Επανέκδοση: FRANZ KAFKA, ΤΟ ΚΤΙΣΜΑ (Εκδόσεις Άγρα, Ιούλιος 2018)

Σκέφτομαι, όλο και πιο συχνά τελευταία, πως αρκεί να διαβάσεις Κάφκα και μόνο Κάφκα από την σύγχρονη παγκόσμια λογοτεχνία και ποίηση και να είσαι απόλυτα βέβαιος/η ότι δεν θα χρειάζεται να διαβάσεις οτιδήποτε άλλο. Νομίζω πως η ανάγνωση του Κτίσματος (της νέας έκδοση αναθεωρημένης και συμπληρωμένης έκδοσης της «Άγρας» του 2001, που είχε γίνει τότε με τη συνεργασία του Εργαστηρίου Σχεδίων και Εικόνων σε Κρίση) θα επιβεβαιώσει την παραπάνω σκέψη-εντύπωση.

σχόλιο: Λογοτεχνία και Σκέψη

FRANZ KAFKA, ΤΟ ΚΤΙΣΜΑ

Μετάφραση – Επίμετρο : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΡΑΣΙΔΑΚΗ

Εκδόσεις Άγρα, Ιούλιος 2018

Αριθμός σελίδων : 104 , Τιμή : 10,50 Ευρώ

ISBN: 978-960-505-347-5

Από τα τελευταία κείμενα του Franz Kafka "Το κτίσμα" συμπυκνώνει βασικά χαρακτηριστικά της γραφής του και κάποιες από τις πάγιες θεματικές του καφκικού σύμπαντος: απομόνωση, αμφιβολία, μοναξιά και πάνω απ όλα διαρκή αναστοχασμό και αυτοπαρατήρηση. 

Πρωταγωνιστής, όπως τόσο συχνά στα διηγήματα του Kafka, ένα ζώο-καλλιτέχνης, που όμως δεν προσδιορίζεται επακριβώς, αφήνοντας τον αναγνώστη να φανταστεί την ακριβή του όψη και το μέγεθός του. Το κείμενο αποτελείται από έναν μονόλογο: Ο αναγνώστης βυθίζεται στο υπόγειο κτίσμα που έχει με τεράστιο κόπο κατασκευάσει το ζώο και γίνεται κοινωνός της υπερηφάνειας, αλλά και της αυξανόμενης αγωνίας του. 

Η χαρακτηριστική για τον Κάφκα αμφιθυμία φτάνει εδώ στο απόγειό της. Το κτίσμα είναι ταυτόχρονα φωλιά και φυλακή, σωτηρία και καταδίκη, θαυμαστό επίτευγμα και μοιραίο σφάλμα. Και ο δημιουργός του, παραπαίοντας μεταξύ ευδαιμονίας και πανικού, εμπλέκεται - όπως άλλωστε και ο αναγνώστης - ολοένα και περισσότερο στους λεκτικούς και μη, λαβυρινθώδεις διαδρόμους του κτίσματός του.

Το κείμενο μας προσκαλεί σε μια κατάβαση στον κόσμο του Κάφκα, έναν κόσμο που, όπως διαπιστώνει το ζώο «είναι πολύμορφος και ποτέ δεν λείπουν οι δυσάρεστες εκπλήξεις.»

"Χρειαζόμαστε τα βιβλία εκείνα που επιδρούν πάνω μας σαν ένα δυστύχημα που μας προκαλεί οξύ πόνο, σαν τον θάνατο κάποιου τον οποίο αγαπήσαμε περισσότερο από τον ίδιο τον εαυτό μας, σαν να μας άφηναν έκθετους στο δάσος, μακριά από όλους τους ανθρώπους, σαν μια αυτοκτονία, ένα βιβλίο οφείλει να είναι το τσεκούρι για την παγωμένη θάλασσα εντός μας."

—FRANZ KAFKA

Το Λογοτεχνία και Σκέψη διαβάζει: Τρία βιβλία για το καλοκαίρι II

1) Μάης '68 - Η επιστροφή της Επανάστασης, Κρις Χάρμαν, Πάνος Γκαργκάνας, Μαρία Στύλλου, εκδ. Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο (Απρίλιος 2018) 

Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το θρυλικό «Μάη του ‘68». Ήταν η χρονιά που ‘αναπήδησε’ όχι μόνο η Ευρώπη, αλλά ο κόσμος ολόκληρος. Από το Παρίσι, το Λονδίνο, τη Ρώμη και το Βερολίνο, μέχρι το Ντιτρόιτ και την Πόλη του Μεξικού. Κι από την Πράγα, τη Βαρσοβία και το Βελιγράδι μέχρι τη Σαγκάη και το Τόκιο. Στις αρχές του 1968 η εφημερίδα Le Monde δημοσίευε ένα άρθρο ‘έγκυρου’ δημοσιογράφου που με κάθε σοβαρότητα διαπίστωνε ότι: «Οι Γάλλοι βαριούνται… η νεολαία βαριέται». Δυο μήνες αργότερα, το Μάη, οι φοιτητές και η νεολαία βγήκαν στους δρόμους. Και σε λίγες μέρες έγινε κάτι που οι κυρίαρχες απόψεις θεωρούσαν ότι ανήκε στα σκονισμένα βιβλία της ιστορίας. Ξεκίνησε μια γενική απεργία με καταλήψεις εργοστασίων και χώρων δουλειάς που είχε να δει η Γαλλία από το 1936.Ο Μάης, βέβαια, δεν έπεσε από τον ουρανό. Τον γέννησαν μια σειρά μάχες και διεργασίες που εξελίσσονταν παράλληλα, διασταυρώνονταν και αλληλοεπηρεάζονταν. Το κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, οι αγώνες για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ, οι αντιαποικιακές επαναστάσεις, η ριζοσπαστικοποίηση κι η αμφισβήτηση στα πανεπιστήμια. Είχε προμηνύματα, όπως η έκρηξη των Ιουλιανών στην Ελλάδα του 1965. Είχε, όμως, και μέλλον. Βρήκε συνέχεια στο «μακρύ καυτό φθινόπωρο» των απεργιών του 1969-70 στην Ιταλία και στους αγώνες για την ανατροπή των δικτατοριών στο νότο της Ευρώπης: η εξέγερση του Νοέμβρη του 1973 εδώ ήταν κομμάτι αυτού του κύματος. Ο Μάης του ’68 ήταν σταθμός για ένα νέο ξεκίνημα της επαναστατικής Αριστεράς. Χιλιάδες ανακάλυπταν ξανά τις ιδέες της επαναστατικής ανατροπής του καπιταλισμού και αμφισβητούσαν τις «ορθοδοξίες» τόσο των επίσημων κομμουνιστικών κομμάτων όσο και της σοσιαλδημοκρατίας. Στις σελίδες αυτού του βιβλίου ο Chris Harman και η Μαρία Στύλλου ξετυλίγουν το νήμα των εκρηκτικών γεγονότων σε Γαλλία, Ιταλία, Τσεχοσλοβακία, Βρετανία και Ελλάδα, ενώ ο Πάνος Γκαργκάνας θυμίζει και αναλύει τις αντιπαραθέσεις για τον προσανατολισμό της επαναστατικής αριστεράς και τα όρια των «μαρξισμών του Μάη».

2) Η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία της Αριστεράς - αναζητώντας τη χαμένη Αριστερά, Γιώργος Λεονταρίτης, εκδ. Άγρα (2014)

«Οι εφημερίδες της Αριστεράς έχουν τη δική τους μακρά πορεία μέσα στην ιστορία του ελληνικού Τύπου. Τα αριστερά έντυπα όμως, των παλαιών χρόνων που εμείς ζήσαμε, δεν έχουν σχέση με τα σημερινά. Άλλες συνθήκες τότε, άλλοι άνθρωποι και άλλη ποιότητα. Μέσα σε καιρούς δύσκολους, η αριστερή δημοσιογραφία έπαιρνε ρόλο «αποστολικό», ενημέρωνε, μόρφωνε, καθοδηγούσε, εμψύχωνε. Δεν μπορούσες να ανοίξεις φανερά την εφημερίδα σου, γιατί καραδοκούσε ο χαφιές ή ο αστυφύλακας, με αποτέλεσμα να βρεθείς ξαφνικά στο κρατητήριο, ή να πάρεις το δρόμο της εξορίας. Οπωσδήποτε, αποκτούσες “φάκελο” στην Ασφάλεια. Δουλεύαμε στριμωχτά σε στενά γραφεία, με ανύπαρκτους ή πενιχρούς μισθούς, αλλά μας φλόγιζε η πίστη στα ιδανικά.
Το ρεπορτάζ τότε είχε κινδύνους. Ο δημοσιογράφος, για να φέρει σε πέρας την αποστολή του, έπρεπε να ξεπεράσει μύρια εμπόδια. Ιδιαίτερα στην επαρχία, οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονταν. Περιμέναμε με αγωνία την τηλεφωνική ανταπόκριση των απεσταλμένων μας, γιατί δεν ξέραμε αν ήταν ελεύθεροι ή αν είχαν συλληφθεί.
Νέοι εμείς τότε, ευτυχήσαμε να δουλεύουμε δίπλα στα ίδια γραφεία με μορφές του πνευματικού κόσμου της Αριστεράς: τον Βάρναλη, τον Τάσο Λειβαδίτη, τον Βουρνά, τον Γεράσιμο Σταύρου, και τόσους άλλους. Τους αντικρίζαμε με δέος και μάθαμε πολλά στη σκιά τους. Τότε απολαμβάναμε το ζωντανό χειρόγραφο και τη μαγεία του τυπογραφείου, με τα μελάνια και τη μουντζούρα, μες στη βουή των μηχανών και τον καπνό. Κι ένιωθες μια θαλπωρή, όταν στις φάμπρικες, στα γιαπιά, στις φτωχογειτονιές που τις έδερνε ο άνεμος, και στα λιμάνια, μέσα στον εργατόκοσμο, σ’ αγκάλιαζαν με στοργή, γιατί ήσουν ο δημοσιογράφος που έφερνε στην επιφάνεια τη φωνή και τα πάθη των “κολασμένων της Γης”...
Αυτή τη μαγική ξεχασμένη ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής θα ανακαλύψει ο αναγνώστης σ’ αυτό το βιβλίο...»
– Γ.Λ.

3) Κόρτο Μαλτέζε - Παραμύθια & παππούδες, Ο άγγελος στο παράθυρο της Ανατολής, Ούγκο Πρατ, εκδ. Μικρός Ήρως/ εφημερίδα Έθνος της Κυριακής (2018)

επιλογή: Λογοτεχνία και Σκέψη

Βιβλίο: Matthew Lewis, Ο ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ, εκδόσεις Gutenberg (2005)

Matthew Lewis, Ο ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ

εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις: Αλέξανδρος Κοσματόπουλος

μετάφραση ποιημάτων: Κυριάκος Αθανασιάδης

εκδόσεις Gutenberg (2005)

Τυφλωμένος από σαρκικό πάθος ένας χαρισματικός καλόγερος μεταμορφώνεται σε "διάβολο" και αρχίζει να κυνηγά με μανία μια αθώα κοπέλα αγνοώντας πως τον ενώνει μαζί της ένα τρομερό μυστικό. Σκοτεινοί πύργοι, φόνοι, μάγισσες, βιασμοί: Το γοτθικό μυθιστόρημα σε όλο του το μεγαλείο.

-από διαφημιστικό κατάλογο των εκδόσεων

"Η φρίκη στη λογοτεχνία φθάνει σε νέο επίπεδο με το έργο του Μάθιου Γκρέγκορι Λιούις (1773-1818), του οποίου το μυθιστόρημα Ο Μοναχός (Ο Καλόγερος, 1796) γνώρισε μεγάλη δημοτικότητα και του χάρισε το παρωνύμιο "Μοναχός" Λιούις. [...] στράφηκε σε μορφές τρόμου πιο βίαιες [...] παράγοντας έτσι έναν αριστουργηματικό, ενεργό εφιάλτη που η γενική γοτθική ατμόσφαιρα ενισχύεται από πρόσθετα μακάβρια στοιχεία".

Χ.Φ. Λαβκραφτ, ΥΠΕΡΦΥΣΙΚΟΣ ΤΡΟΜΟΣ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής-πρόλογος: Μάκης Πανώριος, εκδ. Αίολος (2008)

Παρουσίαση: Νίκος Ξένιος, ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΜΑΤΘΙΑ, εκδόσεις Κριτική (2017)

Νίκος Ξένιος, ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΜΑΤΘΙΑ, εκδόσεις Κριτική (2017)

σχόλιο: Ειρηναίος Μαράκης

Ένα βιβλίο, δύο ιστορίες, μία από την σύγχρονη εποχή και μία από τον 16ο αιώνα. Το φαινόμενο της μετανάστευσης, σήμερα και άλλοτε, η βία μέσα στην ανθρώπινη ιστορία και το ρίζωμα της ανθρωπιάς μέσα σε δύσκολες, σχεδόν αβίωτες συνθήκες. Δουλέμποροι, μετανάστες, συνοριοφύλακες, βυζαντινές πριγκίπισσες, τα σύνορα των κρατών και τα μη σύνορα των ψυχών, ο φόβος για το άγνωστο, οι αδυσώπητοι εξουσιαστές, η τρυφερότητα των απλών ανθρώπων και η καταλυτική παρουσία ενός ελαφιού εμφανίζονται και αναπτύσσονται στις λιγότερες από εκατό σελίδες αυτού του βιβλίου. Πρωταγωνιστές, μια ομάδα μεταναστών που ξεκινούν από το Κουρδιστάν και διασχίζουν τη Βαλκανική Χερσόνησο αναζητώντας τη σωτηρία από τους σφαγείς του Ισλαμικού Κράτους και η πριγκίπισσα Μερσούδα που αναγκάζεται να παντρευτεί τον βασιλιά Ματθία. Ένα επίκαιρο βιβλίο, με λιτές περιγραφές και με κινηματογραφική ροή, όμορφο και συγκινητικό που αξίζει να διαβάσεις.

Το Λογοτεχνία και Σκέψη διαβάζει: Τρία βιβλία για το καλοκαίρι

1) Ίαν Ράνκιν, Σκελετοί στο κελάρι, μτφ. Αλεξάνδρα Κονταξάκη, εκδ. Μεταίχμιο (στα αγγλικά: 2004, πρώτη έκδοση στα ελληνικά: 2006, παρούσα έκδοση: 2017)

Ένας λαθρομετανάστης βρίσκεται δολοφονημένος σ' ένα δημοτικό οικιστικό συγκρότημα του Εδιμβούργου: ρατσιστικό έγκλημα ή κάτι τελείως διαφορετικό; Εκτός από το φόνο, τον επιθεωρητή Ρέμπους τον απασχολούν, βέβαια, και άλλα ζητήματα: το παλιό του αστυνομικό τμήμα έκλεισε και οι ανώτεροί του θα προτιμούσαν να βγει στη σύνταξη παρά να τον έχουν στα πόδια τους. Ο Ρέμπους όμως δεν θα τους κάνει το χατίρι. Στο πλαίσιο της έρευνάς του, θα επισκεφθεί ένα κρατητήριο προσφύγων, θα συναλλαχθεί με τον βρομερό υπόκοσμο του Εδιμβούργου, και σχεδόν θα ερωτευτεί...
Στο μεταξύ, η συνεργάτιδά του η Σίβον έχει τα δικά της προβλήματα. Μια έφηβη το έσκασε απ' το σπίτι της κι η Σίβον καλείται να βοηθήσει την οικογένεια, που σημαίνει ότι θα βρεθεί πιο κοντά απ' ό,τι θα ήθελε στον ιστό ενός βιαστή.

Πώς συνδέονται όλα αυτά με το θέμα δύο σκελετών -μιας γυναίκας κι ενός νηπίου- που βρέθηκαν θαμμένοι κάτω απ' το τσιμεντένιο πάτωμα ενός κελαριού στην Κρεαταγορά;

2) Χ.Φ. Λάβκραφτ, Υπερφυσικός τρόμος στη λογοτεχνία (δοκίμια), μτφ. Γιώργος Μπαρουξής, πρόλογος: Μάκης Πανώριος, εκδ. Αίολος (1938, α' έκδοση στα ελληνικά: 2008)

Είναι ευτύχημα που ο Χ.Φ. Λάβκραφτ αποφάσισε να γράψει αυτό το δοκίμιο ιστορίας, κριτικής και αισθητικής πάνω στη λογοτεχνία του τρόμου. Όχι μόνο γιατί μας πληροφορεί με σαφήνεια και πληρότητα για τις καταβολές, τους συγγραφείς και την εξέλιξη του λογοτεχνικού είδους, μα, κυρίως, επειδή μας υποδεικνύει εκείνους που τον επηρέασαν ή που θαύμαζε, καθώς και τις απόψεις του για ποικίλα θέματα που εμφανίζονται στις ιστορίες του. Αν και δεν αναφέρεται καθόλου στον μεγαλύτερο συγγραφέα τρόμου, τον εαυτό του, μας μιλάει για τη διαμόρφωση της ίδιας της τέχνης του, μέσα από τη μελέτη του έργου συγγραφέων όπως ο Ουόλπολ, ο Στόουκερ, ο Ε. Άλαν Πόε, ο Μάχεν, ο Ντάνσανι, καθιστώντας έτσι πιο κατανοητές για μας τις απαράμιλλες ιστορίες του. Ο Λάβκραφτ που θαυμάζουμε βρίσκεται εδώ!

3) Γεώργιος Ελ. Τζιτζικάκης, Αντίο δεν είπα, ακόμη ζω (διηγήματα) εκδ. Ωκεανίδα (Απρίλιος 2018)

Έντεκα ιστορίες, εμπνευσμένες όλες από ημέρες και νύχτες δύσκολες, σκοτεινές και μοναχικές. Ιστορίες για τον έρωτα και την αγάπη, τη νοσταλγία και την απώλεια, για τους θανάτους που βιώνεις στη ζωή και για τις φορές που βρέθηκες ένα βήμα πιο κοντά στην τρέλα.

Κάποιες πηγάζουν από γνωριμίες με αλλόκοτους ανθρώπους, άλλες είναι βαθιά εξομολογητικές και μερικές υπαγορευμένες εξ ολοκλήρου από τη φωνή που μιλάει μέσα στο κεφάλι κάθε ανθρώπου. Όπως και να έχει, σας κοιτάζουν κατάματα δίχως να επιχειρούν να σας αποδείξουν κάτι· θέλουν μονάχα να σας διηγηθούν μια ιστορία, ψιθυρίζοντάς σας πως υπάρχει και αυτή η εκδοχή της.

πηγή: Βιβλιονετ

επιλογή: Λογοτεχνία και Σκέψη

Ποιήματα που τώρα γράφονται: Βαρετή Πέμπτη, του Νίκου Βαρδάκα

Βαρετή  Πέμπτη*

Βαδίζεις   απόγευμα στο  κέντρο  της  πόλης

δίχως  παρέα  και  θέλεις  καφέ. Η  μέρα  ξεκίνησε

μια  απ΄τα  ίδια ,δουλειά  στο  γραφείο  μιζέρια  ρουτίνα.

Σε  ένα  παγκάκι  ρεμβάζεις   κάτω   απ΄τον  ήλιο, κλείνεις  τα

μάτια  σου  κρατώντας  στο  χέρι  έναν  «σπαστό».

“Bαρετή  Πέμπτη” μονολογείς, και  σου  λείπε ι η  ουσία. Ενδιαφέρον

καινούργιο  στην  ζωή  γυρεύεις ,και  μοιάζει  λάφυρο  της  επιθυμίας.

Γυναίκα, ταξίδια, διασκέδαση. Η  αλήθεια  κρύβεται  κάπου  στις  λέξεις, ο

χρόνος  κυλάει  όμως  και  δεν  αντέχεις.

Στις  σκέψεις  στριμώχνεις  διαθέσεις, συνήθως  όμως  αυτές  δεν  γίνονται  πράξεις.

“Bαρετή  Πέμπτη” μονολογείς  και  θυμάσαι  τι  φταίει. Πείσμα  σου  έλειπε, τύχη;

Συγκρούεται  η  λογική  με  τα  κενά  σου. Η  μνήμη  μοιάζει  παιχνίδι, μα  δίχως  κανόνες.

Βραδιάζει  και  πρέπει  να  φύγεις. Άργησες  να  γυρίσεις ,στο  τριάρι  που μένεις.

*από την πρόσφατη ποιητική συλλογή του Νίκου Βαρδάκα "Στην Μνήμη" (εκδόσεις 24 γράμματα)

Τίτλος: Στην μνήμη
Συγγραφέας: Νίκος Βαρδάκας
Επιμέλεια και διόρθωση κειμένου: Σωτήρης Αθηναίος
Τόπος και Χρονολογία πρώτης έκδοσης: Αθήνα, Νοέμβριος 2017
ISBN: 978-618-53022-3-8
Διάσταση σελίδας: 1 7x24cm
Γραμματοσειρά: MinioPro 12’
Χαρτί: Chamois 120gr
Εκδόσεις: 24γράμματα / Γιώργος Δαμιανός

                                    http://www.24grammata.com/