Το Ποίημα της Εβδομάδας: Αντιθέσεις, Μπλεζ Σαντράρ

ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ

Τα παράθυρα της ποίησης μου είναι ορθάνοιχτα στα βουλεβάρτα και τις βιτρίνες τους.
Λάμπουν
Του φωτός πολύτιμα πετράδια.
Άκου τα βιολιά της λιμουζίνας και τα ξυλόφωνα των λινοτυπικών.
Ο επιγραφοποιός σκουπίζεται με την πετσέτα του ουρανού.
Κάθε τι είναι χρώματος κηλίδες
Και τα καπέλα των γυναικών που περνούν είναι κομήτες στην φλόγα της εσπέρας
Ενότητα.
Δεν υπάρχει πια ενότητα.
Όλα τα ρολόγια δείχνουν τώρα μεσάνυχτα αφού τα γύρισαν πίσω δέκα λεπτά.
Δεν υπάρχει πια χρόνος.
Δεν υπάρχει πια χρήμα.
Στη βουλή
Σπαταλούν τα θαυμάσια στοιχεία των πρώτων υλών.
Στο μπαρ
Οι εργάτες με μπλε μπλούζες πίνουν κόκκινο κρασί
Κάθε Σάββατο λοταρία
Παίζουμε
Στοιχηματίζουμε
Από καιρό σε καιρό περνάει ένας γκάνγκστερ με αυτοκίνητο
Ή ένα παιδί παίζει με την Αψίδα του Θριάμβου…
Συμβουλεύω τον κ. Χοίρο(1) να στεγάσει τους προστατευόμενούς του στον πύργο του Άιφελ.
Σήμερα
Αλλαγή ιδιοκτήτη
Το Άγιο Πνεύμα πωλείται λιανική στα μικρομάγαζα.
Διαβάζω εκστατικός τα πανό
Τα πανό της παπαρούνας
Δεν είναι παρά οι ελαφρόπετρες της Σορβόννης που δεν άνθισαν ποτέ
Από την άλλη η επιγραφή του Σαμαριτέν οργώνει τον Σηκουάνα
Και στην πλευρά του Αγίου Σεβερίνου
ακούω
τα επίμονα καμπανάκια των τραμ.
Βρέχει ηλεκτρικούς λαμπτήρες
Μονρούζ Γκαρ ντε λ’ Εστ Μετρό Νορ-Συντ άνθρωποι στα πλοιάρια
Όλα είναι φωτοστέφανο
Βάθος
Οδός Μπυσύ διαλαλούν την L’ Intransigeant και την Paris-Sport(2)
To αεροδρόμιο του ουρανού είναι τώρα, πυρπολημένο, ένας πίνακας του Τσιμαμπούε
Όταν από μπροστά
Οι άνθρωποι είναι
Ψηλοί
Μαύροι
Θλιμμένοι
Και καπνίζουν, φουγάρα εργοστασίων


από το βιβλίο: «23 Ποιήματα και μία Συνέντευξη»
(Εισαγωγή, επιμέλεια, σημειώσεις: Γιάννης Λειβαδάς
Μετάφραση: Ναυσικά Αθανασίου, Κλείτος Κύρου, Γιάννης Λειβαδάς

και από το αφιέρωμα του Ποιείν στον ποιητή

βιογραφία 

Αν ο Ρεμπό υπήρξε θεμελιωτής και στυλοβάτης του πνεύματος της νεότερης ποίησης, ο Σαντράρ πέρα από μέγας αναθεωρητής της ήταν και οικοδόμος της ανέγερσής της. Από μία πρώτη οπτική, θα μπορούσε κανείς να κάνει λόγο για τον πιο υπέροχο, ολοκληρωμένο και τελευταίο συμβολιστή. Ο Μπλεζ Σαντράρ όμως υπήρξε, αναντίρρητα ο κορυφαίος πρωτεργάτης του Μοντερνισμού (με τους Λεζέρ, Πικάσο, Σατί, Απολινέρ, Κοκτό, και πολλούς άλλους ακόμη, και εκτός Γαλλίας, να ακολουθούν: Πάουντ, Έλιοτ κτλ) πριν ακόμη διανοιχτούν κατά τον γνωστό τρόπο, οι ορίζοντες αυτού του «κινήματος». Ενσωμάτωσε στο έργο του τεχνικές που χρησιμοποιούνταν στις διαφημίσεις καθημερινών προϊόντων, στη δημοσιογραφία, δανείστηκε από τη γλώσσα και την ατμόσφαιρα των καμπαρέ, των cafés, της τζαζ.

Ο Μπλεζ Σαντράρ ήταν από τους πρώτους που έδωσαν έμφαση στον τρόπο αντιμετώπισης του ποιητικού αντικειμένου, παρά στο ίδιο το αντικείμενο. Και από τους ελάχιστους που επέφεραν τόσο σημαντικούς καρπούς, πιστεύοντας στις διαφοροποιήσεις της ροής του λόγου προς χάριν του αυθορμητισμού και της ανακάλυψης κατά την διάρκεια της δημιουργίας. Ήταν εκείνος εξάλλου που εισήγαγε την ποίηση των παράλληλων ή ταυτόχρονων συσχετισμών, όπου το ποίημα απηχεί τουλάχιστον δύο αντικρουόμενες δυνάμεις, των οποίων η σχέση συγκροτεί το νόημα του ποιήματος.

Είχε βαθιά συναίσθηση του γεγονότος πως η αυθεντική εμπειρία είχε ήδη ξεκινήσει να αντικαθίσταται από το κοινό θέαμα, πως τα πρότυπα καταργούνταν μα αντί κάποιας πρωτοτυπίας επικρατούσαν οι κόπιες, οι απομιμήσεις, τα αντίγραφα. Ο Σαντράρ, αν και γνώστης των ισχυρών φωνών του κοντινού και του μακρινού λογοτεχνικού παρελθόντος, έριξε "μαύρη πέτρα" πίσω του αναλαμβάνοντας ρίσκα, προχωρώντας σε εκ πρώτης όψεως χαώδη και ασυνάρτητα πεδία, τα οποία χαλιναγώγησε με σταθερό πνεύμα, ανθρωπιά και συνέπεια. Στόχος του δεν ήταν άλλος από την προσπάθεια επανϊεράρχησης του κόσμου. Ο Σαντράρ απομάκρυνε όλα τα σημάδια και τις φτηνές επιθυμίες που είχαν απομείνει από τις παιδικές αρρώστιες της ποίησης. Για τον ποιητή, η ζωή, το πλέγμα της εμπειρίας και της διάνοιας, δεν επηρέαζε απλώς την γραφή, αποτελούσε βάση και πηγή της αντικειμενικότητάς της.

«Ο Σαντράρ μού δίδαξε ότι πρέπει να ζεις την ποίηση, πριν ξεκινήσεις να γράφεις» είχε τονίσει ο Φιλίπ Σουπό. Νεωτερικός πρωταρχικά στη ζωή, ο Σαντράρ υπήρξε πιονέρος της ποιητικής πρωτοπορίας με ένα έργο που δύσκολα μπορεί, καθώς προείπαμε, να συγκριθεί.

Τα παραπάνω στοιχεία αντλήθηκαν από την έκδοση "Μπλεζ Σαντράρ: 23 ποιήματα και μία συνέντευξη", που κυκλοφόρησε το 2012 από τις εκδόσεις "Κουκούτσι" (εισαγωγή, επιμέλεια, σημειώσεις και μερική μετάφραση: Γιάννης Λειβαδάς).

περισσότερα εδώ