«Εκείνη η εποχή
πρέπει να ήταν πολύ γοητευτική. Ολες οι τέχνες ήταν σε άνθηση. Σήμερα
είναι όλες σε παρακμή». Οι ρομαντικές διαμαρτυρίες μιας καλοστεκούμενης
συνταξιούχου στη φιλενάδα της διατυπώνονται λίγο μετά τις 11.30 το πρωί
της Κυριακής, τη στιγμή που η κεντρική αίθουσα της Εθνικής
Πινακοθήκης γεμίζει με άλλο ένα κύμα επισκεπτών. Γαλλοτραφείς φιλότεχνοι με βαριά παλτά και κόκκινες από το κρύο μύτες, διδακτορικές φοιτήτριες, μεσήλικες κυρίες σε ζεύγη, σκεπτικοί νεαροί και ανήσυχοι μαθητές, έχουν ξυπνήσει νωρίς στην Αθήνα του 2010 για να κάνουν ένα μικρό ταξίδι στο Παρίσι του 1900, στην καρδιά της Μπελ Επόκ, οταν η διεθνής έκθεση της γαλλικής πρωτεύσας αποχαιρετούσε την προηγούμενη εκατονταετία και προοιωνιζόταν τον καινούργιο αιώνα και τους θριάμβους του. Κάποιοι μοιάζουν να έχουν έρθει επειδή εκείνες οι υποσχέσεις δεν έχουν εκπληρωθεί ακόμη. «Ξέραμε κάποια πράγματα για εκείνη την περίοδο, θέλαμε όμως να δούμε τι έχει να μας προσφέρει σήμερα. Αλλά μας αρέσει πολύ και η Γαλλία, έχουμε κάνει και Εrasmus εκεί», λένε η Μαρία και η Εφη, φοιτήτριες του Παιδαγωγικού και της Γαλλικής Φιλολογίας. Δεν είναι βέβαια αυτοί οι μόνοι λόγοι που έφεραν τις δύο φίλες ώς εδώ. «Ηρθαμε και χθες, μάθαμε ότι σήμερα θα κάνει ξενάγηση η διευθύντρια της Πινακοθήκης, και το προτιμήσαμε», λένε.
Αλλά και οι περισσότεροι από το κοινό, που κοντεύει την εκατοντάδα, σταματάνε να χαζέψουν στο πωλητήριο ή να διαβάσουν το μήνυμα του διευθυντή του Μουσείου Καλών Τεχνών του Παρισιού, μόλις η Μαρίνα Λαμπράκη- Πλάκα, πάρει θέση πίσω από ένα μικρόφωνο και προετοιμαστεί για τη μικρή εισαγωγή στην ιστορία της τέχνης της εποχής. Μαζεύονται σιωπηλά, και αμέσως μετά το καλωσόρισμά της, ακούν προσηλωμένοι. Πρώτα για προσπάθειες μουσείων και πινακοθηκών σε δύσκολους καιρούς, έπειτα για κατακτήσεις της βιομηχανίας και του πολιτισμού στα τέλη του 19ου αιώνα, την Αρ Νουβό και τις διακοσμητικές υπερβολές της, το Ρetit Ρalais που χτίστηκε ειδικά για τη διεθνή έκθεση του 1900, και τις πύλες του παριζιάνικου Μετρό με τα υπέροχα κιγκλιδώματα και τα φανάρια του Ηector Guimard. Ακολουθούν λεπτομέρειες για την εκπροσώπηση της Ελλάδας με μερικούς άξιους ζωγράφους και γλύπτες και κάποιοι βγάζουν τα κινητά τους για να κρατήσουν σε βίντεο την ομιλία. Αποκαλύπτεται ότι το ελληνικό περίπτερο στην έκθεση του 1900- ένας λυόμενος βυζαντινός ναός από χυτοσίδηρο, έργο του Lucien Μagne - βρίσκεται στη Λεωφόρο Συγγρού και ονομάζεται Αγιος Σώστης, και όλοι αφήνουν ένα μακρόσυρτο έκπληκτο επιφώνημα. Η έκθεση «Παρίσι 1900» ξεδιπλώνεται σε 11 ενότητες με περίπου 200 έργα συνολικά. Φωτογραφίες από την πέμπτη διεθνή έκθεση της γαλλικής πρωτεύουσας, σχέδια από το Ρetit Ρalais, ζωγραφιές από την καθημερινότητα τόσο των παρισινών σαλονιών όσο και των δρόμων, αλλά και πρωτοπόροι δημιουργοί της Αρ Νουβό ή του Μοντερνισμού συνθέτουν μια πανοραμική εικόνα της μετάβασης από τον 19ο αιώνα στον 20ό. Στο μεταξύ, λίγο πριν ολοκληρώσει την εισήγησή της η κ. Λαμπράκη- Πλάκα, το κοινό έχει αυξήσει το δυναμικό του κατά το ήμισυ. Μερικοί δοκιμάζουν διστακτικά να αποτραβηχτούν και να αρχίσουν την περιήγηση μόνοι τους.
«Κοίτα αυτό, μαμά», λέει ένας πιτσιρίκος στην ενότητα με τις συμμετοχές των ελλήνων ζωγράφων στην έκθεση του 1900, δείχνοντας την «Παιδική Συναυλία» του Γιώργου Ιακωβίδη. Η μητέρα του εξηγεί στη φίλη της ότι ο μικρός τελευταία ζωγράφιζε συνεχώς τον πύργο του Αϊφελ, και έτσι σκέφτηκε να τον φέρει μέχρι εδώ. Στην ενότητα με τίτλο «Η επινόηση του παρισινού τοπίου» έχει συγκεντρωθεί το 1ο Λύκειο Φιλιππιάδας, που είναι βιαστικό γιατί θα συνεχίσει με μια επίσκεψη στη Βουλή. «Στην επόμενη εκδρομή, εσένα θα σε πάμε στο ίδιο το Παρίσι», λέει μια καθηγήτρια σε έναν μαθητή της πριν εκείνος προτιμήσει τη συντροφιά του, που κοιτάει άλλους πίνακες με ζωηρό ενδιαφέρον και άλλους με εμφανή βαριεστιμάρα και χάχανα. Εχουν όμως και άποψη. Τους άρεσαν, λένε, οι ελληνικές συμμετοχές, όπως ο «Σαρδελοπώλης» του Λύτρα και η «Αθηναϊκή Βραδιά» του Ρίζου, και αναρωτιούνται πώς θα ήταν αν ζούσαν στο Παρίσι στις αρχές του αιώνα: «Τουλάχιστον δεν είχαν οικονομική κρίση», λένε ο Κωνσταντίνος και ο Στέλιος από τη Β΄ Λυκείου. «Ισως όμως να μην ήταν εύκολο να τα δούμε όλα αυτά από κοντά. Σήμερα η πρόσβαση στην τέχνη είναι πιο εύκολη», συμπληρώνουν, ενώ η ώρα κοντεύει 13.00.
Την ίδια στιγμή, η διευθύντρια της Πινακοθήκης έχει ευχαριστήσει το κοινό που την άκουσε και το ακολουθεί, έτοιμη για ερωτήσεις, στην περιπλάνησή του στις ενότητες της έκθεσης. Το αδιαχώρητο γίνεται σε εκείνη με τις ζωγραφιές και τις λιθογραφίες που απεικονίζουν τη Σάρα Μπερνάρ. Μπροστά από ένα μνημειακών διαστάσεων πορτρέτο, η εντυπωσιακή ηθοποιός, φορώντας ένα αστραφτερό σατέν με φτερά και δαντέλες, είναι ξαπλωμένη σε ένα πλούσια διακοσμημένο σοφά. Η κ. Λαμπράκη- Πλάκα εξηγεί αναλυτικά σε μια φιλομαθή φίλη της την «αραμπέσκ», την κυματοειδή γραμμή που χαρακτηρίζει την Αρ Νουβό, ενώ κάποιοι στήνουν αυτί. «Ε, καλά, δεν μπορεί να φωνάζει η γυναίκα», λέει ένας σύζυγος στη σύζυγο. «Αν θέλεις κάτι, ρώτα την».
Μεγάλη κίνηση παρατηρείται στην ενότητα «Η Παριζιάνα», με τις καλοντυμένες φυσιογνωμίες γυναικών της εποχής. Εδώ, σύμφωνα με το μήνυμα της Ιsabelle Collet από την επιτροπή του Ρetit Palais, αναδύεται η μελαγχολική ατμόσφαιρα των μαγικών σελίδων του «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Προυστ και το κοινό θαυμάζει πλούσια φορέματα και περίτεχνα γαλλικά καπέλα. Ενα μικρό θορυβώδες βουλεβάρτο από επισκέπτες, ξεπηδάει κοντά στα έργα του μοντερνισμού ή στις λιθογραφίες του Ρενουάρ και τις οξυγραφίες του Πικάσο.
Μπροστά από την αφίσα «Ο Αριστίντ Μπριάντ στο καμπαρέ του» του Τουλούζ-Λοτρέκ, μια κοπέλα εντοπίζει μπροστά στα έκπληκτα μάτια του φίλου της τα σημάδια που έχει κάνει ο καλλιτέχνης στο προσχέδιο. Λίγο πιο δίπλα, η Μαρία και η Εφη, από το Παιδαγωγικό και τη Γαλλική, ξαποσταίνουν σε έναν πάγκο. «Μου άρεσαν πολύ τα κοσμήματα», λέει η πρώτη, εννοώντας τα σχέδια δημιουργών, όπως ο Λαλίκ και ο Ζακό, του οίκου Καρτιέ. «Σε εμένα η Παριζιάνα και οι αφίσες του Λοτρέκ», λέει η δεύτερη, ενώ και οι δύο τους, θα συνέστηναν ανεπιφύλακτα την έκθεση σε όποιον λατρεύει το Παρίσι, που «είναι μια κουλτούρα ολόκληρη».
Στο μεταξύ πλησιάζει 14.00, η ώρα που η Πινακοθήκη κλείνει τις πόρτες της τις Κυριακές και δυο φίλες αναρωτιούνται ποια είναι η διαφορά μεταξύ Αρ Νουβό και Αρ Ντεκό, μελετώντας δύο καρέκλες του Ηector Guimard από ξύλο αχλαδιάς και δέρμα. Από τη μεριά της, η διευθύντρια της Πινακοθήκης είναι απόλυτα ευχαριστημένη για την προσέλευση. «Ερχεται πάσης φύσεως κοινό.
Η έκθεση αυτή έχει τη λέξη Παρίσι, που είναι μεθυστική από μόνη της. Το 1900 ξυπνάει τη φαντασία, ενώ ο Μοντερνισμός τραβάει άλλου είδους κόσμο. Είναι μια συνάντηση πολλών ενδιαφερόντων, ενώ απευθύνεται και στον πιο απλό επισκέπτη. Οχι μόνο σε όσους ξέρουν τι σημαίνει ιμπρεσιονισμός και ο φωβισμός», λέει ενώ στις αίθουσες, έχουν μείνει πλέον μοναχικοί περιηγητές, από εκείνους που στέκονται για αρκετά λεπτά μπροστά από τους πίνακες. Σιγά σιγά, και οι τελευταίοι πλησιάζουν στην έξοδο, και βγαίνουν στην παγωμένη αττική λιακάδα, κρατώντας τον κατάλογο του πωλητηρίου, συζητώντας για έναν πίνακα ή κανονίζοντας τον καφέ που ακολουθεί. Ενα ζευγάρι που έχει φτάσει την τελευταία στιγμή, αναρωτιέται αν αξίζει να πληρώσει το εισιτήριο, για τα πέντε μόνο λεπτά που έχουν απομείνει. «Ελα για μια στιγμή», λέει αποφασιστικά το αγόρι. «Να δεις μόνο ένα, είναι φοβερό».
Οι μαθητές θαυμάζουν τις ελληνικές συμμετοχές, όπως τον «Σαρδελοπώλη» του Λύτρα και την «Αθηναϊκή Βραδιά» του Ρίζου, και αναρωτιούνται πώς θα ήταν αν ζούσαν στο Παρίσι στις αρχές του 20ού αιώνα
info
«Παρίσι 1900, Αρ Νουβό και Μοντερνισμός, θησαυροί από το Ρetit Ρalais και το Μουσείο Καλών Τεχνών της Πόλης του Παρισιού», έως 28/2 στην Εθνική Πινακοθήκη (Βασ. Κωνσταντίνου 50). Γενική εποπτεία: Μαρίνα ΛαμπράκηΠλάκα. Επιμέλεια και συντονισμός: Μαρία Κατσανάκη. Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός και επίβλεψη: Λορέττα Γαΐτη. Γενική είσοδος: 6,50 ευρώ. Οι ξεναγήσεις της κ. Λαμπράκη- Πλάκα θα ανακοινώνονται εγκαίρως στα ΜΜΕ και στην ιστοσελίδα της Πινακοθήκης: www. nationalgallery.gr
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artid=4612085
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου