Κινηματογράφος: Τα κορίτσια της βροχής, της Αλίντας Δημητρίου

Με τα «κορίτσια της βροχής» ολοκληρώνεται η τριλογία ντοκιμαντέρ της Αλίντας Δημητρίου για τη συμμετοχή των γυναικών στους πολιτικούς αγώνες. Είχαν προηγηθεί το «Πουλιά στο βάλτο», σχετικά με την αντίσταση στη γερμανική κατοχή και η «Η ζωή στους βράχους» (2009), με θέμα τις εξορίες και διώξεις των γυναικών του Δημοκρατικού Στρατού στον Εμφύλιο (είχαμε γράψει σχετικά σε παλαιότερο φύλλο της ΕΑ). Αυτό το τρίτο ντοκιμαντέρ αναφέρεται στη διάρκεια της χούντας 1967-74.

Έχει ιδιαίτερη αξία ότι η σκηνοθέτις Αλίντα Δημητρίου επιμένει να σκαλίζει κεφάλαια «δύσκολα», «δυσάρεστα» στην πρόσφατη ελληνική ιστορία και μάλιστα μέσα από τα μάτια των γυναικών, για τις οποίες ελάχιστα έχουν γραφτεί, λες κι ήταν μόνο βοηθητικές σε έναν ευρύτερο αγώνα ή ακόμη χειρότερα λες και δεν υπήρξαν ποτέ.
Στηρίχηκε στις μαρτυρίες 50 γυναικών που διώχθηκαν, εξορίστηκαν και βασανίστηκαν για τις πολιτικές απόψεις και τη δράση τους στο κίνημα. Το αποτέλεσμα είναι ένα ντοκουμέντο που ταρακουνά το θεατή, τον κάνει να αισθανθεί άβολα, όχι για να θρηνήσει τα βάσανα των ηρωίδων αλλά για να βγάλει τα συμπεράσματα για το σήμερα.
Όπως βλέπουμε στο πρώτο μέρος της ταινίας, η πρώτη γενιά των γυναικών μπήκε στον αγώνα στην εκπληκτική δεκαετία του 1960, όταν η ήττα του εμφύλιου έδινε σιγά-σιγά τη θέση της σε μια νέα αριστερή πολιτικοποίηση. Ο Λαμπράκης, τα Ιουλιανά, η δολοφονία Πέτρουλα ήταν τα πιο χαρακτηριστικά γεγονότα και η νεολαιίστικη οργάνωση των «Λαμπράκηδων» ήταν ο πολιτικός τους χώρος.
Ο Ρίτσος, ο Βάρναλης, ο Λειβαδίτης, ο Μίκης του «Επιτάφιου» ήταν οι πολιτιστικές αναφορές που τα ένωναν όλα, κι αυτές μαζί, στη σύγκρουση με το σύστημα που κληρονόμησε η μετεμφυλιοπολεμική περίοδος. Οι γυναίκες προέρχονταν από διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα, οι περισσότερες αριστερές από κούνια, κάποιες άλλες όχι, όμως, το καθοριστικό ήταν η πολιτική συγκυρία. «Έμπαινες άσχετη, απολίτικη και κατέληγες με τους κομμουνιστές», τονίζει μια από αυτές. Και πράγματι, ήταν ακτιβίστριες της αριστεράς που πάλευαν στην πράξη, μοιράζοντας προκηρύξεις και διαδηλώνοντας στο πεζοδρόμιο.
Το πραξικόπημα της 21ης Απρίλη 1967 τις έπιασε εντελώς απροετοίμαστες, όπως και όλη την ηγεσία της αριστεράς. Αρκετές πίστευαν ότι δεν θα κρατήσει και πολύ, ενώ όσες δεν συνελήφθησαν άμεσα πέρασαν στην παρανομία. Αυτό που ακολούθησε ήταν η καταστολή, οι διώξεις, η εξορία στα Γιούρα και το χειρότερο απ’ όλα, τα βασανιστήρια στη διαβόητη Ασφάλεια της οδού Μπουμπουλίνας, άλλο ένα κεφάλαιο της περιόδου της χούντας που έχει σκόπιμα αποσιωπηθεί.
Γύρω στα 1972-73, μπαίνει στη μάχη η δεύτερη φουρνιά αγωνιστών και αγωνιστριών, με την αντιδικτατορική δράση στα πανεπιστήμια, που κορυφώθηκε με τις καταλήψεις της Νομικής και του Πολυτεχνείου το 1973. Και εδώ παρακολουθούμε το νέο κύμα πολιτικοποίησης που κατάφερε τελικά να ανατρέψει τη χούντα, πληρώνοντας όμως το δικό του φόρο σε διώξεις και αίμα.

Βασανιστές

Φάλαγγα, ξυλοδαρμοί, ηλεκτροσόκ, η απειλή (τουλάχιστον) του βιασμού, κάθε λογής σωματικά και ψυχικά βασανιστήρια επιστρατεύτηκαν από τους πιο έμπειρους βασανιστές της χούντας που είχαν εκπαιδευτεί στις ΗΠΑ από τη CIA. Οι περισσότερες γυναίκες δεν λύγισαν. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος που οι ίδιες εκθέτουν τον εαυτό τους στο φακό της σκηνοθέτριας, η οποία χρειάστηκε να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους με το προηγούμενό της έργο, ώστε να τις πείσει να το κάνουν.
Δεν παρουσιάζονται υπεράνθρωποι, ίσα-ίσα περιγράφουν με μεγάλη ειλικρίνεια, σχεδόν αυθόρμητα τις αντιδράσεις και τα συμπεράσματά τους, τη συνείδηση ότι η ζωή τους κρέμεται από ορισμένα ανθρωποειδή, τη μεγάλη ευθύνη να κρατήσουν ψηλά την πολιτική αξιοπρέπεια. Όπως αναφέρει η σκηνοθέτρια, «συνάντησα αυτές τις γυναίκες και μέτρησα ξανά τον κόσμο με έναν άλλον πήχυ».
Η επίσημη ιστορία τις «αντάμειψε» με σχεδόν μηδενική αναφορά. Η ατιμωρησία των βασανιστών είναι άλλη μια πρόκληση. Μια γυναίκα που πάσχει από κρίσεις επιληψίας ανέφερε ότι η πολιτεία της έδωσε την ευχή της...
Η σκηνοθέτις έχει σκόπιμα μοντάρει την ταινία αποκλειστικά με συνεντεύξεις. Μοναδική και εσκεμμένη σκηνοθετική παρέμβαση στις εξομολογήσεις τους, η παρεμβολή υλικών από τις περυσινές εξεγέρσεις και κυρίως το διήμερο 29-30 Ιούνη 2011. Έτσι η αφήγηση συμπλέκεται με τη σημερινή μνημονιακή Ελλάδα.
Η Αλίντα Δημητρίου χρησιμοποιεί άφοβα την «προφορική μνήμη», δεν διστάζει μπροστά στο ότι θα της αρνηθούν το κύρος της επίσημης γραφής της ιστορίας και της αντικειμενικότητας. Άλλωστε η ίδια έχει επανειλημμένα ξεκαθαρίσει, το κύρος του κυρίαρχου λόγου δεν το διεκδικεί, το μάχεται. Γι’αυτό επιλέγει να δημιουργεί τις ταινίες της με τους δικούς της λιγοστούς πόρους και τη βοήθεια των συνεργατών της, χωρίς εξαρτήσεις από παραγωγούς και κυκλωματα διανομής και χωρίς τις πιέσεις που αυτά βάζουν.
Το εντυπωσιακό είναι ότι χωρίς επίσημο διανομέα, και τα 3 ντοκιμαντέρ της τριλογίας αγκαλιάστηκαν από τη νεολαία, τους εκπαιδευτικούς, πολιτικούς και πολιτιστικούς φορείς και βρήκαν ένα τεράστιο ακροατήριο που στην πραγματικότητα κάνει την καλύτερη σύνδεση με το χτες, για να δικαιώσει τα λόγια μιας από τις γυναίκες: «Είμαστε η συνέχεια των γυναικών της Αντίστασης, και η δική μας συνέχεια είναι η σημερινή νεολαία».

INFO: Μπορείτε να προμηθευτείτε το ντοκιμαντέρ της Αλίντας Δημητρίου ελεύθερα, με αντίγραφα που χορηγεί η ίδια. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210-9810549.

Δήμητρα Κυρίλλου

http://ergatiki.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=3988:i1008&Itemid=160