Η επέτειος της 25ης Μαρτίου ήταν πάντοτε αφορμή για εθνικιστικά
κηρύγματα και αναπαραγωγή των εθνικών μύθων σε εκλαϊκευτική μορφή. Από
την ίδια την ημερομηνία: είναι πια ιστορικά τεκμηριωμένο ότι η
Επανάσταση του 1821 δεν κηρύχτηκε εκείνη τη μέρα στο μοναστήρι της Αγίας
Λαύρας από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό -η Εκκλησία στην αρχή της
Επανάστασης ήταν στην απέναντι μεριά. Μέχρι τις στρατιωτικοποιημένες
παρελάσεις των σχολείων, μια εφεύρεση της δικτατορίας του Μεταξά.
Φέτος, βέβαια, η 25 Μαρτίου αποκτάει και μια άλλη διάσταση: τα
κόμματα του μνημονίου θα ζωστούν τη γαλανόλευκη για να μας καλέσουν να
δώσουμε τα πάντα στην εθνική προσπάθειά τους, όπως “οι πρόγονοί μας το
'21”. Ο Σαμαράς είναι ο καλύτερος υποψήφιος για αυτή τη δουλειά με
ενίσχυση από τον τσεκουροφόρο “ακτιβιστή της δεξιάς” Βορίδη και τον
αρχαιολάγνο πλασιέ Γεωργιάδη. Κι απ' την άλλη, ο Καμμένος -κι ο
Ψωμιάδης- ο Καρατζαφέρης θα εμφανιστούν με τις φορεσιές του Κολοκοτρώνη
και του Καραϊσκάκη για να παραστήσουν τους εθνικά υπερήφανους που λένε
όχι στους “ξένους εξουσιαστές”.
Ο ρόλος του “φιλελληνισμού” στη διάρκεια της Επανάστασης ήταν επίσης
ένα θύμα των εθνικιστικών μύθων, της “επίσημης” ιστορίας. Ποιοι ήταν
εκείνοι που τάχτηκαν στο πλευρό των εξεγερμένων και γιατί; Η πιο
συνηθισμένη απάντηση είναι ότι επρόκειτο για θαυμαστές του “ελληνικού
μεγαλείου” της Αρχαίας Ελλάδας. Η περίπτωση του Λόρδου Βύρωνα που ήρθε
να πολεμήσει, επικεφαλής ενός σώματος Σουλιωτών (μισθοφόρων, αλλά αυτό
παραλείπεται) και ευρωπαίων εθελοντών, είναι η πιο γνωστή. Ο μεγάλος
Ρομαντικός ποιητής πέθανε τον Απρίλη του 1824 στο Μεσολόγγι και έγινε
“εθνικός ήρωας” με ό,τι αυτό συνεπάγεται.Είναι, λοιπόν, πολύ ευτυχές το γεγονός ότι ο “Σύνδεσμος Μπάυρον” επέλεξε να μεταφράσει και να κυκλοφορήσει σε μια έκδοση την παρθενική (αν κι η λέξη δίπλα στο όνομα του Μπάυρον είναι μάλλον ατυχής) ομιλία του στη Βουλή των Λόρδων 200 χρόνια πριν, τον Φλεβάρη του 1812. Γιατί πρόκειται για μια παθιασμένη, και γεμάτη ειρωνεία σε κάποια σημεία, καταγγελία της βαρβαρότητας του βρετανικού κράτους που επέβαλε την ποινή του απαγχονισμού για τους Λουδίτες (η ομιλία δημοσιεύτηκε στο “Ποντίκι” της 20 Φλεβάρη).
Δεινά
Η πιο κοινή περιγραφή για τους Λουδίτες μιλάει για κάπως αδαείς, φτωχούς εργάτες που έσπαζαν τις μηχανές, στη συγκεκριμένη περίπτωση νέου τύπου αργαλειούς επειδή, αφελώς, τις θεωρούσαν ένοχες για τα δεινά τους. Από τότε μέχρι σήμερα, κάθε φορά που εργάτες και εργάτριες ξεσηκώνονται ενάντια στις θυσίες που απαιτεί το σύστημα, κάποιες πληρωμένες πένες θα τους αποκαλέσουν οπισθοδρομικούς, εχθρούς της προόδου, “Λουδίτες”.Η αλήθεια είναι ότι οι Λουδίτες δεν ήταν καθόλου “αδαείς”, ούτε είχαν πρόβλημα με τις μηχανές από μόνες τους. Ηταν ένα δυνατό, επαναστατικό εργατικό κίνημα που χρησιμοποίησε και τη μέθοδο του σαμποτάζ για να υπερασπίσει τα εργατικά δικαιώματα απέναντι στα αφεντικά.
