To 2009 η Ελλάδα ήταν τιμώμενη χώρα στην 54η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου του Βελιγραδίου. Φέτος, η λογοτεχνική δημιουργία της Σερβίας και οι εκπρόσωποί της έχουν τιμητική θέση στην 9η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (24-27 Μαΐου).
Οι λογοτεχνικές ανταλλαγές μεταξύ των δύο χωρών ακολουθούν τη δική τους ανοδική τροχιά και συνιστούν πρόσφορο πεδίο δικτύωσης και ανάπτυξης συνεργασιών, όχι μόνο ανάμεσα σε ιδιωτικούς, αλλά και ανάμεσα σε δημόσιους φορείς. Η προβολή της Σερβίας στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, με στόχο τη γνωριμία του κοινού της Ελλάδας με γνωστούς Σέρβους συγγραφείς εντάσσεται στις προσπάθειες περαιτέρω αναβάθμισης της συνεργασίας.
Η ελληνική λογοτεχνία έχει ισχυρή παρουσία στη Σερβία. Εκτός από τα έργα της αρχαίας ελληνικής και μεσαιωνικής γραμματείας που εξακολουθούν να ασκούν γοητεία και να μεταφράζονται με αμείωτο ενδιαφέρον, λόγω και της μακρόχρονης λειτουργίας των Τμημάτων Κλασικών Σπουδών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, το αναγνωστικό κοινό της χώρας «κατακτούν» διαφορετικά είδη και εκπρόσωποι της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.
Η είσοδος της νεοελληνικής λογοτεχνίας στη σερβική επικράτεια χρονολογείται το 1913, όταν μεταφράστηκε στα σερβικά ο Λουκής Λάρας του Δημήτριου Βικέλλα. Σήμερα, η ελληνική λογοτεχνία είναι από τις δημοφιλέστερες στη Σερβία, όπως δείχνει η αυξημένη μεταφραστική δραστηριότητα και έκδοση ελληνικών έργων.
«Στη Σερβία υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την ελληνική λογοτεχνία, λόγω των σχέσεων των δύο χωρών και της συμπαράστασης που έδειξε η Ελλάδα κατά τη διάρκεια του πολέμου και λόγω των πολιτισμικών καταβολών που είναι κοινές» δήλωσε στο ΑΜΠΕ η συντονίστρια της παρουσίασης της Σερβίας ως τιμώμενη χώρα στην 9η ΔΕΒΘ, φιλόλογος και μεταφράστρια, Ισμήνη Ραντούλοβιτς, η οποία εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (EKEBI).
Το σερβικό κοινό γνωρίζει καλά τη σύγχρονη ελληνική ποίηση, τους Κωνσταντίνο Καβάφη, Γιώργο Σεφέρη, Οδυσσέα Ελύτη, Γιάννη Ρίτσο, τόσο από ξεχωριστά βιβλία για τους Έλληνες ποιητές, όσο και από ανθολογίες και το ενδιαφέρον για τα συγκεκριμένα έργα είναι πολύ μεγάλο.
Μεταξύ των Ελλήνων πεζογράφων που μεταφράζονται περισσότερο στη Σερβία είναι οι Κώστας Ασημακόπουλος, Δημήτρης Νόλλας, Τάκης Θεοδωρόπουλος, Βασίλης Βασιλικός, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Γιώργος Θεοτοκάς και πολλοί άλλοι.
Η ελληνική εκκλησιαστική βιβλιογραφία τα τελευταία 20 χρόνια είναι ένα λογοτεχνικό είδος, που μεταφράζεται στα σερβικά σε εντυπωσιακά ποσοστά και έχει μεγάλη απήχηση. Πολλές φορές, οι ίδιοι ιεράρχες της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ή εκπρόσωποι της μοναστικής κοινότητας αναλαμβάνουν το ρόλο του μεταφραστή έργων Ελλήνων θεολόγων.
Ξεχωριστή θέση έχει καταλάβει στη Σερβία και ο καθηγητής φιλοσοφίας και συγγραφέας Χρήστος Γιανναράς, επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, τα έργα του οποίου μεταφράζονται στα σερβικά σχεδόν ταυτόχρονα με την κυκλοφορία τους στην Ελλάδα.
Ένα είδος ελληνικής λογοτεχνίας στο οποίο άρχισε να ενδίδει τα τελευταία χρόνια το σερβικό αναγνωστικό κοινό είναι και η παιδική λογοτεχνία. Ιδιαίτερη προτίμηση δείχνουν οι μικροί αναγνώστες σε Έλληνες συγγραφείς παιδικού βιβλίου, όπως για παράδειγμα στη Χαρά Γιαννακοπούλου, στη Βάσω Ψαράκη κ.ά.
Πρόσφατα μεταφρασμένα στα σερβικά έργα της αρχαίας και σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας
Μεταξύ των έργων που μεταφράστηκαν το 2011 περίοπτη θέση κατέχει για μία ακόμη χρονιά η αρχαία ελληνική γραμματεία.
Από τον εκδοτικό οίκο Stubovi Kulture, σε μετάφραση της Γκάγκα Ρότσιτς, κυκλοφόρησαν η Αντιγόνη του Σοφοκλή και οι τραγωδίες Προμηθεύς Δεσμώτης και Πέρσαι του Αισχύλου. Την Αντιγόνη του Σοφοκλή και τον Οιδίποδα Τύρρανο μετέφρασε Μίλος Τζούριτς και τα βιβλία κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Zemun JRJ.
Την ίδια χρονιά εκδόθηκαν τα εξής έργα: Ξενοφώντος Οικονομικός, μετάφραση Σλάτζανα Μιλίνκοβιτς, Akademska knjiga, Αριστοτέλη, Περί ζώων μορίων. Περί ζώων κινήσεως. Περί πορείας ζώων μετάφραση Σλόμπονταν Μπλαγκόγιεβιτς, και Αριστοτέλη Περί ζώων γεννέσεως του ιδίου Βελιγράδι εκδόσεις Paideia.
Ο Μίλος Τζούριτς μετέφρασε το Εγχειρίδιον του Επικτήτου του Αρριανού (εκδόσεις Dereta).
Το 2012 σε μετάφραση του Μίλαν Τάσιτς από τις εκδόσεις Dereta, κυκλοφόρησε το Περί του Πυθαγορικού Βίου του Ιάμβλιχου.
Όσον αφορά τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, το 2011 κυκλοφόρησαν έργα του Οδυσσέα Ελύτη σε μετάφραση των Ξένια Μάριτσκι - Γκάτζανσκι, Έλλη Σκοπετέα και Ίβαν Γκάτζανσκι (εκδόσεις Tanesi).
Υπό τον τίτλο «Kafe opera» από τον εκδοτικό οίκο Nolit κυκλοφόρησαν συλλογή έργων 11 Ελλήνων ποιητών σε μετάφραση του Στάνισλαβ Λαζάρεβιτς.
Το 2011 μεταφράστηκαν, μεταξύ άλλων, η νουβέλα του Ηλία Μαγκλίνη «Η ανάκριση» (Βελιγράδι, Geopolitika, μετάφραση Πρέντραγκ Μούταβτζιτς), η ΚουκΛίνα της Βούλας Μάστορη (μετάφραση Μπράνισλαβ Μπρκιτς, εκδόσεις Beograd, Kreativni Centar, 2012) και τo «Παίξε το ανάποδα» του Βαγγέλη Ηλιόπουλου (σε μετάφραση Αλεξάντρα Γιοβάνοβιτς, Beograd Kreativni Centar).
Το 2012 «Επιλεγμένα ποιήματα του Γρηγόριου του Θεολόγου» μετέφρασε η Τσέλιτσα Μιλοβάνοβιτς (εκδόσεις Srpska knji�evna zadruga).
Επιπλέον, τις Πασχαλινές Ιστορίες και τις Χριστουγεννιάτικες Ιστορίες του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μετέφρασε η Μαρίνα Βελίκοβιτς και τα βιβλία κυκλοφόρησαν από τον εκδοτικό οίκο της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου, ο οποίος παρουσιάζει αυξημένη δραστηριότητα όσον αφορά τις μεταφράσεις ελληνικών έργων.
Στα σερβικά μεταφράζονται επίσης τα βιβλία του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου και του Εφρέμ του Βατοπαιδινού.
Ο Μητροπολίτης Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας, Αμφιλόχιος Ράντοβιτς μετέφρασε το «Περί κενοδοξίας και ανατροφής των τέκνων» του Ιωάννη του Χρυσοστόμου (εκδόσεις Μονής Όστρογκ).
Για τις μεταφράσεις σημαντικών Ελλήνων συγγραφέων έχουν βραβευθεί βιβλίων οι Ξένια Μάριτσκι - Γκάτζανσκι και Ίβαν Γκάτζανσκι, καθώς και η Γκάγκα Pόσιτς, η οποία πήρε το κρατικό βραβείο μετάφρασης (2004) για τη συλλογή ποιημάτων της Kικής Δημουλά.
Η σερβική λογοτεχνία στην Ελλάδα
Βλάντισλαβ Μπάγιατς, Ντούσαν Κοβάτσεβιτς, Μομτσίλο Ράντιτς, Σβέτισλαβ Μπασάρα, Αλεξάνταρ Γκάταλιτσα, Γκόραν Μιλασίνοβιτς, Βίντα Ογκνιένοβιτς, Ντράγκαν Βέλικιτς, Γιασμίνκα Πέτροβιτς, Τάνια Κραγκούγιεβιτς, Ζόραν Πέσιτς και άλλοι, γνωστοί στην Ελλάδα από τα έργα τους Σέρβοι συγγραφείς, έρχονται στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης για να αποκτήσουν απευθείας επαφή με το κοινό που τους κατατάσσει στις υψηλές θέσεις των προτιμήσεών του.
«Πρόκειται για συγγραφείς που επιθυμούν να γνωριστούν με το ελληνικό κοινό και η παρουσία τους θα συμβάλει στην προώθηση διμερών συμφωνιών και συνεργασιών, ώστε να κυκλοφορούν περισσότερα βιβλία κάθε χρόνο» τόνισε η κ. Ραντούλοβιτς.
Ιδιαίτερα δημοφιλές είναι στο ελληνικό κοινό το σερβικό μυθιστόρημα που αποτελεί και τη βασική μορφή της σύγχρονης σερβικής γραμματείας, σύμφωνα με την κ. Ραντούλοβιτς. Είναι ενδεικτικό ότι ετησίως δημοσιεύονται στη σερβική γλώσσα περίπου 100-150 μυθιστορήματα, πολύ περισσότερα από το συνολικό αριθμό μυθιστορημάτων που δημοσιεύθηκαν την προηγούμενη περίοδο, για παράδειγμα τα χρόνια του Μεσοπολέμου.
Στην Ελλάδα έχουν μεταφραστεί σχεδόν στο σύνολό τους τα έργα του Νομπελίστα Ίβο Άντριτς, καθώς και των Μίλοραντ Πάβιτς και Ντανίλο Κις, όμως και νέοι συγγραφείς, αλλά και ποιητές προσελκύουν το ενδιαφέρον των Ελλήνων αναγνωστών.
Το 2011 εκδόθηκαν, μεταξύ άλλων, στην Ελλάδα, το Άλφα του Μίλοβαν Λάλοβιτς (μετάφραση Παναγιώτης Πολύδωρας, Γκόριτσα Πολύδωρα, Αθήνα Σοκόλη - Κουλεδάκη), το Τρίγωνο, τετράγωνο του καρδιολόγου, Γκόραν Μιλασίνοβιτς σε μετάφραση Γκάγκα Ρόσιτς (εκδ. Κονιδάρης), το Χαμάμ Βαλκάνια, του Βλάντισλαβ Μπάγιατς (μετάφραση Μαρία Κεσίνη Αθήνα : Κέδρος), 2011) Σερβικά παραμύθια του Μόμσιλο Ράντιτς (εκδ. Απόπειρα).
Η Οδός Βαλκανίων του Ίβαν Γκατζάνσκι, μετάφραση Ιφιγένεια Ραντούλοβιτς, Έλλη Σκοπετέα, Νίκος Τσιτσιμελής κυκλοφόρησε επίσης το 2011 (Αθήνα:Τυπωθήτω).
Το τόλμημα της μνήμης, είναι μία συλλογή διηγημάτων και ποιημάτων από τη νοτιανατολική Ευρώπη που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά από τις εκδόσεις Καστανιώτη και στο οποίο συνυπάρχουν με τα έργα τους οι Τζεμ Άκκας, Μπάλσα Μπρκόβιτς, Λέα Κόεν, Έλσα Ντέμο, Ασλί Ερντογάν, Φίλιπ Φλόριαν, Αλεξάνταρ Γκάταλιτσα, Τατιάνα Γκρόματσα, Νίκος Θέμελης, Μουγκέ Ιπλικτσί, Πάνος Ιωαννίδης, Γκυρ Τζενκ, Γιάσνα Κότετσκι, Αρντιάν - Κριστιάν Κιτσίκου, Νικόλα Μαντζίροβ, Νόρμπερτ Μάπες - Νίντιεκ, Νίκη Μαραγκού, Πέτρος Μάρκαρης, Χέρτα Μύλλερ, Βαλέρυ Πετρόβ, Φαρούχ Σέκιτς, Ντάλιμπορ Σίμπραγκα, Σλομπόνταν Σνάιντερ, Μίλε Στόγιτς, Μουράτ Ουγιούρκουλακ.
Η ανθολογία βαλκανικής ποίησης ΑΙΜΟΣ είναι επίσης συλλογικό έργο (μετάφραση: Ισμήνη Ραντούλοβιτς, Ηλίας Λάγιος, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Βασίλης Καρατζάς, Βικτωρία Θεοδώρου, Βίκτωρ Ιβάνοβιτς, Ανδρέας Ζαρμπαλάς, Δημήτρης Άλλος, Πάνος Σταθόγιαννης).
Για τις μεταφράσεις ελληνικών έργων στη Σερβία και σερβικών στην Ελλάδα αξιοποιούνται οι δυνατότητες που παρέχονται μέσω προγραμμάτων των υπουργείων Πολιτισμού των δύο χωρών για τη στήριξη λογοτεχνικών μεταφράσεων σε ξένες χώρες.
Το υπουργείο Πολιτισμού της Σερβίας διαχειρίζεται ένα πρόγραμμα μεταφράσεων σερβικών έργων σε άλλες γλώσσες και μέσω αυτού είναι υπό έκδοση στην Ελλάδα ένα θεατρικό του Ντούσαν Κοβάτσεβιτς, σεναριογράφου της ταινίας Underground του Εμίρ Κουστουρίτσα, ποιήματα του Ράσα Λιβάδα και ένα έργο της πολύ επιτυχημένης στη Σερβία θεατρικής συγγραφέως, Μπιλιάνα Σρμπλιάνοβιτς.
Από ελληνικής πλευράς υλοποιείται το πρόγραμμα ΦΡΑΣΙΣ του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού που αφορά την επιχορήγηση μεταφράσεων έργων αντιπροσωπευτικών του ελληνικού πολιτισμού που εκδίδονται και κυκλοφορούν στο εξωτερικό σε ξένη γλώσσα. Ο φορέας υλοποίησης του προγράμματος είναι το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) και προβλέπεται η συνολική επιχορήγηση του κόστους μετάφρασης.
Στην 9η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης με τη συγγραφική ιδιότητα θα δώσει το «παρών» ο γνωστός σκηνοθέτης Εμίρ Κουστουρίτσα, με το βιβλίο «Εγώ πού είμαι σ' αυτή την ιστορία;» και στο σερβικό περίπτερο θα φιλοξενηθεί η έκθεση «Ιβο Αντριτς - λογοτέχνης και/ή διπλωμάτης», που έχει παρουσιαστεί σε πολλές πόλεις της νοτιανατολικής Ευρώπης.
Κατερίνα Γιαννίκη
http://omogeneia.ana-mpa.gr/press.php?id=17515
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου