πορτρέτα - Μανώλης Αναγνωστάκης, το πολιτικό και υπαρξιακό αξεχώριστα Α' μέρος - στο περιθώριο του αριστερού κόσμου

μια απόπειρα του Ειρηναίου Μαράκη



Ο Μανώλης Αναγνωστάκης υπήρξε μοναδική περίπτωση υπαρξιακού και πολιτικού ποιητή. "Ορθιος και μόνος" όπως ο ίδιος θα έγραφε, έδωσε το στίγμα του ανάμεσα στις δύσκολες και επικίνδυνες εποχές των οικονομικών ανταγωνισμών και του Ψυχρού, ενίοτε Θερμού, Πολέμου. Εποχές έντονων ιδεολογικών αντιπαραθέσεων, αναμετάξυ δύο κόσμων που εκείνα τα μαύρα χρόνια καθόριζαν την ίδια την ζωή, την ίδια την ύπαρξη ανθρώπων και κοινωνίας.
Ενταγμένος ο ίδιος στο περιθώριο του ενός από τους δύο κόσμους, αγωνιστής και ελεύθερος παρέμεινε μέχρι τέλους. Μη κανονικός άνθρωπος απέναντι, μέσα και παράλληλα σε ένα πλήθος μη κανονικών ανθρώπων, σώπασε όταν έκρινε ότι "η δημοκρατία έθρεψε νέες πολιτικές ελπίδες" κι η "μεταπολίτευση έκλεισε τις πληγές του εμφυλίου" (Γιάννης Βούλγαρης).
Στην παρεμβασή μας θα ασχοληθούμε με πτυχές της ποίησης του, γνωρίζοντας ότι κι η παραμικρή αναφορά οφείλει να σεβαστεί τον άνθρωπο Αναγνωστάκη. Εν τέλει χρειάζεται να παραδεχθούμε  ότι ο Αναγνωστάκης, ο πολιτικός και υπαρξιακός ποιητής αποτελεί μέρος της νεότερης κοινωνικής μας συνείδησης.
Είναι εκπρόσωπος του συλλογικού πόνου της εποχής του.


Στο περιθώριο του αριστερού κόσμου

Δεν μπορούμε στην αναλυσή μας να μην προσέξουμε ότι ο Αναγνωστάκης υπήρξε στρατευμένος αριστερός ποιητής, όπως δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε ότι στη περιπτωσή του το "στρατευμένος" δεν απηχεί τις όποιες γραφειοκρατικές απόψεις του πολιτικού γραφείου αλλά την έκφραση της αναγκαιότητας για την ανατροπή ενός σάπιου κόσμου - ουσία της σύγχρονης Αριστεράς - και απόψεις κριτικές έναντι αυτών των πολιτικών που ακόμα και σήμερα,ιδίως σήμερα,αρνούνται την προοπτική της αλλαγής.Ουσιαστικά μιλάμε για την άρνηση της επαναστατικής προοπτικής και της ανατροπής του υπαρκτού καπιταλισμού από τις πρώην χώρες του κρατικού καπιταλισμού (ΕΣΣΔ) που σε εμάς εκφράζονταν από το ΚΚΕ. Σημείο στο οποίο πρέπει να παρατηρήσουμε,  άλλοι ομότεχνοί του υπέκυψαν (Ρίτσος) υποτιμώντας τον λαικό κόσμο και την ιδιοφυία τους ως ποιητών.
Αντιθέτως, ο Αναγνωστάκης, όπως και ο Τάσος Λειβαδίτης άλλωστε, ήταν από τα πρόσωπα που η τότε κομματική ηγεμονία, αλλά ποτέ ηγεσία του χώρου, απέβαλε. Φυσικά ο ποιητής παρέμεινε ενταγμένος στην Αριστερά. Μάλιστα, με αυτή την τροπή των πραγμάτων καθορίστηκε σε ένα βαθμό η τόσο γνώριμη ποιητική του ταυτότητα. Ακόμα κατάφερε να αφομοιώσει τα μοντερνιστικά ρεύματα (όπου μοντερνισμός σημαίνει απαίτηση για εξήγηση και αλλαγή του κόσμου μας) και να μπολιάσει την ποίηση μας με την σύγχρονη υπαρξιακή αναγκαιότητα συνδυάζοντας την με την "ειρωνεία του Καβάφη και την σαρκαστική διάθεση του Καρυωτάκη" (Ευριπίδης Γαραντούδης).
Αποτέλεσμα μια ξεκάθαρη ποιητική παρουσία, που όχι μόνο συμπυκνώνει τις πιο σημαντικές ιστορικές και κοινωνικές μαρτυρίες του στιγματισμένου ελληνικού κοινωνικού χώρου αλλά εξυπηρετεί την ανάγκη μας για λογοτεχνία πέρα "απ΄ τις γραμμές των οριζόντων".


στο επόμενο - Ποίηση της ήττας και υπαρξιακή ποίηση.