Τον χειμώνα του 1811 ένα ρεπορτάζ από εφημερίδα του Λιντς ανέφερε ότι: “χθες βράδυ σ' ένα σπίτι, έσπασαν τους τέσσερις από τους έξι αργαλειούς. Άφησαν άθικτους τους άλλους δυο που ανήκαν σε αφεντικά που δεν είχαν μειώσει τους μισθούς”. Στην καρδιά του παράνομου αυτού κινήματος υπήρχαν άνθρωποι που εμπνέονταν από τα ιδανικά της Γαλλικής Επανάστασης, διάβαζαν τα βράδια τα φυλλάδια του Τόμας Πέην που διέδιδαν τις επαναστατικές ιδέες της εποχής, και φλέγονταν από το όραμα να γκρεμίσουν τις “Βαστίλες” της Αγγλίας και να ακολουθήσουν το παράδειγμα των Γιακωβίνων.
Το κίνημά τους γεννήθηκε μέσα στις φρικτές συνθήκες της Βιομηχανικής Επανάστασης. Χιλιάδες εργάτες μαντρώνονταν στα νέα εργοστάσια, η παιδική εργασία αποκτούσε τρομακτικές διαστάσεις, σε συνθήκες αθλιότητας. Όμως, ο βιομηχανικός καπιταλισμός δεν έφερνε μόνο τη φρίκη. Εφερνε και τη δυνατότητα της συλλογικής αντίστασης. Ενας ριζοσπάστης ηγέτης της νέας εργατικής τάξης, ο Τζον Θέλγουελ έγραφε στη δεκαετία του 1790: “Ο,τι φέρνει τους ανθρώπους μαζί, παρόλο που γεννά διάφορα κακά, συμβάλλει στη διάδοση της γνώσης και εν τέλει προάγει την ανθρώπινη ελευθερία. Γι' αυτό κάθε μεγάλο εργαστήρι και εργοστάσιο είναι ενός είδους πολιτική ένωση, που δεν μπορεί να την κάνει να σωπάσει κανένα κοινοβούλιο και κανένας δικαστής δεν μπορεί να τη διαλύσει”.
Η οικονομική κρίση που έφεραν οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι, στα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα, χτύπησε ιδιαίτερα σκληρά την κλωστουφαντουργία, και κει γεννήθηκαν οι Λουδίτες. Η εξέγερσή τους σάρωσε το βόρειο Νότιγχαμσερ και το Γιόρκσερ το 1811 και το 1812.
Μια προκήρυξη που την υπέγραφε ο μυστηριώδης “Στρατηγός Λουντ” καλούσε τους υφαντουργούς: “Ελάτε να ακολουθήσουμε το λαμπρό παράδειγμα των γενναίων πολιτών του Παρισιού που αψήφησαν τριάντα χιλιάδες τυραννικούς στρατιώτες, γκρέμισαν έναν τύραννο”. Μια άλλη προκήρυξη έγραφε: “τα γεγονότα είναι ανατρεπτικά πράγματα όταν αγγίζουν τα δικαστήρια και τους Βασιλιάδες”.
Οι Λουδίτες πραγματοποίησαν την πρώτη επίθεσή τους σ' ένα χωριό του Νότιγχαμσερ, το Άρνολντ. Οι εργάτες ήταν αγανακτισμένοι για τους νέους αργαλειούς που τα αφεντικά τούς υποχρέωναν να νοικιάσουν, και οι οποίοι παρήγαν μεγάλες ποσότητες φτηνού και ελαττωματικού προϊόντος (αλλού βαμβακερά, αλλού πλεκτά). Αυτό με τη σειρά του σήμαινε χειρότερη αμοιβή και πείνα.
Στη βορειοδυτική Αγγλία οι αργαλειοί ήταν συγκεντρωμένοι σε εργοστάσια και αυτό σήμαινε ότι οι Λουδίτες οργάνωναν μαζικές επιθέσεις που πιο πολύ έμοιαζαν με τοπικές εξεγέρσεις παρά με σαμποτάζ.
Τα αφεντικά απάντησαν με την πιο σκληρή καταστολή. Ηδη από το 1799 κάθε είδους πολιτική ή συνδικαλιστική ένωση είχε κηρυχτεί παράνομη. Δώδεκα χιλιάδες στρατιώτες στάλθηκαν το χειμώνα του 1811 για να τσακίσουν την εξέγερση. Και τον Φλεβάρη του 1812 πέρασαν το νόμο που έστειλε στην αγχόνη πολλούς αγωνιστές του κινήματος.
Οι χαφιέδες έψαχναν μάταια τον “Στρατηγό Λουντ”. Δεν υπήρχε. Και όπως έχει καταγράψει ο Εντουαρντ Π. Τόμσον, βρετανός μαρξιστής ιστορικός, οι Λουδίτες “αντιμετώπισαν την διείσδυση πρακτόρων στις γραμμές τους με εντυπωσιακή επιτυχία. Οταν δυο ανακριτές της αστυνομίας στάλθηκαν στο Νότιγχαμ, ανέφεραν στο Υπουργείο Εσωτερικών ότι 'σχεδόν κάθε πλάσμα των κατώτερων τάξεων είναι στο πλευρό τους”.
Οι Λουδίτες δεν άφησαν απομνημονεύματα, αναλύσεις, εφημερίδες. Οχι γιατί ήταν αγράμματοι, αλλά εξαιτίας της καταστολής. Όμως, ιστορίες για τη δράση τους έμειναν από στόμα σε στόμα. Οπως η περίπτωση του Τζον Μπουθ που τραυματίστηκε θανάσιμα σε επίθεση εναντίον ενός εργοστασίου στο Δυτικό Γιόρκσερ τον Απρίλη του 1811. Οταν τον πλησίασε ο εφημέριος της εκκλησίας για να του πάρει λόγια, ο Μπουθ τον ρώτησε: “Μπορείς να κρατήσεις μυστικό;” κι ο εφημέριος απάντησε “ναι” με προσμονή και αγαλλίαση. “Κι εγώ το ίδιο” του είπε ο Μπουθ αφήνοντας την τελευταία του πνοή.
Το λουδίτικο κίνημα “πέθανε στην αγχόνη” όπως γράφει ο Τόμσον, όμως, η σπορά του δεν πήγε χαμένη. Τα κινήματα των εργατών στις επόμενες δεκαετίες είχαν στην πρώτη γραμμή πολλούς πρώην Λουδίτες, από τους υφαντουργούς του Μάντσεστερ που έσφαξε ο στρατός στη Σφαγή του Πήτερλου, το 1819 μέχρι τους Χαρτιστές της δεκαετίας του 1830 και του 1840 που έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στις ιδέες δυο νεαρών ριζοσπαστών της εποχής, ονόματι Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς.
Οταν ο Βύρωνας έκανε την ομιλία του στη Βουλή των Λόρδων έπαιρνε το μέρος ενός τέτοιου κινήματος.
Ο σαρκασμός είναι ένα χαρακτηριστικό της ομιλίας:
“Μέσα στην αφέλειά τους, φαντάστηκαν ότι η επιβίωση και η ευημερία των εργατικών φτωχών είναι ζητήματα μεγαλύτερης σπουδαιότητας απ’ ό,τι ο πλουτισμός λίγων προσώπων χάρη σε οποιεσδήποτε τεχνικές βελτιώσεις στα εργαλεία της δουλειάς, βελτιώσεις που έδιωξαν τους τεχνίτες από τη δουλειά τους, και κατέστησαν τον εργάτη ανάξιο του ημερομισθίου του”.
Η οργή είναι το άλλο:
“Δεν υπάρχει αρκετό αίμα στον ποινικό σας κώδικα, ώστε να χρειάζεται να χυθεί κι άλλο για να φτάσει στους Ουρανούς και να καταμαρτυρήσει εναντίον σας; Μπορείτε να κλείσετε μια ολόκληρη κομητεία στις φυλακές της; Θα σηκώσετε μια αγχόνη σε κάθε χωράφι και θα κρεμάτε τους ανθρώπους σαν σκιάχτρα;”
Αυτή η οργισμένη ομιλία δεν ήταν αυθόρμητο ξέσπασμα. Ο Μπάυρον είχε ενισχύσει οικονομικά την εξέγερση και μετά έγραψε ποιήματα για να την υμνήσει. Σκεφτείτε τι υποδοχή θα του επεφύλασσαν στις σημερινές συνθήκες ο κάθε Σκάι, Παπουτσής και Σαμαράς...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου