Δευτέρα 28 Μαρτίου 2011

Πέντε κολοσσοί της παγκόσμιας λογοτεχνίας από την "Αυγή"




Μάριο Βάργκας Λιόσα, Ορχάν Παμούκ, Ναντίν Γκόρντιμερ, Ζοζέ Σαραμάγκου, Αντόνιο Ταμπούκι. Εμβληματικά ονόματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας που γράφεται στην εποχή μας. Τιμημένοι με Νόμπελ Λογοτεχνίας οι τέσσερις, ένα από τα επόμενα Νόμπελ, όπως πολλοί εκτιμούν για τον Ταμπούκι, δεξιοτέχνες του γραπτού λόγου και συγγραφείς στοχαστές, η γραφίδα των οποίων εμπλέκεται στα μεγάλα πάθη του ανθρώπου και αναζητά τα μεγάλα αμαρτήματα των σύγχρονων κοινωνιών.
Αυτούς τους πέντε κορυφαίους της σύγχρονης παγκόσμιας λογοτεχνίας συστήνει η "Αυγή" μέσα από τη σειρά ισάριθμων DVD που πρόκειται να κυκλοφορήσουν στις κυριακάτικες εκδόσεις της από τις 20 Μαρτίου έως και τις 17 Απριλίου. Ο Μάριο Βάργκας Λιόσα (20.3), ο Ορχάν Παμούκ (27.3), η Ναντίν Γκόρντιμερ (3.4), ο Ζοζέ Σαραμάγκου (10.4) και ο Αντόνιο Ταμπούκι (17.4) μιλούν για το έργο τους στους δημοσιογράφους Μικέλα Χαρτουλάρη και Ανταίο Χρυσοστομίδη στη σειρά συνεντεύξεων "Κεραίες της εποχής μας", οι οποίες έχουν μεταδοθεί από την ΕΤ1.
Με αφορμή την προσφορά της "Αυγής", συνομιλήσαμε με τη Μικέλα Χαρτουλάρη και τον Ανταίο Χρυσοστομίδη, οι οποίοι μεταφέρουν την εμπειρία από τις συναντήσεις τους με τους μεγάλους συγγραφείς. Κατά πόσο το βάρος του ονόματος και του έργου που φέρουν επηρεάζει τη δημόσια εικόνα τους; Πώς στρέφουν τις κεραίες τους σε όσα συμβαίνουν και εν πολλοίς σημαδεύουν την εποχή μας, ποια η σχέση τους με την τέχνη που υπηρετούν και τους ομοτέχνους τους; Και εν τέλει κατά πόσο οι ίδιοι βρίσκονται σε αντιστοιχία με το έργο που δημιουργούν;
Οι δυο δημοσιογράφοι μας μιλούν για όσα ειπώθηκαν μπροστά στις κάμερες, σκιαγραφούν το ανθρώπινο πρόσωπο, την πνευματική υπόσταση των πέντε συγγραφέων και επιχειρούν τη συσχέτιση του έργου με την εποχή τους. Όπως άλλωστε επισημαίνουν, "καθένα από αυτά τα πέντε πορτρέτα παραπέμπει σε εμβληματικές περιόδους της παγκόσμιας ιστορίας και του δημοκρατικού κινήματος στη διάρκεια του 20ού αιώνα".

* Πώς είναι η επαφή διά ζώσης με αυτούς τους κολοσσούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας;
Μικέλα Χαρτουλάρη: Οι ίδιοι ποτέ δεν συμπεριφέρονται ως κολοσσοί της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Δεν έχουμε συναντήσει κανέναν που να λέει κάτι και μετά να το παίρνει πίσω για να το στρογγυλέψει, κανένας δεν συμπεριφέρεται σαν βεντέτα ή ως ιδιαίτερη περίπτωση. Κανένας δεν έχει παίξει παιχνίδια αυθεντίας, κανείς δεν έχει ζητήσει να ελέγξει το τελικό υλικό. Δηλαδή συναντάμε ανθρώπους που είναι σαν να τους ξέραμε από πάντα και όσο μέναμε μαζί τους γίνονταν όλο και πιο κοντινοί. Και το γοητευτικό είναι ότι όσο περισσότερη ώρα γυρισμάτων έχουμε ανοίγονται ακόμα περισσότερο και φτάνουμε σε μια αναπάντεχη οικειότητα.
ΑνταίοςΧρυσοστομίδης: Βεβαίως πρέπει να πουμε ότι όση περιέργεια έχουμε εμείς να τους γνωρίσουμε άλλη τόση έχουν και αυτοί που περιμένουν δυο δημοσιογράφους από την Ελλάδα να τους “ανακρίνουν”. Δεν είναι δεδομένη ούτη η οικειότητα ούτε η διαθεσιμότητά τους. Αυτό πιστεύω ότι το κερδίζουμε με τη σοβαρότητα με την οποία τους αντιμετωπίζουμε. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί απ' αυτούς μπροστά στην κάμερα δείχνουν την ικανοποίησή τους. Πρώτα απ' όλα καταλαβαίνουν ότι πηγαίνουμε με ένα διαφορετικό πνεύμα, ότι γνωρίζουμε το έργο τους σε βάθος και ότι δεν πάμε να βγάλουμε “λαβράκι” από τη συνέντευξη.
Μ.Χ.: Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Βλαντίμιρ Μακάνιν, ο οποίος, αφού βίωσε την καταπίεση της μπρενιεφικής περιόδου, αρχικά ήταν πολύ συγκρατημένος στις πολιτικές μας ερωτήσεις. Τη δεύτερη μέρα άρχισε να ανοίγεται και να σχολιάζει με τολμηρότητα, πρωτοτυπία και γενναιότητα για τα πολιτικά. Για τον Πούτιν θυμάμαι πως είπε ότι η παρουσία του είναι απαραίτητη γιατί αντιπροσωπεύει μια αναγκαία μεταβατική περίοδο βοναπαρτισμού. Η Γκόρντιμερ πάλι τη δεύτερη ημέρα των γυρισμάτων ανοίχτηκε και μας μίλησε για τη μαύρη μπουρζουαζία που αναδύεται στη Νότια Αφρική μετά την εδραίωση της δημοκρατίας, η οποία συμπεριφέρεται όπως οι αφρικάνερς στη διάρκεια του καθεστώτος του απαρτχάιντ. Τέτοιου είδους σχόλια αποφεύγει να κάνει φοβούμενη τις διαστρεβλώσεις.
Α.Χ.: Σ' αυτή τη σειρά εκπομπών είναι εξαιρετικά συγκινητικό το πώς έχουν συμπεριφερθεί ορισμένοι συγγραφείς. Για παράδειγμα ο Μάριο Βάργκας Λιόσα, αυτός ο ακόμα πολύ ωραίος άντρας, δέχτηκε να μας δει στο σπίτι του στη Μαδρίτη, παρότι άρρωστος εκείνη την εποχή, από καρκίνο του δέρματος και με το πρόσωπό του να φέρει ακόμα τα σημάδια από τις ακτινοβολίες. Αυτή είναι και η μοναδικότητα της συγκεκριμένης ταινίας, αφού δεν έχει καταγραφεί πουθενά αλλού το τρωτό της εικόνας του. Κι αυτό το λέμε γιατί η εικόνα του Λιόσα, ενός Λατινοαμερικανού “νάρκισσου”, είναι πάντα ένα από τα διαβατήριά του.

