Θέατρο: Bent, του Μάρτιν Σέρμαν. Τα ξεχασμένα «Ροζ τρίγωνα»

γράφει η Δήμητρα Κυρίλλου

Το εξαιρετικά επίκαιρο “BENT” του Μάρτιν Σέρμαν παίζεται για δεύτερη σεζόν στον πολυχώρο Vault στον Κεραμεικό και θυμίζει με τραγικό τρόπο τι σημαίνει η επικράτηση του ναζισμού στην ιστορία, αλλά και στην καθημερινή ζωή και τις συνειδήσεις των ανθρώπων.

Κεντρικό πρόσωπο είναι ο Μαξ, ένας πραγματιστής ομοφυλόφιλος άντρας στο Βερολίνο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Κατάγεται από εύπορη οικογένεια, αλλά ζει μια μποέμικη ζωή με λιγοστά χρήματα έξω από αυτό τον κύκλο. Αν και συζεί μόνιμα με τον ευαίσθητο Ρούντι, χορευτή στο διαβόητο κλαμπ της Γκρέτα, δεν χάνει ευκαιρία για κάθε είδους καταχρήσεις σε αλκοόλ, ναρκωτικά και ποικίλες ερωτικές συνευρέσεις.

Μετά από μια ακόμη ξέφρενη βραδιά στης Γκρέτα, ο Μαξ καταλήγει σπίτι με έναν μυώδη μαυροφορεμένο νεαρό, μέλος των παραστρατιωτικών ταγμάτων ασφαλείας SA. Μόνο που το επόμενο πρωί, Ες-Ες εισβάλλουν στο διαμέρισμα και δολοφονούν εν ψυχρώ τον φέρελπι ταγματασφαλίτη. Είναι το συμβάν που έμεινε στην ιστορία με το όνομα «νύχτα των μεγάλων μαχαιριών», όταν τον Ιούλη του 1934, ο Χίτλερ προχώρησε σε μαζικές εκτελέσεις στην ηγεσία των ταγμάτων εφόδου SA, συμπεριλαμβανομένου του ως τότε αρχηγού τους, γνωστού ομοφυλόφιλου Έρνστ Ρεμ και ξεκαθάρισε ουσιαστικά το ποιός ελέγχει το ναζιστικό κόμμα και τις παρακρατικές του συμμορίες.

Νταχάου

Για τον Μαξ και τον Ρούντι ήταν η προσγείωση σε μια πολύ σκληρή πραγματικότητα. Θα πρέπει να εγκαταλείψουν άρον- άρον το Βερολίνο και τη ζωή που είχαν συνηθίσει, κρύβονται περιπλανώμενοι για ένα δίμηνο προσπαθώντας να διαφύγουν στην Ολλανδία αλλά συλλαμβάνονται και οδηγούνται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου.

Στο τρένο που τους μεταφέρει, ο Ρούντυ δολοφονείται από τους ναζί, κι ο Μαξ επιστρατεύει όλο τον κυνισμό του για να επιβιώσει. Αρνείται ότι γνωρίζει τον σύντροφό του και στη συνέχεια θα κάνει το παν (ακόμη και να βιάσει το πτώμα μιας κοπέλας) ώστε να πάρει το κίτρινο αστέρι των Εβραίων και όχι το ροζ τρίγωνο των «ανώμαλων», οι οποίοι τότε εθεωρούντο οι κατώτεροι στην πυραμίδα των κρατουμένων (μεταξύ Εβραίων, ποινικών, κομμουνιστών, ρομά)!

Οι μήνες περνούν κι ενώ ο Μαξ παλεύει να μείνει ζωντανός, μοιράζεται τη βάρδια του με τον Χορστ, ένα συνειδητοποιημένο γκέι νοσοκόμο που μέρα με τη μέρα θα γνωρίσει καλύτερα και θα του «βάλει τα γυαλιά» σχετικά με το ποιός είναι πραγματικά ο ίδιος και πώς παλεύονται τα ζητήματα στα κεφάλια των ανθρώπων και στην κοινωνία. Το έργο κορυφώνεται με τη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ τους και τον θρίαμβο της συνείδησης πάνω στον τρόμο. Οι ήρωες θα πέσουν με το κεφάλι ψηλά κι ο Μαξ θα σκοτωθεί φορώντας με τη θέλησή του πια τη μπλούζα με το ροζ τρίγωνο.

Το «Μπεντ» που στα αγγλικά σημαίνει και ομοφυλόφιλος γράφτηκε από τον Αμερικανό, Εβραϊκής καταγωγής, γκέι θεατρικό συγγραφέα Μάρτιν Σέρμαν το 1979 και πρωτοπαίχτηκε την ίδια χρονιά σε θέατρο εκτός Μπρόντγουεϊ, κάνοντας τεράστια αίσθηση. Πολλά είχαν ήδη γραφτεί για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί και το Ολοκαύτωμα, όμως η μεταχείρηση του ναζισμού για τους ομοφυλόφιλους είχε περάσει στα ψιλά, στο περιθώριο της ιστορίας. Το Bent συνέβαλε στο να ξεθαυτούν τα γεγονότα, αλλά όχι μόνο: Μπήκε στην ουσία τόσο της ναζιστικής ιδεολογίας και άσκησης εξουσίας όσο και των επιπτώσεων πάνω σε αυτούς που καταπιέζονται.

Ο Μαξ, ο Ρούντι, η Γκρέτα, ο Χορστ, οι ομοφυλόφιλοι ήρωες δεν είναι απλά τα θύματα μιας θηριωδίας αλλά άνθρωποι με συνείδηση και διλήμματα και μετριούνται από το πώς τοποθετούνται όχι μόνο ο ένας απέναντι στον άλλο αλλά και σε σχέση με την ιστορία που είναι αμείλικτη. Γι’ αυτό έχει τεράστια σημασία ότι ο Μαξ τελικά στέκεται στο ύψος των περιστάσεων, όπως ο σύντροφός του Χορστ. Κι αυτό λυτρώνει εν τέλει τον θεατή, παρά το τέλος των ίδιων των ηρώων.

Όπως ήταν φυσικό το Bent προκάλεσε σάλο και από υποστηρικτές και από επικριτές. Σύντομα ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ με τον Ρίτσαρντ Γκιρ στο ρόλο του Μαξ, στο Γουέστ Εντ του Λονδίνου με τον Ίαν Μακέλλεν αλλά και στην Αθήνα το 1980 με τους Γιάννη Φέρτη και Πέτρο Φυσσούν και αποτέλεσε φοβερό καλλιτεχνικό –και όχι μόνο γεγονός. Το 1996 γνώρισε μια αξιόλογη κινηματογραφική μεταφορά.

Η παράσταση που παρακολουθήσαμε στον πολυχώρο Vault ήταν άρτια και δοσμένη με πάθος που απελευθέρωνε την ένταση και τις συγκρούσεις των ηρώων. Δεν είχε ανάγκη κανενός είδους νεωτερισμούς: Το λιτό υποβλητικό ντεκόρ και οι ξεχωριστές ερμηνείες τα έλεγαν όλα. Αξίζουν συγχαρητήρια στους συντελεστές που το ανέβασαν έχοντας πλήρη επίγνωση της τραγικής επικαιρότητάς του.

• Πολυχώρος Vault: Μελενίκου 26, Βοτανικός, τηλ. 2103302348, Σάββατο & Κυριακή, στις 21.15 Είσοδος: 15 ευρώ (εκπτωτικό 10)

http://ergatiki.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=7163:i1050&Itemid=62