Το Ποίημα της Εβδομάδας: Λέων Αφρικανικός - Σουδάν, 1901 / Μπάρας, Αλέξανδρος, 1906-1990

" Λέων Αφρικανικός - Σουδάν, 1901 "

[από την πρώτη του ποιητική συλλογή, "Συνθέσεις" (1933)]

Η πινακίδα αυτή, βαλμένη στο κλουβί του
για τους περίεργους του «Ζωολογικού»,
πόσες φορές δεν ξέβαψεν από τα καλοκαίρια
που πέρασαν και πέρασαν,
πόσες φορές δεν βάφτηκε ξανά..

Σε τόσα έτη αιχμαλωσίας
πόσα και πόσα χιλιόμετρα ανυπομονησίας
περπατημένη σε δέκα τετραγωνικά..
Εικοσιτετράωροι αιώνες
τον έκαναν νευρασθενή
χωρίς να τον δαμάσουν.

Δεν πιάστηκε δα και μικρός για να μην έχει παρελθόν
να μη θυμάται..
Απεναντίας - Η μνήμη του στον τόπο της :

..Εκείνες, του Μπαχρ-Ελ-Γκαζάλ, οι νύχτες,
τότε, οι τόσο φωτεινές..,
οι πρώτοι του έρωτες κάτω απ' τ' άστρα..,
οι θριαμβικές διαδρομές στα μάκρη της ερήμου,
τα χόρτα απ' όπου τις γαζέλες καιροφυλακτούσε...,
οι βράχοι που ήλιος τροπικός τους πυρπολούσε..,
ο ποταμός που ξεδιψούσε,
πού είναι; πού είναι;
πόσος καιρός πέρασε; πόσος καιρός;

Εικοσιτετράωροι αιώνες
τον έκαμαν νευρασθενή
χωρίς να τον δαμάσουν :
Το όλον του ακόμα μεγαλοπρεπές
όσο κι αν πέρασαν τα έτη,
παρ' όλες τις μεγάλες κακουχίες
που υπέφερε μες στον Παγκόσμιο Πόλεμο

με οικονομίες στις τροφές και άλλες αθλιότητες.
Το θηριώδες απ' τα μάτια του δεν έφυγε
όσο κι αν πέρασαν τα έτη :
δεμένοι, οι μυς στο σώμα του σφιχτά
κι ωραία πάντα η χαίτη
όσο κι αν πέρασαν τα έτη.

Δεν αγριεύει πια, δεν εξανίσταται
- όχι πως του' γινε συνήθεια η σκλαβιά και πως την υποφέρει -
αλλά μονάχα από συναίσθηση περιφρονεί
και στέκεται στο ύψος του.

Η Κυριακή σαν έρχεται, το ξέρει, από λεπτή διαίσθηση,
την έμαθε, με το συνωστισμό της,
με τ' αναιδή κυνάρια στων κυριών τις αγκαλιές
πόρχονται και γαβγίζουνε έξω από το κλουβί του,
που χαίρονται τον κόσμο ενώ διαρκώς πεθαίνει...

Δεν πιάστηκε δα και μικρός για να μην έχει παρελθόν
να μη θυμάται..

..Ω, νύχτες του Μπαχρ-Ελ-Γκαζάλ, κάτω από τ' άστρα!

(κι ω, τύχη του, τόσο όμοια
με κάποιες των ανθρώπων!)

http://www.youtube.com/watch?v=jqQj50HtZAA 

Βιογραφικό Σημείωμα ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΠΑΡΑΣ (1906 - 1990) Ο Αλέξανδρος Μπάρας (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Μενέλαου Αναγνωστόπουλου) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Στα εφηβικά του χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή έζησε για περισσότερο από δυο χρόνια στο Κάιρο της Αιγύπτου κοντά σε συγγενείς του. Γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς όμως να αποφοιτήσει ποτέ. Εργάστηκε για τριανταπέντε χρόνια ως υπάλληλος του Διπλωματικού Σώματος στο ελληνικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης και από το 1966 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια της ζωής του ταξίδεψε ανά τον κόσμο. Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε με δημοσιεύσεις ποιημάτων σε εφημερίδες του Καΐρου και της Κωνσταντινούπολης. Το 1929 έγινε γνωστός στους λογοτεχνικούς κύκλους με τη δημοσίευση στο περιοδικό Αλεξανδρινά Γράμματα του ποιήματος Η Κλεοπάτρα, η Σεμίραμις και η Θεοδώρα, που θεωρήθηκε πρωτοποριακό για την εποχή και το 1933 κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή του Συνθέσεις. Συνεργάστηκε με τα λογοτεχνικά περιοδικά Ρυθμός, Νέα Εστία, Νεοελληνικά Γράμματα, Πειραϊκά Γράμματα, Ποιητική Τέχνη, Τέχνη, Πυρσός κ.α. Ασχολήθηκε επίσης με την ποιητική μετάφραση (Οχράν Βελή, Μπωντλαίρ, Ρεμπώ κ.α.), την πεζογραφία, την αρθρογραφία και την ταξιδιωτική λογοτεχνία. Οι μελετητές της νεοελληνικής λογοτεχνίας τοποθετούν το έργο του Αλέξανδρου Μπάρα στο μεταίχμιο ανάμεσα στη μεσοπολεμική και τη νεώτερη ελληνική ποίηση, η οποία συνδυάζει επιρροές από την ειρωνεία του Καβάφη, τον κοσμοπολιτισμό του Κώστα Ουράνη, το πικρό χιούμορ του Καρυωτάκη και τις τάσεις της γαλλικής συμβολιστικής ποίησης. 1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Αλέξανδρου Μπάρα βλ. Γιαλουράκης Μανώλης, «Μπάρας Αλέξανδρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας10. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Γουνελάς Δ., «Μπάρας Αλέξανδρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό6. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987 και Στεργιόπουλος Κώστας (επιμέλεια), «Αλέξανδρος Μπάρας», Η ελληνική ποίηση· Ανθολογία - Γραμματολογία· Η ανανεωμένη παράδοση, σ.482-485. Αθήνα, Σοκόλης, 1980.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία • Αργυρίου Αλεξ., Κριτική για τα Ποιήματα, Αγγλοελληνική ΕπιθεώρησηΖ΄, περ.Β΄, Χειμώνας 1954-1955, αρ.7, σ.271. • Γιαλουράκης Μανώλης, «Μπάρας Αλέξανδρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας10. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. • Γουνελάς Δ., «Μπάρας Αλέξανδρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό6. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987. • Θρύλος Άλκης, Μορφές της ελληνικής πεζογραφίας. Σειρά τρίτη, σ.229. Αθήνα, Εστία, [1971]. • Καραντώνης Ανδρέας, «Αλέξανδρου Μπάρα: Συνθέσεις. Βιβλίο τρίτο», Νέα ΕστίαΝΣΤ΄, 1η/12/1954, αρ.658, σ.1797. • Καραντώνης Ανδρέας, «Αλέξανδρου Μπάρα: Φάσεις», Νέα Εστία105, ετ.ΝΓ΄, 15/3/1979, αρ.1241, σ.413-415. • Κόρφης Τάσος, «Μουσική δωματίου», Η Καθημερινή, 22/2/1979 (τώρα και στον τόμο Ματιές στη λογοτεχνία του μεσοπολέμου· Δοκίμια, σ.170-173. Αθήνα, Πρόσπερος, 1991). • Κ[οτζιούλας] Γ., Κριτική για τις Συνθέσεις, Ρυθμός (Πειραιάς), 2/1934. • Μπαστιάς Κωστής, Κριτική για τις Συνθέσεις, Εβδομαδιαίος Τύπος, 22/7/1934. • Παπακωνσταντίνου Δημ. Κ., Κριτική για τις Συνθέσεις.Βιβλίο τέταρτο, Τα Σημερινά, 17/12/1943. • Παράσχος Κλέων, «Αλέξανδρου Μπάρα: Συνθέσεις, Νέα Εστία15, ετ.Η΄, 15/2/1934, αρ.172, σ.189-190. • Παράσχος Κλέων, Κριτική για τις Συνθέσεις. Βιβλίο δεύτερο, Νέα ΕστίαΚΔ΄, 1/7/1938, αρ.277, σ.930. • Παράσχος Κλέων, Κριτική για τις Συνθέσεις. Βιβλίο τρίτο, Η Καθημερινή, 14/3/1954. • Σπανδωνίδης Πέτρος Σ., Η νεώτερη ποίηση στην Ελλάδα, σ.42. Αθήνα, Ίκαρος, [1955]. • Στεργιόπουλος Κώστας (επιμέλεια), «Αλέξανδρος Μπάρας», Η ελληνική ποίηση· Ανθολογία - Γραμματολογία· Η ανανεωμένη παράδοση, σ.482-488. Αθήνα, Σοκόλης, 1980. • Χάρης Πέτρος, Κριτική για τις Συνθέσεις. Βιβλίο τρίτο, Ελευθερία, 7/6/1953. • Χάρης Πέτρος, Κριτική για τα Ποιήματα, Ελευθερία, 20/3/1954. • Χ[ουρμούζιος] Αιμ[ίλιος], «Ποιητικά μεταίχμια», Η Καθημερινή, 8/4/1954.

Εργογραφία (πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις) Ι.Ποίηση • Συνθέσεις. Αθήνα, έκδοση του περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά, 1933. • Συνθέσεις · Βιβλίο δεύτερο. Αθήνα, Κασταλία, 1938. • Συνθέσεις · Βιβλίο τρίτο. Αθήνα, Ίκαρος, 1953. • Ποιήματα 1933-1953. Αθήνα, Ίκαρος, 1953. • Συνθέσεις · Βιβλίο τέταρτο. Αθήνα, Οι εκδόσεις των φίλων, 1973. ΙΙ.Πεζογραφία • Φάσεις · Αφηγήματα. Αθήνα, Πρόσπερος, 1978. ΙΙΙ.Μεταφράσεις • Όρχαν Βελή, Είκοσι ποιήματα μεταφρασμένα από τον Αλέξανδρο Μπάρα. Κωνσταντινούπολη, έκδοση περ.Πυρσός, 1954. • Μπωντλαίρ, 16 ποιήματα. 1970. • Ρεμπώ, Μεθυσμένο καράβι. 1970. • Αραγκόν, Τα μάτια της Έλσας. 1970. ΙV. Συγκεντρωτικές εκδόσεις • Ποιήματα · 1935-1953. Αθήνα, Ίκαρος, 1954. • Άθροισμα · Ποίηση 1933- 1983. Αθήνα, Κέδρος, 1983. • Προσεγγίσεις στη γαλλική ποίηση· Μεταφράσεις. Αθήνα, Πρόσπερος, 1986. EKEBI

Βιογραφικό Σημείωμα
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΠΑΡΑΣ (1906 - 1990)


Ο Αλέξανδρος Μπάρας (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Μενέλαου Αναγνωστόπουλου) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Στα εφηβικά του χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή έζησε για περισσότερο από δυο χρόνια στο Κάιρο της Αιγύπτου κοντά σε συγγενείς του. Γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς όμως να αποφοιτήσει ποτέ. Εργάστηκε για τριανταπέντε χρόνια ως υπάλληλος του Διπλωματικού Σώματος στο ελληνικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης και από το 1966 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια της ζωής του ταξίδεψε ανά τον κόσμο. Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε με δημοσιεύσεις ποιημάτων σε εφημερίδες του Καΐρου και της Κωνσταντινούπολης. Το 1929 έγινε γνωστός στους λογοτεχνικούς κύκλους με τη δημοσίευση στο περιοδικό Αλεξανδρινά Γράμματα του ποιήματος Η Κλεοπάτρα, η Σεμίραμις και η Θεοδώρα, που θεωρήθηκε πρωτοποριακό για την εποχή και το 1933 κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή του Συνθέσεις. Συνεργάστηκε με τα λογοτεχνικά περιοδικά Ρυθμός, Νέα Εστία, Νεοελληνικά Γράμματα, Πειραϊκά Γράμματα, Ποιητική Τέχνη, Τέχνη, Πυρσός κ.α. Ασχολήθηκε επίσης με την ποιητική μετάφραση (Οχράν Βελή, Μπωντλαίρ, Ρεμπώ κ.α.), την πεζογραφία, την αρθρογραφία και την ταξιδιωτική λογοτεχνία. Οι μελετητές της νεοελληνικής λογοτεχνίας τοποθετούν το έργο του Αλέξανδρου Μπάρα στο μεταίχμιο ανάμεσα στη μεσοπολεμική και τη νεώτερη ελληνική ποίηση, η οποία συνδυάζει επιρροές από την ειρωνεία του Καβάφη, τον κοσμοπολιτισμό του Κώστα Ουράνη, το πικρό χιούμορ του Καρυωτάκη και τις τάσεις της γαλλικής συμβολιστικής ποίησης.

1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Αλέξανδρου Μπάρα βλ. Γιαλουράκης Μανώλης, «Μπάρας Αλέξανδρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας10. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Γουνελάς Δ., «Μπάρας Αλέξανδρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό6. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987 και Στεργιόπουλος Κώστας (επιμέλεια), «Αλέξανδρος Μπάρας», Η ελληνική ποίηση· Ανθολογία - Γραμματολογία· Η ανανεωμένη παράδοση, σ.482-485. Αθήνα, Σοκόλης, 1980.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία


• Αργυρίου Αλεξ., Κριτική για τα Ποιήματα, Αγγλοελληνική ΕπιθεώρησηΖ΄, περ.Β΄, Χειμώνας 1954-1955, αρ.7, σ.271.
• Γιαλουράκης Μανώλης, «Μπάρας Αλέξανδρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας10. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Γουνελάς Δ., «Μπάρας Αλέξανδρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό6. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987.
• Θρύλος Άλκης, Μορφές της ελληνικής πεζογραφίας. Σειρά τρίτη, σ.229. Αθήνα, Εστία, [1971].
• Καραντώνης Ανδρέας, «Αλέξανδρου Μπάρα: Συνθέσεις. Βιβλίο τρίτο», Νέα ΕστίαΝΣΤ΄, 1η/12/1954, αρ.658, σ.1797.
• Καραντώνης Ανδρέας, «Αλέξανδρου Μπάρα: Φάσεις», Νέα Εστία105, ετ.ΝΓ΄, 15/3/1979, αρ.1241, σ.413-415.
• Κόρφης Τάσος, «Μουσική δωματίου», Η Καθημερινή, 22/2/1979 (τώρα και στον τόμο Ματιές στη λογοτεχνία του μεσοπολέμου· Δοκίμια, σ.170-173. Αθήνα, Πρόσπερος, 1991).
• Κ[οτζιούλας] Γ., Κριτική για τις Συνθέσεις, Ρυθμός (Πειραιάς), 2/1934.
• Μπαστιάς Κωστής, Κριτική για τις Συνθέσεις, Εβδομαδιαίος Τύπος, 22/7/1934.
• Παπακωνσταντίνου Δημ. Κ., Κριτική για τις Συνθέσεις.Βιβλίο τέταρτο, Τα Σημερινά, 17/12/1943.
• Παράσχος Κλέων, «Αλέξανδρου Μπάρα: Συνθέσεις, Νέα Εστία15, ετ.Η΄, 15/2/1934, αρ.172, σ.189-190.
• Παράσχος Κλέων, Κριτική για τις Συνθέσεις. Βιβλίο δεύτερο, Νέα ΕστίαΚΔ΄, 1/7/1938, αρ.277, σ.930.
• Παράσχος Κλέων, Κριτική για τις Συνθέσεις. Βιβλίο τρίτο, Η Καθημερινή, 14/3/1954.
• Σπανδωνίδης Πέτρος Σ., Η νεώτερη ποίηση στην Ελλάδα, σ.42. Αθήνα, Ίκαρος, [1955].
• Στεργιόπουλος Κώστας (επιμέλεια), «Αλέξανδρος Μπάρας», Η ελληνική ποίηση· Ανθολογία - Γραμματολογία· Η ανανεωμένη παράδοση, σ.482-488. Αθήνα, Σοκόλης, 1980.
• Χάρης Πέτρος, Κριτική για τις Συνθέσεις. Βιβλίο τρίτο, Ελευθερία, 7/6/1953.
• Χάρης Πέτρος, Κριτική για τα Ποιήματα, Ελευθερία, 20/3/1954.
• Χ[ουρμούζιος] Αιμ[ίλιος], «Ποιητικά μεταίχμια», Η Καθημερινή, 8/4/1954.

Εργογραφία

(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι.Ποίηση
• Συνθέσεις. Αθήνα, έκδοση του περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά, 1933.
• Συνθέσεις · Βιβλίο δεύτερο. Αθήνα, Κασταλία, 1938.
• Συνθέσεις · Βιβλίο τρίτο. Αθήνα, Ίκαρος, 1953.
• Ποιήματα 1933-1953. Αθήνα, Ίκαρος, 1953.
• Συνθέσεις · Βιβλίο τέταρτο. Αθήνα, Οι εκδόσεις των φίλων, 1973.
ΙΙ.Πεζογραφία
• Φάσεις · Αφηγήματα. Αθήνα, Πρόσπερος, 1978.
ΙΙΙ.Μεταφράσεις
• Όρχαν Βελή, Είκοσι ποιήματα μεταφρασμένα από τον Αλέξανδρο Μπάρα. Κωνσταντινούπολη, έκδοση περ.Πυρσός, 1954.
• Μπωντλαίρ, 16 ποιήματα. 1970.
• Ρεμπώ, Μεθυσμένο καράβι. 1970.
• Αραγκόν, Τα μάτια της Έλσας. 1970.
ΙV. Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Ποιήματα · 1935-1953. Αθήνα, Ίκαρος, 1954.
• Άθροισμα · Ποίηση 1933- 1983. Αθήνα, Κέδρος, 1983.
• Προσεγγίσεις στη γαλλική ποίηση· Μεταφράσεις. Αθήνα, Πρόσπερος, 1986.

EKEBI