γράφει η Δήμητρα Κυρίλλου
Το βιβλίο του Κώστα Τορπουζίδη κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες
και είναι μια πολύτιμη συμβολή τόσο στη συζήτηση για την ομοφυλοφιλία
όσο και στους αγώνες που δόθηκαν και δίνονται ως σήμερα για την
απελευθέρωση της ομοφυλόφιλης επιθυμίας. Συμπυκνώνει τις αναζητήσεις του
συγγραφέα αλλά επίσης την πλούσια εμπειρία από τη συλλογική συζήτηση
που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο των φεστιβάλ «Μαρξισμός» του Σοσιαλιστικού
Εργατικού Κόμματος και των δημόσιων συζητήσεων για την ομοφυλοφιλία στα
αντιρατσιστικά φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη.
Από την αρχή, θέτει το ζήτημα της σεξιστικής καταπίεσης και του αρνητικού στίγματος που έχει η ομοφυλοφιλία στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες. Πηγή όμως του αρνητικού προσήμου δεν είναι τα λάθος μυαλά των ανθρώπων και οι νοοτροπίες. Είναι οι ίδιοι οι θεσμοί της αστικής κοινωνίας. Οικογένεια, εκπαίδευση, ΜΜΕ, θρησκεία, κατασταλτικοί μηχανισμοί βρίσκονται πίσω από τα στερεότυπα για την ομοφυλοφιλία και οι ίδιοι σήμερα ενορχηστρώνουν το σεξισμό και τις διακρίσεις.
Γιατί όμως; Για να το απαντήσει ο συγγραφέας ανατρέχει στην ιστορική εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών και στον Ένγκελς. Στο κλασικό έργο του «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους» θεμελίωσε πώς το πέρασμα από τις προϊστορικές κοινωνίες τροφοσυλλεκτών, οι οποίες ήταν μητρογραμμικές, προς τις αγροτικές, μόνιμα εγκατεστημένες κοινωνίες που διέθεταν πλεόνασμα σήμανε την «ιστορική ήττα του γυναικείου φύλου» και τη θεσμοθέτηση των σεξουαλικών σχέσεων και ρόλων με τρόπο που να εξυπηρετεί την αναπαραγωγή του ανθρώπινου είδους και τη διαιώνιση του εκάστοτε τρόπου παραγωγής. Εδώ βρίσκονται οι πηγές του σεξισμού.
Από όλο το καταπιεστικό πλαίσιο όμως, τον πιο κομβικό ρόλο κατέχει η πυρηνική οικογένεια, με τη μορφή που πήρε στον καπιταλισμό. Δίκαια ο Κώστας αφιερώνει αρκετό χώρο για να εξηγήσει το ρόλο της οικογένειας όχι μόνο σαν μηχανισμού αναπαραγωγής της εργατικής τάξης (ένας ρόλος που σε συνθήκες οικονομικής κρίσης αναβαθμίζεται) αλλά επίσης σαν ιδεολογικού και συναισθηματικού στηρίγματος στην όλη οργάνωση της ζωής. Ο ρομαντικός έρωτας, η μονογαμία, η συμβίωση και κοινωνικότητα ανά ζεύγη με τα παιδιά τους δεν είναι αιώνιες αυθόρμητες ανάγκες των ανθρώπων ούτε ήταν ποτέ: Καλλιεργήθηκαν συστηματικά, με κρυφό και φανερό τρόπο για να δικαιώσουν την αναγκαιότητα της οικογένειας.
Οι ομοφυλόφιλοι δεν χωράνε σε αυτό το κάδρο, είναι παραφωνία και σαν τέτοιοι εξοβελίζονται. Ακόμη και κατακτήσεις των γκέι κινημάτων που έφτασαν μέχρι το δικαίωμα στο γάμο και την υιοθεσία, κατά καιρούς βάλλονται ή ξηλώνονται.
Για να φτάσει ο συγγραφέας στις κατακτήσεις του κινήματος, πέρασε από τη μήτρα του σύγχρονου γκέι κινήματος, το Μάη του ’68. Δίκαια ανατρέχει στα γεγονότα από την εξέγερση του Στόουνγουολ στη Νέα Υόρκη το 1969 και τη γέννηση του πολιτικοποιημένου Gay Liberation Front μέχρι την πτώση της χούντας στην Ελλάδα και το ΑΚΟΕ, το Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας.
Η απάντηση είναι όχι. Στο τελευταίο, πολύ κομβικό κεφάλαιο, το βιβλίο εξηγεί ότι μια ρεαλιστική προοπτική προς την απελευθέρωση είναι να πατήσει το κίνημα στη συνολική πρόοδο της ανθρωπότητας, στην πραγματικότητα που αποδεσμεύει την κοινωνία από τα δεσμά της επιβίωσης και αναπαραγωγής του είδους και άρα από την επιβολή θεσμών, ρόλων και ταυτοτήτων. Οι θεωρητικές αναζητήσεις της τελευταίας εικοσαετίας έχουν συμβάλει στην υπέρβαση της ταμπέλας γυναίκα – άντρας, γκέι – στρέιτ κ.ο.κ. Όμως αυτές οι τεράστιες δυνατότητες μέχρι σήμερα έχουν κυριολεκτικά εγκλωβιστεί σε κοντόθωρες τακτικές πρεσαρίσματος των πολιτικών κομμάτων για περισσότερα δικαιώματα, ροζ οικονομίας για γκέι κατανάλωση, εξατομίκευσης της επιλογής, για «να μην προκαλέσουμε».
Ο συγγραφέας στέκεται σε μια διαφορετική προοπτική, την προοπτική μιας κοινωνίας συνολικής απελευθέρωσης. Σ’αυτό τον αγώνα, το κίνημα πολεμάει τις αιτίες της καταπίεσης και ταυτόχρονα δυναμώνει και τις μάχες του σήμερα. Η στρατηγική υπαγορεύει και τις συμμαχίες με τις κοινωνικές δυνάμεις που έχουν συμφέρον να αντισταθούν στο σεξισμό, τα συνδικάτα, τις εργατικές και αντιρατσιστικές οργανώσεις.
Αυτό οδηγεί στο τελικό ζήτημα της αριστεράς. Το βιβλίο δεν διστάζει να θέσει το ζητούμενο μιας αριστεράς που δεν αποφεύγει ούτε κουκουλώνει τη σεξιστική καταπίεση, αλλά αναδεικνύει τις συγκεκριμένες πολιτικές μάχες και ανοίγει δρόμους για να ενώσει αποτελεσματικά όλα τα κομμάτια του κινήματος ενάντια στις ρατσιστικές και σεξιστικές διαιρέσεις.
Συγγραφείς: Κώστας Τορπουζίδης
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Σελίδες: 102
Τιμή: 8 €
http://ergatiki.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=4629:i1022&Itemid=62
Από την αρχή, θέτει το ζήτημα της σεξιστικής καταπίεσης και του αρνητικού στίγματος που έχει η ομοφυλοφιλία στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες. Πηγή όμως του αρνητικού προσήμου δεν είναι τα λάθος μυαλά των ανθρώπων και οι νοοτροπίες. Είναι οι ίδιοι οι θεσμοί της αστικής κοινωνίας. Οικογένεια, εκπαίδευση, ΜΜΕ, θρησκεία, κατασταλτικοί μηχανισμοί βρίσκονται πίσω από τα στερεότυπα για την ομοφυλοφιλία και οι ίδιοι σήμερα ενορχηστρώνουν το σεξισμό και τις διακρίσεις.
Γιατί όμως; Για να το απαντήσει ο συγγραφέας ανατρέχει στην ιστορική εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών και στον Ένγκελς. Στο κλασικό έργο του «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους» θεμελίωσε πώς το πέρασμα από τις προϊστορικές κοινωνίες τροφοσυλλεκτών, οι οποίες ήταν μητρογραμμικές, προς τις αγροτικές, μόνιμα εγκατεστημένες κοινωνίες που διέθεταν πλεόνασμα σήμανε την «ιστορική ήττα του γυναικείου φύλου» και τη θεσμοθέτηση των σεξουαλικών σχέσεων και ρόλων με τρόπο που να εξυπηρετεί την αναπαραγωγή του ανθρώπινου είδους και τη διαιώνιση του εκάστοτε τρόπου παραγωγής. Εδώ βρίσκονται οι πηγές του σεξισμού.
Από όλο το καταπιεστικό πλαίσιο όμως, τον πιο κομβικό ρόλο κατέχει η πυρηνική οικογένεια, με τη μορφή που πήρε στον καπιταλισμό. Δίκαια ο Κώστας αφιερώνει αρκετό χώρο για να εξηγήσει το ρόλο της οικογένειας όχι μόνο σαν μηχανισμού αναπαραγωγής της εργατικής τάξης (ένας ρόλος που σε συνθήκες οικονομικής κρίσης αναβαθμίζεται) αλλά επίσης σαν ιδεολογικού και συναισθηματικού στηρίγματος στην όλη οργάνωση της ζωής. Ο ρομαντικός έρωτας, η μονογαμία, η συμβίωση και κοινωνικότητα ανά ζεύγη με τα παιδιά τους δεν είναι αιώνιες αυθόρμητες ανάγκες των ανθρώπων ούτε ήταν ποτέ: Καλλιεργήθηκαν συστηματικά, με κρυφό και φανερό τρόπο για να δικαιώσουν την αναγκαιότητα της οικογένειας.
Οι ομοφυλόφιλοι δεν χωράνε σε αυτό το κάδρο, είναι παραφωνία και σαν τέτοιοι εξοβελίζονται. Ακόμη και κατακτήσεις των γκέι κινημάτων που έφτασαν μέχρι το δικαίωμα στο γάμο και την υιοθεσία, κατά καιρούς βάλλονται ή ξηλώνονται.
Για να φτάσει ο συγγραφέας στις κατακτήσεις του κινήματος, πέρασε από τη μήτρα του σύγχρονου γκέι κινήματος, το Μάη του ’68. Δίκαια ανατρέχει στα γεγονότα από την εξέγερση του Στόουνγουολ στη Νέα Υόρκη το 1969 και τη γέννηση του πολιτικοποιημένου Gay Liberation Front μέχρι την πτώση της χούντας στην Ελλάδα και το ΑΚΟΕ, το Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας.
Αμφισβήτηση
Όλα αυτά τα εντάσσει στην ενιαία διαδικασία παγκόσμιας αμφισβήτησης του καπιταλισμού και ανόδου της επαναστατικής αριστεράς, με την οποία συγχρόνισαν τα βήματά τους οι ριζοσπαστικές γκέι και λεσβιακές οργανώσεις της περιόδου. Ξανάπιασαν το νήμα από τις πρώτες προσπάθειες χειραφέτησης των ομοφυλόφιλων στη Γερμανία των αρχών του εικοστού αιώνα και βέβαια στη Ρωσία των πρώτων χρόνων της επανάστασης του ’17 που με επαναστατικά μέτρα αποενοχοποίησε την ομοφυλόφιλη επιθυμία και επιχείρησε να βάλει μπρος τρόπους οργάνωσης της κοινωνίας βασισμένους στην κοινοβιακή ζωή και όχι αναγκαστικά στην πυρηνική οικογένεια. Το νήμα αυτό είχε κοπεί στη δεκαετία του ’30 με την επικράτηση του Ναζισμού στη Γερμανία και του Στάλιν στην ΕΣΣΔ. Ο Μάης του ’68 και τα κινήματά του ξανάφεραν την ομοφυλοφιλία στο προσκήνιο σαν κομμάτι της σεξουαλικής απελευθέρωσης και κατέγραψε συγκεκριμένες θεσμικές και πρακτικές κατακτήσεις. Είναι όμως αυτό απελευθέρωση;Η απάντηση είναι όχι. Στο τελευταίο, πολύ κομβικό κεφάλαιο, το βιβλίο εξηγεί ότι μια ρεαλιστική προοπτική προς την απελευθέρωση είναι να πατήσει το κίνημα στη συνολική πρόοδο της ανθρωπότητας, στην πραγματικότητα που αποδεσμεύει την κοινωνία από τα δεσμά της επιβίωσης και αναπαραγωγής του είδους και άρα από την επιβολή θεσμών, ρόλων και ταυτοτήτων. Οι θεωρητικές αναζητήσεις της τελευταίας εικοσαετίας έχουν συμβάλει στην υπέρβαση της ταμπέλας γυναίκα – άντρας, γκέι – στρέιτ κ.ο.κ. Όμως αυτές οι τεράστιες δυνατότητες μέχρι σήμερα έχουν κυριολεκτικά εγκλωβιστεί σε κοντόθωρες τακτικές πρεσαρίσματος των πολιτικών κομμάτων για περισσότερα δικαιώματα, ροζ οικονομίας για γκέι κατανάλωση, εξατομίκευσης της επιλογής, για «να μην προκαλέσουμε».
Ο συγγραφέας στέκεται σε μια διαφορετική προοπτική, την προοπτική μιας κοινωνίας συνολικής απελευθέρωσης. Σ’αυτό τον αγώνα, το κίνημα πολεμάει τις αιτίες της καταπίεσης και ταυτόχρονα δυναμώνει και τις μάχες του σήμερα. Η στρατηγική υπαγορεύει και τις συμμαχίες με τις κοινωνικές δυνάμεις που έχουν συμφέρον να αντισταθούν στο σεξισμό, τα συνδικάτα, τις εργατικές και αντιρατσιστικές οργανώσεις.
Αυτό οδηγεί στο τελικό ζήτημα της αριστεράς. Το βιβλίο δεν διστάζει να θέσει το ζητούμενο μιας αριστεράς που δεν αποφεύγει ούτε κουκουλώνει τη σεξιστική καταπίεση, αλλά αναδεικνύει τις συγκεκριμένες πολιτικές μάχες και ανοίγει δρόμους για να ενώσει αποτελεσματικά όλα τα κομμάτια του κινήματος ενάντια στις ρατσιστικές και σεξιστικές διαιρέσεις.
Συγγραφείς: Κώστας Τορπουζίδης
Εκδόσεις: Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Σελίδες: 102
Τιμή: 8 €
http://ergatiki.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=4629:i1022&Itemid=62
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου