«Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία» Ο Χαρίτος στην εποχή της δραχμής...

Με το βιβλίο του «Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία» ολοκληρώνει την «Τριλογία της Κρίσεως». Μιλάει στο «Βήμα» για το νέο του μυθιστόρημα, για το παρόν της Ελλάδας και για το μέλλον της Ευρώπης

Στις αρχές του 2014 η Ελλάδα επιστρέφει στη δραχμή. Η κυβέρνησή της έχει καταρρεύσει, η χώρα βιώνει ένα τρομακτικό κενό εξουσίας και ο αστυνόμος Κώστας Χαρίτος περιμένει, μέσα στην ανασφάλεια, να δει τι θα ακολουθήσει μετά την παύση πληρωμών που κήρυξε το ελληνικό κράτος και το κλείσιμο των τραπεζών. Το νέο μυθιστόρημα του Πέτρου Μάρκαρη, που κλείνει την «Τριλογία της Κρίσεως», έχει τον σημαδιακό τίτλο Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία και θα κυκλοφορήσει στα τέλη Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης.

Κύριε Μάρκαρη, γιατί επιλέξατε αυτόν τον τίτλο;

«Ο τίτλος παραπέμπει στο γνωστό σύνθημα του Πολυτεχνείου και επελέγη διότι επικεντρώνομαι ακριβώς σε αυτή τη σύγκρουση ανάμεσα σε εκείνη τη γενιά και στους σημερινούς νέους. Πιστεύω ότι η γενιά του Πολυτεχνείου οφείλει έναν απολογισμό. Οταν ανήλθε στην εξουσία διάλεξε τον εύκολο δρόμο. Αντί να αξιοποιήσει τα λεφτά που έμπαιναν τότε μαζικά στη χώρα, τα κατασπατάλησε. Καπηλεύτηκε, για εμένα, τη δίψα μιας ολόκληρης χώρας να απαλλαγεί από μια δικτατορία και να κυβερνηθεί από μια αριστερή προοδευτική κυβέρνηση».

Δεν συνέβη αυτό;

«Συνέβη σε ένα μεγάλο ποσοστό. Στην Ελλάδα όμως δημιουργήθηκε μια ψευδαίσθηση ευημερίας και καλύτερης ζωής που δεν συνειδητοποιήσαμε πόσο εικονική ήταν. Αυτή την εικονική κατασκευή καλούνται να πληρώσουν σήμερα ακριβά οι νεότερες γενιές. Ο Χαρίτος το λέει καθαρά, πάμε πίσω στο 1950».

Στο πρώτο μέρος της τριλογίας (Ληξιπρόθεσμα δάνεια, 2010) είχαμε αποκεφαλισμούς τραπεζιτών, στο δεύτερο (Περαίωση, 2011) δολοφονούνταν φοροφυγάδες με δηλητήριο. Στο τρίτο τι συμβαίνει;

«Υπάρχει κάτι που δημιουργεί την αίσθηση μιας τρομοκρατικής ενέργειας, πλην όμως δεν έχουν έτσι τα πράγματα. Ο ίδιος ο προϊστάμενος της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας έχει αμφιβολίες επ' αυτού πρώτος απ' όλους. Ξέρετε τώρα, από ένα σημείο και μετά όλα τα ονομάζουμε "τρομοκρατία", είναι η εύκολη λύση τις περισσότερες φορές και αυτό προσπαθώ να θίξω».

Με αφορμή αυτή την υπόθεση, τι επιδιώκετε με το μυθιστόρημα;

«Προσπαθώ να χαρτογραφήσω μια κατάσταση στην οποία η Ελλάδα και άλλες τρεις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία) έχουν επιστρέψει στα εθνικά τους νομίσματα. Το μυθιστόρημα αρχίζει την 1η Ιανουαρίου του 2014. Είναι η πρώτη ημέρα επανακυκλοφορίας της δραχμής στη χώρα μας».

Δυστοπικό το σενάριο…

«Είναι, διότι έτσι όπως διαχειρίζεται η Ευρώπη συνολικά την κρίση - και μακάρι να βγω ψεύτης - το πράγμα οδηγείται σε αδιέξοδο. Οπως λένε οι του κέντρου και του Βορρά "φτάνει, δεν δίνουμε άλλα λεφτά" (και έχουν τα δίκια τους), έτσι θα πούνε και κάποιες χώρες του Νότου, με το περίπου αντίθετο σκεπτικό, "φτάνει πια, ως εδώ, δεν θα βγάλουμε και την ψυχή μας για να ζήσουμε με το ευρώ". Ο,τι και να μου λένε, την προοπτική αυτή τη θεωρώ υπαρκτή και γι' αυτό τη βάζω στο μυθιστόρημα. Ο,τι είναι να γίνει πάντως, πρέπει να γίνει άμεσα διότι η ιστορία αυτή δεν βγαίνει πέρα».

