Από τους Αλέξανδρο
Στεργιόπουλο, Βασίλη Κ. Καλαμαρά
Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας
***Nick Cave.
Ο θάνατος του Μπάνι Μανρό, μτφρ.: Αντώνης Καλοκύρης, εκδόσεις
Τόπος, σ. 239, ευρώ 16,90
Ο έφηβος που βρίσκεται στο μεταίχμιο του ανδρισμού, πρέπει να
επιλέξει ανάμεσα σε δύο δρόμους: τον άνδρα που πρέπει να βρει και τον
άνδρα που υπάρχει και τον περιμένει. Ο Nick Cave γράφει για τον δεύτερο.
Στο μυθιστόρημά του Ο θάνατος του Μπάνι Μανρό μάς παρουσιάζει το
κλασικό, ανδρικό πρότυπο (ο άνδρας-κυνηγός), για το οποίο όλοι έχουμε
ακούσει, έχουμε δει, έχουμε προσπαθήσει να γίνουμε. Η ανδρική φύση
μπορεί να μην είναι τόσο πολύπλοκη όσο η γυναικεία, σίγουρα όμως είναι
δύσκολη και καταπιεστική. Η διαχείριση της τεστοστερόνης δεν είναι
εύκολο πράγμα και πολλές φορές παίρνει τη θέση του οδηγού. Ο αυστραλός
τραγουδιστής βάζει τον κάθε αρσενικό αναγνώστη απέναντι του και του
διηγείται τις περιπέτειες μιας ανδρικής φιγούρας, σκιές της οποίας
υπάρχουν σε κάθε ανδρικό μυαλό.
Κεντρικός ήρωας, ο Μπάνι Μανρό, πλασιέ προϊόντων ομορφιάς σε
γυναίκες. Το επάγγελμα όμως είναι πρόφαση. Αφορμή για να εκτονωθεί η
σεξουαλική διέγερση και να επιβεβαιωθεί ο ανδρισμός-αφέντης. Η εκάστοτε
πελάτισσα δεν πρέπει να δεχθεί μόνο τα καλλυντικά. Πρέπει να «αγοράσει»
και το αντριλίκι του πωλητή. Τα πράγματα πάνε όπως θέλει και ζει τον
δικό του παράδεισο. Τα πάντα όμως αλλάζουν όταν θα αυτοκτονήσει η
γυναίκα του και θα μείνει με τον εννιάχρονο γιο του. Τον Μπάνι Τζούνιορ ή
Μπάνι Αλάνι. Η ρωγμή που δημιουργείται στον κυνικό κόσμο του,
καθοριστική. Οταν το γυαλί ραγίζει, δεν ξανακολλάει και το μόνο που
μένει είναι η προσμονή για τον θόρυβο που θα κάνει όταν θα σπάσει. Ο
θηρευτής είναι εγωιστής και δεν μπορεί να ασχολείται με κάτι άλλο πέραν
του εαυτού του. Νομίζει ότι είναι παντοδύναμος, αλλά δεν είναι. Στη
σύγχυσή του επιλέγει να βρει διέξοδο στον δρόμο. Ξεκινά μαζί με το παιδί
του περιοδεία σε γνωστά θηλυκά «θύματα». Ο μικρός Μπάνι όμως είναι οι
ενοχές που δεν είχε νιώσει ποτέ. Για κάθε γυναικεία ανακατάληψη, υπάρχει
το παιδικό κράτημα. Το ταξίδι των δύο αποκαλύπτει την αδυναμία του
πατέρα. Ο Μπάνι Μανρό έμοιασε στον Μπάνι Μανρό τον πρεσβύτερο. Ο ένας
άνδρας περίμενε για να παραδώσει τη σκυτάλη. Και το κατάφερε. Το σοκ της
απώλειας (της συζύγου) είναι καταλυτικό. Η πύλη με τα θηλυκού γένους
φαντάσματα ανοίγει. Η μήτρα που τόσο αγαπούσε ο Μπάνι γίνεται η καταδίκη
του. Είναι αργά όμως για να σωθεί. Πριν αφήσει την τελευταία του πνοή,
ξέρει ότι πρέπει να κάνει απολογισμό. Οπως παραδέχεται λίγο πριν φύγει:
«Απλώς ανακάλυψα ότι ο κόσμος είναι δύσκολο μέρος για να είναι κανείς
καλός». Ο άντρας που μένει μόνον εραστής, δεν θα γίνει ποτέ καλός. Δεν
θα είναι καλός πατέρας, δεν θα είναι καλός σύζυγος. Ο Μπάνι Τζούνιορ
έχει την ευκαιρία να πάρει τον σωστό δρόμο. Να γίνει αυτός που πρέπει. Η
διαδοχή δεν έγινε και ίσως είναι η καλύτερη ευκαιρία για τον μικρό.
Ο Nick Cave δημιούργησε ένα μυθιστόρημα δρόμου. Φανερά
επηρεασμένος από τον Κάφκα, με το σεξ να κυριαρχεί και το μαύρο χιούμορ
να χρωματίζει κάθε σελίδα. Η πλοκή βασίζεται στο υπαρξιακό ταξίδι ενός
άνδρα. Ψυχεδέλεια και εφιαλτικά μονοπάτια συμπληρώνουν τη διαδρομή.
Εξυπνο το όνομα του ήρωα, όπως και η επιλογή του επαγγέλματος.
Ταιριάζουν απολύτως με αυτή την ανδρική ιστορία.
***Ζωρζ Σαρή. Το κουμπί και μια βελόνα, εικονογράφηση: Χρύσα
Λαμπρακοπούλου, εκδόσεις Πατάκης, σ. 32, ευρώ 3,92
Η Ζωρζ Σαρή παρατηρεί τους ανθρώπους στην πραγματική τους
διάσταση. Οχι αφ' υψηλού, όχι με το βλέμμα καρφωμένο στον ουρανό. Κοιτά
στα μάτια καθετί. Ακόμη κι ένα κουμπί που αποκόπηκε από την κουμπότρυπά
του κι έπεσε στο πάτωμα. Οταν δεν θες να είσαι μόνος βρίσκεις στήριγμα
και προχωράς. Οπως η γυαλιστερή βελόνα.
***Masters of Metal. Τέσσερις δεκαετίες σκληρού ήχου, σειρά:
Sonik, επιμέλεια: Αλέξανδρος Τοπιντζής, εισαγωγή: Χάκος Περβανίδης,
εκδόσεις Οξύ, σ. 144, ευρώ 19,50
Η μουσική δεν είναι μόνον ήχοι. Είναι και εικόνες. Ανεξίτηλες
και παντοτινά γραμμένες στο μυαλό και στην ψυχή του μουσικόφιλου. Οσο
πιο αυθεντικό, αγνό είναι το ερέθισμα τόσο μεγαλύτερη είναι η αξία του
μουσικού είδους. Το heavy metal διατηρεί αναλλοίωτες τις αρχές και τις
αξίες του. Σίγουρα προσαρμόζεται στις συνθήκες που το περιβάλλουν, όμως
το κίνητρο παραμένει ένα και διαχρονικό: η ψυχαγωγία του κοινού. Οι
εκπρόσωποί του το υπηρετούν πιστά, χύνοντας ποτάμια ιδρώτα, κοπιάζοντας
ασταμάτητα.
Το παρόν λεύκωμα ξετυλίγει τέσσερις δεκαετίες σκληρού ήχου.
Σκληρού, αλλά όμορφου, που μεταφέρει και μηνύματα. Ο Αλέξανδρος
Τοπιντζής διάλεξε τον κατάλληλο τρόπο για να παρουσιάσει την πορεία του
metal. Ιλουστρασιόν φωτογραφίες και σύντομα, διαφορετικά κείμενα για
κάθε εκπρόσωπο του είδους. Εξάλλου, οι φανατικοί οπαδοί γνωρίζουν τα
περισσότερα για τα ινδάλματά τους. Εδώ, αναδεικνύεται, μέσα από
συστηματική έρευνα, το παζλ του πιο ηλεκτρισμένου ήχου. Δεν θα είχε
νόημα η παράθεση τυπικών βιογραφικών κάθε μπάντας. Μικρές ειδήσεις,
πληροφορίες και καταλαβαίνουμε τι εστί metal. Χαρακτηριστικό παράδειγμα,
αυτό που αφορά τους «Black Sabbath» (σελ. 10) με την ιστορία του Tony
Iommi. Η γνώση για το πώς συνέχισε να παίζει κιθάρα, αφού είχε χάσει δύο
δάχτυλα σε εργατικό ατύχημα, βάζει και τον νεοεισερχόμενο θαυμαστή στο
πνεύμα και στον δρόμο της heavy metal. Από τους «Led Zeppelin», τους
«AC/DC» ώς τους «Metallica» και τους «Slipknot». Προσεγμένη δουλειά και
λαμπερή, όπως το ατσάλι τής metal.
***John Fiske, John Hartley. Η γλώσσα της τηλεόρασης, μτφρ.:
Ράνια Αστρινάκη, εκδόσεις Αιγόκερως, σ. 208, ευρώ 11,61
Το συγγραφικό δίδυμο ασχολείται με τη γλώσσα της τηλεόρασης.
Παγκόσμια. Αμφότεροι διδάσκουν Επικοινωνία και προσεγγίζουν σφαιρικά το
μέσο. Η δομή της μελέτης ξεκινά από την ανάλυση περιεχομένου, συνεχίζει
με τα σημεία και τους κώδικες της τηλεόρασης, περνάει από τον τηλεοπτικό
ρεαλισμό και αναλύει το πρόγραμμα. Το σίγουρο είναι πως η τηλεόραση δεν
είναι απλώς ένα μέσο αναπαράστασης μύθων.
***Παναγιώτης Δ. Οικονομόπουλος. Σε ξένη χώρα, εκδόσεις Αρδην,
σ. 482
Το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα καλύπτει τη χρονική περίοδο της
κοινωνικής και πολιτικής ζωής στην Ελλάδα των τελευταίων 50 χρόνων. Η
ιστορία δίνεται κυρίως μέσα από την πορεία δύο οικογενειών. Η μία έχει
γενάρχη έναν φτωχό αγρότη και η άλλη έναν μεσοαστό διανοούμενο. Οι ήρωες
βιώνουν τη δική τους ιστορία, μέσα σ' ένα ψυχικό τοπίο που ιριδίζει από
τον ζόφο ώς τα πιο φωτεινά χρώματα.
***Χόρχε Μολίστ. Η επιστροφή του καθαρού, μτφρ.: Ιφιγένεια
Σταυροπούλου, εκδόσεις Ενάλιος, σ. 465, ευρώ 19,68
Ο Χάιμε Μπερενγουέρ δεν μπορούσε να φανταστεί ότι εκείνο το
πρωινό θα αντίκριζε το πρόσωπο του θανάτου. Δεν μπορούσε καν να γνωρίζει
ότι το θέμα αυτό θα άλλαζε για πάντα τη ζωή του. Ερωτας, πάθος, εξουσία
και φόνοι ανεξήγητοι, συγκρούσεις ανάμεσα σε αλλόκοτες μυστικές
εταιρείες και μια τελική αναμέτρηση ανάμεσα σε δύο αλλόκοτες ομάδες που
έρχονται από το παρελθόν. Ενα συναρπαστικό θρίλερ, γεμάτο περιπέτεια,
έρωτα και δράση.
***Χαρά Χρηστάρα. Ποιήματα (1981-2008), εκδόσεις Μανδραγόρας, σ.
368, ευρώ 15,68
Η Χαρά Χρηστάρα μετράει πολλά χρόνια στην ποίηση. Εχει εκδώσει
12 συλλογές και 2 συγκεντρωτικές. Εδώ περιλαμβάνονται αρκετές. Το
σημαντικότερο είναι πως καταφέρνει να διαμορφώσει δική της γραφή. Ετσι,
δεν παγιδεύεται στις σταθερές της τέχνης της. Οσο μεγαλώνει η πορεία της
τόσο οι στίχοι της ωριμάζουν.
***Μάγδα Χριστοπούλου. Η πρόσοψη του βλέμματος, εκδόσεις
Μανδραγόρας, σ. 45, ευρώ 6
Η πρώτη ποιητική συλλογή τής Μάγδας Χριστοπούλου. Αξίζει να
διαβαστεί και το κερδίζει η δημιουργός. Καμία προσποίηση, καμία
μεγαλοστομία. Μόνον ωριμότητα και ποιήματα, όπως το «Πέρασμα»,
δημιουργούν υψηλές προσδοκίες.
***Ρεμπέκα Κόνελ. Πώς να χάνεις για να μη χάνεις, μτφρ.: Εφη
Καλλιφατίδη, εκδόσεις Ωκεανίδα, σ. 317, ευρώ 16,08
Τραυματισμένη από τις απώλειες της παιδικής της ηλικίας, η Λουίζ
παίρνει το όνομα της νεκρής μητέρας της και ξεκινάει να βρει τον
Νίκολας, τον άνθρωπο που πάντα θεωρούσε υπεύθυνο για τον θάνατό της.
Μεσόκοπος λέκτορας πια, σύζυγος και πατέρας, ο Νίκολας ζει στοιχειωμένος
από τα γεγονότα του παρελθόντος. Η Λουίζ διεισδύει στη ζωή του και σε
αυτή των μελών της οικογένειάς του, κρατώντας κρυφή την πραγματική της
ταυτότητα.
Α. Π. Σ.
********
***Αλέξανδρος Σ. Αρδαβάνης. Θραύσματα και θροΐσματα, εκδόσεις
Αλεξάνδρεια, σ. 240, ευρώ 18
Γιατρός ογκολόγος, ο συγγραφέας «ψαρεύει» με το δίχτυ της
ευαισθησίας του λόγια που ειπώθηκαν και άλλα που έμειναν κρυμμένα στο
έρκος των οδόντων. Κάτι σαν μικρές πρόζες, με άρωμα προσωπικού
ημερολογίου, βγαλμένα από μια δύσκολη δουλειά και ακόμη πιο δύσκολα
περιστατικά. Ο υπότιτλος «κρυπτώνυμα, αλλώνυμα, παρώνυμα» είναι τα
ονόματα που δίνουν όνομα στα πράγματα, όχι από την ευθεία οδό της
λογικοφανούς λογικής, αλλά από τον πλάγιο, τον λοξό δρόμο. Κείμενα
ενάντια στον θάνατο και υπέρ της διαρκούς ζωντανής ζωής.
***Κατερίνα Τριανταφύλλου. Γυναίκες. Παλεύοντας με τα κοινωνικά
στερεότυπα, εκδόσεις Σαββάλας, σ. 205, ευρώ 12, 70
Για τις γυναίκες του νέου αιώνα, που μόλις έχει διατρέξει μία
δεκαετία, οι οποίες κουβαλούν τα στερεότυπα, τα κοινωνικά - και δεν λένε
να τα ξεφορτωθούν. Η ψυχοθεραπεύτρια προσπαθεί να τα αναζητήσει, να τα
βρει και να πετάξει μακριά, πέρα από τον γάμο και τα συμφραζόμενά του. Η
νέα κοινωνία αλλάζει και μαζί της όλοι μας. Με το παρελθόν να ζήσουμε,
για να έχουμε κάπου να πετάμε, ενώ ανοίγονται οι δρόμοι του μέλλοντος
προκλητικά.
***Φιλιώ Παρθένη. Ο άντρας σας σάς απατάει..., εκδόσεις Αγκυρα,
σ. 207, ευρώ 12,96
Μυθιστόρημα και πρώτο της βιβλίο, στο οποίο πρωτοστατεί ο
απατημένος έρωτας. Ο γάμος στην πιο κρίσιμη στιγμή του, όταν η απιστία
βάζει δυναμίτιδα στα θεμέλιά του. Ο μοιχός ξεμπροστιάζεται από την
απατημένη σύζυγο, γιατί ο προδότης πρέπει να τιμωρηθεί. Ομως, ευτυχώς,
το κωμικό κάνει την εμφάνισή του και εκτονώνει την κατάσταση, που πάει
να βυθιστεί στο άλγος.
***Αριστείδης Κάντας. Η δίψα των ρόλων, εκδόσεις Ιδέες, σ. 258,
ευρώ 14,57
Πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, ένας ηθοποιός, ο οποίος βιώνει
τους ρόλους τόσο δυνατά, ώστε ταυτίζεται μαζί τους. Ομως, πρέπει να
ζήσει κιόλας, γι' αυτό, όταν η ζωή τεθεί σε προτεραιότητα, οι ρόλοι του
θεάτρου υποχωρούν υπέρ της ζωντανής και ζωντανεμένης ζωής. Τι θα
διαλέξει -να μη σας το πούμε- τη ζωή ή τον θάνατο;
***Κώστας Θεολόγου - Μαρία Κωνσταντινίδη. Το μετρό μετρά τη
Θεσσαλονίκη. Η ιστορία και τα μνημονικά ίχνη του πολιτισμού στα τεχνικά
έργα, εκδόσεις University Studio Press, σ. 218, ευρώ 25
Οι εργασίες διάνοιξης του μετρό Θεσσαλονίκης, όπως ήταν
αναμενόμενο, σε μια τέτοια πόλη, με μεγάλο ιστορικό παρελθόν, αποκάλυψαν
σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα σε έξι σημεία της. Η αρχαιολογική
ανασκαφή έγινε σε 19.200 τ.μ., που προήλθε από τη συνεργασία τής Αττικό
Μετρό Α.Ε. και του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Δεν θ' αργήσουν
τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα να εκτεθούν σε κεντρικούς
σταθμούς του δικτύου. Οι συγγραφείς απλώνουν τη μελέτη τους σε έξι
κεφάλαια. Ετσι, έχουμε και λέμε, στο πρώτο περιγράφεται η πολεοδομική
εξέλιξη της πόλης, στο δεύτερο καταγράφονται τα πληθυσμιακά
χαρακτηριστικά και η δημογραφική εξέλιξη, στο τρίτο παρατίθεται η
εξέλιξη τών αστικών συγκοινωνιών, στο τέταρτο έχουμε αναλυτική περιγραφή
του μετρό, στο πέμπτο αναφέρονται οι προοπτικές και τα προβλήματα που
προέκυψαν, στο έκτο κεφάλαιο, και τελευταίο, κατατίθεται το συμπέρασμα,
το οποίο είναι θετικό: Η ίδια η πόλη και η περιαστική ζώνη θα ωφεληθούν.
***Γουέντι Γουέμπ. Το παραμύθι τής Αλκυόνης, μτφρ.: Εφη
Καλλιφατίδη, εκδόσεις Ωκεανίδα, σ. 380, ευρώ 16
Η αμερικανίδα συγγγραφέας παράτησε τη δημοσιογραφία για να
αφοσιωθεί στη συγγραφή. Διαχειρίζεται τη σχέση μιας κόρης και μιας
μητέρας, την οποία... νόμιζε πεθαμένη. Κάθε άλλο, ζει και βασιλεύει,
αλλά πίσω από τον φανταστικό της θάνατο κρύβεται ο φανερός πατέρας της. Η
αποσβολωμένη συγγένεια του αίματος θα ταξιδέψει στο μέρος όπου έζησε η
«άφαντη» μητέρα, για να συνειδητοποιήσει ότι το νησί αυτό κατοικείται
από παράξενους ανθρώπους...
***Μπέσση Λιβανού. Με είπαν γάτα, εκδόσεις Καστανιώτης, σ. 521,
ευρώ 18
Μια γυναίκα ποντάρει στην ελευθερία της, που όσο κι αν φοβίζει
με το άστατο του χαρακτήρα της, που φλερτάρει συχνά με την ανασφάλεια,
κρεμιέται σαν ωραία ψευδαίσθηση στους ώμους. Κόντρα στις προκαλατήψεις
και στις προλήψεις του κοντινού περιβάλλοντος, δεν προσπαθεί να σώσει
την ψυχή της. Ανεξάρτητη, ανέγγιχτη, άνευ όρων και ορίων, λούζεται τις
επιλογές της, γιατί αυτή έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο.
***Πολύβιος Γ. Πολυβίου. Κυπριανού και Κυπριακό. Η συνάντηση
κορυφής της Νέας Υόρκης το 1985, εκδόσεις Καστανιώτης, σ. 239, ευρώ 13
Γνώστης του κυπριακού ζητήματος, ο συγγραφέας είναι δικηγόρος
και ζει στη Λευκωσία. Καταθέτει την εμπειρία του από την περίοδο 1984 -
1986, οπότε ήταν μέλος της Διαπραγματευτικής Ομάδας για το Κυπριακό, επί
προεδρίας του Σπύρου Κυπριανού. Τα σχέδια του τότε γενικού γραμματέα
του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών σκοπό είχαν -διαβάζουμε στο συμπέρασμα του
Πολύβιου Πολυβίου- να εξασφαλίσουν συμφωνία επί τών συνταγματικών και
πολιτειακών πτυχών του Κυπριακού στη βάση της Δικοινοτικής Ομοσπονδίας,
με σοβαρότατα θέματα να παραπέμπονται σε ομάδες Εργασίας και με την
υλοποίηση των συμφωνηθέντων να μη γίνεται άμεσα, δηλαδή ταυτόχρονα ή
σχεδόν ταυτόχρονα με την υπογραφή της Συμφωνίας, αλλά να αποτελούν
αντικείμενο επεξεργασίας και διαβούλευσης στο πλαίσιο Ομάδων Εργασίας
και τεχνικών Επιτροπών.
***Χρήστος Δεσύλλας. Τα σκαλοπάτια της κόλασης, εκδόσεις ΑΛΔΕ,
σ. 106, ευρώ 10
Χωρίς να ρίχνει χρώματα ωραιοποίησης στην πραγματικότητα, την
παρουσιάζει ωμά μ' εκείνο το κόκκινο του αίματος. Μια γυναίκα με δύο
παιδιά, σ' αυτή τη νουβέλα, επιστρέφει στο ένδοξο παρελθόν της μητέρας
της, μιας καθωσπρέπει κυρίας του παλαιού καλού κόσμου, που έχει περάσει
ανεπιστρεπτί. Οι πράξεις αυτής της οικογένειας τελούνται σ' ένα
εναπομείναν νεοκλασικό, που φαντάζει σαν ερείπιο στον νέο πολυκατοικιακό
κόσμο. Ο ανάπηρος γιος και η κόρη εναγωνίως αναζητούν να δώσουν λύσεις
σε άλυτα προσωπικά και επαγγελματικά ζητήματα - περισσότερο χαμένα, παρά
κερδισμένα.
***Κοραλί Μπάρμπεν. Ακούς το ξύπνημα της νύχτας; εκδόσεις
Εκάτη, σ. 48, ευρώ 8,36
Πρωτομεφανιζόμενη, μ' όλα τα σύννεφα μακριά από την πρώτη αιθρία
της, δείχνει κάπου κάπου τα σύννεφά της τα ερωτικά. Και από κοντά ο
μέγας κραδασμός της οικουμενικής αγωνίας, καθώς ο πλανήτης κάθε ημέρα
αλώνεται από τους καταστροφείς του.
Β. Κ. Κ.