Της Μικέλας Χαρτουλάρη mxart@dolnet.gr
Την απάντηση την ανακάλυψα τώρα στα Αλλα χρώματα (Ωκεανίδα, μτφ. Στέλλα Βρεττού), κρυμμένη πίσω από τα 75 δοκίμια και την ιστορία που συνθέτουν αυτό το σπονδυλωτό βιβλίο- αυτοπροσωπογραφία του. «Για να είμαι ευτυχισμένος», γράφει εκεί, «πρέπει να παίρνω καθημερινά μια δόση λογοτεχνίας (...) σαν φάρμακο (...). Κι όταν τα ταξίδια, το στρατιωτικό, οι απλήρωτοι λογαριασμοί, τα πολιτικά προβλήματα δεν μου επιτρέπουν να πάρω αυτό το φάρμακό μου που μυρίζει μελάνι, η δυστυχία με μεταμορφώνει σε έναν άνθρωπο φτιαγμένο από μπετόν».
Πράγματι μέχρι να «λυθεί» στη συνέντευξή μας, ήταν αγκυλωμένος επειδή, όπως αποδεικνύεται σήμερα, τού περιορίζαμε το δεκάωρο που θέλει να αφιερώνει καθημερινά στο γράψιμο για να «γεννήσει» μια δημιουργική σελίδα.
Τέτοιες πτυχές του ιδιωτικού Παμούκ αναδύονται μέσα από κάθε αράδα των Αλλων χρωμάτων που λειτουργούν εντέλει ως συγγραφικό στριπτίζ. Ο Παμούκ συγκέντρωσε εδώ μια επιλογή από τα χρονογραφήματά του, τα σχόλια, τις ομιλίες ή τις συνεντεύξεις της τελευταίας δεκαετίας πριν από τη βράβευσή του με το Νομπέλ. Πρόκειται για κείμενα σύντομα και καμιά φορά βιαστικά, σε τόνο εξομολογητικό και ύφος προφορικό, που αναδεικνύουν το ευρωπαϊκό πρόσωπο της Τουρκίας με όλες του τις αντιφάσεις και τις αδυναμίες, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα τους μύχιους φόβους, τις εμμονές και τα τραύματα του συγγραφέα τους.
Βλέπουμε έναν Παμούκ sui generis κλεισμένο στον εαυτό του αλλά ανοιχτό στο δράμα των περιφρονημένων μουσουλμάνων, σίγουρο για την ευρωπαϊκή του παιδεία αλλά στοιχειωμένο από την αίσθηση ότι σαπίζει στην επαρχία και γεμάτο αγωνία να διατηρήσει τη γνησιότητά του. Εναν Παμούκ που «κολλάει» παρατηρώντας τα κρόσσια στα χαλιά και τα σημάδια που κρύβονται στα σχέδιά τους, που πετάει στη γωνία τα βιβλία τα οποία αφήνει στη μέση αδιάβαστα, που είναι τρυφερός με την κόρη του, που ζηλεύει αλλά και επικρίνει τον πατέρα του, και που παραδέχεται ότι ακόμα κι όταν ζει τον έρωτα, λαχταρά να γυρίσει στο γραφείο του. «Χρειάζομαι τον πόνο της μοναξιάς για να λειτουργήσει η φαντασία μου», εξομολογείται, και... κάνει τη μεγάλη παραχώρηση! «Ας είναι εκεί και μια κοπέλα, στοργική σαν μητέρα, τρυφερή κι έξυπνη σαν εργαζόμενη γυναίκα που όχι μόνο να ξέρει πάρα πολύ καλά τι μού χρειάζεται αλλά επιπλέον να της έχω και εμπιστοσύνη».
Με κάτι τέτοια αγκιστρώνει τον αναγνώστη του ο Παμούκ και από τις πιο μικρές πόρτες μπαίνει στα πιο μεγάλα θέματα. Είναι χαρακτηριστικές οι σελίδες όπου σχολιάζει τον πατέρα του, που είναι και οι πιο συγκινητικές του βιβλίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου