικότερος γίνεται ο ρόλος της εργατικής τάξης και όσο πιο εξελιγμένη γίνεται η σύγκρουση μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου, τόσο πιο ισχυρές και αποφασιστικές γίνονται οι μαζικές απεργίες. Η παλιότερη κύρια μορφή των αστικών επαναστάσεων, δηλαδή η μάχη στα οδοφράγματα, η ανοιχτή αναμέτρηση με την οπλισμένη κρατική εξουσία, είναι μια περιφερειακή πλευρά της επανάστασης σήμερα, είναι μόνο μια στιγμή στη συνολική διαδικασία του μαζικού αγώνα του προλεταριάτου».

Οταν ξεκινούσε η αντιπαράθεση της Ρόζας με τον Μπερνστάιν σχετικά με την κρίση του καπιταλισμού, ο πόλεμος δεν φαινόταν στον ορίζοντα. Ομως, καθώς ο 20ος αιώνας μετρούσε τα πρώτα του χρόνια, καθώς τα οπλοστάσια συσσωρεύονταν, οι αντιπαραθέσεις φούσκωναν και ο εθνικισμός απλωνόταν, οι διαφορές γίνονταν όλο και πιο ορατές.

Ακόμη και ο Κάουτσκι, ωστόσο, αντίπαλος του Μπερνστάιν στην εσωκομματική διαμάχη, αντιμετώπιζε τον πόλεμο σαν ένα «κακό» που δεν έχει τη ρίζα του στον καπιταλισμό. Οι καπιταλιστές δεν έχουν συμφέρον από τον πόλεμο διότι τους μειώνει τα κέρδη, ισχυριζόταν ο Κάουτσκι. Οι σοσιαλιστές υπερασπίζονταν τη λογική και την ειρήνη και υπέγραφαν διακηρύξεις ότι θα κάνουν το παν να σταματήσουν την αλληλοσφαγή αν ξεσπάσει η ανόητη πολεμική θύελλα. Οταν, ο πόλεμος ήρθε, το 1914, όλες οι διακηρύξεις πετάχτηκαν στα σκουπίδια και οι ηγέτες της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας τάχθηκαν στην υπεράσπιση της «δικής τους» πατρίδας.

Οταν ο Λένιν διάβασε την εφημερίδα των γερμανών, μέχρι χθες συντρόφων του, που πλέον θύμιζε πολεμικό εμβατήριο, πίστεψε ότι η εφημερίδα ήταν πλαστή. Για τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, η πίκρα ήταν εξίσου μεγάλη, όχι όμως και η έκπληξη. Το 1914 έφτανε στο αποκορύφωμά του το αποτέλεσμα των «διαφορετικών δρόμων», του ρεφορμισμού και της επανάστασης. Ο ρεφορμισμός, οδήγησε κατευθείαν στην αγκαλιά της πατρίδας, στον αγώνα για τη σωτηρία του καπιταλισμού από τον ίδιο του τον εαυτό. Για τη Ρόζα Λούξεμπουργκ και τους επαναστάτες, ο πόλεμος ήταν η απόδειξη του μεγάλου διλήμματος: «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα».

Πόλεμος

Οι θεωρίες ότι ο ιμπεριαλισμός είναι απλώς ένα λάθος: «προσπαθεί να πείσει την αστική τάξη ότι ο ιμπεριαλισμός και ο μιλιταρισμός είναι δηλητηριώδεις ακόμη και από την σκοπιά των αστικών συμφερόντων, με την ελπίδα ότι θα απομονώσει αυτούς που έχουν συμφέρον από τον πόλεμο και θα διαμορφωθεί ένα μπλοκ μεταξύ του προλεταριάτου και της πλειοψηφίας της αστικής τάξης».

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ και οι επαναστάτες που τάχθηκαν ενάντια στον πόλεμο και στην υπεράσπιση της πατρίδας διασπάστηκαν και έφτιαξαν την ομάδα «Διεθνής» που δύο χρόνια αργότερα μετονομάστηκε σε Σπάρτακος. Στα ιδρυτικά της μέλη: η Ρόζα, η Κλάρα Τσέτκιν, ο Φραντς Μέρινγκ και ο Καρλ Λήμπκνεχτ, ένας από τους μόνο δύο βουλευτές του SPD που καταψήφισαν τις πολεμικές δαπάνες.

Ο εθνικισμός φαινόταν να σαρώνει τα πάντα. Ομως, η Ρόζα είχε το σθένος να βλέπει μέσα στην άβυσσο την ελπίδα της επανάστασης: «Η Γερμανία πάνω απ' όλους! Ζήτω η Δημοκρατία! Ζήτω ο Τσάρος και οι Σλάβοι! Δέκα χιλιάδες κουβέρτες, εγγυημένες σε τέλεια κατάσταση. Εκατό χιλιάδες κιλά λαρδί, υποκατάστατα καφέ -άμεση παράδοση! Οι μετοχές ανεβαίνουν και οι προλετάριοι πέφτουν. Και μαζί με κάθε έναν, βυθίζεται ένας μαχητής του μέλλοντος, ένας στρατιώτης της επανάστασης, ένας απελευθερωτής της ανθρωπότητας από το ζυγό του καπιταλισμού και βρίσκει έναν ανώνυμο τάφο.

«Eνωθείτε!»

Η παράνοια θα σταματήσει και το ματοβαμμένο προϊόν της κόλασης θα τελειώσει μόνο όταν οι εργάτες της Γερμανίας και της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ρωσίας, θα ξυπνήσουν από τη φρενίτιδα, θα απλώσουν ο ένας στον άλλο, χέρι φιλίας και θα πνίξουν την κτηνώδη συγχορδία των υαινών του καπιταλισμού μέσα στη βροντερή ιαχή του σύγχρονου εργατικού κινήματος: «Εργάτες όλου του Κόσμου Ενωθείτε!».

Και αυτή η στιγμή δεν άργησε. Οι εργάτες της Ρωσίας έκαναν την αρχή, με την επανάσταση του Φλεβάρη του 1917. Εστρεψαν τα όπλα κατά των αξιωματικών τους και ανέτρεψαν τον Τσάρο. Οι εργάτες και οι στρατιώτες της Γερμανίας πήραν τη σκυτάλη λίγο αργότερα, με την επανάσταση που ξέσπασε το 1918. Η Ρόζα και οι περισσότεροι άλλοι σύντροφοί της, στην ηγεσία του Σπάρτακου βρίσκονταν στη φυλακή από το 1916. Απελευθερώθηκαν από την επανάσταση στις 8 Νοέμβρη και αμέσως έτρεξαν να οργανώσουν σε όλα τα μέτωπα, εκδίδοντας αμέσως την εφημερίδα Rote Fahne - Κόκκινη Σημαία.

Την Πρωτοχρονιά του 1919 , ίδρυσαν το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας. Σε 15 μέρες η Ρόζα και ο Καρλ Λήμπνεχτ θα έπεφταν νεκροί από τη βία των Freikorps, των σωμάτων «ασφαλείας» που εξαπέλυσε ο σοσιαλδημοκράτης Φρίντριχ Εμπερτ. Και οι δυο επαναστάτες ήξεραν ότι η εξέγερση για την κατάληψη της εξουσίας ήταν πρόωρη και κακοοργανωμένη. Ομως αφού δεν είχαν τη δύναμη να αλλάξουν την απόφαση, έδωσαν όλες τους τις δυνάμεις για να πετύχει.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ, η επαναστάτρια που είχε καταλάβει πιο νωρίς και πιο καθαρά από όλους, τον επικίνδυνο δρόμο που είχε πάρει η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, γινόταν ένα από τα πρώτα θύματά της. Τα πέντε φλογισμένα χρόνια που μεσολάβησαν από το 1914, όταν η Ρόζα και οι άλλοι επαναστάτες έσπασαν από το SPD δεν ήταν αρκετά για να στεριώσει μια οργάνωση που θα μπορούσε να ηγηθεί της εργατικής τάξης όταν αυτή ξεσηκώθηκε στα τέλη του 1918. Οι Μπολσεβίκοι στη Ρωσία είχαν καθυστερήσει να καταλάβουν τον βαθύ διχασμό στο SPD, όμως είχαν στα χέρια τους ένα μαζικό επαναστατικό κόμμα, με συσσωρευμένη εμπειρία δεκαετιών που μπόρεσε να οργανώσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης από το Φλεβάρη ως τον Οκτώβρη του 1917.

Ο ίδιος ο θάνατος της Ρόζας ήρθε με τραγικό τρόπο να σφραγίσει αυτό για το οποίο πάλευε σε όλη της τη ζωή: μόνο η πράξη και η οργάνωση στο παρόν μας κάνουν δυνατότερους για να νικήσουμε στις μάχες του μέλλοντος.

1871 Η Ρόζα Λούξεμπουργκ γεννιέται στην ανατολική Πολωνία που τότε αποτελούσε τμήμα της αυτοκρατορίας του Pώσου τσάρου.
1886 Πριν κλείσει τα 16 της χρόνια, εντάσσεται στο κόμμα Προλεταριάτο, την πρώτη σοσιαλιστική οργάνωση στην Πολωνία.
1889 Καθώς η οργάνωση το «Προλεταριάτο» βρίσκεται υπό διωγμό, η Ρόζα πηγαίνει στη Ζυρίχη της Ελβετίας, όπου οι δυνατότητες είναι μεγαλύτερες. Μέσα σε πολύ λίγο καιρό έχει αναδειχθεί σε ηγετική διανοούμενη των πολωνών σοσιαλιστών, μέσα από τις στήλες της εφημερίδας Εργατική Υπόθεση. Παράλληλα σπουδάζει μαθηματικά, οικονομικά και φυσικές επιστήμες.
1893 Μόλις στα 22 της χρόνια συμμετέχει στο συνέδριο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, δίνοντας μάχη ενάντια στην κυριαρχία των πατριωτικών συνθημάτων στο σοσιαλιστικό κίνημα της Πολωνίας.
1894 Η οργάνωση Προλεταριάτο μετονομάζεται σε Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του Βασιλείου της Πολωνίας και Λιθουανίας.
1898 Μετακινείται στο Βερολίνο, το σημαντικότερο κέντρο του εργατικού και σοσιαλιστικού κινήματος και γίνεται βασική αρθρογράφος του θεωρητικού περιοδικού του SPD. Εχει ήδη ξεκινήσει την αρθρογραφία της κατά της ρεφορμιστικής πτέρυγας του Μπερνστάιν.
1899 Ο σοσιαλιστής Αλεξάντρ Μιλεράν μπαίνει στην αστική κυβέρνηση της Γαλλίας.
1900 Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση;
1905 Ξεσπάει η ρώσικη επανάσταση. Το Δεκέμβρη καταφέρνει και περνάει στο ρώσικο τμήμα της Πολωνίας.
1906 Μαζική Απεργία, Κόμμα και Συνδικάτα.
1907 Διαμορφώνει την διεθνιστική στρατηγική απέναντι στον πόλεμο
1910 Ολοκληρώνεται η διάσταση από τον «πάπα του Μαρξισμού», Καρλ Κάουτσκι
1913 Η Συσσώρευση του Κεφάλαιου
1914 Ξεσπάει ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος. Ιδρύει την οργάνωση «Διεθνής»
1916 Ιδρύεται η οργάνωση «Σπάρτακος»
1917 Ξεσπάει η ρώσικη επανάσταση
1918 Ξεσπάει η γερμανική επανάσταση
1919 Ιδρύεται το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας. Ξεσπάει η εξέγερση στο Βερολίνο. Δολοφονείται κατά την καταστολή της εξέγερσης

http://www.sek-ist.gr/EA/home.php?article_ID=1316