Συνέντευξη με τον Κώστα Τορπουζίδη: Ομοφυλόφιλοι, σεξουαλικότητα και απελευθέρωση

Στιγμιότυπο από το πρώτο Gay Pride στην Αθήνα.

Συνέντευξη με τον Κώστα Τορπουζίδη, συγγραφέα ενός νέου βιβλίου για την πάλη ενάντια στην καταπίεση.

Πόσο επίκαιρη είναι η νέα αυτή έκδοση; Είμαστε στο απόγειο της οικονομικής κρίσης. Μήπως η ενασχόληση με τα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας είναι πολυτέλεια για την Αριστερά;

Το ζήτημα της σεξιστικής καταπίεσης είναι τόσο επίκαιρο, όσο είναι το να συζητήσουμε σήμερα πώς μπορεί να απαλλαγεί η κοινωνία μας από τον ζουρλομανδύα του καπιταλισμού. Ο καπιταλισμός, μέσα στην πολυκύμαντη πορεία του και παρά τις λιγότερο ή περισσότερο φιλελεύθερες εκδοχές καθεστώτων που γνώρισε, έδωσε ιδιαίτερη σημασία στην κατασκευή των ρόλων και της κοινωνικής θέσης των φύλων. Η οργάνωση και στερέωση της μονογαμικής ετεροφυλοφιλικής οικογένειας υπήρξε ένας από τους βασικούς πυλώνες για να μπορέσει αυτό το σύστημα να εξασφαλίσει την αναπαραγωγή της εργατικής τάξης με το μικρότερο δυνατό κόστος για τους καπιταλιστές. Η διαιώνιση της ανισότητας των φύλων, η σεξιστική καταπίεση, η υποτίμηση των δικαιωμάτων των γυναικών αλλά και ο στιγματισμός και η δαιμονοποίηση των ομοφυλόφιλων είναι οι καρποί αυτής της στόχευσης.
Η αριστερά δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια σε μια κατάσταση που κατατεμαχίζει τους εργαζόμενους και τη νεολαία σε λιγότερο ισότιμες ή και αποκλεισμένες ομάδες ανθρώπων με μειωμένες προσδοκίες και δικαιώματα και κατά συνέπεια και μειωμένη συμμετοχή στη συλλογική διεκδίκηση. Η ανοχή ή ακόμα χειρότερα η δικαιολόγηση αυτής της κατάστασης, βάζουν σε συνεχή κίνδυνο τόσο τις κατακτήσεις της εργατικής τάξης όσο και την ενότητά της στον αγώνα για μια καλύτερη ζωή. Ποιός ωφελείται άραγε σήμερα όταν κλείνουν οι παιδικοί σταθμοί, μια πραγματική κατάκτηση για όλους τους εργαζόμενους και σημαντική ανακούφιση για την εργαζόμενη μητέρα; Οι διθύραμβοι για την μητρική αποστολή και προσφορά των εργαζόμενων γυναικών δεν μπορούν πλέον να κρύψουν την ωμή αλήθεια. Αλλά, επίσης, ποιος κερδίζει αν όχι τα αφεντικά, όταν ένας ομοφυλόφιλος εργαζόμενος στερείται εργασιακών και κοινωνικών παροχών ή όταν μπαίνει στο στόχαστρο ακόμα και της απόλυσης λόγω των σεξουαλικών του προτιμήσεων;
Η εκμετάλλευση και η ληστεία των εργαζομένων από τα αφεντικά τους έχει ανάγκη το ρατσισμό, το σεξισμό και την καταπίεση ώστε να διαιρείται η αντίσταση των από κάτω, να τεμαχίζεται σε μικρά και απομονωμένα κομματάκια και ρυάκια. Το συμφέρον των εργαζομένων είναι στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, στην μέγιστη δυνατή ενότητα. Όμως, αυτό δεν μπορεί να είναι απλά μια ευχή, αλλά καθημερινή μάχη μέσα σε κάθε αγώνα ενάντια στα μνημόνια και τις τρόικες. Γι’ αυτό και δεν είναι καθόλου πολυτέλεια για την αριστερά να γίνει η φωνή του κάθε καταπιεσμένου! Είναι βασικός όρος για να νικήσει το κίνημα μας. Αλλά ταυτόχρονα είναι και προϋπόθεση για να φτάσουμε σε μια κοινωνία πραγματικά απελευθερωμένη από τη βρωμιά και τη βαρβαρότητα αυτού του συστήματος.

Τι επίπτωση έχει για τους ομοφυλόφιλους, ατομικά αλλά και για το κίνημά τους, η οικονομική κρίση;

Για την συντριπτική πλειοψηφία των ομοφυλόφιλων, που είναι μαθητές, φοιτητές και εργαζόμενοι, η οικονομική κρίση έχει ακριβώς τις ίδιες επιπτώσεις με τους υπόλοιπους εργαζόμενους και νέους. Ανεργία και ανασφάλεια, ευτελείς μισθοί, διάλυση των δημόσιων κοινωνικών υπηρεσιών κάνουν τη ζωή και τον έρωτα πιο δύσκολα για τον καθένα και την καθεμία. Η υγεία και η παιδεία για τους απλούς ανθρώπους υποβαθμίζονται καθημερινά, ο ελεύθερος χρόνος εξανεμίζεται, βασικές ανάγκες επιβίωσης δεν μπορούν να ικανοποιηθούν και φυσικά, μέσα σε όλα αυτά, οι δυνατότητες αυτονόμησης των νέων ανθρώπων από την οικογενειακή εστία μειώνονται δραματικά για τους περισσότερους, καθώς επείγονται πρωταρχικά να εξασφαλίσουν την καθημερινότητα.
Και είναι μύθος ότι οι ομοφυλόφιλοι-ες αποτελούν ειδική κατηγορία ανθρώπων που έχει εξασφαλίσει κάποιου είδους ασυλία. Μια πολύ μικρή μειοψηφία αποτελούν αυτοί που συνήθως γίνονται θέμα και εικόνα στα ΜΜΕ. Αλλά και ο κόσμος που κινείται στα στέκια της "ροζ οικονομίας" αποτελεί επίσης μια μειοψηφία, καθώς αυτά απευθύνονται πρώτιστα σε ένα νεανικό και συνήθως οικονομικά εύρωστο κοινό.
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι μπορούμε να ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, όπως και οι γυναίκες καθώς και όσοι έχουν διαφορετική καταγωγή, χρώμα ή θρησκεία, υφίστανται μια επιπλέον κοινωνική πίεση μέσα από την υποτίμηση και τις διακρίσεις σε βάρος τους. Ακόμη και σήμερα, ο περιρρέων χλευασμός, οι διακρίσεις και πολλές φορές τα κρούσματα ανοιχτής βίας κινδυνεύουν να εκτραπούν σε ανοιχτή σεξιστική μισαλλοδοξία και υστερία, σαν αυτήν που προσπάθησε μόλις πριν λίγες μέρες να προβοκάρει ο «άνθρωπος του θεού» στη Θεσσαλονίκη, ο Άνθιμος.
Και φυσικά, οι επιπτώσεις της κρίσης στη ζωή μας δεν είναι μόνο οικονομικές. Τα κόμματα και οι κυβερνήσεις της τρόικα με τα ρατσιστικά ψέματα και τις επιθέσεις τους στους μετανάστες, δεν θέλουν μόνο να διαβρώσουν την αλληλεγγύη και την ενότητα της αντίστασης των από κάτω. Καλύπτουν ουσιαστικά ή στην καλύτερη περίπτωση ανέχονται την δολοφονική συμμορία της Χρυσής Αυγής, που προχωράει μάλιστα σε προγραφές των υποψήφιων θυμάτων της, όπως με το περιβόητο «μετά τους μετανάστες, έχουν σειρά οι ομοφυλόφιλοι».
Γι’ αυτό είναι επείγον για το κίνημα των ομοφυλόφιλων, αλλά και συνολικά για το αντιρατσιστικό κίνημα, όπως και για το εργατικό κίνημα, να χτίσουμε όλοι μαζί ένα αρραγές μέτωπο αντίστασης στην πανούκλα του ναζισμού.

Σε ποιά κατάσταση βρισκόμαστε σήμερα στην Ελλάδα από άποψη κατακτήσεων και κοινής γνώμης στο ζήτημα της ομοφυλοφιλίας; Πως επηρεάζονται από τη γενικότερη πολιτική κατάσταση;

Η κατάσταση στην Ελλάδα σε επίπεδο θεσμικό είναι από τις χειρότερες στην Ευρώπη. Διατηρούνται νομοθετικές διακρίσεις σε βάρος των ομοφυλόφιλων, καταρχήν στην «ειδική» ποινική μεταχείριση που προβλέπεται, παρόλο που η ομοφυλοφιλία έχει πάψει εδώ και δεκαετίες να αποτελεί ποινικό αδίκημα! Και φυσικά, όπως όλοι γνωρίζουμε δεν υφίσταται καμιά πρόβλεψη σχετικά με την ισότιμη απόλαυση εργασιακών και κοινωνικών ή ασφαλιστικών δικαιωμάτων. Παρά τις κατά καιρούς βαρύγδουπες διακηρύξεις και οδηγίες της Ε.Ε. που έχουν υιοθετηθεί και στην Ελλάδα, το ελληνικό κράτος αρνείται ακόμα την νομική κατοχύρωση της ομοφυλόφιλης συμβίωσης.
Τι κρύβεται πίσω απ’ αυτό; Η επιμονή ισχυρών συμφερόντων γύρω από το πολιτικό κατεστημένο, την αστυνομία, τα ΜΜΕ, την εκκλησία, αλλά και των ίδιων των καπιταλιστών, που φυσικά σήμερα κάθε άλλο παρά θέλουν να συζητάνε για διεύρυνση των δικαιωμάτων μας. Ταυτόχρονα, η γενικότερη ρατσιστική υστερία που χρησιμοποιούν για να εκτροχιάσουν το κίνημα της αντίστασης, είναι σίγουρο ότι αργά ή γρήγορα βάζει στο στόχαστρο της και λιγότερο ευάλωτα θύματα από όσο οι μετανάστες. Φυσικά, μόνο αν τους το επιτρέψουμε.
Από την άλλη, η κοινή γνώμη στην Ελλάδα πολλές φορές χρησιμοποιείται σαν φύλο συκής για αντιδραστικούς κύκλους του κράτους και της εκκλησίας, ώστε να εμφανίζονται σαν υπερασπιστές των «πατροπαράδοτων» αξιών. Η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος στην Ελλάδα είναι και σ' αυτό το ζήτημα έντονα πολωμένος, με μια ισχυρή πλέον μειοψηφία να υποστηρίζει ανοιχτά τα δικαιώματα και τα αιτήματα των ομοφυλόφιλων, όχι μόνο στις δημοσκοπήσεις αλλά ακόμα σημαντικότερο, μέσα στα κινήματα αντίστασης. Είναι στο χέρι των πιο πρωτοπόρων αγωνιστών μέσα στις σχολές και τα σχολεία, στο χέρι της αριστεράς μέσα στους χώρους δουλειάς, να κάνουμε αυτό το ρεύμα πλειοψηφικό, ξεπερνώντας τις υπεκφυγές, την υποκριτική ηθικολογία, ή ακόμα χειρότερα, την υιοθέτηση αντιδραστικών ψευδο-επιστημονικών ισχυρισμών περί ανώμαλων κτλ.

Η πιο συχνή αναφορά στην καταπίεση των ομοφυλόφιλων στα κυρίαρχα ΜΜΕ έχει να κάνει με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, πολλές φορές συσχετισμένη με το Ισλάμ. Πως βλέπεις αυτή την τάση και σε τι θεωρείς ότι αποσκοπεί;

Οι μεγάλες δυνάμεις αυτού του κόσμου έχουν από παλιά χρησιμοποιήσει το μοτίβο «της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας» σαν το ισχυρότερο ιδεολογικό τους όπλο για να δικαιολογούν τους πολέμους και την βαρβαρότητα που φέρνουν σε πολλούς λαούς πάνω στον πλανήτη. Όλοι ξέρουμε ότι ο πόλεμος που ξεκίνησε στο Αφγανιστάν πριν από δέκα χρόνια με σημαία την απελευθέρωση των γυναικών από το σκοταδισμό των ταλιμπάν, σήμαινε μόνο συνέχιση της καταπίεσης από το νέο καθεστώς που στήσανε. Ο κόσμος που θέλει να παλέψει την καταπίεση και τις διακρίσεις πρέπει να γυρίσει την πλάτη σ' αυτές τις υποκριτικές κραυγές και τους ψεύτικους φίλους, που μόνο σκοπό έχουν να εκμεταλλευτούν κυνικά την οργή και τις ευαισθησίες για τους δικούς τους ανταγωνισμούς.
Το Ισλάμ δεν υπήρξε ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο καταπιεστική θρησκεία από τη χριστιανοσύνη. Οι κεφαλές όλων των εκκλησιών υπήρξαν κατά καιρούς τα εξαπτέρυγα και τα λιβανιστήρια σκληρών και απάνθρωπων καθεστώτων. Ιεράρχες της χριστιανικής εκκλησίας ήταν αυτοί που ευλογούσαν το σκοταδισμό και την καταπίεση της χούντας στην Ελλάδα. Τις πραγματικές διαφορές και μέσα στο Ισλάμ και μέσα στο χριστιανισμό μπορούμε να τις καταλάβουμε αν δούμε την πορεία των απελευθερωτικών κινημάτων. Στις χώρες ιδιαίτερα της Μέσης Ανατολής οι ιμπεριαλιστές, οι χώρες των πολυεθνικών του πετρελαίου, φρόντισαν να φιμώσουν κάθε ριζοσπαστικό και ανατρεπτικό ρεύμα επιβάλλοντας ή στηρίζοντας αντιδραστικά καθεστώτα και δικτατορίες, όπως αυτό της Σαουδικής Αραβίας ή σαν αυτά που ανέτρεψαν πρόσφατα οι επαναστάσεις της Αραβικής άνοιξης.
Σήμερα, μάλιστα, η αντι-ισλαμική υστερία αποτελεί το βασικό ιδεολόγημα της ρατσιστικής υστερίας των κυβερνήσεων και των ναζιστικών συμμοριών σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δική μας προοπτική δεν μπορεί να είναι να ενωθούμε με τέτοιες δυνάμεις ενάντια "στον κίνδυνο του Ισλάμ". Ακριβώς το αντίθετο, πρέπει να τους ανατρέψουμε το γρηγορότερο και αυτό θα είναι η καλύτερη βοήθεια στις δυνάμεις της ελευθερίας που παλεύουν στην Αίγυπτο και σ' όλη τη Μέση Ανατολή, ακόμη κι αν φοράνε τσαντόρ ή προσεύχονται στον Αλλάχ πριν κατέβουν στην πλατεία Ταχρίρ για να δώσουν την επόμενη μάχη.

Υπάρχει ένα νέο ριζοσπαστικό κίνημα στους κόλπους των ομοφυλόφιλων, το κίνημα του κουήρ. Πως βλέπεις αυτή τη νέα ριζοσπαστικοποίηση και τι νέες δυνατότητες ανοίγει σήμερα;

Νομίζω ότι κάθε προσπάθεια να χτυπηθούν η ηθικολογία, οι διαχωρισμοί ταυτοτήτων και ρόλων, οι διακρίσεις στα δικαιώματα του κάθε ανθρώπου ανάλογα με τις σεξουαλικές του προτιμήσεις είναι πολύ αισιόδοξη εξέλιξη. Η αντίληψη ότι ο κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να αντλήσει ικανοποίηση από διαφορετικές μορφές σεξουαλικών σχέσεων χωρίς να αποκλείει ή να φοβάται όλες τις άλλες, αναδεικνύει τις δυνατότητες για ένα κίνημα πραγματικά απελευθερωτικό για τον καθένα και την καθεμιά. Με μια τέτοια οπτική, η ομοφυλοφιλία αποτελεί κι αυτή μια μορφή έκφρασης και ικανοποίησης της σεξουαλικής επιθυμίας, που δεν χρειάζεται ούτε να εξηγηθεί ούτε να γιατρευτεί, αλλά αποτελεί τμήμα ενός συνεχούς φάσματος σεξουαλικών δραστηριοτήτων και προτιμήσεων που υπάρχουν διαθέσιμες σε όλους τους ανθρώπους, σαν έναν από τους χρωματισμούς στο ουράνιο τόξο της ανθρώπινης σεξουαλικότητας.
Ελπίζω να μην παρερμηνεύω, αλλά αυτό θεωρώ ότι είναι το κεντρικό σημείο αυτής της νέας τάσης που δυναμώνει, ιδιαίτερα μέσα στη φοιτητική νεολαία. Και είναι πολύ σημαντική ώστε να υπερβούμε τον όποιο "σοβινισμό" της κάθε επιμέρους καταπιεσμένης κατηγορίας (γυναίκες, ομοφυλόφιλοι-ες, τρανσέξουαλ, αμφί) και να χτίσουμε ένα κίνημα για όλα αυτά που μας ενώνουν. Και είναι πάρα πολλά. Μπορούμε βάσιμα να προσδοκούμε ότι το κουήρ (Queer) κίνημα θα είναι απλά ένα μόνο δείγμα μιας συνολικής αναγέννησης του ανατρεπτικού κινήματος ενάντια στο σύστημα του σεξισμού και της καταπίεσης.
Όμως, ίσως ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι αυτή η οπτική μπορεί ταυτόχρονα να κερδίσει τη μαζική υποστήριξη των κινημάτων και της εργατικής τάξης στα ζητήματα των διακρίσεων και της καταπίεσης. Για να χτίσουμε ένα κίνημα τόσο δυνατό και μαχητικό ενάντια στο σεξισμό και συνολικότερα το ρατσισμό, όσο είναι και ενάντια στα μνημόνια και τις τρόικες. Να κερδίσουμε γυναίκες και άνδρες στην προσδοκία και στη μάχη για μια πιο ανθρώπινη και ελεύθερη κοινωνία.

Στη Θεσσαλονίκη όπου ζεις έγινε φέτος το πρώτο Γκέι Πράιντ. Πες μας κάποια πράγματα για τη σημασία αυτής της κίνησης και την γενικότερη κατάσταση.

Η Θεσσαλονίκη έχει τη φήμη της μικρότερης και πιο συντηρητικής πόλης σε σχέση με την Αθήνα. Και είναι λογικό να κυριαρχεί αυτή η αντίληψη, όταν "μεγαλουργούν" εδώ άνδρες σαν τον Ψωμιάδη και των Άνθιμο. Η ακροδεξιά κλίκα που τους περιβάλει, δεν εννοεί να παραιτηθεί από τα χουντικά οράματα του "Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών", που το μόνο που προσφέρουν απλόχερα είναι μισαλλοδοξία και φόβος.
Όμως, η Θεσσαλονίκη δεν έλειψε όλα αυτά τα χρόνια από καμιά μάχη του κινήματος! Και στις 23 Ιούνη πραγματοποιήθηκε κάτι υπέροχο. Χιλιάδες νέοι-ες και μεγαλύτεροι βρεθήκαμε σε μια γιορτινή και δυναμική διαδήλωση, που μας θύμισε Γένοβα και Φλωρεντία. Μια πολιτικοποιημένη διαδήλωση που είχε έντονα τον αντιφασιστικό παλμό. Ήταν ακόμη ένα δείγμα της ριζοσπαστικότητας του κινήματος αντίστασης στην Ελλάδα. Ακόμη ένα κομμάτι προστίθεται έτσι στο αντιφασιστικό μέτωπο που χρειαζόμαστε άμεσα. Τα κομμάτια της αριστεράς που επέλεξαν να απουσιάζουν, παρά και τις φασιστικές προβοκάτσιες του Άνθιμου, πρέπει το γρηγορότερο να αναθεωρήσουν τη στάση τους. Σε κάθε περίπτωση, το Γκέι Πράιντ (ομοφυλόφιλη υπερηφάνεια) είναι πλέον μια κατάκτηση που δεν μπορεί κανείς να αγνοεί.

http://socialismfrombelow.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=364:i93&Itemid=1