Βιβλίο: Θανάσης Σκρουμπέλος, Η ιστορία της Βέλβετ Παλμ (εκδ. Τόπος)

γράφει η Δήμητρα Κυρίλλου

Συγκινητική νουβέλα

Βέλβετ Παλμ είναι το ψευδώνυμο της ηρωίδας στη νουβέλα του Θανάση Σκρουμπέλου που κυκλοφόρησε πρόσφατα. Η Λουιντιλά Κέμπα Μουτλό είναι ένα μαύρο δεκαεξάχρονο κορίτσι από κάποια εμπόλεμη χώρα της υποσαχάριας Αφρικής που αναζήτησε καταφύγιο στην Ευρώπη – φρούριο και κατέληξε θύμα της παράνομης εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, γνωστής σαν trafficking. Το πώς δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπο: σε έφοδο της αστυνομίας στο πλοίο που τη μετέφερε μαζί με άλλους πρόσφυγες πουλήθηκε κυριολεκτικά σε πρώην μπάτσο που την υποχρεώνει να παρέχει τις υπηρεσίες της σε πορνείο στο κέντρο της Αθήνας. Βασικό προσόν η βελούδινη παλάμη της από όπου προέρχεται και το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο.
Ο Θανάσης Σκρουμπέλος επέλεξε ένα δύσκολο, άβολο θέμα και το ξεδιπλώνει άφοβα, με τη ζωντάνια και την αμεσότητα που χαρακτηρίζουν τη γραφή του. Χωρίς τακτ και υπονοούμενα, όχι όμως χωρίς ευαισθησία αφηγείται την οδύσσεια της νεαρής Λουιντιλά από τον ένα σωματέμπορο στον άλλο, τον κυκεώνα και τη διαφθορά των κρατικών μηχανισμών, την αθλιότητα αλλά και την ελπίδα και την τελική δικαίωση.
Η ηρωίδα του δεν είναι άβουλο θύμα. Παρά τη νεαρή της ηλικία έχει συνείδηση, αξίες, δύναμη και τσαγανό, αντιστέκεται στη βαρβαρότητα των εκμεταλλευτών της – ενίοτε με κτηνώδεις συνέπειες – και με μόνιμη σκέψη όχι απλά να σώσει το τομάρι της αλλά να βρει το δίκιο της, να ακουστεί η δική της φωνή. Διεκδικεί να φτάσει η υπόθεσή της στο δικαστήριο, παρά τις κάθε είδους πιέσεις για κουκούλωμα της υπόθεσης με αντάλλαγμα την ελευθερία της. Παίζει τεράστιο ρόλο σ’αυτό η παιδεία που είχε πάρει από την σχετικά εύπορη, αριστερή οικογένειά της. Οι μονόλογοί της στη διάρκεια των διαδοχικών εγκλεισμών είναι από τα πιο δυνατά κομμάτια της νουβέλας.
Στον αντίποδα συναντάμε μια ολόκληρη κουστωδία από μπάτσους, δικαστικούς, πολιτικούς, αυτούς που έχουν στήσει το κύκλωμα της δουλεμπορίας αλλά κατά τα άλλα είναι θεματοφύλακες των ελληνοχριστιανικών ιδεωδών: της πατρίδας, της οικογένειας, της θρησκείας, στο όνομα των οποίων εγκληματούν: για να σπουδάσουν το παιδί τους, να φτιάξουν το σπίτι τους, να σώσουν το γάμο τους... Το σάπιο οικοδόμημα ευτυχώς καταρρέει, σκάει στα μούτρα των εργολάβων του και οι ήρωες (η Λουιντιλά κι ο αγαπημένος της) δραπετεύουν με τη συμπαράσταση κάποιων έντιμων δημόσιων λειτουργών – εξαιρέσεων στον ανώτερο μηχανισμό καταστολής. Ο Σκρουμπέλος δεν νοιάζεται για την αληθοφάνεια των γεγονότων. Στην εξέλιξη της ιστορίας τα πιο απίστευτα συμβαίνουν και έτσι η τραγικότητα εναλλάσσεται με την αισιοδοξία.
Η ιστορία της Βέλβετ Παλμ και του trafficking αγγίζει μόνο την κορυφή του παγόβουνου που λέγεται ρατσισμός και κλειστά σύνορα. Γιατί πώς αλλιώς θα μπορούσαν να στηθούν τέτοιες φάμπρικες σωματεμπορίας αν τα σύνορα δεν ήταν σφραγισμένα στους μετανάστες και τους πρόσφυγες; Αν το ελληνικό κράτος δεν έκανε κυριολεκτικά την πάπια στη χορήγηση πολιτικού ασύλου και εγγράφων και δεν όρθωνε σιδερόφρακτα τείχη σαν αυτό του Έβρου και στρατόπεδα συγκέντρωσης, καθιστώντας έτσι την εμπορία και διακίνηση ανθρώπων μια εξαιρετικά επικερδή επιχείρηση; Τα πρόσφατα πογκρόμ της αστυνομίας στο κέντρο της Αθήνας με την υποκριτική επωνυμία «Ξένιος Δίας» χτύπησαν αδιάκριτα μετανάστες, εκδιδόμενες τρανσέξουαλ, ναρκομανείς, όμως ούτε έναν από τους σωματέμπορους.
Την έκδοση της νουβέλας συνοδεύει επίμετρο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, στην οποία θα διατεθεί μέρος των χρημάτων από τις πωλήσεις. Περιέχει σημαντικές πληροφορίες για τις διαστάσεις και την πραγματικότητα του trafficking, το οποίο παρά την κλιμάκωσή του σαν φαινόμενο (πάνω από 2 εκατομμύρια θύματα παγκόσμια) συγκαλύπτεται από τις κρατικές πολιτικές και τις νομοθετικές διατάξεις, ώστε οι ελάχιστες περιπτώσεις που φτάνουν στη δικαιοσύνη όχι μόνο δεν τιμωρούν τους θύτες αλλά καταλήγουν στην απέλαση των μεταναστριών σαν παράνομων εκδιδόμενων γυναικών! Θα διαφωνήσουμε όμως κάθετα στο καταληκτικό σχόλιο, σύμφωνα με το οποίο το trafficking ζει και βασιλεύει χάρη στο ευρύ φάσμα αποδοχής και συνενοχής της ελληνικής κοινωνίας. Μια τέτοια γενίκευση δεν είναι μόνο λανθασμένη, αλλά αποπροσανατολίζει και την αντιμετώπιση, το τι πρέπει να γίνει για να παλέψει κανείς το ρατσισμό και το trafficking.
Δεν είναι μαζικό και αποδεκτό φαινόμενο η εμπορία και διακίνηση ανθρώπων στην ελληνική κοινωνία. Είναι όμως πολύ υπαρκτός ο κίνδυνος του ρατσισμού και του φασισμού, η αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων μέσα στην κρίση, η εξατομικοποίηση και η καταστολή, οι πολιτικές δηλαδή των καπιταλιστών και του κράτους τους, το τελευταίο διάστημα παρέα με τη συμμορία της Χρυσής Αυγής. Σε αυτό το φόντο, κάθε αντιρατσιστική και αντιφασιστική δράση και αλληλεγγύη αποκτούν ξεχωριστή σημασία. Η πρόσφατη ανακοίνωση που έβγαλε το Σωματείο Υποστήρηξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), που καταδίκασε όχι μόνο τις προσαγωγές τρανσέξουαλ ανθρώπων αλλά όλες τις ρατσιστικές σκούπες, είναι ένα μονάχα έμπρακτο δείγμα για το προς τα πού βρίσκεται η διέξοδος.
Μιά επιπλέον παρατήρηση: Είναι λάθος να ταυτίζεται το trafficking με την πορνεία γενικά, γιατί παρά τον εμφανή συσχετισμό με την πρακτική του αγοραίου σεξ, το πρώτο έχει να κάνει κυρίως με τη μετανάστευση και την καταστολή της, ενώ το δεύτερο είναι βασικά και κύρια παράγωγο της αλλοτρίωσης που κυριαρχεί στο καπιταλιστικό σύστημα και γίνεται με τη συναίνεση των εκδιδόμενων. Τα θύματα του trafficking δεν ερωτώνται για τις πράξεις στις οποίες εξαναγκάζονται και εξαναγκάζονται σ’αυτές γιατί είναι θύματα των κλειστών συνόρων. Πρόκειται για ουσιαστική διαφορά.
Η Βέλβετ Παλμ και ο καλός της κατάφεραν να ξεφύγουν για τα καλά στη Γερμανία, όμως τα χιλιάδες θύματα του ρατσισμού και του trafficking είναι εδώ. Ο Θανάσης Σκρουμπέλος έγραψε μια συγκινητική ιστορία που αναδεικνύει το ζήτημα. Χρειάζεται να ξέρουμε πού βρίσκεται η καρδιά του προβλήματος για να μπορέσουμε να οργανώσουμε τη συμπαράσταση μέχρι τη νίκη.

Τιμή 10 €, 149 σελίδες
Εκδόσεις Τόπος

Σοσιαλισμός από τα Κάτω

«Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία» Ο Χαρίτος στην εποχή της δραχμής...

Με το βιβλίο του «Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία» ολοκληρώνει την «Τριλογία της Κρίσεως». Μιλάει στο «Βήμα» για το νέο του μυθιστόρημα, για το παρόν της Ελλάδας και για το μέλλον της Ευρώπης

Στις αρχές του 2014 η Ελλάδα επιστρέφει στη δραχμή. Η κυβέρνησή της έχει καταρρεύσει, η χώρα βιώνει ένα τρομακτικό κενό εξουσίας και ο αστυνόμος Κώστας Χαρίτος περιμένει, μέσα στην ανασφάλεια, να δει τι θα ακολουθήσει μετά την παύση πληρωμών που κήρυξε το ελληνικό κράτος και το κλείσιμο των τραπεζών. Το νέο μυθιστόρημα του Πέτρου Μάρκαρη, που κλείνει την «Τριλογία της Κρίσεως», έχει τον σημαδιακό τίτλο Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία και θα κυκλοφορήσει στα τέλη Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης.

Κύριε Μάρκαρη, γιατί επιλέξατε αυτόν τον τίτλο;

«Ο τίτλος παραπέμπει στο γνωστό σύνθημα του Πολυτεχνείου και επελέγη διότι επικεντρώνομαι ακριβώς σε αυτή τη σύγκρουση ανάμεσα σε εκείνη τη γενιά και στους σημερινούς νέους. Πιστεύω ότι η γενιά του Πολυτεχνείου οφείλει έναν απολογισμό. Οταν ανήλθε στην εξουσία διάλεξε τον εύκολο δρόμο. Αντί να αξιοποιήσει τα λεφτά που έμπαιναν τότε μαζικά στη χώρα, τα κατασπατάλησε. Καπηλεύτηκε, για εμένα, τη δίψα μιας ολόκληρης χώρας να απαλλαγεί από μια δικτατορία και να κυβερνηθεί από μια αριστερή προοδευτική κυβέρνηση».

Δεν συνέβη αυτό;

«Συνέβη σε ένα μεγάλο ποσοστό. Στην Ελλάδα όμως δημιουργήθηκε μια ψευδαίσθηση ευημερίας και καλύτερης ζωής που δεν συνειδητοποιήσαμε πόσο εικονική ήταν. Αυτή την εικονική κατασκευή καλούνται να πληρώσουν σήμερα ακριβά οι νεότερες γενιές. Ο Χαρίτος το λέει καθαρά, πάμε πίσω στο 1950».

Στο πρώτο μέρος της τριλογίας (Ληξιπρόθεσμα δάνεια, 2010) είχαμε αποκεφαλισμούς τραπεζιτών, στο δεύτερο (Περαίωση, 2011) δολοφονούνταν φοροφυγάδες με δηλητήριο. Στο τρίτο τι συμβαίνει;

«Υπάρχει κάτι που δημιουργεί την αίσθηση μιας τρομοκρατικής ενέργειας, πλην όμως δεν έχουν έτσι τα πράγματα. Ο ίδιος ο προϊστάμενος της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας έχει αμφιβολίες επ' αυτού πρώτος απ' όλους. Ξέρετε τώρα, από ένα σημείο και μετά όλα τα ονομάζουμε "τρομοκρατία", είναι η εύκολη λύση τις περισσότερες φορές και αυτό προσπαθώ να θίξω».

Με αφορμή αυτή την υπόθεση, τι επιδιώκετε με το μυθιστόρημα;

«Προσπαθώ να χαρτογραφήσω μια κατάσταση στην οποία η Ελλάδα και άλλες τρεις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία) έχουν επιστρέψει στα εθνικά τους νομίσματα. Το μυθιστόρημα αρχίζει την 1η Ιανουαρίου του 2014. Είναι η πρώτη ημέρα επανακυκλοφορίας της δραχμής στη χώρα μας».

Δυστοπικό το σενάριο…

«Είναι, διότι έτσι όπως διαχειρίζεται η Ευρώπη συνολικά την κρίση - και μακάρι να βγω ψεύτης - το πράγμα οδηγείται σε αδιέξοδο. Οπως λένε οι του κέντρου και του Βορρά "φτάνει, δεν δίνουμε άλλα λεφτά" (και έχουν τα δίκια τους), έτσι θα πούνε και κάποιες χώρες του Νότου, με το περίπου αντίθετο σκεπτικό, "φτάνει πια, ως εδώ, δεν θα βγάλουμε και την ψυχή μας για να ζήσουμε με το ευρώ". Ο,τι και να μου λένε, την προοπτική αυτή τη θεωρώ υπαρκτή και γι' αυτό τη βάζω στο μυθιστόρημα. Ο,τι είναι να γίνει πάντως, πρέπει να γίνει άμεσα διότι η ιστορία αυτή δεν βγαίνει πέρα».

Ο αστυνόμος Χαρίτος έχει γίνει εσχάτως πιο παρεμβατικός. Εσείς συνηθίζατε να «φωτογραφίζετε» περισσότερο τα κακώς κείμενα, τώρα βάζετε το χέρι στη φωτιά. Δεν περιμένετε να πει κάποιος ότι ο Μάρκαρης σπεκουλάρει για την επιστροφή της χώρας στη δραχμή;

«Κοιτάξτε, όταν γράφει κάποιος παίρνει ορισμένα ρίσκα και έχω απόλυτη συναίσθηση αυτού που κάνω. Από την άλλη όμως, για εμένα δεν έχει νόημα να επαναλάβω την ίδια θεματική, αλλά να την προχωρήσω ένα βήμα παραπέρα. Τα πράγματα δυστυχώς χειροτέρεψαν και η λογική της τριλογίας μου είναι να τραβήξει την κατάσταση στα άκρα. Μυθιστόρημα είναι, δεν σημαίνει ότι θα γίνει έτσι. Λέω όμως τι πρόκειται να γίνει αν η κατάσταση επιδεινωθεί. Η Ελλάδα του 2014 στο μυθιστόρημα πανηγυρίζει την πρώτη ημέρα της επιστροφής της στη δραχμή. Τη δεύτερη ωστόσο όλοι καταλαβαίνουν ότι το νέο τοπίο είναι τελείως διαφορετικό».

Η πρόσφατη πολιτική διολίσθηση της χώρας προς τα άκρα σας απασχολεί;

«Η Χρυσή Αυγή περνάει μέσα στο βιβλίο περίπου όπως δρούσαν τα τάγματα εφόδου των Ναζί στη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Η Ευρώπη, ιστορικά, σε περιόδους κρίσης πήγαινε προς την άκρα Δεξιά η οποία πάντοτε ωφελούνταν και αξιοποιούσε τέτοιες καταστάσεις. Το ίδιο συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα. Αυτό που με ανησυχεί σε τρομερό βαθμό είναι ότι, πέραν της κατακραυγής, δεν φαίνεται να συνειδητοποιούμε ότι πίσω απ' όλα αυτά υπάρχει ένα σχέδιο: μια επιδίωξη της ίδιας της Χρυσής Αυγής να καταστεί σε τούτη την κοινωνία ένα παρεμβατικό, στο επίπεδο της βίας, στοιχείο. Το πράγμα δεν έχει τελειώσει. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Σε τέτοιες κρίσεις οι λαοί έψαξαν να βρουν εύκολες απαντήσεις, εξιλαστήρια θύματα, τρόπους να αποσυμπιεστούν. Στη Βαϊμάρη ήταν οι εβραίοι, εδώ είναι οι μετανάστες».

«Ευρώπη υπήρχε και πριν από το ευρώ»
«Η γερμανική πολιτική είναι αδιέξοδη επειδή θέλει να αντιμετωπίσει συνολικά το πρόβλημα με το μικρότερο δυνατό κόστος» λέει ο Πέτρος Μάρκαρης. «Οι Γερμανοί θέλουν είτε να συνετίσουν τις χώρες που δεν υπακούν στο "μοντέλο" τους με την έσχατη αυστηρότητα είτε να ξεμπερδεύουν με αυτές. Δεν νομίζω πάντως ότι έχουν "προσωπικά" μαζί μας. Η Ελλάδα είναι ο εύκολος στόχος. Από την άλλη, η Γερμανία ξαναμπαίνει στο τριπάκι της έπαρσης και της ηγεμονικής φαντασίωσης που έχει αποδειχτεί καταστροφικό για την ίδια. Το πρόβλημα των Γερμανών, στους οποίους δεν πρέπει να φορτώνουμε τα πάντα, είναι το πρόβλημα του νοικοκύρη μικροαστού. Είναι άριστος στην οικονομική διαχείριση αλλά δεν μπορεί να ηγηθεί. Αυτό το "μοντέλο" δεν περνάει στην πολιτική. Μην ξεχνάτε ότι το εθνικιστικό ευρωσκεπτικιστικό κομμάτι της Ευρώπης βρίσκεται σε άνοδο».

Ποιο είναι το μέλλον της ευρωπαϊκής ιδέας;

«Ευρώπη υπήρχε και πριν από το ευρώ και μάλιστα τότε την πιστεύαμε όλοι περισσότερο. Το μεγάλο λάθος σε σχέση με την Ευρώπη αρχίζει από την ταύτισή της με το κοινό νόμισμα. Φτάσαμε στο να λένε οι Γερμανοί ότι οι Ελληνες πρέπει να φύγουν από την Ευρώπη. Προφανώς εννοούν την ευρωζώνη. Αυτή η ταύτιση οξύνει τις επιμέρους διαφορές. Δηλαδή, σας ερωτώ, είναι χώρα της Ευρώπης η Γερμανία, που την κατέστρεψε δύο φορές, και δεν είναι η Αγγλία, που την έσωσε δύο φορές; Είναι πιο "ευρωπαϊκή" χώρα η Γερμανία επειδή είναι στην ευρωζώνη; Εχουμε φτιάξει σε αυτή την ήπειρο ένα σχήμα οξύμωρο».

το Βήμα

Το άγγιγµα του Σκιαθίτη: Οι νικητές του 2011 στον Διαγωνισμό διηγήματος «Ηotel-Ενοικοι Γραφής»

Το «Hotel-Ένοικοι Γραφής», o θεματικός διαγωνισμός διηγήματος που διεξάγουν τα τελευταία έξι χρόνια οι Εκδόσεις Πατάκη, είχε πέρυσι θέμα τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Ήταν μάλλον αναμενόμενο, μιας και ο σκιαθίτης ηθογράφος κυριάρχησε στη λογοτεχνική ζωή του 2011, με αφορμή τα 160 χρόνια από τη γέννησή του.

Ο ηλεκτρονικός τόμος με τίτλο Το άγγιγµα του Σκιαθίτη, που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη, περιλαμβάνει τα διηγήματα που διακρίθηκαν στον διαγωνισμό, εννέα από ένα σύνολο 143 κειμένων που παρέλαβε η κριτική επιτροπή, γραμμένα όλα από γυναίκες - αν αυτό έχει τη σημασία του: Μαρία Μιχαλούδη, Παναγιώτα Δημοπούλου, Αλίκη Στελλάτου, Κατερίνα Μαλακατέ, Λένα Κορομηλά, Έρρικα Πελωριάδου, Κατερίνα Κοντοπούλου, Ελένη Μπουκαούρη, Ελένη Δραμητινού.

Καλύτερο έκρινε η επιτροπή το διήγημα «Στα νησιά της Κυψέλης», της 37χρονης Κατερίνας Κοντοπούλου, με κεντρικό χαρακτήρα τον Γιάννη τον Μικρό, έναν σαραντάρη νεωκόρο που δουλεύει παράλληλα σε ένα γραφείο τελετών και περνάει τα καλοκαίρια του στα νησιά της Κυψέλης, με άλλα λόγια στους δρόμους της. Μέσα από την αφήγηση των αναμνήσεών του η συγγραφέας «ιχνογραφεί αγαπητικά την παλιά Κυψέλη και τη νέα, μετά την έλευση των μεταναστών… όπως ακριβώς ο μεγάλος πρόγονος τις αθηναϊκές γειτονιές της εποχής του και τους κατοίκους τους, όχι απέξω ή αφ' υψηλού, με τρυφερότητα, συμπάθεια και κατανόηση» γράφει στην εισαγωγή του στον τόμο ο φιλόλογος και δοκιμιογράφος Σταύρος Ζουµπουλάκης, μέλος της κριτικής επιτροπής του διαγωνισμού, μαζί με τον συγγραφέα Μισέλ Φάις, ο οποίος διευθύνει τον διαγωνισμό, την εκδότρια Άννα Πατάκη, την Αλεξάνδρα Μέξα και τη Νατάσσα Μπλάτσιου - οι τελευταίες δύο νικήτριες των προηγούμενων διαγωνισμών «Hotel Zoo» και «Hotel Οιδίπους».

Τα διηγήματα, πέρα από τις λογοτεχνικές αξιώσεις τους, ήταν μια αφορμή «όχι για να μάθουμε ποιος είναι ο Παπαδιαμάντης, αλλά για να δούμε πού βρισκόμαστε εμείς σε σχέση με αυτόν», καταλήγει ο συντάκτης της εισαγωγής. Είμαστε κοντά στον Σκιαθίτη θεματολογικά, υφολογικά, ιδεολογικά, αλλά και συναισθηματικά; Συμμεριζόμαστε την επιεική ματιά του στα ανθρώπινα και τη χαμηλότονη ευφροσύνη της φωνής του; Κατανοούμε τον σύνθετο άνθρωπο και δημιουργό που ήταν ο Παπαδιαμάντης; Η συλλογή είναι αποκαλυπτική για την πρόσληψη του συγγραφέα από τους νεότερους.

Μετά τον Παπαδιαμάντη… το Χάος

Ο διαγωνισμός «Hotel-Ένοικοι γραφής» του 2012 έχει θέμα το Χάος: «Από το µυθολογικό Χάος στη Θεωρία του Χάους και από το οικονοµικό και πολιτισµικό χάος στο χάος της ανθρώπινης επικοινωνίας. Η εποχή του Χάους, η παρατεταµένη περίοδος της σύγχυσης και των άκρων, επιζητά την αφήγησή της» σημειώνεται στην προκήρυξη του διαγωνισμού, ο οποίος απευθύνεται σε φιλόδοξους διηγηµατογράφους που δεν έχουν εκδώσει πεζογραφικό βιβλίο.

Τα διηγήματα, έκτασης 4.000-5.000 λέξεων, θα κρίνουν η κριτικός λογοτεχνίας Ελισάβετ Κοτζιά, ο Μισέλ Φάις, η Άννα Πατάκη και οι νικήτριες των δύο τελευταίων διαγωνισμών Αλεξάνδρα Μέξα και Κατερίνα Κοντοπούλου.

Δείτε αναλυτικές πληροφορίες για τον διαγωνισμό «Hotel Χάος».

το Βήμα

Ελ Ρόι ΜΑΤΡΙΟΣΚΑ διηγήματα - φωτογραφία - μουσική. Ταξίδι στην Αθήνα. Εσύ θα λείπεις;

Σάββατο 27 Οκτώβρη, η Ματριόσκα μας (www.matrioska.info) ταξιδεύει στην Αθήνα. Εσύ θα λείπεις;

Στέλιος Καζαντζίδης "Εγώ είμαι πρόσφυγα παιδί" - Τότε και σήμερα μετανάστες. Γιατί να γίνουμε ρατσιστές;

Στέλιος Καζαντζίδης "Εγώ είμαι πρόσφυγα παιδί"

Εγώ είμαι πρόσφυγα παιδί
μέρα καλή δεν έχω δεί
τι θές να ξέρω;
απο τραγούδια λαικά
έμαθα τα Ελληνικά
τι θές να ξέρω;

Το μόνο που έμαθα καλά
είναι τον πόνο σιωπηλά να υποφέρω
χτύπα και συ αφού το θές
ξέρω καλά απο πληγές και παραξέρω

Η χήρα η μάνα μου η σμυρνιά
ξενόπλενε στην γειτονιά
τι θές να ξέρω;
στο μεροδούλι απο παιδί
έλιωσα στην οικοδομή
τι θές να ξέρω;

Το μόνο που έμαθα καλά
είναι τον πόνο σιωπηλά να υποφέρω
χτύπα και συ αφού το θές
ξέρω καλά απο πληγές και παραξέρω


Εγώ είμαι πρόσφυγα παιδί
μέρα καλή δεν έχω δεί
τι θές να ξέρω;
απο τραγούδια λαικά
έμαθα τα Ελληνικά
τι θές να ξέρω;

το τραγούδι

βιογραφικό του Στέλιου Καζαντζίδη

Γεννήθηκε στις 29 Αυγούστου 1931 και πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου 2001. Μητέρα του ήταν η Χατζίδαινα. Ο πατέρας του Χαράλαμπος, χτίστης στο επάγγελμα ήταν στα χρόνια της κατοχής ενεργός στην Εθνική Αντίσταση, οργανώθηκε στις τάξεις του ΕΛΑΣ κ

αι δούλεψε για την Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ). Στα χρόνια του εμφυλίου δολοφονήθηκε από παρακρατικούς αντικομμουνιστές.[1] Ο έφηβος Καζαντζίδης αναγκάζεται να κάνει πολλές δουλειές για να βγάλει το μεροκάματο. Δουλεύει σε εργοστάσια, υφαντουργεία, πουλάει τσιγάρα και κρύο νερό σε κεντρικά σημεία της πρωτεύουσας. Άσχημη εμπειρία για τον Καζαντζίδη η στρατιωτική του θητεία στο Διόνυσο Αττικής. Κατά τη στρατιωτική του θητεία ορίστηκε υπεύθυνος σε τάγμα μουλαράδων και εκεί μια κλωτσιά στα γεννητικά του όργανα, του στέρησε την πατρότητα.

Ο πρώτος άνθρωπος που εκτίμησε την φωνή του ήταν κάποιο αφεντικό του, που καθώς τον άκουσε την ώρα της δουλειάς του χάρισε μια κιθάρα. Δάσκαλος του Καζαντζίδη υπήρξε ο Στέλιος Χρυσίνης, ένας τυφλός συνθέτης.

Στα 1952, ο Καζαντζίδης κάνει το δισκογραφικό ντεμπούτο του με ένα τραγούδι του Απόστολου Καλδάρα. Το τραγούδι αυτό έφερε τον τίτλο "Για μπάνιο πάω". Ήταν ένα τραγούδι γραμμένο για τον καύσωνα που επικρατούσε εκείνο το καλοκαίρι στην πρωτεύουσα. Ο δίσκος δεν πούλησε γιατί μιμήθηκε τη φωνή του Πρόδρομου Τσαουσάκη και η καριέρα του Στέλιου Καζαντζίδη θα έσβηνε πριν καλά καλά αρχίσει. Αυτός που αντιλήφθηκε τις δυνατότητες της φωνής του Καζαντζίδη ήταν ο συνθέτης Γιάννης Παπαϊωάννου. Το τραγούδι του Οι βαλίτσες γίνεται μεγάλη επιτυχία και το φαινόμενο Καζαντζίδης αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά.

Τον Οκτώβρη του 1965, Καζαντζίδης, Μαρινέλλα και ο Μανώλης Αγγελόπουλος προετοιμάζουν συναυλίες, που τελικά δε θα πραγματοποιηθούν, αφού λίγους μήνες αργότερα ο Καζαντζίδης πήρε τη μεγάλη απόφαση να σταματήσει τις ζωντανές εμφανίσεις σε κέντρα. Αιτία είναι η αποστροφή του για την κατάσταση που επικρατούσε στα νυχτερινά κέντρα. Χαρακτηριστικά η Μαρινέλλα αναφέρει πως μόνον στο μαγαζί που ο Καζαντζίδης δούλευε απαγορευόταν (από τον ίδιο φυσικά) οι τραγουδίστριες να κάθονται στα τραπέζια των εύρωστων οικονομικά πελατών. Η αποχώρηση του Καζαντζίδη από το πάλκο, «...αποτελεί την πιό δραματική μορφή σιωπηλής διαμαρτυρίας απέναντι σε ένα αμείλικτο σύστημα διαπλοκής από νεόπλουτους θαμώνες, αφεντικά της δισκογραφίας και μπράβους της νύχτας...»[2]

Ο Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα και τον ποδοσφαιριστή Μίμη Παπαϊωάννου φτάνουν στη Γερμανία για συναυλίες. Η υποδοχή που τους επιφυλάσσουν οι ομογενείς είναι συγκινητική. Μαζί τους ο νεαρός -τότε- δεξιοτέχνης του μπουζουκιού Χρήστος Νικολόπουλος. Την ίδια εποχή ο Καζαντζίδης και ο Χρήστος Κολοκοτρώνης (μουσική και στίχους αντίστοιχα) δημιούργησαν τον ύμνο της ΑΕΚ που ερμήνευσε ο Παπαϊωάννου: "Νικήστε, νικήστε".

Είχε προηγηθεί στα 1959 δικαστική διαμάχη του Καζαντζίδη με την δισκογραφική εταιρεία COLUMBIA, με αφορμή τις, μεγάλου μεγέθους, πωλήσεις του τραγουδιού "Μαντουμπάλα" πωλήσεις ρεκόρ, που την εποχή εκείνη αγγίξανε τις 100.000. Στην άλλη όψη του ίδιου δίσκου, περιλαμβάνεται το "Δυο πόρτες έχει η ζωή", σε μουσική του ίδιου του Καζαντζίδη. Παρά τις χωρίς προηγούμενο πωλήσεις και τη στιγμή που η εταιρεία έβγαζε εκατομμύρια από το συγκεκριμένο δισκάκι, ο ίδιος ο τραγουδιστής πήρε λιγότερες από 1000 δραχμές. Αυτό συνέβη καθώς οι τραγουδιστές τότε πληρώνονταν ένα εφάπαξ ποσό για τον κάθε δίσκο και δεν λάμβαναν ποσοστά από τις πωλήσεις. Στον Καζαντζίδη χρωστάνε πολλά οι σύγχρονοι τραγουδιστές αφού πρώτος αυτός διεκδίκησε για τον κλάδο του ποσοστά και η προσπάθεια του είχε θετικό αποτέλεσμα.

Στα 1969 αποφασίζει να αποσυρθεί για περίπου 2 χρόνια από την δισκογραφία. Τότε είναι που κάνει και την προσπάθεια να δημιουργήσει τη δική του εταιρεία, την "STANDAR" αλλά τα κατεστημένα συμφέροντα και η λογοκρισία στα χρόνια της Χούντας των Συνταγματαρχών δεν τον αφήνουν. Την ίδια μοίρα είχαν και οι όποιες άλλες επιχειρηματικές κινήσεις, όπως η εκτροφή βατράχων, το ούζο "Υπάρχω" που κυκλοφόρησε αργότερα κτλ.

Στα τέλη του 1975 έρχεται ο δίσκος "Υπάρχω". Χρήστος Νικολόπουλος και Πυθαγόρας υπογράφουν την αποχώρηση του Στέλιου από τη δισκογραφία για δώδεκα χρόνια. Επιστρέφει το 1987 με το δίσκο (τον τελευταίο στη MINOS) "Ο δρόμος της επιστροφής". Ακολουθεί ο δίσκος "Ελεύθερος" στην Polygram. Οι δίσκοι του γίνονται χρυσοί και πλατινένιοι κάνοντας ρεκόρ πωλήσεων. Τελευταίο τραγούδι που ερμηνεύει λίγους μήνες πριν εισαχθεί στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών (με καρκινώματα στον εγκέφαλο) είναι το "Έρχονται χρόνια δύσκολα" και το δίσκο αυτό, που ήταν και το κύκνειο άσμα του καλλιτέχνη, τον προλογίζει απευθύνοντας χαιρετισμό στους θαυμαστές του.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, τραγούδησε δημιουργίες μεγάλων συνθετών (Άκης Πάνου, Γιάννης Παλαιολόγου, Απόστολος Καλδάρας, Μανώλης Χιώτης, Μίκης Θεοδωράκης, Θοδωρής Δερβενιώτης, Χρήστος Λεοντής, Τάκης Σούκας, Θανάσης Πολυκανδριώτης, Μπάμπης Μπακάλης, Χρήστος Νικολόπουλος, Γιώργος Μητσάκης, Βασίλης Τσιτσάνης, Σταύρος Ξαρχάκος, Μάνος Λοΐζος, Γιάννης Παπαϊωάννου, Γιώργος Ζαμπέτας κα) και στιχουργών (Κώστας Βίρβος, Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, Τάσος Λειβαδίτης, Δημήτρης Χριστοδούλου, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Πυθαγόρας, Σώτια Τσώτου, Χρήστος Κολοκοτρώνης, Ευάγγελος Ατραΐδης, Βάντα Κουτσοκώστα κα).

από βίκιπαιδεία

Στίχοι:Σώτια Τσώτου
Μουσική:Τάκης Σούκας

29ος παγκρήτιος λογοτεχνικός διαγωνισμός αφιερωμένος στην εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο το Νοέμβριο του 1973

Θα διεξαχθεί και φέτος, για 29^η συνεχή χρονιά, ο παγκρήτιος λογοτεχνικός διαγωνισμός, ο αφιερωμένος στην εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο το Νοέμβριο του  1973. Στο διαγωνισμό μπορούν να λάβουν μέρος οι κάτοικοι της Κρήτης ή οι καταγόμενοι από την Κρήτη.



Ο διαγωνισμός περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες διαγωνιζομένων: 

Α. Μαθητές Γυμνασίου

Β. Μαθητές Λυκείου

Γ. Μη μαθητές

Τα κείμενα του διαγωνισμού, πεζά ή ποιητικά, θα είναι εμπνευσμένα από την εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο. Μπορεί όμως να έχουν και ελεύθερο θέμα.
Η κρίση των κειμένων θα γίνει κατά κατηγορία από τρεις ξεχωριστές επιτροπές.
Τα κείμενα για το διαγωνισμό, πεζά ή ποιητικά, θα πρέπει να είναι πρωτότυπα και αδημοσίευτα και να σταλούν με ψευδώνυμο (μέσα στο φάκελο να υπάρχουν τα πλήρη στοιχεία του συγγραφέα και οπωσδήποτε ο αριθμός του τηλεφώνου του) σε τέσσερα αντίτυπα (και, αν είναι δυνατόν, δακτυλογραφημένα)  -  με απλό ταχυδρομείο (ΕΛΤΑ) – στο Σύνδεσμο Φιλολόγων Νομού Χανίων (8^ης Δεκεμβρίου 4, 73132 Χανιά) μέχρι τη Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2012.
Όσοι λάβουν μέρος στην κατηγορία ‘’Μη μαθητές’’ θα πρέπει να στείλουν τρία τουλάχιστον ποιήματα ή δύο διηγήματα.
Κάθε διαγωνιζόμενος μπορεί να λάβει μέρος και με ποιήματα και με πεζά.
Η βράβευση όσων διακριθούν στο διαγωνισμό θα γίνει στο Δημαρχείο Χανίων το Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2012, στις 5.30 μ.μ.
Τα βραβεία θα συνοδεύονται με βιβλία.

Τις κριτικές επιτροπές του Διαγωνισμού απαρτίζουν οι φιλόλογοι: 

Α. (για τους μαθητές Γυμνασίου): Μαριάννα Βερνάρδου, Ελένη Μαράκη και Ασπασία Τσουρλάκη

Β. (για τους μαθητές Λυκείου): Μαρίνα Αρετάκη, Δημήτρης Βλαχοδήμος και Βαρβάρα Περράκη

Γ. (για τους μη μαθητές): Σταμάτης Φιλιππίδης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Δημήτρης Αγγελάτος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, και Γιάννης Δημητρακάκης, λέκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων    Νομού Χανίων: Κώστας Μουτζούρης

Ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων: Απόστολος Βουλγαράκης

Αγώνας της Κρήτης 

Ιστορία: 90 χρόνια από το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας: Το κίνημα ενάντια στο δεκαετή πόλεμο

Επιστρατευμένοι απεργοί σιδηροδρομικοί στο Γ’ Σώμα Στρατού στη Θεσσαλονίκη.

Όταν τα ελληνικά στρατεύματα παρέλαυναν μέσα σε κλίμα «εθνικής έξαρσης» στην προκυμαία της Σμύρνης εκείνο τον Μάη του 1919 τίποτα δεν φαινόταν να προμηνύει τις τραγικές σκηνές που θα εκτυλίσσονταν στο ίδιο σημείο τρεισήμισι χρόνια μετά. Οι εικόνες από την φλεγόμενη Σμύρνη και τους στοιβαγμένους σε βάρκες και καΐκια έλληνες κατοίκους της να προσπαθούν να γλυτώσουν όπως-όπως τη ζωή τους, έχουν χαραχτεί στην ιστορική μνήμη. Στις φλόγες της Σμύρνης και στο θρήνο των προσφύγων βούλιαξαν οι φιλοδοξίες μιας άρχουσας τάξης που είχε πίσω της δέκα χρόνια σχεδόν αδιάκοπων και νικηφόρων πολέμων.
Για τους εργάτες και τους αγρότες πίσω στη «μητέρα Ελλάδα» ο πόλεμος είχε γίνει μια μισητή υπόθεση πολύ πριν την κατάρρευση της στρατιάς της Μικράς Ασίας. Αυτό φαίνεται παράδοξο σε όσους εξετάζουν την ιστορία από την σκοπιά του έθνους. Και η εξήγηση που δίνουν είναι ο «Διχασμός» ανάμεσα στις δυο στρατιωτικο-πολιτικές μερίδες της κυρίαρχης τάξης ανάμεσα στους Φιλελεύθερους και τους Μοναρχικούς, ανάμεσα στον Βενιζέλο και τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Το παράδοξο εξαφανίζεται, όμως, όταν καταλάβουμε ότι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις τάξεις είναι αυτή που καθορίζει τα πράγματα.
Στη δεκαετία που προηγήθηκε της Μικρασιατικής Καταστροφής, τα κέρδη από τις «μεγάλες εθνικές επιτυχίες» τα καρπώθηκε η κυρίαρχη τάξη, οι τραπεζίτες, οι μικροί και μεγάλοι κερδοσκόποι, οι εφοπλιστές, οι βιομήχανοι (πολλές φορές τα ίδια πρόσωπα είχαν όλες ή περισσότερες από μια από τις παραπάνω ιδιότητες). Τις θυσίες, τις επωμίστηκαν οι εργάτες και οι αγρότες. Θυσίες όχι μόνο σε αίμα, αλλά και σε πείνα και αρρώστια.

Τρελά κέρδη

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και μετά ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος έφεραν μια χρυσή βροχή κερδών για τους καπιταλιστές. Η έκταση του ελληνικού κράτους υπερδιπλασιάστηκε, τα μεροκάματα ήταν φτηνά, η διαταραχή του εμπορίου από τον πόλεμο και τον αποκλεισμό τόνωσε τη βιομηχανική παραγωγή.
Όμως, παράλληλα, τα δάνεια για την εξυπηρέτηση της πολεμικής προσπάθειας και τα τεράστια κέρδη που λίμναζαν από ένα σημείο και μετά στα ταμεία των καπιταλιστών, δημιούργησαν συνθήκες που η κερδοσκοπία χτύπησε κόκκινο και μαζί της ο πληθωρισμός. Το 1918 το ελληνικό χρηματιστήριο ζούσε στιγμές δόξας με αιχμή την «ατμοπλοϊκή φρενίτιδα» (ναυτιλιακές εταιρείες) και σύντομα με την ίδρυση νέων τραπεζών: μια από αυτές ήταν η Τράπεζα Καλαμών, η μετέπειτα Πίστεως και σημερινή Alpha Bank.
«Οι μετοχές ανεβαίνουν, οι προλετάριοι πέφτουν» έγραφε το 1916 η μεγάλη επαναστάτρια Ρόζα Λούξεμπουργκ. Στην Ελλάδα οι προλετάριοι πεινούσαν γιατί οι τιμές των βασικών ειδών κάλπαζαν. Σύντομα θα έπρεπε να σηκώσουν και άλλες θυσίες καθώς η εκστρατεία στη Μικρά Ασία ρουφούσε πόρους και ανθρώπους σε απίστευτους ρυθμούς.
Η δυσαρέσκεια ενάντια στον πόλεμο ήταν γενικευμένη. Περίπου σε 90.000 υπολογίζονται οι λιποτάκτες και οι ανυπότακτοι εκείνα τα χρόνια. Ήταν ένα τεράστιος αριθμός, αν αναλογιστούμε ότι στο αποκορύφωμα της εκστρατείας, περίπου 180.000 στρατιώτες βρίσκονταν στη Μικρά Ασία, στην πραγματικότητα στα βάθη της Τουρκίας.
Η εργατική τάξη απάντησε σε αυτή την αφαίμαξη με το συλλογικό της όπλο, τις απεργίες. Από το 1919 μέχρι το 1921 ξεσπάνε κύματα απεργιών. Από τους καπνεργάτες της Μακεδονίας ως τους μηχανουργούς του Πειραιά, από τους τραπεζικούς μέχρι τους ηθοποιούς, από τους εργάτες της Ομοσπονδίας Ηλεκτροκινήσεως μέχρι τους σιδηροδρομικούς.
Τα γεγονότα του Βόλου, τα λεγόμενα «Φεβρουαριανά», ήταν απόδειξη πόσο το μίσος για τον πόλεμο συνδεόταν με τη ταξική πάλη. Το υπόβαθρο της έκρηξης ήταν η αύξηση της τιμής του ψωμιού.
Στις 15 Φλεβάρη 1921, η «Πανεργατική Ένωση» της πόλης σε συνεργασία με το τοπικό τμήμα του ΣΕΚΕ καλούν σε συλλαλητήριο. Τη συνέχεια την αφηγείται ο Α. Μπεναρόγια:
«Μετά το συλλαλητήριον οργανώθη διαδήλωσις... Εν ριπή οφθαλμού πόρτες, παράθυρα και τζάμια του μακαρονοποιείου θραύονται. Η μανία του εξεριθισθέντος πλήθους εκσπά εις το σπάσιμο των τζαμιών όλων των πέριξ καταστημάτων. Ματαίως οι Μπεναρόγιας, Κανάβας, Αποστολίδης, Αδαμίδης και άλλοι παρεκάλουν τους θερμοαίμους όπως σταματήση το άσκοπον έργον της καταστροφής. …Εκλήθη ο στρατός συγκεντρωθέντος εις τας παρόδους της παραλίας και έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν τα όπλα των οι στρατιώται ανέμενον την διαταγή ‘πυρ’. Αλλά επενέβησαν και πάλι οι ως ανω διαμαρτυρόμενοι και αιτούντες παρά των αξιωματικών όπως αποφευχθή η αιματοχυσία, ανελάμβανον δε όπως τερματίσουν την διαδήλωσιν. Η συμπάθεια των στρατιωτών εφαίνετο προς το μέρος των διαδηλωτών και οι αξιωματικοί φοβούμενοι, ίσως περιπλοκάς επικινδύνους πλέον, εδέχθησαν την πρότασιν. Το σπάσιμο είχε ήδη σταματήσει. Η διαδήλωση εσυνεχίσθη και από τα μπαλκόνια αναπετάσσοντο ερυθραί σημαίαι προς εξευμενισμόν των διαδηλωτών…».
Λίγες μέρες μετά τα «Φεβρουαριανά» στο Βόλο ξεκίνησε η θρυλική απεργία των σιδηροδρομικών. Το βασικό αίτημα ήταν το 8ωρο. Από την αρχή η απεργία μετατράπηκε σε μετωπική σύγκρουση με την κυβέρνηση. Η αυτοπεποίθηση των απεργών ήταν τόσο δυνατή που όταν η κυβέρνηση τους πρότεινε εννιαμισάωρο, όχι μόνο το απέρριψαν αλλά πρόσθεσαν στα αιτήματα και την …απόλυση των λιγοστών απεργοσπαστών! Τα καράβια και ο σιδηρόδρομος έπαιζαν αποφασιστικό ρόλο στον πόλεμο. Και οι σιδηροδρομικοί, που δεν φημίζονταν για τον ριζοσπαστισμό τους, όχι μόνο απεργούσαν εν καιρώ πολέμου αλλά πρόσβαλαν τα ιερά και τα όσια:
«Κατά το διάστημα της απεργίας έγιναν οι γάμοι του βασιλέως Γεωργίου Β’ στους οποίους προσκλήθηκε να ευλογήσει ο Πατριάρχης Αντιοχείας ο οποίος απεβιβάσθηκε στη Καλαμάτα. Η Κυβέρνησιν εζήτησεν από τη Διοίκηση της ΠΟΣ, να επιτρέψει την κυκλοφορία μίας μηχανής με ένα όχημα για τη μεταφορά του Πατριάρχου στην Αθήνα. Η Διοίκηση όμως αρνήθηκε! Την άρνηση αυτή εκμεταλλεύθηκε η Κυβέρνηση και ο τύπος καθώς και τα ολιγάριθμα όργανά της μέσα στους σιδηροδρομικούς, και τα εξέγειραν κατά της Ομοσπονδίας και της απεργίας».
Το 1921 «έκλεισε» απεργιακά με την απεργία της Ομοσπονδίας Ηλεκτροκινήσεως, (τραμ, ηλεκτρικός σιδηρόδρομος, γκάζι και ηλεκτρικό της Αθήνας-Πειραιά) τον Νοέμβρη. Ήταν τόσο απόλυτη η απεργία, που όταν «κατέβηκαν οι διακόπτες» έσβησαν τα φώτα στην Βουλή την ώρα που αγόρευε ο Δ. Γούναρης ο πρωθυπουργός.
Η κυβέρνηση κατέστειλε την απεργία των σιδηροδρομικών, επιστρατεύοντας εκατοντάδες και στέλνοντάς τους στη Μικρά Ασία. Πιο χειροπιαστή απόδειξη για τον πραγματικό χαρακτήρα του πολέμου δεν μπορούσε να υπάρξει. Όμως, το «αντιπολεμικό μικρόβιο» σάρωνε και στις γραμμές των φαντάρων. Ο Αλέξανδρος Γκούντας ήταν εκείνη την εποχή ναύτης στο «Βέλος» και μέλος των αντιπολεμικών ομάδων που είχαν συγκροτηθεί με πρωτοβουλία κομμουνιστών φαντάρων:

«Αντιπολεμικό μικρόβιο»

«Εκείνο που μας ζήτησαν οι φαντάροι, για λογαριασμό της άγνωστης σε μας αντιπολεμικής οργάνωσης, ήταν έντυπο υλικό. Αποφασίσαμε να τους εξυπηρετήσουμε, ξέροντας ότι έτσι εξυπηρετούμε τον αντιπολεμικό αγώνα. Από το τέλος του 1920 αν θυμάμαι καλά, αρχίσαμε να μεταφέρουμε από την Ελλάδα στην Σμύρνη την εφημερίδα «Ριζοσπάστης» του ΣΕΚΕ που διεξήγαγε σφοδρό αντιπολεμικό αγώνα.
Το «Βέλος», στο οποίο υπηρετούσα εγώ, έκανε δυο ταξίδια τη βδομάδα ανάμεσα Πειραιά-Σμύρνη, για να μεταφέρει το ταχυδρομείο. Τώρα άρχισε να μεταφέρει και «Ριζοσπάστη». Όχι εκατό, ούτε διακόσια φύλλα σε κάθε ταξίδι, αλλά χιλιάδες. Πολλές χιλιάδες. Υπήρχε τόση δίψα για «Ριζοσπάστη» ώστε δεν προφταίναμε να την κορέσουμε. Είμαι βέβαιος ότι τότε θα ξοδεύονταν περισσότερος «Ριζοσπάστης» στο μέτωπο από την υπόλοιπη Ελλάδα, μαζί και την Αθήνα..»
Τον ίδιο Σεπτέμβρη, ο Εργατικός Αγώνας, άλλη εφημερίδα του ΣΕΚΕ, δημοσίευσε ένα κείμενο με τίτλο «Η Φωνή των Στρατιωτών του Μετώπου». Ο Βενιζέλος μόλις είχε πετύχει τον «εθνικό θρίαμβο» της Συνθήκης των Σεβρών και πήγαινε για εκλογές. Οι φαντάροι απαντούσαν:
«Αφού τόσον καιρό στρώσαμε της Βαλκανικής, της Ρωσίας και της Ανατολής τα βουνά και τους κάμπους με τα κουφάρια μας και με το σκοτωμένο αίμα μας εβάψαμε το χώμα και τις πέτρες τους, αφού οι αφέντες που μας κυβερνάνε μας δέσανε με τις βαρειές αλυσίδες της οργανωμένης βίας σαβανώνοντας τα σπιτικά μας με τη μαυρίλα της δυστυχίας, έρχονται τώρα με την απαίσια ικανοποίηση του θριάμβου των να μας ζητήσουνε ψήφο ευγνωμοσύνης για το μεγάλωμα της ‘Πατρίδος’ και για την απελευθέρωση των ‘υπόδουλων αδελφών’».
Συγγραφέας αυτών των γραμμών ήταν ο Παντελής Πουλιόπουλος. Μετά τον πόλεμο θα πρωταγωνιστούσε με τους συντρόφους του στο κίνημα των «Παλαιών Πολεμιστών» και με την ιδιότητα αυτή θα έγραφε το συγκλονιστικό τους μανιφέστο, «Πόλεμος κατά του Πολέμου». Το 1924 αργότερα θα γινόταν γραμματέας του ΣΕΚΕ (Κ) όταν μετονομάστηκε σε ΚΚΕ. Ο σημαντικότερος μαρξιστής θεωρητικός που έβγαλε το κίνημα, θα κρατούσε ψηλά τη σημαία της επανάστασης και του διεθνισμού τα επόμενα χρόνια, ερχόμενος σε σύγκρουση με το σταλινισμό και τασσόμενος στο πλευρό του Τρότσκι.
Το ΣΕΚΕ είχε ιδρυθεί το 1918 σχεδόν μαζί με την ΓΣΕΕ. Τα μέλη του δεν πρωταγωνίστησαν «απλά» στις απεργίες και στους αντιπολεμικούς ξεσηκωμούς όπως τα «Φεβρουαριανά» του Βόλου ή στην αντιπολεμική δράση των φαντάρων. Προσπάθησαν να μπολιάσουν αυτούς τους αγώνες με την συνολική σύγκρουση με τον καπιταλισμό, να κάνουν την προοπτική της επαναστατικής ανατροπής του χειροπιαστή για τους εργάτες και τις εργάτριες που έμπαιναν στη μάχη.
Τον Φλεβάρη του 1921 ο Ευ. Ευαγγέλου, γραμματέας της ΓΣΕΕ (και μέλος του ΣΕΚΕ) υπεράσπιζε στον Ριζοσπάστη την απεργία των υφαντουργών του «Ρετσίνα» στον Πειραιά. Πρόβαλε το αίτημα για «επίταξη» (δηλαδή κρατικοποίηση του εργοστασίου) συνδέοντας τη διεθνιστική, αντιπολεμική πολιτική με το ταξικό συμφέρον και ανάγκες των εργατριών. Αυτή ήταν «η ενδεδειγμένη λύσις» μιας και ο πελάτης της επιχείρησης ήταν ο στρατός (δηλαδή το κράτος) και οι δε καταναλωτές των προϊόντων (οι εργάτες) «διατελούν υπό επίταξιν […] πολεμούντες εις άγνωστα εδάφη διά την μεγάλην πατρίδα του κ. Ρετσίνα και των λοιπών μεγαλοβιομηχάνων, οι οποίοι αύριον θα επεκτείνουν τας εργασίας των εις τα διά του αίματος των αδελφών των δυστυχισμένων αυτών εργατριών καταλαμβανόμενα μέρη». Κι ο Ευαγγέλου συμπέραινε: «Αλλά το κράτος δεν εννοεί
να αναμιχθή, δεν εννοεί να θίξει την ιερότητα της ατομικής ιδιοκτησίας. Το κράτος είναι παρόν μόνο όταν πρόκειται να πιάσει τους εργάτας και να τους στείλη να σφάζωνται εις το μέτωπον, μόνο όταν πρόκειται να επιστρατεύση τους απεργούντας εργάτας».
Σήμερα τέτοια αιτήματα θα τα ονομάζαμε «μεταβατικά» και αντικαπιταλιστικά. Η σημερινή Αριστερά πρέπει να αναστήσει τις επαναστατικές διεθνιστικές ρίζες της.

http://ergatiki.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=6555:i1036&Itemid=62

Βιβλίο: Γιώργος Αλεξάτος, Η παράξενη υπόσχεση

Συγγραφείς: Γιώργος Αλεξάτος
Εκδόσεις: Άπαρσις
Σελίδες: 250

Τιμή: 15 €

«Έβγαλε βρώμα η Ιστορία ότι ξοφλήσαμε»…

 Όταν ένας στίχος γίνεται αίσθηση, για χρόνια, μιας γενιάς σχεδόν ολόκληρης.

 

Βιβλιοκριτική από τον Θανάση Σαράντη που έγινε κατά την παρουσίαση του βιβλίου στη Λειβαδιά

Λένε πως τα μυθιστορήματα είναι προίόντα φαντασίας, και τα γεγονότα που συμβαίνουν σε αυτά είναι επινοημένα, «ουδεμια σχέση έχουν με την πραγματικότητα». Ίσως γι’ αυτό δεν θα έπρεπε να μας επηρεάζουν τόσο όσο ο πραγματικός κόσμος: γι’ αυτόν, τον σκληρότερο πολλές φορές κι από τον πιο σκληρό μύθο, υπάρχουν άλλες μορφές λόγου και διήγησης: η ιστορία, η δημοσιογραφία, τα χρονικά. Κι αν τα λογοτεχνήματα τα διακρίνει μια ζεστασιά και μια συγκίνηση, η Ιστορία είναι απόμακρη και παγερή.

Θεωρητικά, πάντα. Γιατί στην πράξη, ξέρουμε ότι η γραμμή αυτή μεταξύ μύθου και ιστορίας, είναι τόσο λεπτή και διάτρητη ώστε ανάμεσα στα δύο να μπορούν να περνούν στιγμές, άνθρωποι, προσωπικά και συλλογικά μονοπάτια που συχνά δεν τα κατανοούμε. Κι ο συγγραφέας της «Παράξενης Υπόσχεσης» έχει αποδείξει ότι πάνω σ΄αυτή τη γραμμή μπορεί όχι απλά να στέκεται, αλλά και να βαδίζει με την ίδια ευκολία που κάποιος βαδίζει στο σπίτι του – ίσως γιατί όσο σπίτι του νιώθει τους μύθους που φτιάχνει, άλλο τόσο σπίτι του νιώθει να’ναι και η ιστορία της Ελλάδας των πενήντα τελευταίων χρόνων.

Με το προηγούμενο μυθιστόρημά του, «Πλατεία Μπελογιάννη», ο Γιώργος Αλεξάτος άνοιξε ένα παράθυρο προς το μέλλον, μιλώντας για το εναλλακτικό παρελθόν. Ξεκινώντας από μια η περισσότερες στιγμές, όπου θα μπορούσαν τα πράγματα να είχα εξελιχθεί διαφορετικά, δημιούργησε ένα φανταστικό κοινωνικό και πολιτικό τοπίο για την Ελλάδα αλλά και όλα τα Βαλκάνια, που θα μπορούσε να είχε διαμορφωθεί άν ήταν διαφορετικό το τέλος του Εμφυλίου. Μέσα από τα μάτια των βασικών του ηρώων, του Άρη και της Λαοκρατίας, προσπαθεί να φανταστεί μια άλλη ροή για τα γεγονότα, αντιμέτωπη με πραγματικά προβλήματα που θα είχαν προκύψει, αλλά και πραγματικές εξίσου λύσεις που θα μπορούσαν να έχουν δοθεί. Γιατί, ίσως, τα πράγματα θα μπορούσαν να έχουν γίνει έτσι…

Η Πλατεία Μπελογιάννη ήταν ένα «μυθιστόρημα εναλλακτικής ιστορίας». Ποια όμως η αφορμή να υπάρχει ένα τέτοιο μυθιστόρημα, ή ακόμα περισσότερο μια ολόκληρη κατηγορία γεμάτη από παρόμοια; Είναι μονάχα η φαντασία του συγγραφέα;

Μάλλον η ανάγκη να φανταζόμαστε μια εναλλακτική ιστορία, ως ενδεχόμενο υπαρκτό και όχι ως καρικατούρα, προκύπτει από την επίγνωση ότι δεν μας αρέσει (ή δεν μας χωράει) η ιστορία η πραγματική. Σε μια χώρα και μια ιστορία που δεν τους βρήκε όλους νικητές, ο Αλεξάτος αντέταξε μιαν άλλη αφήγηση, σπάζοντας το ατσάλινο προσωπείο της Ιστορίας, διαλύοντας την ψευδαίσθηση ότι αυτή είναι μία κι απαράλλαχτη, ότι είναι μια άσπλαχνη γυναίκα που μας τυραννάει με τα κουσούρια της, αλλά δεν θα μπορούσε να ανατραφεί διαφορετικά – έφτιαξε έτσι ο συγγραφέας ένα παραμύθι, αλλά και ένα ζεστό καταφύγιο μερικών εκατοντάδων σελίδων, για όλους όσους είδαν την ιστορία να «τους μιλάει αλλιώς», από εκείνα τα ταραγμένα χρόνια και μετά, και την βλέπουν αλλιώς να τους μιλάει και σήμερα.

Μα, θα αναρωτηθεί κανείς, για ποιο μυθιστόρημα μιλάμε; Τι σχέση έχει το προηγούμενο με το τωρινό;

Το τωρινό, πολύ απλά, έρχεται κατά κάποιο τρόπο να μας προσγειώσει. Η ιστορία, μας λέει, θα μπορούσε να είναι έτσι, αλλά δυστυχώς για σένα, φίλε αναγνώστη, φίλε συγγραφέα και ονειροπόλε, εκτυλίχθηκε αλλιώς. Κι αν φαντάζεσαι τροπές, εποχές και κοινωνίες που θα μπορούσες μέσα τους να υπάρξεις, καλύτερα να γίνεις ρεαλιστής και να βρεις τον εαυτό σου στην ιστορία που διαθέτουμε εδώ, σ’ αυτόν τον τόπο και σ΄αυτές τις δεκαετίες. Μέσα σ’ αυτή την ιστορία, ψάξαν να βρουν την πορεία τους και τον εαυτό τους πολλοί, ο καθένας με τα όνειρά του, ασυμβίβαστα πολλές φορές του ενός με του άλλου, αλλά τεμνόμενα πάντα, με κοινό τόπο την παρουσία των προσώπων πάνω στον ίδιο ιστορικό καμβά των νεοελληνικών χρονικών. Και δυστυχώς ή ευτυχώς, για κάθε νοητό Άρη και Λαοκρατία, υπάρχουν χιλιάδες πραγματικοί Μιχάληδες, Νίκοι, Βιργινίες – πολλούς τους ξέρουμε, άλλους δεν θα τους συναντήσουμε ποτέ. Μ’ αυτή την έννοια, αν η «Πλατεία» ήταν μυθιστόρημα εναλλακτικής ιστορίας, η «Παράξενη Υπόσχεση» είναι, όσο αντιφατικό κι αν ακούγεται, μυθιστόρημα ιστορίας πραγματικής.

Πάνω απ’ όλα, είναι η παραδοχή ότι τα οράματα και τα σχέδια της «Πλατείας», θα έπρεπε να τα υλοποιήσουν (όπως τα πάντα άλλωστε) άνθρωποι πραγματικοί, εύθραστοι, με αδυναμίες περισσότερες ίσως απ’ όσες θα μπορούσαν να τους επιτραπούν, και με συνέπειες αδυσώπητες και εκρηκτικές τόσο για τους ίδιους, όσο και για ό,τι μπορεί να τους ένωνε. Στην πορεία για έναν κοινό σκοπό, πάντα κάποιοι μπορεί να λυγίζουν και να αμφιβάλλουν. Όταν μάλιστα πέσει από πάνω τους και η ψυχρή σκιά της ήττας, η αντίφαση γίνεται άρνηση, η επιφύλαξη έχθρα και η απογοήτευση αποχώρηση.

Οι ήρωες του βιβλίου, λοιπόν, για πολύ καιρό βάδισαν μαζί, ύστερα ένας ένας απομακρύνθηκαν, μέχρις ότου έρθει η στιγμή να ξαναβρεθούν – και να κάνουν τον απολογισμό.

Ο τίτλος, όπως μας πληροφορεί και το οπισθόφυλλο, θα μπορούσε να ήταν και «Από το Νοέμβρη στο Δεκέμβρη». Ανάμεσα σε δυο εκρήξεις της νεολαιίστικης οργής, με απόσταση μιας βιολογικής γενιάς η μια από την άλλη, εφτά πρόσωπα, που βρέθηκαν να συμπορεύονται στα χρόνια που ακολούθησαν την Εξέγερση του Νοέμβρη του 1973, συναντιώνται και πάλι, το Δεκέμβρη του 2008. Έχουν μεσολαβήσει τόσα και τόσα κι οι διαδρομές έχουν αποκλίνει, οι ελπίδες έχουν πάψει από καιρό να τέμνονται. Τα παλιά οράματα κάποιων έχουν ξεθωριάσει. Κάποιων άλλων, λες και δεν τα άγγιξε ο χρόνος! Μια γενιά αναλογίζεται τους δρόμους που βάδισε. Και αναμετράται με τις επιλογές της…

Επτά λοιπόν οι ήρωες, επτά και οι ιστορίες τους. Για τις οποίες δεν μπορεί να πει κανείς, πόσο είναι ψεύτικες και πόσο αληθινές. Μέσα σε κάθε μια από τις επτά μπορεί να βρει ο αναγνώστης στοιχεία από την δικιά του, καθώς τα πρόσωπα τα συναντάμε όλα σχεδόν στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης: από τον απογοητευμένο αλλά πιστό αριστερό μέχρι τον πρώην αριστερό-νυν λαμόγιο, και από την «πρώην επαναστάτρια» που συμβιβάστηκε μέχρι τη συντρόφισσά της που προσπαθεί να μη συμβιβαστεί μπλέκοντας με την αυτοκαταστροφή. Σημείο τομής και των επτά, η ένταξη στην Οργάνωση (που δεν κατονομάζεται, καθώς θα μπορούσε να είναι τόσο μια από τις πολυάριθμες πολιτικές οργανώσεις εκείνων των ετών, αλλά και η ίδια η έννοια της οργάνωσης, της συλλογικής στράτευσης, της ένταξης και της αυταπάρνησης). Σημείο τομής επίσης, η αποχώρησή τους από αυτήν, που πάλι θα μπορούσε να έχει διττή σημασία, αλλά υποδηλώνει σίγουρα την αποχώρησή τους από τον κοινό με τους υπόλοιπους βηματισμό, και τη χάραξη ενός ατομικού δρόμου συχνά εκ διαμέτρου αντίθετου με όσα ενστερνίζονταν πριν. Ενός δρόμου που τους εσώκλεισε, τον έναν μετά τον άλλο και με διαφορετικό τρόπο, στο μεγάλο και σιωπηρό πλήθος του συμβιβασμού ή της αδράνειας, που εκείνοι προηγουμένως αποστρέφονταν.

Η πλοκή εκτυλίσσεται μέσα σε επτά διαφορετικά κεφάλαια, το καθένα με τίτλο έναν στίχο του Μανόλη Αναγνωστάκη. Ποιητή που, όπως και ο Στρατής Τσιρκας αλλά και πολλοί ακόμα στρατευμένοι καλλιτέχνες (εντός και εκτός εισαγωγικών…), προσπάθησε να ψηλαφήσει τη σχέση του καλλιτέχνη με τη στράτευση, τη σχέση, που πολλές φορές είναι διάσταση, του προσωπικού με το συλλογικό. Οι ήρωες του βιβλίου δεν είναι βέβαια όλοι καλλιτέχνες. Είναι όμως άνθρωποι που τη σχέση αυτή, χωρίς να το καταλαβαίνουν, την ένιωσαν να τους διαπερνάει έντονα, πολλές φορές να τους τσακίζει με τις απαιτήσεις της και τελικά να τους φέρνει τον έναν μακριά από τον άλλον. Έτσι, οι επτά διαφορετικές αφηγήσεις του βιβλίου, με πολλαπλούς εγκιβωτισμούς και χρονικά πισωγυρίσματα, προσφέρουν εφτά διαφορετικές ματιές τόσο στα κοινά των συγκεκριμένων εφτά, όσο και συνολικά στην ιστορία εκείνης της περιόδου, με σταθμό τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Τα πραγματικά μεγάλα ιστορικά γεγονότα, δεν τα κρίνει κανείς μόνο από την επιρροή τους, αλλά από το πως καταφέρνουν να ενωνουν στον ίδιο χώρο και χρόνο πρόσωπα, διαδρομές και καταστάσεις που φάνταζαν μέχρι τότε ασυμβίβαστα ή και αντίθετα. Ένα τέτοιο γεγονός ήταν η εξέγερση του Πολυτεχνείου, ορόσημο για τη γενιά που σκιαγραφεί ο συγγραφέας, που κατάφερε να ορίσει κοινά τις τύχες των επτά ηρώων (κι έτσι, κατά μία έννοια, κεντρικός ήρωας δεν είναι κανείς από τους επτά, αλλά η ίδια η εξέγερση και το χρονικοπολιτικό της περιβάλλον).
Ο συγγραφέας όμως δεν μένει στην στείρα παράθεση των ιστοριών, ούτε όμως και στην απλή διασταύρωσή τους. Προχωρά ένα βήμα πιο πέρα, στον εσωτερικό κόσμο και το σκεπτικό των πρωταγωνιστών, προσπαθεί να απαντήσει ένα ερώτημα που η γενιά αυτή ποτέ της δεν απάντησε: πως έγινε και μετά τη δίνη μιας ταραχώδους δεκαετίας, άνθρωποι που ζούσαν μαζί, αγωνιζόντουσαν, πολλές φορές ριψοκινδύνευαν μαζί, ακολούθησαν μονοπάτια τόσο διαφορετικά; Πως έβλεπε ο καθένας όσα ζούσαν τότε, και πως τα βλέπει μετά; Τι σήμαιναν για τον καθένα η προσωπική συμμετοχή, οι φιλίες, οι διαφωνίες, και τι σημαίνουν τώρα; Κι εδώ μπορεί να δει κανείς τόσο το εύκολα ερμηνεύσιμο, όσο και αυτό που στην αδυναμία μας να εξηγήσουμε, απαξιώνουμε: Ο εσωτερικός μονόλογος του πρώην στελέχους της επαναστατικής αριστεράς, και νυν αδίστακτου μεγαλοστελέχους επιχείρησης είναι ένας μονόλογος επίπονος, εξοργιστικός ανά σημεία, αλλά και εξαιρετικά διαφωτιστικός, για το πως (μπορεί να) σκέφτονται όλοι όσοι ανήκουν στην κατηγορία αυτή.

Ο συγγραφέας του βιβλίου σίγουρα δεν ανήκει στην παραπάνω κατηγορία. Άνθρωπος που από πολύ μικρός αναγκάστηκε να αλλάξει πλειάδα επαγγελμάτων, να βγάλει νυχτερινό σχολείο δουλεύοντας ως οικοδόμος αλλά και έχοντας παράλληλα τεράστια και ενεργό συμμετοχή στο λαϊκό κίνημα.

