Βιβλιοκριτική Πικρη γεύση Λεονάρντο Παδούρα Παρελθόν χαμένο στην ομίχλη

Βιβλιοκριτική
Πικρη γεύση
ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΩ

Τεύχος: 75
Λέανδρος Μπόλαρης

Λεονάρντο Παδούρα Παρελθόν χαμένο στην ομίχλη Τιμή 19 ευρώ, 364 σελίδες Εκδόσεις Καστανιώτη


O Λεονάρντο Παδούρα ζει και γράφει στην Αβάνα της Κούβας. Γεννήθηκε το 1955, συνεπώς ανήκει στη γενιά των ανθρώπων που γεννήθηκε ουσιαστικά με την Επανάσταση του 1959 και έχει βιώσει από πρώτο χέρι την πορεία της κουβανέζικης κοινωνίας όλες αυτές τις δεκαετίες της «οικοδόμησης του σοσιαλισμού». ’λλωστε, ήταν για χρόνια δημοσιογράφος -και παραμένει- ώστε να έχει πολύ καλά ακονισμένη την αίσθηση της παρατήρησης.

Ο Παδούρα είναι ίσως ο πιο διαβασμένος Κουβανός συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων στο κόσμο -και δίκαια. Η πόλη στην οποία επικεντρώνονται οι ιστορίες του, η Αβάνα, δεν θυμίζει την ακρόπολη ενός πολιορκημένου κάστρου της επανάστασης. Είναι μια πόλη φορτωμένη ιστορία είναι αλήθεια, που όμως πια τα βασικά γνωρίσματα σήμερα, ιδιαίτερα μετά τις καταρρεύσεις του 1989, είναι άλλα: ατομικός αγώνας για επιβίωση,

φτώχεια, διαφθορά, και μπόλικος κυνισμός. Ο πρωταγωνιστής των ιστοριών του Παδούρα, όπως ετούτης εδώ, είναι η επιτομή αυτής της πραγματικότητας, με εξαίρεση ίσως τον κυνισμό.

Ο Μάριο Κόντε είναι πρώην αστυνομικός που παραιτήθηκε απογοητευμένος από την υπηρεσία, τώρα κάνει το μεσάζοντα στο «γκρι» εμπόριο παλιών βιβλίων. Είναι επίσης σκληρός πότης, γεμάτος από πικρή ειρωνεία. Αντί να κυνηγά πράκτορες της CIA, όπως παλιότεροι «ήρωες» σε μυθιστορήματα του είδους στη Κούβα, τα βάζει με διεφθαρμένους αξιωματούχους, απατεώνες κάθε λογής που ευδοκιμούν σε μια Αβάνα με ετοιμόρροπα κτίρια, ναρκωτικά και πόρνες.

Ο Γιόγι, πρώην λαμπρός πολιτικός μηχανικός, νυν δαιμόνιος μαυραγορίτης και συνεργάτης του Κόντε, του εξηγεί τη στάση του:

«Χάσατε το χρόνο σας και τη μισή ζωή σας, αλλά η λύση υπάρχει Κόντε: αυτή που θα αναζητήσεις εσύ για τον ίδιο σου τον εαυτό, για τους ανθρώπους που είναι κοντά σου, για την οικογένειά σου, τους φίλους σου. Κι αυτό δεν είναι εγωισμός. Κοίτα, μόνο σήμερα: μ΄ αυτή τη δουλειά, χωρίς να κουνηθώ από το σπίτι μου, ενόσω κοιμάμαι μεσημεριάτικα με τον κλιματισμό μου και χωρίς να ληστέψω κανέναν, κερδίζω πιο πολλά λεφτά απ΄ ότι αν δούλευα έναν ολόκληρο μήνα ως μηχανικός, στο πόδι από τις έξι το πρωί για να στριμωχτώ σε ένα γουάγουα [αστικό λεωφορείο] κι άμα τύχει να περάσει το γαμημένο το γουάγουα, τρώγοντας τα σκουπίδια που δίνουν στην καντίνα και υπομένοντας έναν προϊστάμενο που είναι αποφασισμένος να διαπρέψει πατώντας στις πλάτες των υπολοίπων, μπας και τσιμπήσει καμιά καλή θεσούλα χάρη στην οποία θα μπορεί να ταξιδεύει στο εξωτερικό. και για να κερδίσει πόντους ασχολείται με το να πηδάει τη ζωή των άλλων με το τροπάρι της άμιλλας, εθελοντικής εργασίας και των πλάνων παραγωγής. Η σούμα είναι ξεκάθαρη μεγάλε».

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ο Κόντε σκοντάφτει στην ιστορία που ξετυλίγεται στο βιβλίο. Ανακαλύπτει μια «φλέβα» πολύτιμων βιβλίων σε ένα παλιό αρχοντικό και μέσω αυτής το μυστήριο της εξαφάνισης μιας τραγουδίστριας των μπολέρο, στην Αβάνα τις παραμονές της Επανάστασης. Ο Παδούρα δεν κάνει το λάθος να «ζωγραφίσει» μια ειδυλλιακή εικόνα για την προεπαναστατική Κούβα, κάθε άλλο. Και μέσα από τις ιστορίες που ξετυλίγονται αφήνει να διαφανεί η σύντομη αίσθηση του ενθουσιασμού που γέννησε η επανάσταση του 1959. Αλλά τι πήγε στραβά; Σε αυτό το ερώτημα δεν έχει απάντηση, και μάλλον θα ήταν υπερβολικό να απαιτούσαμε κάτι τέτοιο από ένα αστυνομικό μυθιστόρημα.

Σε μια συνέντευξη που έδωσε το 2008, ο Παδούρα είπε το μυθιστόρημα που ετοιμάζει βασίζεται στη ζωή του Λέον Τρότσκι και του Ραμόν Μερκαντέρ -του δολοφόνου του. Ισως πρέπει να περιμένουμε τη δημοσίευσή του για να κρίνουμε τις απαντήσεις που δίνει ο συγγραφέας.