* Οι άνθρωποι που γνωρίσατε ανταποκρίνονται στο έργο που γνωρίζουμε;
Α.Χ.: Άλλοτε ναι, άλλοτε όχι. Βρήκα για παράδειγμα τον Σαραμάγκου πιο “βατό”, πιο “εύκολο” και πιο χιουμορίστα απ' ό,τι σε αφήνει να φανταστείς το έργο του. Θα πρόσθετα μάλιστα και λιγότερο δογματικό απ' ό,τι περίμενα από ένα μέλος του Κ.Κ. Πορτογαλίας. Αντίθετα ο Παμούκ είναι πιο στριφνός και δαιδαλώδης από ό,τι διαφαίνεται μέσα από το έργο του. Οι άλλοι τρεις, ο Λιόσα, η Γκόρντιμερ και ο Ταμπούκι, είναι κατά κάποιον τρόπο τα πρόσωπα που εκφράζονται μέσα από το έργο τους.
Μ.Χ.: Η Γκόρντιμερ, για παράδειγμα, είναι ακριβώς αυτό που περιμένεις από μια αριστερή αγωνίστρια που έδωσε μάχες στα δικαστήρια κατά του απαρτχάιντ. Ακόμα και σήμερα βλέπεις στο πρόσωπό της την αποφασιστικότητα που την έσπρωξε τότε να μην αποκηρύξει τον ένοπλο αγώνα των μαύρων.
Α.Χ.: Βεβαίως για τον πέμπτο της παρέας, επειδή τυχαίνει να είμαστε παλιοί φίλοι, δεν είχα να αντιμετωπίσω κάποιου είδους έκπληξη.
- Γνωρίζοντας τη σχέση που έχετε με τον Ταμπούκι θεωρούμε αυτονόητο ότι δεν θα σας εξέπληττε.
Α.Χ.: Παρ' όλα αυτά ο Ταμπούκι μπροστά στην κάμερα ήταν ενδεχομένως πιο σκληρός συνομιλητής με τον φίλο του απ' ό,τι με έναν άγνωστό του δημοσιογράφο. Η πρώτη κουβέντα που μου είπε είναι: “Δεν θέλω εύκολες ερωτήσεις”.
- Μιλώντας με όλους αυτούς τους μεγάλους και με την εμπειρία σας από την ελληνική πραγματικότητα τι σκέφτεστε για τους Έλληνες λογοτέχνες;
Α.Χ.: Οι Έλληνες λογοτέχνες, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, είναι περιχαρακωμένοι σε σχέση με όσα συμβαίνουν στο εξωτερικό - και δεν είναι τυχαίο ότι, όταν έρχονται διάσημοι ομότεχνοί τους στην Ελλάδα, ελάχιστοι πάνε να τους ακούσουν. Επίσης, στην Ελλάδα, δυστυχώς δεν έχουμε τον λογοτέχνη - ατμομηχανή που θα δώσει ώθηση στην ελληνική λογοτεχνία να βγει με απαιτήσεις στο εξωτερικό. Και βεβαίως σ' αυτό δεν μας φταίει η “μικρή” μας γλώσσα.
Μ.Χ.: Οι ξένοι διαβάζουν τους ομοτέχνους τους από άλλες χώρες, έχουν μια σφαιρική παιδεία ή έχουν φροντίσει να την αποκτήσουν. Δεν φοβούνται να εκτεθούν -και όχι μόνο για ζητήματα που αφορούν αποκλειστικά τη λογοτεχνία, αλλά και για κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Επίσης δεν φοβούνται να δείξουν την αδυναμία τους ή το ανθρώπινο πρόσωπό τους με τις εμμονές ή τις αντιπάθειές τους.
Α.Χ.: Και αυτό δεν αφορά μόνο κάποιες παλαιότερες γενιές συγγραφέων, αλλά και τους πολύ νεότερους. Σκέφτομαι τον Ντάνιελ Κέλμαν και τη γνώση του κόσμου που κουβαλάει, παρ' ότι είναι λίγο πάνω από τα 30, ή την πολιτική συνειδητοποίηση του Ροκαλιόλι, ο οποίος είναι ικανός να γράψει ένα εκπληκτικό πολιτικό μυθιστόρημα όπως ο “Κόκκινος Απρίλης” προτού κλείσει τα 30 και χωρίς να έχει υπάρξει ποτέ πολιτικά ενταγμένος.
- Ποιο είναι το νήμα που συνδέει τους πέντε λογοτέχνες που δι' υμών θα συναντήσουμε μέσω της "Αυγής";
Α.Χ.: Είναι και οι πέντε πολύ μεγάλοι συγγραφείς και ταυτοχρόνως βαθιά πολιτικοποιημένα άτομα, με πολιτικές μάχες στο ενεργητικό τους. Και οι πέντε πιστεύουν ότι η λογοτεχνία μπορεί να κάνει έναν καλύτερο κόσμο και παράλληλα ότι η ποιητική της γραφής έχει πολύ μεγάλη σημασία. Τελευταίο στοιχείο που τους ενώνει είναι ότι όλοι απευθύνονται στο πλατύ διεθνές κοινό και ότι είναι εξαιρετικοί παραμυθάδες.
Μ.Χ.: Κάθε ένα από αυτά τα πέντε πορτρέτα παραπέμπει σε εμβληματικές περιόδους της παγκόσμιας ιστορίας και του δημοκρατικού κινήματος στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Με τον Βάργκας Λιόσα συζητάμε για τη δύσκολη πορεία των λαών της Λατινικής Αμερικής προς τη δημοκρατία. Με τον Σαραμάγκου την κρίση της σύγχρονης αριστεράς, ενώ η Γκόρντιμερ αποκωδικοποιεί τον ρατσισμό όπου και με όποια μορφή κι αν εμφανίζεται μέχρι τις μέρες μας. Με τον Παμούκ συζητάμε το δίλημμα Ανατολή - Δύση στη σύγχρονη Τουρκία και με τον Ταμπούκι για την κρίση των δυτικών κοινωνιών και το ευρωπαϊκό παρόν και μέλλον. Αυτή άλλωστε είναι και η λογική που διατρέχει όλη τη σειρά “Κεραίες της εποχής μας”, που δεν απευθύνεται αποκλειστικά στο βιβλιόφιλο κοινό. Θεωρούμε πολύ σημαντικό ότι η "Αυγή" αποφάσισε να μεταφέρει τον λόγο αυτών των πέντε συγγραφέων στα σπίτια των αναγνωστών της.

http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=604457

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου