105 χρόνια από το θάνατο του Λούις Κάρολ: Η Aλίκη στη χώρα των θαυμάτων. Απ´ την φεουδαρχία στην ταξική πάλη

γράφει ο Βασίλης Μυρσινιάς

Βγήκε στις αίθουσες η νέα ταινία του Τιμ Μπάρτον που προφανώς είναι η κινηματογραφική μεταφορά του κλασσικού διηγήματος του Λούις Κάρολ. Η γενιά που τώρα απαρτίζει το μεγαλύτερο κομμάτι της νεολαίας, αλλά ίσως και παλιότεροι αγωνιστές, μεγαλώσαμε διαβάζοντας παραμύθια σαν αυτό (λ.χ. ο Μικρός Πρίγκηπας και το Εργοστάσιο Σοκολάτας). Αν η Αλίκη όμως δεν γινόταν ταινία θα μέναμε σε εκείνο το συναίσθημα ονειροπόλησης που μας είχε γεννήσει σαν βιβλίο.

Τον Μπάρτον μπορεί να μην τον εκθειάσουμε για αυτό το έργο όσο για άλλα. Σίγουρα όμως με τις νέες μας εμπειρίες στο κίνημα και τη γνώση μας για την ιστορία μπορούμε να δούμε την Αλίκη αλλιώς. Στο έργο η Αλίκη αναπαριστά μια από τις πιο μίζερες μορφές των περασμένων άρχουσων τάξεων: μια ήσυχη κόρη οικογένειας της καλής κοινωνίας της φεουδαρχίας που, χωρίς να τη ρωτήσει κανείς, σέρνεται σε έναν γάμο με ένα άλλο μέλος της τάξης της. Η τυπικότητα της υπόθεσης σπάει από τα ίδια τα οράματά της, τους απλούς όσο και τρελούς ανθρώπους(ή ζώα) που βρίσκονται στην «χώρα των θαυμάτων». Εκεί είναι που σπάει η καλογυαλισμένη «καλή κοινωνία». Εκεί δε γεννιέται μόνο η περιέργεια και το κυνήγι της ικανοποίησής της. Γεννιέται και η ταξική πάλη.

Ο λούμπεν καπελάς της ταινίας Τζόνι Ντεπ, που αντιπροσωπεύει μια τάξη μόνος του όταν μιλάμε για τα τελευταία φεουδαρχικά χρόνια, δυναστεύεται από την αυτιστικά μοναρχική βασίλισσα. Η βασίλισσα όμως έχει το στρατό της, τα περιέργως τεράστια ζώα-φρουρούς της ενώ ο καπελάς μερικά τραγελαφικά «κατοικίδια». Για να κρατήσει όλους αυτούς στο περιθώριο, η βασίλισσα έχει δημιουργήσει και κλασσικά ιδεολογήματα που τα ομολογεί κιόλας: «Χρειάζεται ένα φτωχό είδος της μνήμης που λειτουργεί μόνο προς τα πίσω». Η κλασσική μανιέρα των άρχουσων τάξεων ξεδιπλώνεται: η ιστορία κυλάει μόνο μέχρις εδώ, η ιστορία εξετάζεται χρονικά από εδώ και πίσω. 

Ταυτόχρονα, όμως η Αλίκη ζει σε μια συγκεκριμένη εποχή με συγκεκριμένα όρια, όσο ...»των θαυμάτων» κι αν είναι. Γι´ αυτό η λύση δεν δίνεται από τα κάτω, αλλά από το απέναντι μπαλκόνι της επόμενης άρχουσας τάξης-της αστικής (που ενσαρκώνεται από την απλά κακή ηθοποιό Αν Χάθαγουεη). Εσκεμμένος η μη, ο παραλληλισμός συγγραφέα και σκηνοθέτη θα μπορούσε να «βγάλει μάτια» αν φτιαχνόταν για ένα στάδιο της ιστορίας μετά (το τωρινό), αλλά όπως και να έχει, κανείς ποτέ δεν αποτύπωσε καλύτερα σε διήγημα και ταινία για παιδιά το σαπισμένο φεουδαλισμό και την μπλαζέ αστική κοινωνία.

Τετάρτη, 07 Απρίλίου 2010

πηγή: Εργατική Αλληλεγγύη