Ο αστυνόμος Χαρίτος έχει γίνει εσχάτως πιο παρεμβατικός. Εσείς συνηθίζατε να «φωτογραφίζετε» περισσότερο τα κακώς κείμενα, τώρα βάζετε το χέρι στη φωτιά. Δεν περιμένετε να πει κάποιος ότι ο Μάρκαρης σπεκουλάρει για την επιστροφή της χώρας στη δραχμή;

«Κοιτάξτε, όταν γράφει κάποιος παίρνει ορισμένα ρίσκα και έχω απόλυτη συναίσθηση αυτού που κάνω. Από την άλλη όμως, για εμένα δεν έχει νόημα να επαναλάβω την ίδια θεματική, αλλά να την προχωρήσω ένα βήμα παραπέρα. Τα πράγματα δυστυχώς χειροτέρεψαν και η λογική της τριλογίας μου είναι να τραβήξει την κατάσταση στα άκρα. Μυθιστόρημα είναι, δεν σημαίνει ότι θα γίνει έτσι. Λέω όμως τι πρόκειται να γίνει αν η κατάσταση επιδεινωθεί. Η Ελλάδα του 2014 στο μυθιστόρημα πανηγυρίζει την πρώτη ημέρα της επιστροφής της στη δραχμή. Τη δεύτερη ωστόσο όλοι καταλαβαίνουν ότι το νέο τοπίο είναι τελείως διαφορετικό».

Η πρόσφατη πολιτική διολίσθηση της χώρας προς τα άκρα σας απασχολεί;

«Η Χρυσή Αυγή περνάει μέσα στο βιβλίο περίπου όπως δρούσαν τα τάγματα εφόδου των Ναζί στη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Η Ευρώπη, ιστορικά, σε περιόδους κρίσης πήγαινε προς την άκρα Δεξιά η οποία πάντοτε ωφελούνταν και αξιοποιούσε τέτοιες καταστάσεις. Το ίδιο συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα. Αυτό που με ανησυχεί σε τρομερό βαθμό είναι ότι, πέραν της κατακραυγής, δεν φαίνεται να συνειδητοποιούμε ότι πίσω απ' όλα αυτά υπάρχει ένα σχέδιο: μια επιδίωξη της ίδιας της Χρυσής Αυγής να καταστεί σε τούτη την κοινωνία ένα παρεμβατικό, στο επίπεδο της βίας, στοιχείο. Το πράγμα δεν έχει τελειώσει. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Σε τέτοιες κρίσεις οι λαοί έψαξαν να βρουν εύκολες απαντήσεις, εξιλαστήρια θύματα, τρόπους να αποσυμπιεστούν. Στη Βαϊμάρη ήταν οι εβραίοι, εδώ είναι οι μετανάστες».

«Ευρώπη υπήρχε και πριν από το ευρώ»
«Η γερμανική πολιτική είναι αδιέξοδη επειδή θέλει να αντιμετωπίσει συνολικά το πρόβλημα με το μικρότερο δυνατό κόστος» λέει ο Πέτρος Μάρκαρης. «Οι Γερμανοί θέλουν είτε να συνετίσουν τις χώρες που δεν υπακούν στο "μοντέλο" τους με την έσχατη αυστηρότητα είτε να ξεμπερδεύουν με αυτές. Δεν νομίζω πάντως ότι έχουν "προσωπικά" μαζί μας. Η Ελλάδα είναι ο εύκολος στόχος. Από την άλλη, η Γερμανία ξαναμπαίνει στο τριπάκι της έπαρσης και της ηγεμονικής φαντασίωσης που έχει αποδειχτεί καταστροφικό για την ίδια. Το πρόβλημα των Γερμανών, στους οποίους δεν πρέπει να φορτώνουμε τα πάντα, είναι το πρόβλημα του νοικοκύρη μικροαστού. Είναι άριστος στην οικονομική διαχείριση αλλά δεν μπορεί να ηγηθεί. Αυτό το "μοντέλο" δεν περνάει στην πολιτική. Μην ξεχνάτε ότι το εθνικιστικό ευρωσκεπτικιστικό κομμάτι της Ευρώπης βρίσκεται σε άνοδο».

Ποιο είναι το μέλλον της ευρωπαϊκής ιδέας;

«Ευρώπη υπήρχε και πριν από το ευρώ και μάλιστα τότε την πιστεύαμε όλοι περισσότερο. Το μεγάλο λάθος σε σχέση με την Ευρώπη αρχίζει από την ταύτισή της με το κοινό νόμισμα. Φτάσαμε στο να λένε οι Γερμανοί ότι οι Ελληνες πρέπει να φύγουν από την Ευρώπη. Προφανώς εννοούν την ευρωζώνη. Αυτή η ταύτιση οξύνει τις επιμέρους διαφορές. Δηλαδή, σας ερωτώ, είναι χώρα της Ευρώπης η Γερμανία, που την κατέστρεψε δύο φορές, και δεν είναι η Αγγλία, που την έσωσε δύο φορές; Είναι πιο "ευρωπαϊκή" χώρα η Γερμανία επειδή είναι στην ευρωζώνη; Εχουμε φτιάξει σε αυτή την ήπειρο ένα σχήμα οξύμωρο».

το Βήμα