Λογοτεχνία & Σκέψη: Άδικο και άδοξο τέλος για τις εκδόσεις Disney στην Ελλάδα

Σάββατο 31 Αυγούστου 2013

Άδικο και άδοξο τέλος για τις εκδόσεις Disney στην Ελλάδα

Άδικο και άδοξο τέλος για τις εκδόσεις Disney στην Ελλάδα

γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

το πρώτο τεύχος του Κομιξ ΧΑΜΕΝΟΙ ΣΤΙΣ ΑΝΔΕΙΣ Καρλ Μπαρκς (1949)

και το τελευταίο τεύχος ΤΑ ΛΑΦΥΡΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΤΗ

«Αν πάντως θέλετε τόσο πολύ να σταματήσετε, ας επιλέγατε το τεύχος 313, συμβολικά (σαν) τη σακαράκα του Ντόναλντ!»

σχόλιο αναγνώστη στο facebook

Με μια λιτή (και τελείως απρόσμενη) ανακοίνωση στο περιοδικό Κομιξ #303 οι εκδότες του ενημέρωσαν το αναγνωστικό κοινό ότι η μεγάλη και όμορφη περιπέτεια των εκδόσεων Disney στην Ελλάδα έλαβε τέλος, μια περιπέτεια που διήρκεσε για 48 και πλέον χρόνια. Η ανακοίνωση έγινε σε μια περίεργη στιγμή όπου το περιοδικό Κόμιξ είχε συμπληρώσει 25 χρόνια συνεχής εκδοτικής παρουσίας κι ενώ είχε ξεπεράσει το δύσκολο όριο των 300 τευχών, όταν στον συγκεκριμένο χώρο ακόμα και ο στόχος των 100 τευχών θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολος αλλά και ενθαρρυντικός για την συνέχεια, κι ενώ το ιστορικό περιοδικό Μίκυ Μάους λίγο ήθελε για να φτάσει στο τεύχος #2500! Αξίζει να σημειώσουμε, ότι το άσχημο αυτό νέο ξάφνιασε τους πιστούς αναγνώστες του περιοδικού αλλά και όλων των περιοδικών που έκδιδε η Νέα Ακτίνα του Χρήστου και Ντέιβιντ Τερζόπουλου, εφόσον δεν είχαν καμία ενημέρωση ότι η εταιρία βρισκόταν σε εκείνη την δύσκολη θέση που θα οδηγούσε στο κλείσιμο των περιοδικών. Αν και όπως αναφέρει ο Χρήστος Τερζόπουλος σε δεύτερη ανακοίνωση του στην σελίδα του περιοδικού Κόμιξ στο facebook: «η διακοπή της έκδοσης των περιοδικών δεν ήταν μια επιπόλαια και ξαφνική επιλογή. Εδώ κι πολλούς μήνες, από την αρχή του χρόνου, είχαμε επαφές και διαπραγματευόμασταν για να βρούμε βιώσιμη λύση για τα περιοδικά. Χρειάζεται ψυχικό σθένος, συμπληρώνει, να γίνονται διαπραγματεύσεις με νηφαλιότητα και σύνεση χωρίς να μεταφερθεί η αγωνία στους συνεργάτες μας». Συνεχίζει γράφοντας ότι μέχρι την τελευταία στιγμή κρατούσαν τη σπίθα ζωντανή για να μπορέσει να συνεχιστεί η έκδοση των περιοδικών, αναφέροντας ως παράδειγμα το τελευταίο βιβλίο του Φλόυντ Γκότφρεντσον (ιστορικού σχεδιαστή κόμιξ που ανέδειξε την βαθύτερη και περιπετειώδη πλευρά ενός χαρακτήρα όπως ο Μίκυ Μάους, ξεπερνώντας ακόμα και τα όρια που έβαλε ο δημιουργός του ήρωα Ουώλτ Ντίσνεϊ), και συγκεκριμένα το έργο Ο Μίκυ Μάους στην κοιλάδα του Θανάτου. Ενώ δίνει την εικόνα ότι συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις – που όπως είναι φυσικό δεν μπορεί να αποκαλύψει την εξέλιξη τους, και ότι είναι πολύ πιθανό να ξανασυναντήσουμε στα περιπτερά μας τον κόσμο του Καρλ Μπαρκς και του Ρομάνο Σκάρπα, άγνωστο όμως που και με ποιόν τρόπο.

Όμως η ανακοίνωση αυτή δεν ικανοποίησε του αναγνώστες, ανθρώπους που εδώ και πολλά χρόνια στηρίζουν ξοδεύοντας από το υστέρημα τους τις εκδόσεις, που μεγάλωσαν με τον κόσμο του Ντίσνεϊ, και που οδήγησαν τα συγκεκριμένα περιοδικά να «έχουν την μεγαλύτερη διείσδυση στην χώρα τους και υπερδιπλάσια από την δεύτερη χώρα. Ως ποιότητα οι εκδόσεις μας, στο σύνολο τους, θεωρούνται οι καλύτερες που υπάρχουν» όπως σημειώνει ο Χρήστος Τερζόπουλος στον Επίλογο που δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος του Κόμιξ και που επιβεβαιώνει η πρόσφατη Συνάντηση Εκδοτών στην Μπολόνια. Αλλά αυτά είναι πράγματα που ήδη γνώριζαν οι αναγνώστες και γι’ αυτό ξαφνιάστηκαν με το απότομο κλείσιμο των περιοδικών. Χωρίς δηλαδή να υπάρχει κάποια ενημέρωση από τα πριν, όπως είναι και το σωστό. Ο θυμός των αναγνωστών που εκφράζεται μέσω των σχολίων τους στο facebook είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα για το σοκ που δημιούργησαν οι ανακοινώσεις. Αν όμως οι αναγνώστες είχαν ενημερωθεί για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η εταιρεία και για την πιθανότητα να κλείσουν τα περιοδικά μέσα σε κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα, κι όχι έτσι ξαφνικά, ή για την προσπάθεια να βρεθεί κάποια λύση για να παραμείνουν στο προσκήνιο οι εκδόσεις της Ντίσνεϊ, η στεναχώρια τους θα ήταν μεγάλη αλλά θα έδειχναν κατανόηση. Τώρα με έναν Επίλογο που δεν λέει τίποτα επί της ουσίας και μ’ ένα δεύτερο γράμμα του εκδότη που προσπαθεί να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα οι αναγνώστες έχασαν την εμπιστοσύνη τους. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι οι εκδότες υποτίμησαν τη νοημοσύνη των αναγνωστών. Γράφει συγκεκριμένα ο Χρήστος Τερζόπουλος στην αρχή της δεύτερης επιστολής του: «Μερικά τμήματα όπως ο κυβερνητικός ανασχηματισμός, η υποτίμηση του νομίσματος και το κλείσιμο εφημερίδας ή περιοδικού δεν ανακοινώνονται εκ των προτέρων». Ας παραδεχθούμε όμως ότι σοφιστείες περί κυβερνητικών ανασχηματισμών που δεν ανακοινώνονται κι άλλων παράλογων συγκρίσεων δεν μπορούν να αποτελέσουν δικαιολογία για το άδικο και άδοξο τέλος των εκδόσεων Ντίσνεϊ στην Ελλάδα. Έτσι κι αλλιώς, και για να απαντήσουμε στα επιχειρήματα του εκδότη, σε περίπτωση κυβερνητικού ανασχηματισμού μπορεί ο πολίτης να μην γνωρίζει ποιοι θα αναλάβουν συγκεκριμένα χαρτοφυλάκια αλλάς σίγουρα είναι ενημερωμένος ότι επίκειται κάποια κυβερνητική αλλαγή κι έτσι προετοιμάζεται ανάλογα. Αυτό είναι το πολιτικά ορθό. Όμως στις business δεν χωράει συναισθηματική φόρτιση και αυτό είναι κάτι που πολύ σκληρά έμαθαν αρκετοί από τους αναγνώστες των περιοδικών Ντίσνεϊ (αν και θα έπρεπε να ήταν υποψιασμένοι με αυτά που συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στη χώρα μας είτε σε πολιτικό, είτε σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο). Προσοχή: Δεν δικαιολογώ την στάση των εκδοτών αλλά προσπαθώ να ερμηνεύσω ένα φαινόμενο που έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις, ιδιαίτερα σε αυτή την περίοδο που η καπιταλιστική κρίση και η εκμετάλλευση γιγαντώνονται. Ας θυμηθούμε μόνο το παράδειγμα της ΕΡΤ και θα καταλάβουμε, περισσότερα λόγια είναι φτώχεια στη συγκεκριμένη περίπτωση. Άδικο και άδοξο λοιπόν, το τέλος των Ντίσνεϊ εκδόσεων στην Ελλάδα αλλά πάνω απ’ όλα ανέντιμο. Αλλά όταν οι ιδιοκτήτες δεν σέβονται αυτό που έχουν δημιουργήσει τέτοια αποτελέσματα υπάρχουν, ας θυμηθούμε το πρόσφατο κλείσιμο του ιστορικού βιβλιοπωλείου της Εστίας αλλά και της Ελευθεροτυπίας που πέταξαν στον κάλαθο των αχρήστων ιστορία και πολιτισμό χρόνων. Είναι η ίδια λογική, άσχετα τις όποιες δικαιολογίες ή και διαφοροποιήσεις που μπορεί να υπάρχουν.

Στην ουσία έχουμε μια πισώπλατη μαχαιριά σε όλους όσους αγάπησαν τον κόσμο του Ντίσνεϊ στην Ελλάδα. Η μεγάλη Τέχνη του Καρλ Μπαρκς, του Ρομάνο Σκάρπα, του Ντον Ρόσα, του Φλόυντ Γκοτφρεντσον, του Τζοβάν Μπατίστα Κάρπι κι άλλων πολλών δημιουργών ρίχνεται στην πυρά. Τέτοια συμπεριφορά δεν διακρίνει κανείς ούτε στον χαρακτήρα και τη δράση του Μαύρου Φαντάσματος. Έτσι είναι όμως στον καπιταλισμό, η καλή τέχνη και η ιστορική της καταγραφή, όπως έκανε το Κόμιξ εδώ και πολλά χρόνια, γίνεται θυσία στον βρώμικο βωμό του κέρδους. Τέτοια μοχθηρία δεν συναντάμε ούτε στον Σκληρόκαρδο Χρυσοκούκη! Και βέβαια, για να εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο, αυτή είναι και η μοίρα του ελληνικού κόμιξ ή των περιοδικών τουλάχιστον που εκδίδονται στην Ελλάδα κατά καιρούς, ίδια και απαράλλαχτη σαν τους πιονέρους του ελληνικού κόμιξ (βλέπε Ανεμοδουράς) που ενώ ξεκινούσαν με τις καλύτερες των προϋποθέσεων στο τέλος κατάληγαν να αφήνουν στη μέση μια καταπληκτική δουλειά. Το ιστορικό 9 της Ελευθεροτυπίας είχε την ίδια τύχη. Παρόλα αυτά οι αναγνώστες του Μίκυ Μάους, του Κομιξ και των άλλων περιοδικών θα περιμένουμε μια επίσημη ανακοίνωση από τους εκδότες και τη Νέα Ακτίνα για να βγάλουμε τα οριστικά μας συμπεράσματα, γιατί στην ουσία αυτό που στεναχώρησε τόσο κόσμο ήταν το ξαφνικό της υπόθεσης και το χωρίς μια ουσιαστική εξήγηση τέλος της όμοεφης περιπέτειας των εκδόσεων Ντίσνεϊ στην Ελλάδα. Να παραθέσω όμως και το ακόλουθο σχόλιο που έκανε αναγνώστης στο πολύ καλό ιστολόγιο Comics Trades και στην παρουσίαση για το τεύχος #303 που δίνει και μια άλλη ενδιαφέρουσα οπτική επί του ζητήματος: «Ο Ντέιβιντ Τερζόπουλος είναι γιος τού Χρήστου Τερζόπουλου και, όπως γράφει ο ίδιος στον «επίλογο», έχει αναλάβει ως εκδότης τής Νέας Ακτίνας εδώ και ενάμισι χρόνο. (Το όνομά του έχει αντικαταστήσει το όνομα του πατέρα του στα «ψιλά γράμματα» του Κόμιξ από πέρσι τον Αύγουστο.) Επομένως, δεν πρόκειται για παράδοση σκυτάλης, αλλά για αποχαιρετισμό. Αν πιστέψουμε τα σχόλια, κάτω από την καταχώριση για το τρέχον τεύχος, στη σελίδα τού Κόμιξ στο facebook, κάποιος τους πήρε τηλέφωνο και του επιβεβαίωσαν ότι το περιοδικό όντως κλείνει. Νομίζω ότι δύο τινά συμβαίνουν. Ή τους χτύπησε και αυτούς η κρίση, ή η Disney επανήλθε δριμύτερη και θα αναλάβει εκείνη την έκδοση τών κόμικς της στην Ελλάδα. Το είχε επιχειρήσει και γύρω στο 2003-2004, αλλά τότε ο Τερζόπουλος το είχε πολεμήσει. Εκείνη την περίοδο είχαν σταματήσει να δέχονται συνδρομές, ενώ στη στήλη τής αλληλογραφίας στο Κόμιξ δημοσίευαν γράμματα από αναγνώστες που περιέγραφαν πόσο είχαν επηρεάσει τη ζωή τους τα κόμικς τού Ντίσνεϋ. Το περίεργο είναι ότι στο τελευταίο τεύχος τού Κόμιξ υπάρχουν ακόμα πληροφορίες για συνδρομές. Ένα παρόμοιο γράμμα είχε δημοσιεύσει η Gladstone στην Αμερική, όταν η Disney αποφάσισε να αναλάβει εκείνη την έκδοση των κόμικς της στην Αμερική. Αν όντως συμβαίνει κάτι τέτοιο και σε μας, ας ελπίσουμε ότι η κατάσταση θα θυμίζει λιγότερο Αμερική (όπου η Disney δεν τα κατάφερε, και τα κόμικς της δεν κατάφεραν ποτέ να ανακάμψουν, ούτε με την Gladstone, που τα ξαναπήρε, ούτε με αυτούς που τη διαδέχτηκαν) και περισσότερο Ιταλία, όπου εκεί η Disney πήρε τα ηνία από τη Mondadori και τα πάει καλά. Αν, βέβαια, δεν πρόκειται να αναλάβει η Disney την έκδοση των κόμικς, προβλέπω ότι ανάμεσα στις διάφορες ανεφάρμοστες προεκλογικές υποσχέσεις των κομμάτων θα προστεθεί και η επανακυκλοφορία τού Μίκυ Μάους...»

Θα κλείσω μ’ ένα απόσπασμα από το γράμμα του Ντειβιντ Τερζόπουλου: «Πιστεύω πως τα περιοδικά μας δεν προσέφεραν μόνο ψυχαγωγία αλλά παράλληλα κατάφεραν να δώσουν σημαντικά μαθήματα και να καλλιεργήσουν μια ιδιαίτερη νοοτροπία ζωής.» Κι έτσι ακριβώς είναι. Μέσα από τα κόμιξ, που οι παλιότεροι ακόμα και διανοούμενοι αποκαλούσαν υποτιμητικά «μικυμάου», δημιουργήθηκε μια γενιά αναγνωστών που περίμενε σαν το πρώτο της ραντεβού τα νέα τεύχη με τον Ντόναλντ, τον Μίκυ, τον Γκούφυ και την τρελή παρέα τους, που γνώρισε την ζωή μέσα από την περιγραφή συγκεκριμένων τύπων ανθρώπων, που οδήγησε στην κατάκτηση μιας ιδιαίτερης πολιτισμικής αντίληψης. Η ωραία αυτή κατάκτηση χάνεται, χωρίς να υπολογίζεται κάτι απ’ όλα όσα περιγράψαμε σε αυτό το κείμενο. Τώρα αντί για αναγνώστες θα έχουμε κυνηγούς δώρων και άλλων τέτοιων γελοίων κόλπων που κάνουν οι ποταποί εκδότες άλλων εντύπων για να προσεγγίσουν το κοινό με ξεφτιλισμένα κι ανούσια θέματα κι άλλα αδιάφορα για τον καθημερινό άνθρωπο. Δυστυχώς, ο ελληνικός τύπος όπως και ο διεθνής βρίσκεται σε παρακμή και πολύ δύσκολα θα βγει από το τέλμα που έχει πέσει. Και την βασικότερη ευθύνη γι’ αυτό την έχουν οι εκδότες, δηλαδή οι ιδιοκτήτες των εντύπων αλλά και γενικότερα το πολιτικοκοινωνικό σύστημα που ζούμε. Αλλά τι άφησαν όρθιο οι ιδιοκτήτες κάθε λογής για να μείνει ο χώρος του κόμιξ ανεπηρέαστος; Δυστυχώς, χάνουμε τις αναμνήσεις μας. Το μόνο θετικό από όλη αυτή την ιστορία είναι ότι επιτέλους, όπως και σε άλλα ζητήματα, αρχίζουμε να ξυπνάμε και να αναγνωρίζουμε ότι οι καπιταλιστές, όπως ο Σκρουτζ Μακ Ντακ, είναι καλοί μόνο στα παραμύθια.

info για το Κομιξ