Του Βασίλη Ρούβαλη
* Η μελέτη του Αντώνη Καρτσάκη με τίτλο «Μεταπολεμική κριτική και ποίηση - Ζητήματα αισθητικής και ιδεολογίας» (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σ. 704, τιμή: 34 ευρώ) αποτελεί μια εμβριθή παρακολούθηση της βιβλιοκρισίας στον χώρο της ελληνικής ποίησης στην περίοδο από τα χρόνια του Εμφυλίου έως τη χούντα. Ο συγγραφέας επιδιώκει κατ' αρχάς τη σκιαγράφηση της κριτικογραφίας σε συνάρτηση με τις πολιτικές και κοινωνικές συνιστώσες της εποχής, τα πρόσωπα, τους διαμορφούμενους λογοτεχνικούς πόλους. Επιλέγει την εκ του σύνεγγυς εξέταση των περιοδικών που υποστήριξαν τον κριτικό λόγο στη διάρκεια αυτής της εικοσαετίας ώστε να διαπιστώσει ότι «μπορεί να στοιχειοθετηθεί η περιπέτεια των αισθητικών και ιδεολογικών αναζητήσεων της περιόδου, η σχέση, ειδικότερα, της λογοτεχνικής κριτικής με την ιδεολογία». Στο πλαίσιο της φόρτισης, ορατής και αναπόφευκτης, οι ιδέες και τα σύμβολα χρησιμοποιούνται από τους φορείς της κριτικής ως εργαλεία έντασης, διαμάχης, τάσεων. Τότε ακριβώς σχηματίστηκε η φυσιογνωμία της μεταπολεμικής λογοτεχνικής κριτικής και τα τυπολογικά γνωρίσματά της. Και εν πολλοίς, συμπεραίνεται η άποψη ότι η λογοτεχνία και η κριτική υπήρξαν θύματα της ταραγμένης εποχής.
* Η πρόσληψη της σύγχρονης αμερικανικής ποίησης από τους Ελληνες δημιουργούς, αλλά και τους αναγνώστες, παρουσιάζει αρκετά κενά. Εξ ου και η αποσπασματική προσέγγιση στο corpus των Αμερικανών ποιητών που ενεργοποιήθηκαν στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Από την άλλη πλευρά, η λεγόμενη beat generation, ασκώντας ευεργετική επίδραση σε ημεδαπούς ποιητές κατά τη δεκαετία του 1970 και ένθεν, εξακολουθεί ν' απασχολεί και να εμπλουτίζει τον βιβλιογραφικό κατάλογο της ξένης μεταφρασμένης ποίησης. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται, βεβαίως. Η περίπτωση του Gregory Corso διαφοροποιείται από τους ομοτέχνους του, τινί τρόπω, αφού η μεταφραστική προσέγγισή του είναι περιορισμένη. Ο Γιάννης Λειβαδάς εξέδωσε πρόσφατα μια επιλογή ποιημάτων του με τίτλο «Γκρέγκορυ Κόρσο: ποιήματα» (εκδόσεις Ηριδανός, 2010, σ. 80, τιμή: 13,85 ευρώ), όπου συμπληρώνει σε έναν βαθμό την προσέγγιση παλαιότερα των Κώστα Γιαννουλόπουλου και Φώτη Αθέρα (ανθολόγηση στις εκδόσεις Νεφέλη) και του Γιώργου Μπλάνα (συλλογή «Βενζίνη», στον Ελεύθερο Τύπο).
Μέσα από αυτά τα ποιήματα διαφαίνεται η χειμαρρώδης προσωπικότητα αλλά και ο στοχαστικός νους του Νεϋορκέζου δημιουργού, όπου κατάφερε να δημιουργήσει ένα ακέραιο προσωπικό σύμπαν. Οι αξίες αυτού του σύμπαντος περιχαρακώνονται στην αναζήτηση του ανθρώπινου Λόγου, του υπαρξιακού μυστηρίου, της ανατροπής και της εξιλέωσης, της ιδεατής σύγκρουσης με την πραγματικότητα. Ένα δείγμα γραφής (το ποίημα Σκέψη): «Ο Θάνατος υπάρχει μα δεν διαρκεί / Προσπερνώντας ένα νεκρό πουλί / σκέφτεσαι πως είναι νεκρό / μα μετά περπατάς / και το ξεχνάς / Η σκέψη παραμένει και η σκέψη είναι το μόνο / που γνωρίζω / για τον Θάνατο». Αξίζει δε να σημειωθεί η ιδιαίτερη αισθητική της έκδοσης όσο και η πρωτότυπη εκτύπωση του ποιήματος "Βόμβα" σε ξεχωριστό, αποσπασμένο δίπτυχο.
* Συμβολή στην πρόσληψη και τη μεθοδευμένη φιλολογική τεκμηρίωση της νεοελληνικής γραμματείας αποτελεί εν συνόλω η κριτικογραφία του Νάσου Βαγενά. Καίριες παρατηρήσεις, σχόλια επί φαινομένων και νοουμένων, επισημάνσεις και αξιολογήσεις σε επιμέρους θέματα της τρέχουσας λογοτεχνικής θεωρίας και πρακτικής φιλολογικής εποπτείας, περιέχονται σ' αυτά τα 30 κριτικά κείμενα, πρόσφατης εσοδείας, που συγκεντρώνονται στον τόμο «Κινούμενος στόχος» (Πόλις, σ. 268, τιμή: 16 ευρώ). Ο Νάσος Βαγενάς διαθέτει ισχυρό «οπλοστάσιο» σ' αυτή την περιήγησή του: καθηγητής συγκριτικής λογοτεχνίας, μύστης του ποιητικού λόγου, όσο και μάχιμος δοκιμιογράφος, μπορεί να χαρακτηριστεί για την επίμονη, προσεκτική και εμβριθή ερευνητική του δεινότητα με πλούσια αποτελέσματα. Η συγκέντρωση των συγκεκριμένων μελετημάτων στον τόμο το αποδεικνύει επακριβώς.
* Η ιδέα για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης, στις 21 Μαρτίου, έχει βρει γόνιμο έδαφος κατά την τελευταία δεκαετία. Οι καλές ιδέες, υλοποιήσιμες όσο και ελκυστικές, δεν έχουν λείψει. Αντίστοιχα, ο κόσμος της ελληνικής ποίησης έχει επιδείξει το σχετικό ενδιαφέρον αλλά και τη θέληση να συμβάλει με πρόσημο την αναγκαία προώθηση του ποιητικού λόγου στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Η αίσθηση που αποκομίζει κανείς, παρακολουθώντας τις εκδηλώσεις χρόνο με τον χρόνο, είναι ότι παρ' όλα ταύτα οι βιβλιόφιλοι που αγαπούν την ποίηση δεν πείθονται για την «εξωστρέφεια» που υπαινίσσεται μια τέτοιου τύπου εορταστική εκδήλωση. Αναλόγως, οι διοργανώσεις εμφανίζουν συμπτώματα φθοράς, είναι λιγότερο ενθουσιώδεις σταδιακά ενώ, αν μη τι άλλο, η οικονομική-ψυχολογική κρίση αποτρέπει τη διάθεση αλλά και τη δυνατότητα για κάποιες περισσότερο εντυπωσιακές εκδηλώσεις που θα αποτελούσαν «γεγονός» στον πολιτιστικό χάρτη της πόλης.
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=604754
* Η μελέτη του Αντώνη Καρτσάκη με τίτλο «Μεταπολεμική κριτική και ποίηση - Ζητήματα αισθητικής και ιδεολογίας» (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σ. 704, τιμή: 34 ευρώ) αποτελεί μια εμβριθή παρακολούθηση της βιβλιοκρισίας στον χώρο της ελληνικής ποίησης στην περίοδο από τα χρόνια του Εμφυλίου έως τη χούντα. Ο συγγραφέας επιδιώκει κατ' αρχάς τη σκιαγράφηση της κριτικογραφίας σε συνάρτηση με τις πολιτικές και κοινωνικές συνιστώσες της εποχής, τα πρόσωπα, τους διαμορφούμενους λογοτεχνικούς πόλους. Επιλέγει την εκ του σύνεγγυς εξέταση των περιοδικών που υποστήριξαν τον κριτικό λόγο στη διάρκεια αυτής της εικοσαετίας ώστε να διαπιστώσει ότι «μπορεί να στοιχειοθετηθεί η περιπέτεια των αισθητικών και ιδεολογικών αναζητήσεων της περιόδου, η σχέση, ειδικότερα, της λογοτεχνικής κριτικής με την ιδεολογία». Στο πλαίσιο της φόρτισης, ορατής και αναπόφευκτης, οι ιδέες και τα σύμβολα χρησιμοποιούνται από τους φορείς της κριτικής ως εργαλεία έντασης, διαμάχης, τάσεων. Τότε ακριβώς σχηματίστηκε η φυσιογνωμία της μεταπολεμικής λογοτεχνικής κριτικής και τα τυπολογικά γνωρίσματά της. Και εν πολλοίς, συμπεραίνεται η άποψη ότι η λογοτεχνία και η κριτική υπήρξαν θύματα της ταραγμένης εποχής.
* Η πρόσληψη της σύγχρονης αμερικανικής ποίησης από τους Ελληνες δημιουργούς, αλλά και τους αναγνώστες, παρουσιάζει αρκετά κενά. Εξ ου και η αποσπασματική προσέγγιση στο corpus των Αμερικανών ποιητών που ενεργοποιήθηκαν στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Από την άλλη πλευρά, η λεγόμενη beat generation, ασκώντας ευεργετική επίδραση σε ημεδαπούς ποιητές κατά τη δεκαετία του 1970 και ένθεν, εξακολουθεί ν' απασχολεί και να εμπλουτίζει τον βιβλιογραφικό κατάλογο της ξένης μεταφρασμένης ποίησης. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται, βεβαίως. Η περίπτωση του Gregory Corso διαφοροποιείται από τους ομοτέχνους του, τινί τρόπω, αφού η μεταφραστική προσέγγισή του είναι περιορισμένη. Ο Γιάννης Λειβαδάς εξέδωσε πρόσφατα μια επιλογή ποιημάτων του με τίτλο «Γκρέγκορυ Κόρσο: ποιήματα» (εκδόσεις Ηριδανός, 2010, σ. 80, τιμή: 13,85 ευρώ), όπου συμπληρώνει σε έναν βαθμό την προσέγγιση παλαιότερα των Κώστα Γιαννουλόπουλου και Φώτη Αθέρα (ανθολόγηση στις εκδόσεις Νεφέλη) και του Γιώργου Μπλάνα (συλλογή «Βενζίνη», στον Ελεύθερο Τύπο).
Μέσα από αυτά τα ποιήματα διαφαίνεται η χειμαρρώδης προσωπικότητα αλλά και ο στοχαστικός νους του Νεϋορκέζου δημιουργού, όπου κατάφερε να δημιουργήσει ένα ακέραιο προσωπικό σύμπαν. Οι αξίες αυτού του σύμπαντος περιχαρακώνονται στην αναζήτηση του ανθρώπινου Λόγου, του υπαρξιακού μυστηρίου, της ανατροπής και της εξιλέωσης, της ιδεατής σύγκρουσης με την πραγματικότητα. Ένα δείγμα γραφής (το ποίημα Σκέψη): «Ο Θάνατος υπάρχει μα δεν διαρκεί / Προσπερνώντας ένα νεκρό πουλί / σκέφτεσαι πως είναι νεκρό / μα μετά περπατάς / και το ξεχνάς / Η σκέψη παραμένει και η σκέψη είναι το μόνο / που γνωρίζω / για τον Θάνατο». Αξίζει δε να σημειωθεί η ιδιαίτερη αισθητική της έκδοσης όσο και η πρωτότυπη εκτύπωση του ποιήματος "Βόμβα" σε ξεχωριστό, αποσπασμένο δίπτυχο.
* Συμβολή στην πρόσληψη και τη μεθοδευμένη φιλολογική τεκμηρίωση της νεοελληνικής γραμματείας αποτελεί εν συνόλω η κριτικογραφία του Νάσου Βαγενά. Καίριες παρατηρήσεις, σχόλια επί φαινομένων και νοουμένων, επισημάνσεις και αξιολογήσεις σε επιμέρους θέματα της τρέχουσας λογοτεχνικής θεωρίας και πρακτικής φιλολογικής εποπτείας, περιέχονται σ' αυτά τα 30 κριτικά κείμενα, πρόσφατης εσοδείας, που συγκεντρώνονται στον τόμο «Κινούμενος στόχος» (Πόλις, σ. 268, τιμή: 16 ευρώ). Ο Νάσος Βαγενάς διαθέτει ισχυρό «οπλοστάσιο» σ' αυτή την περιήγησή του: καθηγητής συγκριτικής λογοτεχνίας, μύστης του ποιητικού λόγου, όσο και μάχιμος δοκιμιογράφος, μπορεί να χαρακτηριστεί για την επίμονη, προσεκτική και εμβριθή ερευνητική του δεινότητα με πλούσια αποτελέσματα. Η συγκέντρωση των συγκεκριμένων μελετημάτων στον τόμο το αποδεικνύει επακριβώς.
* Η ιδέα για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης, στις 21 Μαρτίου, έχει βρει γόνιμο έδαφος κατά την τελευταία δεκαετία. Οι καλές ιδέες, υλοποιήσιμες όσο και ελκυστικές, δεν έχουν λείψει. Αντίστοιχα, ο κόσμος της ελληνικής ποίησης έχει επιδείξει το σχετικό ενδιαφέρον αλλά και τη θέληση να συμβάλει με πρόσημο την αναγκαία προώθηση του ποιητικού λόγου στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Η αίσθηση που αποκομίζει κανείς, παρακολουθώντας τις εκδηλώσεις χρόνο με τον χρόνο, είναι ότι παρ' όλα ταύτα οι βιβλιόφιλοι που αγαπούν την ποίηση δεν πείθονται για την «εξωστρέφεια» που υπαινίσσεται μια τέτοιου τύπου εορταστική εκδήλωση. Αναλόγως, οι διοργανώσεις εμφανίζουν συμπτώματα φθοράς, είναι λιγότερο ενθουσιώδεις σταδιακά ενώ, αν μη τι άλλο, η οικονομική-ψυχολογική κρίση αποτρέπει τη διάθεση αλλά και τη δυνατότητα για κάποιες περισσότερο εντυπωσιακές εκδηλώσεις που θα αποτελούσαν «γεγονός» στον πολιτιστικό χάρτη της πόλης.
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=604754
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου