ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ: HORS LA LOI, ΕΚΤΟΣ ΝΟΜΟΥ - Το Αλγέρι στο Παρίσι

γράφει ο Πάνος Κατσαχνιάς

Η πέμπτη - κατά σειρά προβολής στους ελληνικούς κινηματογράφους - υποψήφια ταινία για όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας για φέτος, ανήκει στον σκηνοθέτη Ρασίντ Μπουσαρέμπ με πρωταγωνιστές τους Ζαμέλ Ντεμπούζ, Σαμί Μπουαζιλά και Ροσντί Ζεμ, που είχαν μοιραστεί και το βραβείο Α’ Αντρικού Ρόλου στο φεστιβάλ των Καννών το 2006 για την ερμηνεία τους στο «Days of Glory» του ίδιου.

Βαθύτατα πολιτική, φέρνει στο μυαλό σχεδόν αυτόματα, κυρίως λόγω περιεχομένου, την «Μάχη του Αλγερίου» του 1966, ταινία του Τζίλο Ποντεκόρβο (επανεκδόθηκε πρόπερσι), που μας μετέφερε στο ταραχώδες Αλγέρι και στην μάχη για ανεξαρτησία από την γαλλική κατοχή, σε μία χρονιά κλειδί στα μέσα περίπου του 1950.
Το «Εκτός Νόμου» εστιάζει στις ιστορίες τριών αδερφών, του στρατιώτη, του ιδεαλιστή και του γκάνγκστερ, σε μια ταινία που καταπιάνεται με το ίδιο το θέμα των αγώνων για την ανεξαρτησία της Αλγερίας, αυτή την φορά όμως στο Παρίσι.
Αν και η αποικιοκρατική σχέση της Γαλλίας με την Αλγερία αρχίζει το 1830, η ταινία ξεκινά την αφήγηση της από το 1925, όταν ο τοπικός αλγερινός προύχοντας, συνοδεία δύο γάλλων στρατιωτών, επισκέπτεται το αγρόκτημα της οικογένειας Σουνί στο οποίο ευδοκιμούν οι πέτρες, για να επιδώσει στον πατέρα των παιδιών ένα χαρτί που τους υποχρεώνει – σύμφωνα με τον νόμο πάντα – να μαζέψουν τα υπάρχοντά τους και να φύγουν από εκεί, μιας και η περιοχή περιέχεται στην ιδιοκτησία του στρατηγού Γκερινί. Στις επικλήσεις του πατέρα πως αυτό είναι δικό τους από πάππου προς πάππου, ακολουθεί η προμελετημένη ερώτηση: «Τίτλους ιδιοκτησίας έχετε;». Μιας και είναι γνωστό από τότε σε όλους άλλωστε, πως ότι είναι νόμιμο, είναι και ηθικό.
Έχοντας χάσει το πατρικό τους στην Αλγερία, τα τρία αδέρφια διασκορπίζονται στις τρεις γωνιές του πλανήτη. Ο Μεσαούντ κατατάσσεται στον γαλλικό στρατό στην Ινδοκίνα. Ο Αμπντελκαντέρ γίνεται επικεφαλής του κινήματος για την ανεξαρτησία της Αλγερίας. Ο Σαΐντ μεταναστεύει στο Παρίσι και αναζητά την τύχη του στα σκοτεινά κλαμπ και τις λέσχες μποξ της Πιγκάλ.

Η σφαγή της Σετίφ

Η ταινία θέλει εξ ‘αρχής να πει κάποια πράγματα για την αποικιοκρατία και τον ιμπεριαλισμό και ομολογουμένως το κάνει πολύ δυνατά.
8 Μαΐου του 1945 και στην Γαλλία πανηγυρίζουν για την παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας. Ακριβώς την ίδια μέρα όμως, στην πόλη Σετίφ της Αλγερίας, πορεία για τον ίδιο λόγο, εξελίσσεται σε μαζική διαδήλωση για την ανεξαρτησία. Η αστυνομία επιχείρησε να αρπάξει τα πανό διαμαρτυρίας. Δεν άργησαν να σημειωθούν συγκρούσεις, στη διάρκεια των οποίων αστυνομικοί και στρατιώτες πυροβόλησαν πολλούς διαδηλωτές. Στην ευρύτερη περιοχή ξεκίνησαν τότε επιθέσεις κατά των εποίκων, οι οποίες κατέληξαν στον θάνατο εκατό ευρωπαίων, κυρίως αμάχων. Έπειτα από πέντε μέρες χάους, ο γαλλικός στρατός και η αστυνομία αποκατέστησαν την τάξη, για να αρχίσουν όμως σύντομα τα αντίποινα. Στο όργιο αίματος που ακολούθησε, στρατιώτες και ευρωπαίοι πολιτοφύλακες σκότωσαν χιλιάδες μουσουλμάνους. Η ταινία εικονογραφεί την κανονικότατη σφαγή η οποία συνέβη τότε, με μαζικές εκτελέσεις, δολοφονίες εν ψυχρώ και δεκάδες συλλήψεις. Σκηνές και πρακτικές που σου θυμίζουν αυτά που έχεις δει και διαβάσει για τα Δεκεμβριανά, το Βιετνάμ, το Ιράκ, την Λωρίδα της Γάζας…

Ελπίδα

Οι εναλλαγές τρέχουν. Από την Αλγερία πηγαίνουμε σε μια άλλη γαλλική αποικία, αυτήν της Ινδοκίνας, μέσω του Μεσαούντ που έχει καταταγεί ως αλεξιπτωτιστής στον γαλλικό στρατό. Οι γάλλοι για να μπορέσουν να διώξουν τους αντάρτες από το δέλτα του Ερυθρού ποταμού στο Βιετνάμ, αποφάσισαν τον Νοέμβριο του 1953 να δημιουργήσουν μια τεράστια οχυρωμένη βάση στην περιοχή της πόλης Ντιέν Μπιέν Φου. Οι Βιετμίνχ αποφάσισαν να ρίξουν όλο το βάρος των επιχειρήσεων τους εκεί. Έτσι αφού συγκέντρωσαν δύναμη 100.000 ανδρών, στις αρχές Μαρτίου του 1954 επιτέθηκαν κατά της οχυρωμένης βάσης και στις 7 Μαΐου κατέβαλαν την αντίσταση των αμυνομένων και τους ανάγκασαν να παραδοθούν. Η ήττα αυτή των ιμπεριαλιστών, πυροδότησε την ελπίδα πολλών αλγερινών για ανεξαρτητοποίηση της Αλγερίας.
Μέσω των πολιτικών και προσωπικών θέσεων των τριών αδερφών, που με διαφορετικούς τρόπους, είτε ως μετανάστες, είτε ως βετεράνοι, είτε ως πολιτικοί κρατούμενοι, έχουν βρεθεί να ζουν όλοι τους στο Παρίσι, παρακολουθούμε την ανάπτυξη και δράση του δικτύου του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου του Αλγερίου (FLN) και ως προς την στρατολόγηση μελών μέσα από τις τάξεις των αλγερινών εργατών σε εργοστάσια όπως εκείνων της Renault, αλλά και ως προς την δράση τους απέναντι στις γαλλικές διωκτικές αρχές.
Το 1954 η οργάνωση, σκοτώνει γάλλους αστυνομικούς, ξεκινώντας τον αγώνα για την απελευθέρωση της χώρας. Έτσι όλη η ιστορία, μέσα από τις ζωές των τριών αδερφών, εξελίσσεται περιγράφοντας ένα κανονικό αντάρτικο πόλεων, που διαδραματίζεται στην γαλλική πρωτεύουσα ανάμεσα στο FLN και την αστυνομία. Καταδρομικές επιχειρήσεις από την μία, εκτελέσεις με γκιλοτίνα και απαγόρευση κυκλοφορίας για τους αλγερινούς από την άλλη.
Εστιάζοντας από επιλογή, στις προσωπικές συγκρούσεις και θέσεις των πρωταγωνιστών, η ταινία περιγράφει τον αγώνα για την ανεξαρτησία, αφήνοντας για την εργατική τάξη τον ρόλο του κομπάρσου που «απλά» συνδράμει οικονομικά αυτόν τον αγώνα. Παρακολουθούμε έτσι μέχρι τέλους, την προσπάθεια εξόντωσης ανάμεσα στον αρχηγό της αστυνομίας και τον Αμπντελκαντέρ αρχηγό του παράνομου δικτύου ως μια μονομαχία κορυφής διανθισμένη με κρατική τρομοκρατία μέσω της οργάνωσης «Κόκκινο Χέρι» και ιπποτικές αβροφροσύνες ανάμεσα στους δύο αντιπάλους.
Έτσι το τέλος της ταινίας με αρχειακό υλικό Αλγερινών να πανηγυρίζουν την ανεξαρτησία τους από την Γαλλία στις 5 Ιουλίου του 1962, μοιάζει να κλείνει από το πουθενά την ιστορία.

http://ergatiki.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=2332:i970&Itemid=62