Πρωτοβουλία για την
επανέκδοση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη υπό καλύτερους όρους από τους
σηµερινούς και την προώθηση του έργου του στην Ελλάδα και το εξωτερικό
ανέλαβε το υπουργείο Πολιτισµού και Τουρισµού, αφήνοντας σαφώς να
εννοηθεί ότι επιχειρεί να πράξει όσα δεν έχουν πράξει ώς τώρα οι ίδιες
οι Εκδόσεις Καζαντζάκη που έχουν τα πνευµατικά δικαιώµατα του έργου
του µεγάλου κρητικού συγγραφέα. ∆ιότι η δωδεκαµελής επιτροπή πανεπιστηµιακών και άλλων ειδικών την οποία συστήνει ορίζει ρητά: «Επιβάλλεται η επανέκδοση των έργων του Νίκου Καζαντζάκη, µε ερµηνευτικά σχόλια και σηµειώσεις από έγκυρους µελετητές και µε τυπογραφική εµφάνιση που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες αισθητικές απαιτήσεις». Παράλληλα, «η Επιτροπή θα συγκεντρώσει: α) όλα τα ανέκδοτα χειρόγραφα (ηµερολόγια, επιστολογραφία κ.λπ.) αναζητώντας τα όπου και αν βρίσκονται, στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, σε χέρια ιδρυµάτων ή ιδιωτών και β) όλα τα κείµενα που έχουν δηµοσιευθεί κατά καιρούς σε περιοδικά, επιθεωρήσεις, εφηµερίδες κ.λπ. Αφού ολοκληρωθεί το έργο της συγκέντρωσης, τα κείµενα θα εκδοθούν σε ενιαίους τόµους, συνοδευόµενα από ερµηνευτικά σχόλια και σηµειώσεις ειδικών µελετητών». Το κείµενο της απόφασης το οποίο υπογράφεται από τη γενική γραµµατέα του υπουργείου Πολιτισµού και Τουρισµού Λίνα Μενδώνη επεκτείνεται και στο ζήτηµα των µεταφράσεων των έργων του Καζαντζάκη:
«Οσο για τις µεταφράσεις, όπου είναι αναγκαίο θα πρέπει να γίνουν από την αρχή στις κυριότερες ξένες γλώσσες από ειδικούς και έµπειρους µεταφραστές».
Είναι µάλιστα χαρακτηριστικό ότι το υπουργείοθέτει στην ίδια µοίρα τις Εκδόσεις Καζαντζάκη µε άλλους φορείς που ασχολούνται µε τον ηρακλειώτη συγγραφέα: «Η εν λόγω επιτροπή θα συνεργάζεται µε τις Εκδόσεις Καζαντζάκη - Πάτροκλος Σταύρου, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, το Ιδρυµα “Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη”, το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, τη ∆ιεθνή Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη και ενδεχοµένως µε άλλους φορείς». Τον συντονισµό των εργασιών δε αναθέτει στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, σε συνεργασία µε τη ∆ιεθνή Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη και το Ιδρυµα «Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη».
Ταυτόχρονα στην απόφαση «υπογραµµίζεται ότι µε τις νέες αυτές εκδόσεις ή επανεκδόσεις δεν θίγονται στο ελάχιστο τα πνευµατικά δικαιώµατα που ανήκουν στους νόµιµους δικαιούχους». Για το ζήτηµα, σύµφωνα µε ασφαλείς πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», έχει ενδιαφερθεί και το Γραφείο του Πρωθυπουργού, µέλη του οποίου οµιλούν για «εθνική υπόθεση».
Υπενθυµίζεται ότι οι Εκδόσεις Καζαντζάκη πέρασαν από τη χήρα του Νίκου Καζαντζάκη, Ελένη, στον κύπριο φιλόλογο και πολιτικό – υφυπουργό παρά τω προέδρω του Μακαρίου – Πάτροκλο Σταύρου. Η Ελένη Καζαντζάκη υιοθέτησε τον Πάτροκλο Σταύρου το 1982 και του µεταβίβασε τις εκδόσεις το 1995, µε γονική παροχή. Πέθανε το 2004, σε ηλικία 101 ετών. Για το ζήτηµα των πνευµατικών δικαιωµάτων έχουν γίνει δίκες ανάµεσα στον Πάτροκλο Σταύρου και ορισµένους από τους κληρονόµους του Νίκου Καζαντζάκη, ενώ µε τον εκδότη έχει έρθει σε αντιπαράθεση και η ∆ιεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη που έχει επικεφαλής τον δικηγόρο Γιώργο Στασινάκη.
Την επιτροπή που συνέστησε το υπουργείο Πολιτισµού αποτελούν οι: Αθανάσιος Αγαθός (λέκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών), Γιώργης Γιατροµανωλάκης (οµότιµος καθηγητής Πανεπιστηµίου Αθηνών), ∆ηµήτριος Γουνελάς(αναπληρωτής καθηγητής ΝεοελληνικήςΦιλολογίας Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης), Αγγελος ∆εληβορριάς (διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη), Σταύρος Ζουµπουλάκης (διευθυντής του περιοδικού «Νέα Εστία»), ΤάκηςΘεοδωρόπουλος (συγγραφέας, πρόεδρος Εθνικού Κέντρου Βιβλίου),Μιχάλης Κοπιδάκης (καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών), Ελπινίκη Νικολουδάκη - Σουρή (αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τµήµατος Πανεπιστηµίου Κρήτης), Κωνσταντίνος Παπαδάκης (δικηγόρος, αντιπρόεδρος Μουσείου Καζαντζάκη), Νικόλαος Παπαδάκης (διευθυντής Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»), ∆ηµήτρης Φίλιας(αναπληρωτής καθηγητής Λογοτεχνικής Μετάφρασης Ιονίου Πανεπιστηµίου), Σταµάτης Φιλιππίδης (οµότιµος καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας Πανεπιστηµίου Κρήτης).
«Το αρχείο του Καζαντζάκη θα έπρεπε να βρίσκεται κάπου εύκολα προσβάσιµο και ψηφιοποιηµένο. Οπως εύκολα µπορώ και πηγαίνω στη Γεννάδειο να µελετήσω το έργο του Σεφέρη», λέει ο Γ. Γιατροµανωλάκης
«Οχι σε βιβλία - φέρετρα»
«Για τον Παπαδιαµάντη έχει γίνει έξοχη δουλειά. Οι µεγάλοι µας ποιητές επίσης εκδίδονται µε αξιοπρέπεια. Στην έκδοση του έργου του Καζαντζάκη, λόγω της sui generis δεύτερης συζύγου του και της αντιµετώπισης του ζητήµατος από τον Πάτροκλο Σταύρου, υπάρχει πρόβληµα» υποστηρίζει ο συγγραφέας, οµότιµος καθηγητής του Πανεπιστηµίου Αθηνών και µέλος της νεοσυσταθείσας επιτροπής Γιώργης Γιατροµανωλάκης.
«Βρισκόµαστε µπροστά σε βιβλία - φέρετρα που δεν διαβάζονται, πολλά είναι κακέκτυπα και δεν έχουν ενιαία εκδοτική µορφή, ενώ κάποια δεν υπάρχουν κιόλας. Πολλές του µεταφράσεις είναι άθλιες. Θα δώσω δύο παραδείγµατα: ελάχιστοι ξέρουν ότι ο Καζαντζάκης κρατούσε ηµερολόγιο ονείρων. Γιατί όπως είχε πει δύο πράγµατα τον ενέπνεαν: τα όνειρα και τα ταξίδια. Το τετραδιάκι µε τα όνειρα γνωρίζουµε ότι υπάρχει από τις επιστολές του µε τον Πρεβελάκη. Τη δεκαετία του ‘90 το κυκλοφόρησε και κάποιος στο Ηράκλειο, χωρίς να ξέρει τι ακριβώς εκδίδει, σε µία κάκιστη έκδοση. Είχε ορισµένες επιστολές που του είχε στείλει η Ελένη Καζαντζάκη φωτοτυπηµένες. Αυτό σήµερα θα µπορούσε να είναι ένα υπέροχο ανάγνωσµα, µια άλλη πλευρά του Καζαντζάκη που παραµένει άγνωστη.
Αλλο παράδειγµα: Οταν ταξίδεψα στην Κίνα, πριν από µερικά χρόνια, θέλησα να ξαναδιαβάσω το “Ταξιδεύοντας. Ιαπωνία - Κίνα”. ∆ιαπίστωσα µε έκπληξή µου ότι το υπέροχο αυτό βιβλίο είχε διπλάσιο όγκο από το κανονικό. ∆εν ήταν πλέον του Νίκου Καζαντζάκη αλλά των Νίκου και Ελένης Καζαντζάκη γιατί είχαν προστεθεί άλλες 170 σελίδες µε κείµενο της Ελένης για το δεύτερο ταξίδι τους στην Κίνα είκοσι χρόνια µετά. Θα προσέθετε ποτέ ένας εκδότης κείµενο της Μαρώς σε βιβλίο του Σεφέρη; Προσωπικά δεν µε ενδιαφέρουν οι δικαστικές διενέξεις για τα πνευµατικά δικαιώµατα.
Με ενδιαφέρει ο Καζαντζάκης. Και θεωρώ ότι ένας παγκόσµιας εµβέλειας συγγραφέας παραµένει σε µεγάλο βαθµό άγνωστος, και σε αυτό ευθύνεται και ο εκδοτικός οίκος.
Ο,τι είναι νόµιµο, δεν σηµαίνει ότι είναι και ηθικό» καταλήγει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου