ΙΔΕΕΣ ΓΙΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ Πλούσια σοδειά από νέες εκδόσεις

ΙΔΕΕΣ ΓΙΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Πλούσια σοδειά από νέες εκδόσεις

Φύλλο: 876
Λέανδρος Μπόλαρης




εικόνα
ΕΑ 876 σελ.10
Κάθε καλοκαίρι είναι ευκαιρία για διάβασμα, όμως φέτος αυτή η προσπάθεια γίνεται ακόμα πιο απαραίτητη. Η πολιτική συζήτηση έχει μπει «στα βαθιά νερά» στους κόλπους του κινήματος και της αριστεράς. Μια τέτοια συζήτηση απαιτεί ιδέες και επιχειρήματα -και η μελέτη νέων και παλιότερων εκδόσεων είναι αναγκαίο κομμάτι της προσπάθειας να τα διατυπώσουμε. ’λλωστε, τα βιβλία δεν λείπουν, νέες εκδόσεις και παλιότερες βοηθάνε σε αυτή την κατεύθυνση. Σ΄ αυτό το φύλλο της Εργατικής Αλληλεγγύης παρουσιάζουμε μια επιλογή από τις εκδόσεις της περασμένης χρονιάς μαζί με κάποια βιβλία που αποτελούν «σταθερές αξίες» για το ιδεολογικό οπλοστάσιο των αγωνιστών και αγωνιστριών του κινήματος.

Η οικονομική κρίση του καπιταλισμού έχει αναγκάσει ακόμα και δηλωμένους θαυμαστές της αγοράς να θυμηθούν τον Μαρξ, ιδιαίτερα τα κείμενά του για την καπιταλιστική οικονομία. Το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο έχει μπει σε αυτή τη συζήτηση με δυο νέες εκδόσεις φέτος. Η πρώτη είναι το «Μισθωτή Εργασία και Κεφάλαιο» μια σειρά άρθρων που είχε γράψει ο Μαρξ το 1848 στις οποίες διατυπώνει τις βασικές αρχές της ανάλυσης του καπιταλισμού -της εκμεταλλευτικής φύσης του. Η μπροσούρα ήταν για δεκαετίες εκτός κυκλοφορίας και άρα από τα λιγότερο διαβασμένα κείμενα του Μαρξ. Μαζί μ΄ αυτή, διαβάστε ή ξαναδιαβάστε το «Μισθός Τιμή Κέρδος» του Μαρξ.

Η άλλη σχετική έκδοση του Μ.Β είναι η μπροσούρα του Κρις Χάρμαν «Η νέα κρίση του καπιταλισμού». Ο Χάρμαν δίνει συνοπτικά το ξεδίπλωμα και το βάθος της κρίσης, και εξηγεί ότι η αιτία της δεν βρίσκεται απλά στα κερδοσκοπικά παιχνίδια κάποιων άπληστων μάνατζερ, αλλά στην εκμεταλλευτική φύση του συστήματος. Για μια πιο εκτεταμένη ανάλυση του τρόπου που λειτουργεί ο καπιταλισμός και της ιστορίας του συστήματος, διαβάστε το βιβλίο «Οικονομία του Τρελοκομείου» από τον ίδιο συγγραφέα. Το βιβλίο του νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν «Η συνείδηση ενός προοδευτικού» είναι μια απολαυστική, μερικές στιγμές, παρουσίαση των αδιεξόδων της αγοράς και του νεοφιλελευθερισμού από έναν οικονομολόγο του αμερικάνικου κατεστημένου.

Το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο είχε και μια άλλη «πρωτιά» φέτος: κάλυψε ένα μεγάλο κενό εκδίδοντας τη μοναδική ιστορία της «άγνωστης» γερμανικής επανάστασης που κυκλοφορεί στ΄ ελληνικά. Πρόκειται για το βιβλίο του Κρις Χάρμαν «Η Χαμένη Επανάσταση - Γερμανία 1918-1923». Αν νικούσε η επανάσταση στην Γερμανία, η ιστορία του κόσμου θα ήταν εντελώς διαφορετική: η ανθρωπότητα δεν θα ζούσε τα «μεσάνυχτα του αιώνα» στη δεκαετία του ΄30 που οδήγησαν στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το Αουσβιτς και τη Χιροσίμα. Ο Κρις Χάρμαν παρουσιάζει τη μεγάλη επανάσταση και εξηγεί γιατί ηττήθηκε. Μια από τις καλύτερες αναλύσεις για την ήττα του «γερμανικού Οκτώβρη» μας την έχει αφήσει ο Τρότσκι στο βιβλίο του «Τα Διδάγματα του Οκτώβρη». Διαβάστε το, όχι μόνο για να μάθετε για τη γερμανική επανάσταση αλλά και για την σημασία που έχει το χτίσιμο ενός επαναστατικού κόμματος πολύ πριν το ξέσπασμα μιας επαναστατικής κρίσης.

Η Γερμανική Επανάσταση ήταν κομμάτι του επαναστατικού κύματος που σάρωσε τον κόσμο μαζί με την Επανάσταση του Οκτώβρη στη Ρωσία. Προϊόν του ήταν η δημιουργία επαναστατικών κομμάτων και της Τρίτης Κομμουνιστικής Διεθνούς. Εκείνα τα χρόνια, στις αρχές της δεκαετίες του ΄20 ήταν από τα πιο «παραγωγικά», για το μαρξισμό: η θεωρία και η πράξη τροφοδοτούσε η μια την άλλη. Στην έκδοση «Τα τέσσερα πρώτα συνέδρια της Κομμουνιστικής Διεθνούς» μπορούμε να βρούμε συμπυκνωμένη αυτή την εμπειρία. Τα «Πολιτικά Κείμενα» του Αντόνιο Γκράμσι είναι μια συλλογή άρθρων και εισηγήσεων του μεγάλου ιταλού μαρξιστή, καθώς προσπαθούσε να οικοδομήσει ένα επαναστατικό κόμμα, με αρχές αλλά όχι σεχταριστικό. Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί και μια συλλογή κειμένων από τα «Τετράδια της Φυλακής» του Γκράμσι, με τίτλο «Ιστορικός Υλισμός». Aπαραίτητος οδηγός για τα κείμενα του Γκράμσι είναι το βιβλίο των Κ. Μπάμπερι και Κ. Χάρμαν «Αντόνιο Γκράμσι - Η ζωή και οι ιδέες ενός επαναστάτη». Το βιβλίο του βρετανού μαρξιστή ιστορικού Ε. Χόμπσμπομ «Επαναστάτες» έγινε μπεστ-σελερ, μιας και ασχολείται με την ιστορία των κομμουνιστικών κομμάτων και της Διεθνούς. Διαβάστε το κριτικά, έχετε να μάθετε πολλά.

Τον Νοέμβρη συμπληρώθηκαν ενενήντα χρόνια από την ίδρυση του ΣΕΚΕ, του πρώτου επαναστατικού εργατικού κόμματος στην Ελλάδα. Στο βιβλίο «ΣΕΚΕ-Οι επαναστατικές ρίζες της Αριστεράς στην Ελλάδα» ο Λέανδρος Μπόλαρης παρουσιάζει τις μεγάλες μάχες που έδωσαν οι επαναστάτες και το εργατικό κίνημα στη δεκαετία του ΄20 και εξηγεί πως το ΚΚΕ έγινε ένα σταλινικό ρεφορμιστικό κόμμα στη δεκαετία του ΄30. Τα βιβλία του ιστορικού του εργατικού κινήματος Δημήτρη Λιβιεράτου «Το ελληνικό εργατικό κίνημα 1918-23» και οι δυο τόμοι «Κοινωνικοί Αγώνες στην Ελλάδα» από το 1923 μέχρι το 1931 είναι αναντικατάστατη πηγή. Κλασσικό επίσης είναι το έργο του Παντελή Πουλιόπουλου «Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση στην Ελλάδα». Γράφτηκε το 1934 και προειδοποιεί για τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε για το κίνημα η εγκατάλειψη της στρατηγικής της σοσιαλιστικής επανάστασης από το ΚΚΕ. Μια πολύ ενδιαφέρουσα μονογραφία για τη σφαγή των απεργών στη Καλαμάτα, γραμμένη από τον Ν.Δ. Ζέρβα με τίτλο «Το κίνημα της Καλαμάτας 1934» κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία. Το ενδιαφέρον για την ιστορία του εργατικού κινήματος και της αριστεράς αντανακλάται και σε μια σειρά άλλες εκδόσεις. Πολύτιμη είναι η «Συμβολή στην ιστορία των ελλήνων ναυτεργατών» από τον Σ. Σκόρδο, όπως και το «Η Ματαιωμένη Ουτοπία -Γιάννης Γαβριηλίδης, Νίκος Καραγιάννης κι άλλοι σύντροφοι» που επιμελήθηκαν οι Γ. Λαμπάτος, Γ.Κόκκινος και Α.Αθανασοπούλου. Ο Χάγκεν Φλάισερ είναι γνωστός για τα αξιόλογα έργα του γύρω από την κατοχή και την Αντίσταση στην Ελλάδα. Στο βιβλίο του «Οι πόλεμοι της μνήμης» καταπιάνεται με τη πρόσληψη της ιστορίας του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.

Ο Βίκτορ Σερζ είχε ζήσει από πρώτο χέρι τις ελπίδες που γέννησε η νέα σοβιετική εξουσία στη Ρωσία, τον ηρωικό αγώνα της ενάντια στην αντεπανάσταση και την ιμπεριαλιστική επέμβαση αλλά και τη φρίκη της σταλινικής αντεπανάστασης. Φέτος κυκλοφόρησε στα ελληνικά η αυτοβιογραφία του «Οι αναμνήσεις ενός επαναστάτη». Είναι μια συναρπαστική αυτοβιογραφία και όποιος δεν έχει διαβάσει το μυθιστόρημά του «Η υπόθεση του συντρόφου Τουλάγιεφ», τώρα είναι η ευκαιρία.

Όμως, η συζήτηση για τη Ρωσία και τη μοίρα της ρώσικης επανάστασης δεν περιορίζεται στα λογοτεχνικά κείμενα. Αν μη τι άλλο την επανέφερε η «αποκατάσταση» του Στάλιν από το πρόσφατο συνέδριο του ΚΚΕ. Φέτος που συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από τις καταρρεύσεις του 1989, γίνεται ακόμα πιο αναγκαίο το ξεκαθάρισμα στην αριστερά για το τι ήταν αυτά τα καθεστώτα, γιατί κατέρρευσαν. Αναντικατάστατο εργαλείο από αυτή την άποψη είναι το βιβλίο του Τόνι Κλιφ «Κρατικός Καπιταλισμός στη Ρωσία». Μελετήστε το, μαζί με το άρθρο του Π. Γκαργκάνα «Τόνι Κλιφ η παράδοση του ?σοσιαλισμού από τα κάτω΄» στο νέο τεύχος του περιοδικού «Σοσιαλισμός από τα κάτω».

Ποια είναι η στρατηγική μιας αριστεράς που δεν θέλει απλά να διαχειρίζεται το καπιταλισμό όπως η «κεντροαριστερά» του Πρόντι ή του Σημίτη; Μερικά χρόνια πριν αυτή η συζήτηση έμοιαζε ακαδημαϊκή, τώρα αποτελεί άμεση ανάγκη για χιλιάδες νεότερους και παλιότερους αγωνιστές. Αυτή την αντιπαράθεση θα την ενισχύσει η κυκλοφορία του βιβλίου «Δικτατορία του Προλεταριάτου» από τον γάλλο μαρξιστή φιλόσοφο Ετιεν Μπαλιμπάρ (το βιβλίο είχε γραφτεί στα μέσα της δεκαετίας του ΄70). Βέβαια το καλύτερο που έχει να κάνει κάποιος/α που θέλει να μάθει τι πραγματικά σημαίνει εργατική εξουσία, δηλαδή η δικτατορία του προλεταριάτου είναι να διαβάσει τα κλασσικά μαρξιστικά κείμενα. Στο «Εμφύλιος Πόλεμος στη Γαλλία» ο Μαρξ εξάγει τα συμπεράσματα από το πρώτο εργατικό κράτος στην ιστορία, την Παρισινή Κομμούνα το 1871. Το «Κράτος κι Επανάσταση» του Λένιν είναι το δεύτερο κείμενο. Στις παραμονές της Επανάστασης του 1917 ο Λένιν αποκαθιστά την αυθεντική μαρξιστική διδασκαλία για το κράτος, για να υποστηρίξει ότι η σοσιαλιστική επανάσταση δεν θα αφήσει «κυριολεκτικά πέτρα πάνω στη πέτρα» από το κράτος των καπιταλιστών.

Φέτος το καλοκαίρι συμπληρώνονται και σαράντα χρόνια από την έναρξη του μεγάλου κύκλου αγώνων της εργατικής τάξης στην Ιταλία, του «καυτού φθινόπωρου» του 1969. Επανακυκλοφόρησε το βιβλίο του Νάνι Μπαλεστρίνι «Τα θέλουμε όλα!» μια συγκλονιστική αφήγηση ενός από τους πρωταγωνιστές της μεγάλης απεργίας στη Φίατ Μιραφιόρι στο Τορίνο το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς.

Η δεκαετία του ΄60 είναι άρρηκτα δεμένη στην ιστορική μνήμη με τη φιγούρα του Τσε Γκεβάρα. Μια σύντομη παρουσίαση της ζωής και των ιδεών του αποπειρώνται οι Ολιβιέ Μπεζανσενό και ο Μισέλ Λεβί στο βιβλίο τους για τον Τσε. Διαβάστε και το βιβλίο του Μαικ Γκονζάλες «Ο Τσε Γκεβάρα και η Επανάσταση στη Κούβα» για μια πιο συνολική άποψη. Το αστυνομικό μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα «Τοπίο Χαμένο στην Ομίχλη» μας μεταφέρει στη σημερινή Κούβα, που μοιάζει μίλια μακριά από τις ελπίδες που είχε γεννήσει η επανάσταση του 1959 και το όραμα του Τσε.

Η κόντρα με τους εθνικιστικούς μύθους γίνεται όλο και πιο επίκαιρη στις μέρες, όταν τα φασισταριά του ΛΑΟΣ λογοκρίνουν μέχρι και σχολικά βιβλία. Το βιβλίο του Τάσου Κωστόπουλου «Το μακεδονικό της Θράκης, κρατικοί σχεδιασμοί για τους Πομάκους 1956-2008» είναι μια καλή αποκάλυψη των μεθοδεύσεων του ελληνικού κράτους απέναντι στη τουρκική μειονότητα. Το ίδιο χρήσιμο είναι και το προηγούμενο βιβλίο του «Πόλεμος και Εθνοκάθαρση-η ξεχασμένη πλευρά μιας δεκαετούς εθνικής εξόρμησης 1912-1922» είναι πραγματικά συγκλονιστικό. Για όσους θέλουν μια συνολικότερη παρουσίαση της αιματοβαμμένης ιστορίας των Βαλκανίων, κυκλοφόρησε επιτέλους το έργο του Λευτέρη Σταυριανού «Βαλκάνια από το 1453 και μετά». Μη σας αποθαρρύνει το μέγεθος κι η τιμή του βιβλίου, αξίζει. Το ίδιο ισχύει και για το δίτομο έργο της Μπάρμπαρα Τζέλαβιτς «Η ιστορία των Βαλκανίων». Και φυσικά, κλασσικές παραμένουν οι ανταποκρίσεις του Τρότσκι από τα μέτωπα των Βαλκανικών Πολέμων και άλλα κείμενά του για τα Βαλκάνια που είναι συγκεντρωμένα στο τόμο «Ο Τρότσκι για τα Βαλκάνια».

Η θρησκεία και η σχέση της με τα κοινωνικά κινήματα και την πολιτική επανέρχονται συνέχεια στην επικαιρότητα. Η ισλαμοφοβία για παράδειγμα είναι η «τελευταία λέξη» του ρατσισμού στις μέρες μας. Διαβάστε την ανάλυση των κλασσικών του μαρξισμού στη συλλογή κειμένων «Ο Μαρξ κι ο Ένγκελς για τη Θρησκεία» μαζί με το άρθρο του Νίκου Λούντου στο τελευταίο «Σοσιαλισμός από τα Κάτω».

Το ενδιαφέρον για τις μαρξιστικές ιδέες έρχεται να τροφοδοτήσει κι η κυκλοφορία μιας σειράς άλλων βιβλίων. Για τον μαρξιστή κριτικό τέχνης και φιλόσοφο Βάλτερ Μπένγιαμιν για παράδειγμα. Η βιογραφία του από τον Μ. Μπρόντερσεν είναι μια καλή εισαγωγή στη ζωή και το έργο του, αν και είναι πολύ φτωχή πολιτικά. Το μυθιστόρημα του Μ. Αρπάια «Ο άγγελος στην ιστορία» είναι μια μυθιστορηματική αφήγηση των τελευταίων χρόνων της ζωής του Μπένγιαμιν.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του Ευτύχη Μπιτσάκη «Η εξέλιξη των θεωριών της Φυσικής». Ο Ε. Μπιτσάκης εκτός από βετεράνος αγωνιστής της αριστεράς και της αντικαπιταλιστικής αριστεράς συγκεκριμένα, έχει κάνει πολλά ως πανεπιστημιακός δάσκαλος για το προχώρημα της επιστήμης, και την υπεράσπιση του υλισμού και του μαρξισμού.