Καινούργιο νεανικό βιβλίο από τον Βασίλη Κρεμμυδά: Η γνώση ενάντια στο ρατσισμό

Ο θείος από την Αμερική , εκδόσεις Τυπωθήτω

Ο παππούς Αχιλλέας πήγε και στη γιορτή του σχολείου του Ηριδανού' ποτέ δεν κατάλαβε γιατί οι σχολικές γιορτές πρέπει να είναι τόσο “κρύες”, τόσο “ανόητες” και κυρίως, τόσο κακόγουστες' γιατί πρέπει τα μικρά παιδιά να μαθαίνουν ότι τα πιο κακόγουστα πράγματα μπορεί να λέγονται “γιορτή”;
Τον Βασίλη Κρεμμυδά τον απασχολεί ένα παραπλήσιο ερώτημα με τον παππού Αχιλλέα: γιατί η γνώση να είναι βαρετή; Στις σελίδες της Εργατικής Αλληλεγγύης έχουμε κατά καιρούς αξιοποιήσει και αναφερθεί στο έργο του ιστορικού Βασίλη Κρεμμυδά -στα βιβλία και τα άρθρα του για την επανάσταση του 1821 και για τη ναυτιλία. Σε όλο του το έργο είναι ολοφάνερη η αγωνία να μην αφήσει ούτε μια υπόνοια ότι η Ιστορία είναι μια απόκρυφη επιστήμη, ικανή να γίνει κατανοητή μόνο από τους ειδικούς. Η εμπειρία του στη μετάδοση της γνώσης διαπερνά και τα παιδικά-νεανικά βιβλία με τα οποία έχει καταπιαστεί τα τελευταία χρόνια.
Όμως το τελευταίο του νεανικό βιβλίο “Ο θείος από την Αμερική” είναι ταυτόχρονα και μια σημαντική παρέμβαση για το ρατσισμό, για τα παιδιά των μεταναστών στις σχολικές αίθουσες, για το πώς μπορούν οι εκπαιδευτικοί να ανοίξουν το ζήτημα της μετανάστευσης, ήδη από το δημοτικό. Ο μικρός ήρωας του βιβλίου, Ηριδανός, 10-11 χρονών, είναι γεννημένος στην Ελλάδα από μητέρα ελληνίδα και πατέρα μετανάστη από την Μπουρκίνα Φάσο. Δεν είναι μετανάστης, καλά καλά δεν ξέρει τι σημαίνει μετανάστης, όμως:
“Θέλω να σου πω ότι η δασκάλα μου μας είπε πως είμαι μετανάστης. Ο παππούς Αχιλλέας έπαθε σοκ – ανακατεύτηκε μέσα του' “άφεριμ”, σκέφτηκε, “δασκάλα να σου πετύχει”.(...)
-Να, μας είπε ότι εμείς οι μετανάστες
πρέπει να διαβάζουμε περισσότερο...
-Και είπε τα ονόματά σας;
-Ναι, είπε, ο Γιάννης, ο Νούντι, ο Αχμέτ και ο Νάμπα.
-Εσένα, το άλλο όνομά σου, το Νάμπα,
πώς το ήξερε;
-Εγώ της το είχα πει' ότι έχω και αυτό το όνομα'
κι εκείνη δε με λέει Ηριδανο, με λέει Νάμπα.(...)
Ηρίδο μου, θέλεις να σου πω τι είναι ο μετανάστης;
-Ναι, αυτό.
-Μετανάστης είναι αυτός που γεννήθηκε και έζησε κάποια χρόνια της ζωής του σε μια χώρα και μετά έφυγε από κει και ζει σε μια άλλη χώρα. (...)
-Άρα δεν είμαι μετανάστης! Γιούπι...!
-Στάσου, στάσου, δεν μου άρεσε αυτό! Γιατί, τι έχουν οι μετανάστες και χαίρεσαι που δεν είσαι;
-Να, παππού, τους βρίζουν όλοι, δεν τους θέλει
κανένας. Και θυμάσαι που εμένα με έλεγαν “αράπη”
οι συμμαθητές μου στο άλλο σχολείο που πήγαινα;
-Στάσου, βρε Ηριδάκι μου, μην τα μπερδεύουμε όλα' άλλο το ένα, άλλο το άλλο' άλλο μετανάστης, άλλο αράπης.
-Γιατί παππού, για βρισιά δεν τα λένε και τα δύο;
Ο παππούς Αχιλλέας αναλαμβάνει να λύσει τις απορίες του εγγονού του μέσα από έναν οργανωμένο διάλογο, δίνοντας τον απαραίτητο χρόνο και χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα εργαλεία. Αξιοποιεί το βιβλίο του Θανάση Βαλτινού “Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη” που μιλάει για τους έλληνες “λαθρο”μετανάστες στην Αμερική, κάνει επισκέψεις με τον εγγονό του στο σπίτι μιας μετανάστριας από την Ουκρανία και ενός 93χρονου ελληνοαμερικανού.

Στερεότυπα

Δεν αφήνει κανένα περιθώριο στη δημιουργία στερεότυπων στο μυαλό του μικρού παιδιού. Οι μετανάστες δεν είναι ούτε κακόμοιροι, ούτε “της γης οι κολασμένοι”, δεν χρειάζονται συμπόνοια, είναι παραγωγοί πλούτου.
Οι σκέψεις που κάνει ο παππούς Αχιλλέας, όταν προσπαθεί να βρει τρόπο να απαντήσει στα ερωτήματα του εγγονού του χωρίς να μπερδέψει, χωρίς να κουράσει και χωρίς να κάνει “μάθημα” περιέχουν ερωτήματα και απαντήσεις που απασχολούν τον κάθε γονιό και εκπαιδευτικό. Μ' αυτήν την έννοια, το βιβλίο δεν είναι αμιγώς “παιδικό”. Ο Βασίλης Κρεμμυδάς το έχει γράψει με σκοπό να μπορεί να γίνει δημιουργική του χρήση στη σχολική αίθουσα, να διαβαστεί από κοινού από εκπαιδευτικούς και μαθητές και μπορεί να βοηθήσει στην προσπάθεια να μη βρει καμία θέση στα σχολεία το ρατσιστικό δηλητήριο.

Εργατική Αλληλεγγύη