Με καταγωγή από την Κεφαλλονιά, γεννήθηκε το 1956 στον Αστακό Ακαρνανίας. Εργάστηκε και ως δημοσιογράφος, διευθυντής και εκδότης εφημερίδων, ιδιοκτήτης καφενείων και μπαρ. Από οικογένεια αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, εντάχθηκε από τα εφηβικά του χρόνια στην κομμουνιστική Αριστερά και συμμετείχε στο νεολαιίστικο και το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα: μέλος της διοίκησης του Συλλόγου Εργαζομένων Μαθητών, του Σωματείου Κτιστών Πειραιά και του Συνδικάτου Οικοδόμων Θεσσαλονίκης, αλλά και μέλος του Κ.Σ. της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος, υποψήφιος βουλευτής της ΕΝΑΝΤΙΑ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ.

Μέλος των συντακτικών επιτροπών πολλών ιστορικών και πολιτικών περιοδικών, ασχολείται με την κοινωνική ιστορία της ελληνικής εργατικής τάξης και του εργατικού κινήματος. Έχει δουλέψει συστηματικά πάνω στην ελληνική μεταπολεμική ιστορία, αλλά και την ιστορία του λαϊκού τραγουδιού, με πλήθος βιβλίων και άρθρων του να έχουν εκδοθεί.

Από το έργο του, μπορούμε να βγάλουμε ένα συμπέρασμα: ιστορία, μύθος και τέχνη διαπλέκονται εν αγνοία μας, αφήνοντάς μας μόνο μια αίσθηση συγκεκριμένη. Βλέποντας την ιστορία μέσω της μυθοπλασίας, αλλά και τη μυθοπλασία μέσω της ιστορίας, μπορούμε να βρούμε τη θέση μας σ’ αυτόν τον κόσμο, κάτι που ακούγεται συχνά κοινότοπο, αλλά πιο πολύ ίσως τη θέση μας σ’ έναν άλλο, κάτι που σε εποχές σαν τις δικές μας είναι όλο και περισσότερο ζητούμενο…

Τι είναι τελικά η Παράξενη Υπόσχεση; Είναι η ιστορία μιας γενιάς εξωτερικά όμοιας, αλλά εξαιρετικά αντιφατικής. Είναι η ιστορία ανθρώπων που συμπορεύτηκαν, αλλά και χώρισαν με ρυθμούς έντονους και εκρηκτικούς. Είναι η ιστορία μιας χώρας που βλέπει χρόνια τώρα όνειρα και προσδοκίες να συντρίβονται, τα θύματα να γίνονται οι πιο δεινοί θύτες, τις λέξεις και τις πράξεις να χάνουν και να βρίσκουν συνεχώς νοήματα, μέσα στη δίνη της Ιστορίας. Ο τίτλος προέρχεται από τη σύζευξη δύο χαρακτηρισμών που έχουν δοθεί για να περιγραφεί σε δύο διαφορετικές στιγμές η έννοια και σημασία του αγώνα: της Μεγάλης Υπόσχεσης, του Άγγελου Ελεφάντη, και του Παράξενου Παιχνιδιού, του Ροζέ Βαγιάν. Διαβάζοντας το βιβλίο, θα συνειδητοποιήσουμε πολλά που δεν ξέραμε για τον εαυτό μας, τις οικογένειές μας, τα βιώματα του τόπου αυτού. Πάνω από όλα όμως, θα πειστούμε ίσως ότι υπάρχει και για εμάς ακόμη μια Παράξενη Υπόσχεση: σήμερα, την ώρα που κάποιοι συνεχίζουν με λύσσα να στήνουν στην πλάτη μας ένα Μεγάλο Παιχνίδι, χρέος μας να σκίσουμε την τσόχα, να αναποδογυρίσουμε το τραπέζι και να βάλουμε, επιτέλους, τους δικούς μας κανόνες επί σκηνής…

 

ΠΗΓΗ: alfavita

 

Λέσχη Ανυπότακτης Θεωρίας 

Βιβλίο: Η δημοκρατία της Βαϊμάρης και οι σημερινές "αναβιώσεις" της

Συγγραφείς: Γεράσιμος Κουζέλης, Χρήστος Χατζηιωσήφ, Δημοσθένης Παπαδάτος - Αναγνωστόπουλος, Μανώλης Αγγελίδης, Κ
Εκδόσεις: Νήσος
Σελίδες: 104

Τιμή: 8 €

 
 - Γεράσιμος Κουζέλης, Εισαγωγή
- Χρήστος Χατζηιωσήφ, "Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης και η απειλή των "άκρων": Το ατελέσφορο των ιστορικών "αναλογιών"".
- Δημοσθένης Παπαδάτος - Αναγνωστόπουλος, "Δημοκρατία στα άκρα: Εκσυγχρονισμός και ναζισμός στη μεσοπολεμική Γερμανία"
- Μανώλης Αγγελίδης, "Βαϊμάρη: Σύνταγμα και έκτακτη ανάγκη"
- Κατερίνα Καρακάση, "Πολιτικοποίηση της αισθητικής και αισθητικοποίηση της πολιτικής: Η τέχνη στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης".

Βιβλίο: Κατοχικά Κατάλογοι εκτελεσθέντων, ομαδικά σφαγιασθέντων αμάχων, πεσόντων της Αντίστασης

Συγγραφείς: Κούλα Ξηραδάκη
Εκδόσεις: Κουκκίδα
Σελίδες: 473

Τιμή: 26.63 €


 Τα "Κατοχικά" της Κούλας Ξηραδάκη αναπτύχθηκαν σε τρεις τόμους. Ο πρώτος τόμος εκδόθηκε το 1975 και παρακίνησε πολλούς να ανταποκριθούν στην προτροπή της συγγραφέως, "Στείλτε συμπληρωματικά στοιχεία να περιληφθούν στον δεύτερο τόμο", καταθέτοντας ονόματα, μαρτυρίες, ντοκουμέντα, διευκρινίσεις. Στο μεταξύ η ίδια συνέχισε να αποθησαυρίζει. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1979, δημοσιεύθηκε ο Β΄ τόμος, συνοδευόμενος και αυτός από την προσδοκία προσέλκυσης νέων στοιχείων. Με τον Γ΄ τόμο, που κυκλοφορεί τώρα για πρώτη φορά, μαζί με την ύλη των δύο προηγούμενων, σε έναν ενιαίο τόμο από τις εκδόσεις "Κουκκίδα", ο κύκλος ολοκληρώνεται.

Όχι τυχαία, τα "Κατοχικά" ξεκίνησαν το 1975, με τη μεταπολίτευση. Συμπτωματικά, κλείνουν τον κύκλο τους μαζί με τον δικό της. Η σύμπτωση δίνει έρεισμα για κάποιες σκέψεις. Σ' αυτά τα τριάντα πέντε τόσα χρόνια, πόσο μπορέσαμε να εμβαθύνουμε στο κατοχικό και μετακατοχικό παρελθόν μας, πώς διαχειριστήκαμε τη συλλογική μνήμη, την ιστορία "μας"; Οδυνηρά διχασμένη μέχρι τότε, η ελληνική κοινωνία βρέθηκε, μεταπολιτευτικά, σε διχοστασία αναφορικά με τις τραυματικές εκείνες εμπειρίες. Θα επέλεγε να αφήσει τη βουβή ροή του χρόνου να παρασύρει τις πληγές της στη λήθη, ή θα εμπιστευόταν την επούλωσή τους στη μνήμη, μόνο αντίδοτο στην τάση των ανθρωπίνων να επαναλαμβάνονται; Κι ενώ η διχοστασία εξακολουθούσε, είδαμε να ζωηρεύει, μετά το 1990 ιδίως, στην εγχώρια ιστοριογραφία μια τάση επαναπροσέγγισης της περιόδου, με διαθέσεις αποκαθήλωσης αυτού που οι εκπρόσωποι της τάσης αυτής φαίνεται να θεωρούν μονομερή αλλότρια ιδεολογική διαχείριση της πρόσφατης ιστορίας "μας". Ίσως υπερβάλλουν όσοι πίσω απ' αυτήν την προσέγγιση υποψιάζονται κάτι περισσότερο από γνήσιο ερευνητικό ενδιαφέρον και διακρίνουν το ενδεχόμενο να ξαναβρεθούμε να κάνουμε, π.χ., απογραφή των θυμάτων της Κατοχής με πρωθύστερο κριτήριο την έκβαση του Εμφυλίου. Λιγότερο υπερβολική μοιάζει, ωστόσο, η υπόνοια ότι οι αναμοχλεύσεις σε επίπεδο συλλογικής μνήμης προθερμαίνουν αναμετρήσεις σε επίπεδο ιδεολογικό, πίσω από τις οποίες σχεδόν πάντα -πόσο μάλλον σε καιρούς χαλεπούς- υποκρύπτονται διαθέσεις ανακατανομής ισχύος σε επίπεδο κοινωνίας. [...]

(από το σημείωμα του επιμελητή)

Κυκλοφόρησαν τα θρυλικά “Χειρόγραφα του Μαρξ”

Τα Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα του 1844 είναι μια σειρά από σημειώσεις που έγραψε ο Μαρξ ανάμεσα στον Απρίλη και τον Αύγουστο του 1844. Ανέκδοτες όσο ζούσε ο Μαρξ, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στη Σοβιετική Ένωση το 1927.
Τα Χειρόγραφα αποτελούν μια πρώιμη έκφραση της οικονομικής ανάλυσης του Μαρξ και της κριτικής του για τον Χέγκελ. Καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που περιλαμβάνει την ατομική ιδιοκτησία, τον κομμουνισμό και το χρήμα.
Πιο πολύ είναι γνωστά ως οι πρώτες διατυπώσεις της προσέγγισης του Μαρξ ότι οι συνθήκες του καπιταλισμού στις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες οδηγούν στην αποξένωση (αλλοτρίωση) των εργατών από την ίδια τους τη ζωή.

Εργατική Αλληλεγγύη

Η πρώιμη έκφραση της οικονομικής ανάλυσης του Μαρξ και της κριτικής του για τον Χέγκελ, έτσι όπως κατατέθηκαν στα "Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα 1844", επανέρχονται στο προσκήνιο με την πρόσφατη έκδοσή τους από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο. Έτσι κι αλλιώς η μαρξιστική σκέψη αποτελεί κομβικό σημείο συζήτησης στις κρίσιμες ημέρες μας δημιουργώντας το ενδιαφέρον τόσο στις νεώτερες γενιές αναγνωστών όσο και επαναπρόσληψής της.
Τα "Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα", που ο ίδιος ο Μαρξ δεν πρόφρασε να δεί τυπωμένα καθώς παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά το 1927 στη Σοβιετική Ένωση, στην ουσία είναι μια σειρά από σημειώσεις του, γραμμένες ανάμεσα στον Απρίλιο και τον Αύγουστο του 1844. Εκεί ο Μαρξ διατύπωσε αρχικά την οικονομική του ανάλυση καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, που περιλαμβάνει την ατομική ιδιοκτησία, τον κομμουνισμό και το χρήμα. Είναι δε περισσότερο γνωστά ως οι πρώτες διατυπώσεις της προσέγγισής του για τις συνθήκες του καπιταλισμού στις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες που οδηγούν στην αποξένωση, την αλλοτρίωση των εργατών από την ίδια τους τη ζωή.
Αν και ημιτελές έργο, αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα σήμερα, καθώς οι διαπιστώσεις του Μαρξ ότι  "όσο περισσότερο παράγουν οι εργάτες, τόσο λιγότερα έχουν να καταναλώσουν, όσες περισσότερες αξίες δημιουργούν, τόσο λιγότερη αξία αποκτούν, τόσο πιο ασήμαντοι γίνονται" και επιπλέον ότι ο καπιταλισμός μετατρέπει τον πλούτο σε εξουσιαστικό τέρας, που ο στοχαστής περιγράφει ως αλλοτρίωση, έχουν επανέλθει με δριμμύτητα στη σημερινή καθημερινότητα. Με την ίδια δριμύτητα επανέρχεται άλλωστε και η πρότασή του, ότι η χειραφέτηση της ανθρωπότητας από την υποδούλωση της ατομικής ιδιοκτησίας περνά μέσα από τη χειραφέτηση της εργατικής τάξης. Τηρουμένων όλων των διαφοροποιήσεων που έχουν συντελεστεί από την εποχή που γράφτηκαν αυτά τα "Χειρόγραφα", η εποχή προσφέρει όλα τα δεδομένα για αναστοχασμό πάνω στις μαρξιστικές διαπιστώσεις. Μια καλή ευκαιρία προσφέρει και η συγκεκριμένη έκδοση.

Η Αυγή

Νέο “Σοσιαλισμός από τα κάτω”. Το τεύχος του “Καυτού Φθινόπωρου”

Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του περιοδικού «Σοσιαλισμός από τα Κάτω» (Νο 94) με πλούσια ύλη και άρθρα γύρω από τους εργατικούς αγώνες, την οικονομία, την Αριστερά, τις αραβικές επαναστάσεις και με αξιόλογες προτάσεις για διάβασμα.
Η Μαρία Στύλλου στο εισαγωγικό άρθρο του περιοδικού τονίζει ότι είμαστε «Μπροστά σε ένα καυτό φθινόπωρο». Δίνει την εικόνα από την κατάσταση διεθνώς όπου υπάρχει πολιτική αβεβαιότητα από τη Γερμανία μέχρι την Ολλανδία, όπως και στην Ελλάδα. Κλείνοντας επισημαίνει ότι η αριστερά πρέπει να ξεπεράσει τους κινδύνους της απομόνωσης και της προσαρμογής με πρωτοβουλίες που θα βάζουν σε κίνηση ολόκληρη την εργατική τάξη για να γκρεμίσουμε την συγκυβέρνηση και να γίνει ο αντικαπιταλισμός ισχυρό ρεύμα.
Aκολουθεί συνέντευξη με τον Τάσο Αναστασιάδη από την Πρωτοβουλία για την Συνάντηση Εργατικής Αντίστασης στις 30 Σεπτέμβρη. «Από τη μία η βάση των εργαζόμενων έχει τη διάθεση να συγκρουστεί με τις επιθέσεις της κυβέρνησης και των εργοδοτών, και από την άλλη, οι συνδικαλιστικές ηγεσίες κρατάνε στάση αναμονής και συμβιβασμού» εξηγεί. Η Πρωτοβουλία θέλει να παίξει ρόλο στο χτίσιμο ενός δικτύου επιτροπών βάσης που θα σπάσει αυτή την αντίφαση, θα οργανώνει δηλαδή την αντίσταση και θα βάζει σε κίνηση όλα τα σωματεία και τα συνδικάτα.
Η αντιρατσιστική-αντιφασιστική κινητοποίηση στις 24 Αυγούστου ήταν «Συλλαλητήριο-σταθμός». Η Κατερίνα Θωίδου αρχικά παρουσιάζει πως οι ίδιοι οι μετανάστες με την στήριξη της ΚΕΕΡΦΑ ξεπέρασαν πολλά εμπόδια και πιέσεις για να το οργανώσουν, ενώ έπειτα δίνει την εικόνα από τις μάχες των τελευταίων τριών χρόνων με τις ρατσιστικές πολιτικές των κυβερνήσεων που άνοιξαν το δρόμο στη Χρυσή Αυγή. Επίσης, δίνει την κατεύθυνση για τη συνέχεια της μάχης ενάντια στο ρατσισμό από όλο το εργατικό κίνημα με σημαντικό σταθμό το Φεστιβάλ της ΚΕΕΡΦΑ στις 14 Οκτώβρη.
Ο Σωτήρης Κοντογιάννης στο άρθρο του με τον τίτλο «Κρατικοποίηση των τραπεζών!» περιγράφει πώς έγινε το ξεπούλημα της Αγροτικής στο Σάλλα, την επίθεση στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, ενώ εξηγεί ότι ο πραγματικός στόχος του PSI δεν ήταν να μειώσει το δημόσιο χρέος, αλλά να σώσει τις τράπεζες. Επίσης, δίνει μια διαχρονική εικόνα για το πώς οι ελληνικές τράπεζες κατόρθωσαν να κυριαρχήσουν στα Βαλκάνια και αλλού πάνω στην πλάτη του δημοσίου.
O Λέανδρος Μπόλαρης στο κείμενο του με τίτλο «Η Αριστερά και τα δίκτυα αλληλεγγύης. Ένα βήμα μπρος ή δύο βήματα πίσω» παρεμβαίνει στην συζήτηση που έχει ανοίξει μέσα στο κίνημα με επιχειρήματα και παραδείγματα από αντίστοιχες αντιπαραθέσεις στο κίνημα της Αντίστασης το ’40 και την Αργεντινή της εξέγερσης του 2001. Όλο το άρθρο εξηγεί ότι «τα δίκτυα αλληλεγγύης δεν μπορούν καν να συγκριθούν σε μέγεθος και αποτελεσματικότητα με όλα όσα έχει κερδίσει η εργατική τάξη» και όσα μπορεί να κερδίσει σήμερα με τη στρατηγική του εργατικού ελέγχου.
Στη συνέχεια ο Πάνος Γκαργκάνας γράφει για την «Άνοδο της Αριστεράς». Ξεκαθαρίζει ποια είναι η θέση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ σε σχέση με το ΣΥΡΙΖΑ τονίζοντας ότι η αντικαπιταλιστική αριστερά ως ανεξάρτητος πόλος μπορεί να πάρει πρωτοβουλίες, όπως έκανε όλο το προηγούμενο διάστημα, που θα ξεσηκώνουν όλο τον κόσμο της αριστεράς και του εργατικού κινήματος να παλέψει για την ανατροπή εδώ και τώρα χωρίς καμιά αναμονή. Επίσης, δεν παραλείπει να εξηγήσει με συντροφικό τρόπο ότι χρειάζεται “η αναφορά στο Σοσιαλισμό να μην είναι φορτισμένη με τα βαρίδια του «δημοκρατικού» κοινοβουλευτικού δρόμου”.
Ακολουθούν δύο άρθρα για το που πηγαίνει η «Αραβική Άνοιξη», συγκεκριμένα για την κατάσταση στη Συρία και την Αίγυπτο. Ο Θανάσης Καμπαγιάννης γράφει για τη συριακή επανάσταση, θυμίζει κάτω από ποιες συνθήκες πήρε την εξουσία ο Άσαντ και επιχειρηματολογεί ότι “η κρίση των αραβικών καθεστώτων έχει κοινές οικονομικές και κοινωνικές ρίζες που πηγαίνουν πιο βαθιά από τις τρέχουσες τους επιλογές και τις διακρατικές τους συμμαχίες”. Επίσης, εξηγεί ποιες δυνάμεις υπάρχουν μέσα στο επαναστατικό κίνημα, τι ρόλο παίζει η γεωπολιτική, ποια είναι η προοπτική για την ίδια την επανάσταση και τι ρόλο έχει να παίξει η αριστερά στην Ευρώπη.
Ο Νίκος Λούντος στο άρθρο του «Η Αίγυπτος συνεχίζει» εξηγεί ότι η πίεση από τα κάτω ανάγκασε τον Πρόεδρο, Μοχάμεντ Μούρσι, να παραιτήσει τον Στρατάρχη Ταντάουϊ και να περιορίσει το ρόλο του στρατού, ενώ την ίδια ώρα ξεσπούν καινούργιοι οικονομικοί και πολιτικοί αγώνες στους οποίους παίζει ρόλο η Αριστερά και βέβαια οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές (αδερφό κόμμα του ΣΕΚ).
Ακολουθεί συνέντευξη με τον Άντι Ντάργκαν, μέλος της En Lucha που μιλάει για την Ισπανία που βρίσκεται «Στα πρόθυρα του Μνημονίου». Δίνει την εικόνα για τις τεράστιες δυσκολίες που έχει η εργατική τάξη και στην Ισπανία από τις επιθέσεις του Ραχόι και την κρίση, όπως είναι το ποσοστό της ανεργίας που φτάνει το 25% και τις 250 εξώσεις που γίνονται κάθε μέρα, αλλά μας μεταφέρει και την εικόνα της αντίστασης από τους Ιντιγνάδος και την απεργία των ανθρακωρύχων. Επίσης, εξηγεί τι συμβαίνει στην ισπανική πολιτική σκηνή και ποιες είναι οι προτεραιότητες για τους αντικαπιταλιστές στους επόμενους αποφασιστικής σημασίας μήνες.
Στο τελευταίο μέρος του περιοδικού υπάρχουν βιβλιοκριτικές για «Το ζήτημα της κατοικίας» του Φρίντριχ Ένγκελς, για την «Ιστορία της Βέλβετ Παλμ» του Θανάση Σκρουμπέλου, για τους «Arditi del Popolo» του Τομ Μπίαν και για το βιβλίο «Η δημοκρατία της Βαϊμάρης και οι σημερινές “αναβιώσεις” της».

http://ergatiki.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=6556:i1036&Itemid=62

Βιβλίο: Eugene Ionesco, Το παιχνίδι της σφαγής

"Το κωμικό είναι η βαθύτερη γνώση του παραλόγου, γι' αυτό νομίζω ότι προξενεί μεγαλύτερη απόγνωση από το τραγικό. Το κωμικό είναι τραγικό και η τραγωδία του ανθρώπου είναι μια κωμωδία".
Ευγένιος Ιονέσκο

 Το παιχνίδι της σφαγής γράφτηκε το 1970, ενώ στην Ελλάδα πρωτοπαίχτηκε το 1971 από το "Θέατρο Τέχνης" σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν.

Μια ξαφνική επιδημία αφανίζει μια πόλη. Οι κάτοικοί της έρχονται ο ένας μετά τον άλλον αντιμέτωποι με το θάνατο.

Το παιχνίδι της σφαγής του επίκαιρου Ευγένιου Ιονέσκο, θυμίζει έντονα τα παιχνίδια που παίζει η σημερινή κοινωνία στον εαυτό της. ?νθρωποι που πεθαίνουν ή ζουν κατά τύχη, που δεν ξέρουν να ζουν, που δεν ξέρουν γιατί πεθαίνουν.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Σχεδόν καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι με το παράλογο. Οργή και απόγνωση όταν ακόμα και η επιστήμη ή η τέχνη σηκώνει τα χέρια ψηλά. "Το παιχνίδι της σφαγής" μιλάει για το συμβολικό και τον πραγματικό θάνατο, αυτόν που ενώ κάνουμε τα πάντα για να πραγματοποιείται, εκ των υστέρων αναρωτιόμαστε (και όχι όλοι) για τα αίτια. 

Βιβλίο: Philip Roth, Το σύνδρομο Πόρτνοϊ

Συγγραφείς: Philip Roth
Εκδόσεις: Πόλις
Σελίδες: 317

Τιμή: 17 €

 Eπανέκδοση, σε νέα μετάφραση, του πασίγνωστου μυθιστορήματος του Φίλιπ Ροθ, που ζωντανεύει με σπαρταριστό τρόπο, κυνικό μαζί και τρυφερό, τις σεξουαλικές εμμονές ενός τριαντάχρονου
Αμερικανού.

Ο Ροθ επιτίθεται με έντονο σαρκασμό και χωρίς οίκτο στη στενομυαλιά, την άγνοια και την ανοησία που αποτελούν την πηγή των κοινωνικών προκαταλήψεων. Η εξομολόγηση του Πόρτνοϊ είναι
μια απελπισμένη κραυγή-έκκληση υπέρ της ανεκτικότητας.

Βιβλίο: Victor Serge, Υπόθεση Τουλάγεφ

Συγγραφείς: Victor Serge
Εκδόσεις: Scripta
Σελίδες: 528

Τιμή: 24 €


Πολλές φορές ένα λογοτεχνικό έργο γίνεται ένα πολιτικό κείμενο με αιχμηρή ματιά. Σίγουρα αυτό ισχύει για την «Υπόθεση του σύντροφου Τουλάγιεφ» με συγγραφέα τον Βίκτορ Σερζ. Είναι ένα μυθιστόρημα για τις σταλινικές διώξεις της δεκαετίας του ?30 μιας εποχής που ο ίδιος συγγραφέας την έχει χαρακτηρίσει με τον τίτλο ενός άλλου μυθιστορήματός του ?που δυστυχώς δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά- «Τα μεσάνυχτα του αιώνα». Ο «Κρατικός Καπιταλισμός στη Ρωσία» του Τόνι Κλιφ και η «Προδομένη Επανάσταση» του Λ. Τρότσκι είναι τα δυο «αγκωνάρια» της μαρξιστικής ανάλυσης για το πώς χάθηκε η ρώσικη επανάσταση και για το χαρακτήρα των σταλινικών καθεστώτων. Το μυθιοστόρημα του Σερζ είναι το συμπλήρωμά τους στο χώρο της λογοτεχνίας.



«Η βρόμικη τριλογία της Αβάνας» του Πέδρο Χουάν Γκουτιέρεζ μάλλον θα προκαλέσει σοκ στους αγωνιστές της αριστεράς που θεωρούν ότι σήμερα στην Κούβα επιβιώνει ένα γνήσιο σοσιαλιστικό καθεστώς. Κι όμως, είναι μια ρεαλιστική ακτινογραφία της σύγχρονης κουβανέζικης κοινωνίας. Για μια μαρξιστική ανάλυση της επανάστασης στην Κούβα, και της πορείας του Τσε Γκεβάρα, διαβάστε το βιβλίο του Mike Gonzales «Ο Τσε και η Επανάσταση στην Κούβα» από τις εκδόσεις του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου.



Διαβάστε ακόμα την αστυνομική ιστορία του Πάκο Ιγκνάσιο Τάιμπο ΙΙ με τίτλο «Στην ίδια πόλη υπό βροχήν» με πρωταγωνιστή τον «δημοκράτη ντετέκτιβ» Εκτορ Μπελασκορεάν Σουλ. Οπως και τα άλλα αστυνομικά μυθιστορήματα του συγγραφέα, κι αυτό το βιβλίο είναι «γεμάτο» από την ιστορία του Μεξικού και του κινήματός του. Οι απεργοί μεταλλεργάτες της δεκαετίας του ?80 συναντιόνται με το «φάντασμα» του Πάντσο Βίγια...Η «Μεξικάνικη Επανάσταση» του Αδόλφο Τζίλι είναι το καλύτερο διάβασμα για να κατανοήσουμε αυτή την σχετικά άγνωστη επανάσταση, μαζί με το «Επαναστατημένο Μεξικό» του Τζον Ρηντ, του συγγραφέα των «Δέκα Μέρες που συγκλόνισαν το κόσμο» για την επανάσταση του Οκτώβρη.

 

Βιβλίο: Θανάσης Σκρουμπέλος, Μπλε καστόρινα παπούτσια

Συγγραφείς: Θανάσης Σκρουμπέλος
Εκδόσεις: Τόπος
Σελίδες: 310

Τιμή: 15.9 €


 Με αφορμή την αιματηρή προβοκάτσια του παρακράτους τον Νοέμβριο του 1964, κατά τον εορτασμό για την επέτειο ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου, ο Θανάσης Σκρουμπέλος στήνει μια τολμηρή τοιχογραφία των σίξτις, με φόντο το μαγαζί "Χαβάη" στο Μεταξουργείο: κέντρο τραβεστί, τόπο συνάντησης πρώην χιτών, αρχηγείο παρακρατικών συνωμοσιών, σήμα κατατεθέν μιας γειτονιάς, μικρογραφίας της Ελλάδας, χωρισμένης αυστηρά στα όρια μιας εξουσίας που καθόριζαν οι διεκδικήσεις των άτεγκτων αντιπάλων, Λαμπράκηδες και παρακράτος.

Με σπαρταριστούς χαρακτήρες, όπως τον γοητευτικό πρωταγωνιστή Τρίλια ή Γαζούρη ή Γόη ή ?λογο, τον κυρ-Χρήστο, πανίσχυρο αφεντικό της "Χαβάης", τον μυστήριο, θεληματικό Μπόη, τον Μαλατσία, την Αριστέα, τη Νένα, πλήθος δευτερεύοντες χαρακτήρες και πυκνή πλοκή που κόβει την ανάσα, το μυθιστόρημα ξετυλίγει με τέχνη μικρά άγνωστα περιστατικά της εποχής και τις υπόγειες διαδρομές που τα συνδέουν με τα γνωστά πολιτικά γεγονότα.

Ένα παθιασμένο μυθιστόρημα για τα πάθη της Αριστεράς, για τα πάθη της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Μια συγκλονιστική ιστορία που πραγματεύεται την Ιστορία με τα υλικά ερωτικής τραγωδίας.

Βιβλίο: Joseph Roth, Η ομολογία ενός δολοφόνου

Συγγραφείς: Joseph Roth
Εκδόσεις: Άγρα
Σελίδες: 208

Τιμή: 15 €


"Το μυθιστόρημά σας είναι εξαίρετο, η ισορροπία είναι τέλεια αυτή τη φορά, και ο ρώσικος χαρακτήρας ενυπάρχει τόσο στα πρόσωπα όσο και στο ρυθμό. Θερμά συγχαρητήρια".

Ο Στέφαν Τσβάιχ, σ' ένα γράμμα στον φίλο του Γιόζεφ Ροτ

"Ποτέ δεν θα μπορούσα να παθιαστώ αρκετά με μια πολιτική ιδέα, ώστε να σκοτώσω άνθρωπο για πολιτικούς λόγους. Και δεν θεωρώ τους πολιτικούς εγκληματίες καλύτερους ανθρώπους από τους άλλους· αν συμφωνήσετε, βέβαια, ότι ένας εγκληματίας μπορεί να είναι καλός άνθρωπος, σ' όποιαν κατηγορία κι αν ανήκει. Εγώ για παράδειγμα έχω σκοτώσει [...] Μπορώ να σας πω με συντομία την ιστορία μου. Και θα δείτε ότι είναι μια πολύ απλή ιστορία".

Άρχισε. Η ιστορία του δεν ήταν σύντομη ούτε συνηθισμένη. Γι' αυτό και αποφάσισα να τη γράψω...

Αυτό το μυθιστόρημα το έγραψε ο Γιόζεφ Ροτ τα χρόνια της εξορίας του, που από το 1933 τον απέκοψε από το αναγνωστικό του κοινό. Ο Ροτ το τελείωσε το 1936 στο Ξενοδοχείο Έντεν στο Άμστερνταμ, όπου και διάβασε για πρώτη φορά μπροστά σε ακροατήριο σελίδες της ιστορίας του αλλοτινού πράκτορα της τσαρικής αστυνομίας.

Μια ολόκληρη νύχτα ως το πρωί ακούν οι θαμώνες του ρώσικου καπηλειού Ταρί-Μπαρί στο Παρίσι την εκ βαθέων εξομολόγηση και την ιστορία της ζωής του Σεμιόν Γκολούμπτσικ, που δηλώνει δολοφόνος. Η μοίρα του Γκολούμπτσικ -η δουλειά του στη μυστική αστυνομία του τσάρου, την Οχράνα, ο υποτιθέμενος διπλός φόνος του ετεροθαλούς αδερφού του και της νεαρής Λουτεσιά, οι συνωμοσίες του και οι προδοσίες του- όλα ξεκινούν από την προβληματική καταγωγή του. Από ειρωνεία της τύχης η υπηρεσία του τον στέλνει ως κατάσκοπο στο Παρίσι με το όνομα του πρίγκιπα Κραπότκιν, που είναι ο πραγματικός πατέρας του.

Αυτό το συναρπαστικό, σκοτεινό και ειρωνικό μυθιστόρημα είναι μια παραβολή για τη δύναμη του Κακού, για τη λογική της ύβρης και της προδοσίας.

"Νοσταλγώ το Παρίσι, δεν έχω απαρνηθεί ποτέ αυτή την πόλη, είμαι ένας Γάλλος από την Ανατολική Ευρώπη, ένας ουμανιστής, ένας ορθολογιστής με θρησκευτικό πνεύμα, ένας καθολικός με εβραϊκό μυαλό, ένας γνήσιος επαναστάτης".

Επιστολή του Γιόζεφ Ροτ στον Bruno Reifenberg, 1η Οκτωβρίου 1926 

Βιβλίο: Μπάροουζ Ουίλιαμ, Queer

Συγγραφείς: Μπάροουζ Ουίλιαμ
Εκδόσεις: Τόπος
Σελίδες: 272

Τιμή: 17.04 €


 Παρόλο που ο Μπάροουζ έγραψε το Queer το 1952, σε μια εποχή που ήδη απολάμβανε κάποιας φήμης, το έργο παρέμεινε ανέκδοτο για περισσότερες από τρεις δεκαετίες επειδή περιέγραφε ξεκάθαρα τον πόθο ενός ομοφυλόφιλου. Με φόντο τη σκοτεινή και βουτηγμένη στη διαφθορά πόλη του Μεξικού της δεκαετίας του ?40, το μυθιστόρημα αφηγείται τη ζωή του Ουίλιαμ Λι, ενός άντρα που βασανίζεται στην προσπάθειά του να κόψει την ηρωίνη, αλλά και από τον ανεκπλήρωτο ερωτικό του πόθο για έναν άλλο χρήστη. Η αφήγηση είναι διάσπαρτη με ευφυείς κωμικούς μονολόγους που προετοιμάζουν το έδαφος για το Γυμνό Γεύμα ? ωστόσο η ατμόσφαιρα παραμένει βαριά, δυσοίωνη, queer. Ένα τολμηρό αυτοβιογραφικό πορτρέτο με σαφείς πολιτικές προεκτάσεις, μια δυνατή ιστορία αγάπης αλλά και ένα μωσαϊκό κωμικών και τραγελαφικών φαντασιώσεων.

Η νέα, οριστική έκδοση, που κυκλοφόρησε στο εξωτερικό με αφορμή τα 25 χρόνια του μυθιστορήματος και που ο Τόπος παρουσιάζει σε νέα μετάφραση, περιλαμβάνει την εισαγωγή του επιμελητή Όλιβερ Χάρις και ένα εκτενές παράρτημα με σχόλια του επιμελητή και με την αποκαλυπτική εισαγωγή του Μπάροουζ στην έκδοση του 1985, όπου ο συγγραφέας αναλογίζεται τις συγκλονιστικές προσωπικές του εμπειρίες που τον οδήγησαν στη συγγραφή αυτού του προκλητικού αριστουργήματος.

Βιβλίο: Ρέυ Μπράντμπερυ, Φαρενάιτ 451

Συγγραφείς: Ρέυ Μπράντμπερυ
Εκδόσεις: Άγρα
Σελίδες: 271

Τιμή: 17.5 €

Διεθνώς καταξιωμένο, με περισσότερα από πέντε εκατομμύρια αντίτυπα σε κυκλοφορία, το κλασικό μυθιστόρημα του Ρέυ Μπράντμπερυ "Φαρενάιτ 451" είναι μια ιστορία για τη λογοκρισία και τους ανθρώπους που την αψηφούν -ένα βιβλίο εξίσου επίκαιρο σήμερα με την εποχή που πρωτοεκδόθηκε περίπου πριν από εξήντα χρόνια.

"Το σύστημα ήταν απλό. Όλοι το καταλάβαιναν. Τα βιβλία έπρεπε να καούν, μαζί με τα σπίτια όπου ήταν κρυμμένα".

Ο Γκάυ Μόνταγκ ήταν πυρονόμος και η δουλειά του ήταν να βάζει φωτιά. Το απολάμβανε να βάζει φωτιά. Επί δέκα χρόνια έκανε αυτή την εργασία και δεν τον προβλημάτισε ποτέ η ευχαρίστηση που ένιωθε κατά τις νυχτερινές επιδρομές ή η χαρά του όταν έβλεπε τις σελίδες να παραδίδονται στις φλόγες... Δεν τον προβλημάτιζε τίποτε έως ότου συνάντησε ένα δεκαεπτάχρονο κορίτσι που του μίλησε για το παρελθόν, για τον καιρό που οι άνθρωποι δεν φοβόνταν. Και κατόπιν συνάντησε έναν καθηγητή που του μίλησε για το μέλλον, για τις μέρες που οι άνθρωποι θα μπορούν να σκέφτονται. Αίφνης, ο Γκάυ Μόνταγκ συνειδητοποίησε τι έπρεπε να κάνει...

Η ρωμαλέα και ποιητική πρόζα του Μπράντμπερυ και η ασυνήθιστη διορατικότητά του όσον αφορά τις δυνατότητες της τεχνολογίας συνδυάζονται και συνθέτουν μια προφητική αφήγηση για την υποδούλωση του δυτικού πολιτισμού στα μήντια, στα ναρκωτικά και στον κομφορμισμό -μια αφήγηση εφάμιλλη του "1984" του Όργουελ και του "Θαυμαστός καινούργιος κόσμος" του Χάξλεϋ.

"Μια ιστορία που αναστατώνει τον αναγνώστη καθώς εξερευνά το τι συμβαίνει όταν η άγνοια -στην πιο ακραία μορφή της- θεωρείται αρετή".

("The Times") 

Επίκαιρο βιβλίο: Ριζοσπαστικό Ισλάμ. ιμπεριαλισμός και Αριστερά

Συγγραφείς: Chris Harman
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Σελίδες: 110

Τιμή: 9 €


 Τι είναι οι ισλαμιστές; Οι νέοι "προληπτικοί" πόλεμοι του Μπους, η σφαγή του ιρακινού λαού και η κατοχή, η βάρβαρη καταστολή της παλαιστινιακής Ιντιφάντα από τον Σαρόν, συνοδεύονται από μια βρόμικη και ρατσιστική εκστρατεία για του "φανατικούς και παράφρονες ισλαμιστές που μας απειλούν όλους". Ακόμα και τα τμήματα της αριστεράς καταλήγουν να υιοθετούν συχνά μια παρόμοια λογική "ίσων αποστάσεων" ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές και τον "ισλαμικό φονταμεταλισμό". [...] 

εδώ 


Υπάρχει Ριζοσπαστικό Ισλάμ; (παρέμβαση της Δήμητρας Κυρίλλου) 

 Η Δήμητρα Κυρίλλου καταρρίπτει τα ρατσιστικά στερεότυπα για το Ισλάμ και ανοίγει τη συζήτηση για το ρόλο της Αριστεράς απέναντι στα ισλαμικά κινήματα

Η στρατιωτική νίκη των ΗΠΑ στο Ιρακ σημαδεύτηκε από τις εκδηλώσεις προσκυνήματος των Σιιτών Μουσουλμάνων στην πόλη Καρμπάλα, οι οποίες μετατράπηκαν σε αντιιμπεριαλιστικές διαδηλώσεις, με χιλιάδες κόσμου να βαδίζει με πανώ φωνάζοντας συνθήματα κατά της κατοχής της χώρας τους. Οι εικόνες από τα πρακτορεία έκαναν το γύρο του κόσμου και είναι εντυπωσιακές: «Προσκυνητές» από κάθε γωνιά του Ιράκ βάδισαν στην έρημο για μέρες χωρίς εφόδια για να διαδηλώσουν οργισμένοι κατά των κατακτητών: «Οχι στην αποικιοκρατία, όχι στην κατοχή, όχι στον ιμπεριαλισμό- Όχι σε μια αμερικανική κυβέρνηση». Ο αμερικανικός τύπος δηλώνει ανοικτά την ανησυχία του. «Υποτιμήσαμε το λαϊκό πνεύμα, τη δύναμη της αντίστασης και είμαστε εντελώς απροετοίμαστοι να αντιμετωπίσουμε μια αντιαμερικανική, φονταμενταλιστική ισλαμική διοίκηση», έγραφε η Washington Post. Ακόμη χειρότερα, άλλα κομμάτια των ιμπεριαλιστών μιλούν υποκριτικά για «δάκτυλο» του ισλαμιστικού καθεστώτος του Ιράν στα εσωτερικά του Ιράκ!

Για πάνω από δύο δεκαετίες τα ισλαμιστικά κινήματα γνωρίζουν ανάπτυξη σε μια σειρά χώρες της Mέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής, της ΝΑ Ασίας. Στο Ιράν και την Τουρκία βρίσκονται στην κυβέρνηση, στο Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν την κατέκτησαν για να συντριβούν με τη περυσινή βάρβαρη εισβολή των ΗΠΑ, σε χώρες όπως η Αίγυπτος, η Αλγερία αποτελούν σημαντικό κομμάτι της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης, ενώ σε μερικές άλλες όπου δρουν με αντάρτικα (Χαμάς στην Παλαιστίνη, Χεζμπολάχ στο Λίβανο) αποτελούν το μεγαλύτερο πονοκέφαλο για τις ΗΠΑ και το μαντρόσκυλό τους, Ισραήλ. Οι απολογητές του ιμπεριαλισμού κινδυνολογούν αναίσχυντα για το «νέο φασισμό». Ο γνωστός κονδυλοφόρος τους, Σάμιουελ Χάντιγκτον στο βιβλίο του «Η σύγκρουση των πολιτισμών» περιγράφει τον μεταψυχροπολεμικό κόσμο χωρισμένο σε 8 θρησκευτικά στρατόπεδα και το αμοιβαίο μίσος ανάμεσά τους να καθορίζει τις πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα. Η εικόνα αυτή έχει οξυνθεί μετά τις 11 Σεπτέμβρη 2001. «Σκοταδισμός, επιστροφή στο μεσαίωνα» κραυγάζει ο Μπους και οι παρ’αυτόν ιμπεριαλιστές για τους οπαδούς του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Αυτό ήταν το ιδεολογικό περιτύλιγμα για να ενοχοποιήσουν τα συγκεκριμένα κομμάτια σαν φορείς του κακού στον κόσμο και να νομιμοποιήσουν έτσι τις στρατιωτικές τους επιχειρίσεις πρώτα στο Αφγανιστάν, μετά στο Ιράκ, και έπεται συνέχεια.

Το επόμενο διάστημα πρόκειται να κυκλοφορήσουν στα ελληνικά δυο βιβλία που καλύπτουν το τεράστιο κενό στις γνώσεις μας για τα ισλαμικά κινήματα. Το πρώτο είναι το βιβλίο του Τάρικ Αλι «Η σύγκρουση των φονταμενταλισμών». Οχι τυχαία ο τίτλος του επιλέχθηκε σαν απάντηση στις αντιδραστικές δοξασίες του Χάντιγκτον και των ομοίων του Φ. Φουκουγιάμα, Τ. Φρίντμαν κλπ., και πραγματικά αποτελεί ένα πολύ καλό αντίδοτο, δίνοντας ταυτόχρονα μια πανοραμική εικόνα του κόσμου του Ισλάμ από τη γέννησή του, με φόντο την άφιξη του ιμπεριαλισμού στην περιοχή, την εξέλιξη των κοινωνιών και των κινημάτων και τα ζητήματα που προκύπτουν σήμερα σε Ανατολή και Δύση με τις νέες επιθέσεις των ιμπεριαλιστών. Το δεύτερο είναι το βιβλίο του Κρις Χάρμαν «Ριζοσπαστικό Ισλάμ, Ιμπεριαλισμός και Αριστερά», που ετοιμάζει το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο. Είναι βιβλίο που αναλύει ψύχραιμα τα ισλαμικά κινήματα, εντοπίζει τα κενά που άφησε η αριστερά και προτείνει τρόπους για να ξεπεραστούν.

Οι αναλύσεις για τον ισλαμισμό συνήθως ξεκινάνε από τα κηρύγματα του προφήτη Μωάμεθ και τις επιταγές του κορανίου και του ισλαμικού νόμου «Σαρία».

Χρειάζεται όμως να θυμηθεί κανείς ότι η θρησκεία δεν εμφανίστηκε στα κεφάλια των ανθρώπων ξεκομμένα από τον κόσμο. Αντίθετα ήταν πάντα δεμένη με την κοινωνία και τις εξελίξεις σ’αυτήν. Τα θρησκευτικά δόγματα δεν έμειναν αναλλοίωτα, αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν προκειμένου να επιβιώσουν καθώς η ίδια η κοινωνία άλλαζε. Αν το κήρυγμα της χριστιανικής εκκλησίας σήμερα ήταν ίδιο όπως στο Μεσαίωνα κανείς δεν θα την έπαιρνε στα σοβαρά. Ο λόγος της προσαρμόστηκε στις κοινωνικές και επιστημονικές εξελίξεις. Ο ρόλος της θρησκείας όμως ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει. Η θρησκεία, έλεγε ο Μαρξ, είναι ταυτόχρονα «η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου» και «το όπιο του λαού». Στους φτωχούς και καταπιεσμένους προσφέρει στοργή, κατανόηση, την ελεημοσύνη των πλουσίων, τη θεία δικαίωση -στον άλλο κόσμο βέβαια στους πλούσιους και τους ισχυρούς τη διαιώνιση της βασιλείας τους πάνω στη γη.

Η ιστορία του Ισλάμ δε διαφέρει. Η μουσουλμανική θρησκεία γεννήθηκε τον 7ο αιώνα μ.χ. στις εμπορικές νομαδικές κοινότητες της Αραβίας. Η πορεία της, όπως και του Χριστιανισμού, ήταν γεμάτη από κρίσεις, διασπάσεις και άγριες διαμάχες. Λίγο μετά το θάνατο του προφήτη Μωάμεθ δύο αντίπαλοι στρατοί πιστών συγκρούστηκαν άγρια για το χρίσμα της διαδοχής αφήνοντας πίσω τους 10.000 νεκρούς. Ο γαμπρός του Μωάμεθ Αλί και ο γιός του Αλί, ο Χουσεϊν έχασαν οριστικά στη μάχη της Καρμπάλα το 680. Τα δύο μεγάλα ρεύματα του Ισλάμ – οι Σουνίτες και οι Σιίτες γεννήθηκαν από αυτή τη διάσπαση.

Όμως, παρά τις επιμέρους διαφορές των αιρέσεων, το μήνυμα που απευθύνει η μουσουλμανική θρησκεία στους πιστούς είναι ουσιαστικά το ίδιο και είναι διπλό: Οι πλούσιοι, ορίζει το Κοράνι πρέπει να πληρώνουν το «ζακάτ», το φόρο για την ανακούφιση των φτωχών, οι ηγέτες πρέπει να κυβερνούν δίκαια και οι άντρες να σέβονται τις γυναίκες τους. Ταυτόχρονα όμως ο πλούτος θεωρείται νόμιμος και οι κλέφτες τιμωρούνται ακόμη και με ακρωτηριασμό. Η ανυπακοή στους άρχοντες χαρακτηρίζεται έγκλημα και οι ελευθερίες των γυναικών ασέβεια. Έτσι τα κηρύγματα του Ισλάμ απευθύνονται με διαφορετικό τρόπο στους Σεϊχηδες από ότι στους εξαθλιωμένους αγρότες και τους εργάτες των παραγκουπόλεων.

Τα ισλαμιστικά κινήματα

Το ίδιο το ισλαμιστικό κίνημα παρά τις κατηγορίες των επικριτών του είναι ένα σχετικά σύγχρονο κίνημα, με ηλικία 100 και κάτι χρόνια, όσα περίπου η παρουσία του ιμπεριαλισμού στην περιοχή της Μ.Ανατολής. Οι δυτικές χώρες είχαν κάνει μεν την εμφάνισή από την εποχή του Μεσαίωνα με τις σταυροφορίες, για πολλούς αιώνες όμως στην περιοχή ηγεμόνευε η Οθωμανική Αυτοκρατορία κάτω από τη σημαία του Ισλάμ.

Η είσοδός της σε κρίση το 19ο αιώνα άνοιξε μια ολόκληρη εποχή διαμάχης των καπιταλιστικών κρατών της Δύσης για τη μοιρασιά της λείας. Για ένα σύστημα που στηρίζεται στην επέκταση σε νέες περιοχές και αγορές, η διαδοχή του «μεγάλου ασθενούς», όπως αποκαλούσαν την Οθωμανική αυτοκρατορία, ήταν καθοριστικό ζήτημα. Έγινε αντικείμενο πολέμων, διαβουλεύσεων και μυστικών συμφωνιών ανάμεσα στα μεγάλα ιμπεριαλιστικά κράτη που χάραξαν τελικά τα σύνορα.

Η εκβιομηχάνηση, η τεχνολογική ανάπτυξη που έφερε ο καπιταλισμός, η ανάδειξη του πετρελαίου σε κομβικό για το παγκόσμιο σύστημα καύσιμο όξυνε και βάθυνε την κυριαρχία του ιμπεριαλισμού.

Οι ρίζες του κινήματος του ισλαμικού φονταμενταλισμού βρίσκονται σ’αυτή την περίοδο, αντιτάσσοντας στη δουλοπρέπεια και στον ξεπεσμό των τοπικών ηγετών μια «επιστροφή στις ρίζες, στην αγνότητα των πρώτων χρόνων του Ισλάμ».

Δεν ήταν όμως οι ισλαμιστές η μόνη πολιτική δύναμη που αναπτύχθηκε ενάντια στην αποικιοκρατία. Στις δεκαετίες του 1950 και 1960 στις περισσότερες αραβικές χώρες γεννήθηκαν εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα και αντίστοιχες ηγεσίες, και μέσα στο φόντο του Ψυχρού Πολέμου χώρες όπως η Αίγυπτος, η Αλγερία, το Ιράκ κατάφεραν να κερδίσουν την ανεξαρτησία από την άμεση παρουσία των Μεγάλων Δυνάμεων. Ο ιμπεριαλισμός όμως, σαν στάδιο του σύγχρονου καπιταλισμού δεν έπαψε να υπάρχει.

Στα χρόνια που ακολούθησαν η άρχουσα τάξη του αραβικού κόσμου δέθηκε όλο και πιο σφικτά με τους καπιταλιστές της Δύσης: Οι σεϊχηδες έγιναν βιομήχανοι, τραπεζίτες, χρηματιστές, έχτισαν εργοστάσια και αγόρασαν επιχειρήσεις, δάνεισαν τα «πετροδολλάρια» τους, κέρδισαν μια θέση στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας και πλούτου. Δε συνέβη το ίδιο για τις υπόλοιπες κοινωνικές τάξεις του αραβικού κόσμου. Δίπλα στην προκλητική πολυτέλεια των σεϊχηδων, η φτώχια της πλειοψηφίας αγγίζει τα όρια της απελπισίας. Δίπλα στα σύγχρονα διϋλιστήρια, μια θάλασσα από μικρά μαγαζάκια και οικογενειακές βιοτεχνίες των παραδοσιακών κλάδων αγωνίζονται να επιβιώσουν μέσα στην κρίση. Δίπλα στους νέους καπιταλιστές της υπαίθρου που γέννησαν οι αγροτικές μεταρρυθμίσεις, οι μικροκαλλιεργητές φυτοζωούν στα όρια της πείνας, χρεωκοπούν για να καταλήξουν στα αστικά κέντρα, ένας ολόκληρος στρατός από εξαθλιωμένους κουρελήδες.

Η παλιά διατύπωση του Τρότσκι «συνδυασμένη και ανισόμερη ανάπτυξη», περιγράφει πολύ εύστοχα τη σημερινή κατάσταση των αραβικών χωρών, στην οποία συνυπάρχουν η ανάπτυξη και η καθυστέρηση, ο πλούτος και η απίστευτη φτώχια.

Μέσα σ’ αυτή την πραγματικότητα αναπτύχθηκε η νεότερη εκδοχή του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Τα μηνύματά του απευθύνονται σε μιά ολόκληρη γκάμα από κοινωνικά στρώματα που αισθάνονται – το καθένα με το δικό του τρόπο- όλο και πιο αποξενωμένα από αυτή την κοινωνία των αντιθέσεων.

Απευθύνονται κατ’ αρχήν στην άρχουσα τάξη, τόσο στο παραδοσιακό κατά κάποιο τρόπο κομμάτι της (γαιοκτήμονες και δεμένοι μ’ αυτούς κληρικοί), όσο και στα τμήματα εμπόρων και μικροεπιχειρηματιών που βλέπουν την παγκόσμια αγορά να απειλεί την ύπαρξή τους.

Την ίδια στιγμή τα μηνύματα του ισλαμισμού αναφέρονται στα εκατομμύρια φτωχών της υπαίθρου που χάνοντας τη λιγοστή γή τους στοιβάζονται στις πόλεις ψάχνοντας δουλειά. Η δύναμη των Ισλαμιστών, τα στελέχη που προπαγανδίζουν τις ιδέες του είναι τα παιδιά των μικροαστικών οικογενειών που με τη μαζικοποίηση της εκπαίδευσης πέρασαν στα Πανεπιστήμια και κατάφεραν να αποκτήσουν πτυχία που μέσα στην κρίση δεν τους εξασφαλίζουν τίποτα. Στην Αίγυπτο διορίζονται δημόσιοι υπάλληλοι με μισθούς τόσο χαμηλούς που αναγκάζονται να κάνουν δεύτερη δουλειά σαν ταξιτζήδες και λαχειοπώλες για να τα βγάλουν πέρα. Στην Αλγερία οι πτυχιούχοι των πανεπιστημίων έβρισκαν τις πόρτες των βιομηχανιών κλειστές επειδή δε μιλούσαν γαλλικά. Στο Ιράν του Σάχη κομμάτια όπως οι μηχανικοί εξεγέρθηκαν ενάντια στον αποκλεισμό που υφίσταντο από τον βίαιο εκσυγχρονισμό κατά τα δυτικά πρότυπα που επέβαλλε το καθεστώς για να ντύσει την τρομακτική καταπίεση και ευθυγράμμιση με τους ιμπεριαλιστές.

Τέτοια σύγχρονα μικροαστικά τμήματα των πόλεων αποτέλεσαν το έδαφος για να στρατολογήσουν τα ισλαμικά κινήματα εκείνα τα στελέχη που τα μετέτρεψαν σε πολιτικούς οργανισμούς ικανούς να επηρεάζουν πλατειές μάζες. Για τους ριζοσπαστικοποιημένους μικροαστούς το πολιτικό Ισλάμ είχε να προσφέρει την προοπτική της προσωπικής τους κοινωνικής ανέλιξης. Δηλαδή να στελεχώσουν έναν μεταρρυθμισμένο κρατικό μηχανισμό, απαλλαγμένο από τα δεσμά του ιμπεριαλισμού και αφοσιωμένο- υποτίθεται- στην υπηρεσία μιας δίκαιης ισλαμικής κοινωνίας. Ταυτόχρονα αυτή η προοπτική κάλυπτε και τις ιδεολογικοπολιτικές ανάγκες ενός κόσμου αγανακτισμένου με τις προκλήσεις μιας κοινωνίας διαλυμένης από το βάρος της ιμπεριαλιστικής καταπίεσης.

Οι αντιφάσεις

Οι προτροπές των ισλαμιστών προς τους άραβες ηγέτες και την άρχουσα τάξη για μια «περήφανη και δίκαιη διακυβέρνηση» ήταν γεμάτη αντιφάσεις και παλιότερα, όταν αυτοί είχαν μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών. Σήμερα τα ισλαμικά κόμματα διχάζονται ανάμεσα σε δύο τακτικές: Την ειρηνική παρέμβαση στις εκλογές και τους θεσμούς και την ένοπλη βία. Και οι δύο αποκαλύπτουν τις αντιφάσεις τους. Η αφοσίωση στο κοινοβούλιο απογοητεύει το μαχητικό τους ακροατήριο που θέλει να συγκρουστεί με το σύστημα με νικηφόρα χειροπιαστά αποτελέσματα. Το αντάρτικο φαντάζει επαναστατικό αλλά η ισλαμική ιδεολογία δεν αφήνει περιθώρια αυτό να στραφεί κατά του κράτους, ούτε να στηριχτεί στην εργατική τάξη και έτσι καταλήγει σε συμβολικά χτυπήματα στους «εχθρούς του Ισλάμ» ή ακόμη χειρότερα στους ασεβείς, στους ανήθικους.

Η ιστορική εμπειρία έδειξε ότι μορφές δράσης από μόνες τους δεν εξασφαλίζουν το ριζοσπαστισμό στο περιεχόμενο ενός πολιτικού ρεύματος.

Οι αντάρτες της Χεζμπολάχ μπορεί να έδιωξαν τα στρατεύματα του Ισραήλ και των ακροδεξιών από το Λίβανο, οι καμικάζι της Χαμάς στην Παλαιστίνη συχνά συγκεντρώνουν το θαυμασμό των αγωνιστών με την αυτοθυσία τους, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ανοίγουν το δρόμο στη δικαίωση του αγώνα των Παλαιστίνιων.

Η καλύτερη απόδειξη για τις αντιφάσεις και την εγγενή αδυναμία των ισλαμιστών να δικαιώσουν αυτά που πρεσβεύουν είναι η ιστορική εμπειρία από τις περιπτώσεις που αναδείχτηκαν σε αποφασιστική πολιτική δύναμη.

Στην Αίγυπτο η Μουσουλμανική Αδελφότητα, η παλαιότερη ισλαμιστική οργάνωση κατά περιόδους ασκούσε σημαντική επηρροή στην πολιτική σκηνή. Την ανάλωσε αρχικά προσπαθώντας να συνεργαστεί με το διεφθαρμένο βασιλιά Φαρούκ. Το καθεστώς του Νάσερ τους συνέτριψε. Το 1981 οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι οργάνωσαν την εκτέλεση του προέδρου Σαντάτ (διάδοχου του Νάσερ), όταν αυτός προχώρησε σε διαδικασία συμφιλίωσης με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Ομως η ίδια και χειρότερη πολιτική συνεχίστηκε από το διάδοχό του Μουμπάρακ. Σήμερα προσπαθούν να εμφανιστούν σαν αξιόπιστη δύναμη διαχείρισης. Στο γειτονικό Σουδάν στήριξαν τον αιματοβαμμένο δικτάτορα Νιμεϊρι όταν αυτός υποκριτικά εισήγαγε την εφαρμογή του ισλαμικού νόμου. Αντίστοιχα κινήθηκαν στο Πακιστάν απέναντι στο δικτάτορα Ζία.

Το Ιράν θεωρείται σήμερα το προπύργιο του Ισλαμικού φονταμενταλισμού. Σιίτες μουσουλμάνοι «Αγιατολλάχ» κυβερνούν επικεφαλής μιάς θρησκευτικής δικτατορίας, την οποία οικοδόμησαν κυριολεκτικά πάνω στα συντρίμια της Ιρανικής επανάστασης του 1979 που έδιωξε το διεφθαρμένο Σάχη Ρεζά Παχλεβί.

Την επανάσταση του 1979 δεν την οργάνωσαν οι ισλαμιστές. Ουσιαστικά ήταν το αποτέλεσμα της όξυνσης των τεράστιων αντιφάσεων που συσσώρευε το τυραννικό καθεστώς μέσα στην κρίση της δεκαετίας του ’70. Η πτώση του Σάχη προήλθε από ένα συνδιασμό διαδηλώσεων που οργάνωσαν φοιτητές και κομμάτια της διανόησης και κατέληξαν σε συγκρούσεις στους δρόμους, απεργιών στα εργοστάσια που παρέλυσαν την παραγωγή με ταυτόχρονη εμφάνιση των εργοστασιακών συμβουλίων «σόρας», και τέλος ανταρσίας στις ένοπλες δυνάμεις, οργανωμένης από την επαναστατική αριστερά.

Το Ισλαμικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα του Αγιατολλάχ Χομεϊνί χρειάστηκε δυόμισυ περίπου χρόνια ελιγμών και σταδιακής εξόντωσης του μαζικού κινήματος και των πολιτικών του αντιπάλων, μέχρι να επικρατήσει ολοκληρωτικά. Εγκαθίδρυσε ένα μονοκομματικό ισλαμιστικό καθεστώς βασισμένο στην αστυνόμευση και την καταπίεση του κόσμου, ιδιαίτερα των γυναικών και των μειονοτήτων, ερχόμενο ταυτόχρονα σε ρήξη με τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Επιβίωσε από τον πρώτο πόλεμο του κόλπου που διεξήγαγε το Ιράκ με τη στήριξη των ΗΠΑ με τρομακτικές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Σήμερα προσπαθεί να αυτομεταρρυθμιστεί με ανοίγματα στην αγορά, αλλά βρίσκεται ήδη στη μαύρη λίστα των επιτελείων του Μπους.

Στο Αφγανιστάν το καθεστώς των Ταλιμπάν ήταν ένα από τα ισλαμογενή κομμάτια που με χρηματοδότηση των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας πολέμησαν και ανέτρεψαν το φιλοσοβιετικό καθεστώς. Οι Ταλιμπάν άρπαξαν κυριολεκτικά την εξουσία μέσα στο χάος και τον ανταρτοπόλεμο που ακολούθησε. Η ρήξη τους με τους ιμπεριαλιστές ήταν καθαρά προϊόν αλλαγής πλεύσης και συσχετισμών στην περιοχή με καταλύτη την επίθεση της 11ης Σεπτέμβρη και την πλήρωσαν ακριβά όχι μόνο οι ίδιοι αλλά ολόκληρος ο λαός του Αφγανιστάν με την περυσινή επέμβαση του Μπους.

Τα λάθη της αριστεράς

Το εύλογο ερώτημα είναι τι έκανε η αριστερά σε όλη αυτή την πορεία. Ηταν μοιραίο να περιθωριοποιηθεί σε πολλές χώρες από την ανάπτυξη των ισλαμικών κινημάτων; Η απάντηση είναι σίγουρα όχι. Σε μια σειρά χώρες τα Κομμουνιστικά Κόμματα διέθεταν σημαντική πολιτική και οργανωτική επιρροή. Αλλά η δράση τους χαρακτηρίστηκε από σημαντικά και επαναλαμβανόμενα λάθη. Το ένα, ήταν η άκριτη υποστήριξη για τις αντιμπεριαλιστικές πρωτοβουλίες των ισλαμιστών, τους οποίους σε κρίσιμες στιγμές θεώρησαν «προοδευτική δύναμη». Αυτό έγινε π.χ στο Ιράν στα πρώτα χρόνια του Χομεϊνί, όταν οι ισλαμιστές κατέλαβαν την αμερικάνικη πρεσβεία στην Τεχεράνη. Στο όνομα της κοινής πάλης ενάντια στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, η αριστερά έπαψε να κριτικάρει τα αντιδραστικά μέτρα του Χομεϊνί στο εσωτερικό του Ιράν και άφησε τον κόσμο απροετοίμαστο για τη δικτατορία που ακολούθησε.

Το δεύτερο λάθος ήταν ο αντίποδας του πρώτου. Η αριστερά παρασύρθηκε στο να βαφτίσει τους ισλαμιστές «φασίστες» και να φτάσει να υποστηρίζει την πάταξή τους από τις δυνάμεις του κράτους, π.χ στην Αλγερία. Στο όνομα της υπεράσπισης του «κοσμικού χαρακτήρα του κράτους», δυνάμεις της αριστεράς βρέθηκαν στο πλευρό της κρατικής καταστολής και απομονώθηκαν απ’ τον απλό κόσμο που υποφέρει στα χέρια στυγνών καθεστώτων.

Και τα δυο λάθη είναι κληρονομιά της σταλινικής στρατηγικής των σταδίων που αναζητάει συμμαχίες χωρίς αρχές βαφτίζοντας κομμάτια των αστών άλλοτε «προοδευτικά» και άλλοτε «φασιστικά».

Στην Αίγυπτο το Κ.Κ ταλαντεύτηκε επανειλημμένα ανάμεσα σε ρόλο ουράς του καθεστώτος Νάσερ στις περιόδους που αυτός στηριζόταν στην ΕΣΣΔ και καταγγελίας του σαν φασίστα, με αποτέλεσμα την ίδια την αυτοπεριθωριοποίησή του. Στο Σουδάν στήριξε το δικτάτορα Νιμεϊρι τα πρώτα χρόνια της εξουσίας του.

Στην Αλγερία ο Μπουμεντιέν που πήρε την εξουσία με στρατιωτικό πραξικόπημα έχτισε ένα καθεστώς στα πρότυπα των κρατικοκαπιταλιστικών χωρών της Ανατολικής Ευρώπης που βυθίστηκε θεαματικά στην κρίση του 1980 για να αναζητήσει διέξοδο στην αγορά, τις περικοπές και την καταστολή του κόσμου που εξεγέρθηκε.

Στο Ιράν το Τουντέχ (Κ.Κ) κάλυψε τον Χομεϊνί όταν αυτός εξόντωνε την επαναστατική αριστερά. Αυτός στη συνέχεια έθεσε και το Τουντέχ εκτός νόμου καταστέλλοντας και φυλακίζοντας τα μέλη του. Παράλληλα, οι μαοϊκής επηρροής επαναστατικές οργανώσεις Φενταγίν και Μοτζαχεντίν, αν και πιο μαχητικές δεν είχαν προσανατολισμό στο να οργανώσουν την αυτενέργεια των μαχητικών εργατών, αλλά στο αντάρτικο που διεξήγαγαν οι ίδιες.

Ακόμα πιο τραγική είναι η ιστορία της Παλαιστίνης. Η PLO και η Φατάχ έχτισαν ένα εθνικοαπελευθερωτικό μέτωπο προσβλέποντας στη στήριξη από τα γειτονικά καθεστώτα. Αυτά πρόδοσαν τους Παλαιστίνιους επανειλημμένα. Η Ιορδανία αρχικά συμμάχησε με το Ισραήλ για να διαμελίσουν τα Παλαιστινιακά εδάφη, στη συνέχεια, όταν οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες εξεγέρθηκαν τους έσφαξε. Οι αλλεπάλληλες ήττες αυτής της στρατηγικής άνοιξαν το δρόμο για την επιρροή των ισλαμικών οργανώσεων.

Σήμερα που ο Μπους και η συμμορία του ετοιμάζονται για νέο κύκλο βαρβαρότητας στη Μέση Ανατολή θα ήταν τεράστιο λάθος κανείς να συνταχθεί με τις κραυγές που ενοχοποιούν τον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Τα επιχειρήματα περί «φανατισμού και αντίδρασης που θα πρέπει να συνετιστούν» είναι ουσιαστικά φύλλο συκής για τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Οι αμερικανοί κατακτητές στο Ιράκ έχουν πανικοβληθεί από τη δυναμική εμφάνιση των Σιιτών. Όμως η ίδια η παρουσία τους είναι που ξεσηκώνει τον κόσμο.

Για το σφαγείο στο Ιράκ δεν ευθύνεται ο ισλαμισμός. Ούτε για τη γενοκτονία των Παλαιστινίων, ούτε για το χάος στο Λίβανο. Η φτώχια, η ανέχεια και οι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή θα υπήρχαν και χωρίς το ισλαμιστικό ρεύμα γιατί είναι προϊόντα του σύγχρονου καπιταλισμού, των ανταγωνισμών και των αντιφάσεών του. Γι’αυτό και είναι λάθος η υπεράσπιση των κρατικών μηχανισμών όταν καταστέλλουν τα ισλαμιστικά κινήματα. Από την άλλη χρειάζεται να είναι κανείς καθαρός ότι ο ισλαμισμός δεν είναι φορέας αλλαγής. Η αναδιάρθρωση της κοινωνίας με βάση τις μωαμεθανικές γραφές του 7ου αιώνα είναι μια ωραιοποιημένη ουτοπία μέσα στην απελπισία του καπιταλισμού. Οι ισλαμιστές σήμερα αγωνίζονται να πραγματοποιήσουν την ουτοπία τους άλλοτε σε αντιπαράθεση με τον καπιταλισμό και άλλοτε με συμβιβασμό μαζί του. Αυτές οι ταλαντεύσεις προκαλούν διασπάσεις και ερωτηματικά στις γραμμές του και έχουν ανοίξει μια ολόκληρη συζήτηση για το ποιά είναι η προοπτική.

Η αριστερά μπορεί να απεγκλωβίσει τους φτωχούς των πόλεων και της υπαίθρου από την επιρροή του ισλαμισμού και να τους κερδίσει στην προοπτική της πραγματικής σύγκρουσης με τον ιμπεριαλισμό και τα ντόπια καπιταλιστικά καθεστώτα. Να κερδίσει τα μαχητικά κομμάτια των ισλαμιστών που και στους τρεις πολέμους του Κόλπου διαδήλωσαν μαζικά στους δρόμους. Απαραίτητες προϋποθέσεις για μια τέτοια προοπτική είναι: α) ο προσανατολισμός στην κεντρικότητα της εργατικής τάξης, μιάς δύναμης υπαρκτής στο σύγχρονο Αραβικό κόσμο και β) η πολιτική και οργανωτική ανεξαρτησία της αριστεράς, ώστε να μπορέσει να ανοίξει ξανά σ’αυτό το τεράστιο ακροατήριο την προοπτική της επανάστασης και της ανατροπής του καπιταλισμού, μια προοπτική που φαινόταν ξεθωριασμένη μετά από δεκαετίες ηττών και απογοητεύσεων.