 |
| 28/5/1963 Η κηδεία του Λαμπράκη μετατράπηκε σε ένα τεράστιο συλλαλητήριο |
Δημήτρης Λιβιεράτος
Ο Λαμπράκης ήταν μια ιδιαίτερη περίπτωση, παλιός αθλητής και βαλκανιονίκης, γνωστός και φιλάνθρωπος γιατρός στον Πειραιά. Μπήκε στην πολιτική συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ, χωρίς όμως να ενταχθεί. Τον γνώρισα προσωπικά και ήταν ηφαιστειώδης άνθρωπος. Ηγήθηκε στις πρώτες πορείες ειρήνης, μπορούσε να εμπνεύσει και να ενθουσιάσει πολύ κόσμο.Δεν ήταν τυχαίο ότι τον σκότωσαν. Ηταν ένας λαϊκός ηγέτης, μη πειθαρχημένος ούτε στο Κομμουνιστικό Κόμμα, ούτε στην ΕΔΑ. Ηταν απρόβλεπτος. Ο Λαμπράκης δολοφονήθηκε στις 22 Μαή το 1963 όταν προσπαθούσε να μιλήσει στην Οργάνωση για την Ειρήνη στη Θεσσαλονίκη. Τον σκότωσαν με ένα τρίκυκλο, κάποιοι αλήτες που τον χτύπησαν με σιδηρολοστό στο κεφάλι. Έζησε μόλις τέσσερις μέρες σε αφασία και πέθανε. Κατά σύμπτωση, κάποιος σαλταδόρος της Θεσνίκης, χωρίς να έχει σχέσεις με την αριστερά, απλά είδε το επεισόδιο, πήδηξε πάνω στο τρίκυκλο και άρχισαν να μάχονται. Κάποιος αστυφύλακας, τυχαία επίσης, είδε πάνω στο τρίκυκλο δύο ανθρωπους να τσακώνονται και τους σταμάτησε. Ο ένας προσπάθησε να του πει “ξέρεις εγώ είμαι συνεργάτης της αστυνομίας”. Ο αστυνομικός τού είπε: “Πάμε στο τμήμα και θα τα λύσουμε”. Από εκεί αρχίζει το ξήλωμα μιας κουρελούς.
Έγιναν πολλά εγκλήματα στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο αλλά το έγκλημα με το Λαμπράκη ήταν το μόνο που αποκαλύφθηκε λόγω αυτού του τυχαίου γεγονότος. Είχαν ήδη ετοιμάσει να δημοσιεύσουν στις εφημερίδες ότι τσακώθηκαν μεταξύ τους οι αριστεροί και κάποιος βάρεσε τον Λαμπράκη και πέθανε. Έκπληκτη η Ελλάδα -και το εξωτερικό- βλέπουν ότι από έναν αληταρά που πουλάει σκόρδα στο Μοδιάνο στης Θεσσαλονίκης, φτάνουμε στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, τον Κόλλια, που είναι συνδεδεμένος με τα ανάκτορα. Και ενδιάμεσα περνάμε από χωροφύλακες, το μοίραρχο Καπελώνη, το στρατηγό Μήτσου για να φτάσουμε στο παλάτι από όπου δόθηκε η εντολή. Η υπόθεση έγινε και βιβλίο, το “Ζ” του Βασίλη Βασιλικού, γιατί αμέσως μετά το θανατο κυκλοφόρησε το σύνθημα “Ζ” (ζει) και γράφτηκε σε πολλούς τοίχους. Εγινε και πολύ ωραία ταινία από τον Κώστα Γαβρά με πρωταγωνιστή στο ρόλο του Λαμπράκη τον Υβ Μοντάν και ανακριτή τον Τρεντινιάν. Δεν ήταν το πρώτο εγκλημα. Από τη δολοφονία του Πολκ το 1948 ως τον Παναγούλη στη Μεταπολίτευση, περνώντας από τον Πέτρουλα το '65 οι μηχανισμοί δεν σταμάτησαν να λειτουργούν έτσι. Και η Ελλάδα δεν είναι η εξαίρεση. Όλα τα καπιταλιστικά κράτη χρησιμοποιούν τέτοιες μεθόδου στις μυστικές υπηρεσίες. Αυτά θα λυθούν όταν νικήσει ο σοσιαλισμός. Όταν επικράτησε η ρώσικη επανάσταση, το πρώτο πράγμα που έκαναν ο Τρότσκι και ο Λένιν ήταν να βγάλουν στη δημοσιότητα τα αρχεία των υπουργείων Εξωτερικών και Αστυνομίας, προκαλώντας τη λύσσα όλων των καπιταλιστικών κρατών κατά της επανάστασης στη Ρωσία.
Μιχάλης Λυμπεράτος
Ποιος και γιατί σκότωσε το Λαμπράκη; Ο κύριος παράγοντας ήταν το
ελληνικό παράρτημα της CIA που συγκροτήθηκε το φθινόπωρο του 1947, στα
πλαίσια του εμφύλιου πολέμου. Αναβαθμίζει το ρόλο της τη δεκαετία του
'50, διασυνδέεται με την ΚΥΠ και αρχίζει να αναπτύσσεται ενα δίκτυο
μεταξύ CIA και παλατιού. Μέσα σε αυτό το δίκτυο, είναι τα ΤΕΑ, με
“πολίτες” που ασκούν αστυνομικά καθήκοντα. Έχουμε μεγάλη εξαρση στη
συγκρότηση παραστρατιωτικών οργανώσεων το 1958 μετά την επιτυχία της ΕΔΑ
στις εκλογές.Τα ΤΕΑ δίνουν πληροφορίες, οι οργανώσεις της ΚΥΠ αλλά και του στρατού οργανώνουν αντισυγκεντρώσεις. Υπήρχε το παράρτημα εθνικής ασφάλειας και οι εθνικόφρονες, τα αστυνομκά τμήματα, όπως το 5ο της Θεεσσαλονίκης που οργάνωνε παραστρατιωτικούς και παρακρατικούς. Μιλάμε για στρατιωτικά συγκεντρωμένες ομάδες, φορούσαν στολές, είχαν δικό τους οπλισμό, βαθμούς, χαιρετούσαν με τον τρόπο που χαιρετάνε οι Χρυσαυγίτες, χρηματοδοτούνταν από το κράτος, τραπεζίτες, βιομηχανίες, ιδρύματα της βασίλισσας. Καταγγέλλανε φοιτητές και απεργούς στην αστυνομία, χτυπούσαν σε ενέδρες το βράδυ, βίαζαν, απειλούσαν και τρομοκρατούσαν οικογένειες αριστερών και οργάνωναν αντισυγκεντρώσεις. Σε μία από αυτές οργανώθηκε και η δολοφονία του Λαμπράκη. Οι χαφιέδες της Θεσσαλονίκης είχαν δεσπόζουσα θέση στην παρεμπόδιση των πολιτών να ψηφίσουν ΕΔΑ στις εκλογές βίας και νοθείας το 1961.
Η Θεσσαλονίκη ειδικά είχε παράδοση από την κατοχή με ακραίες φασιστικές οργανώσεις, που ακόμη και οι ίδιοι οι Γερμανοί αποφάσισαν να τις διαλύσουν. Επιτίθονταν σε κόσμο κυρίως για να κλέψουν. Η οργάνωση του Πούλου, του Βήχου, των Παπαδόπουλων έκαναν σημεία και τέρατα. Ο Λαμπράκης έκανε το “λάθος” και έδειρε τον Κ. Παπαδόπουλο, ενα στέλεχος αυτής της παρακρατικής οργάνωσης μέσα στη βουλή, όταν αυτός είχε αρχίσει να απειλεί τους βουλευτές της ΕΔΑ. Λέγεται μάλιστα ότι ως αθλητής πήδηξε πάνω από τρεις σειρές εδράνων και ξυλοφόρτωσε το φασίστα. Ο φασιστικός εσμός δεν το συγχώρεσε ποτέ.
Γιατί τον δολοφόνησαν; Ο Λαμπράκης πλήρωσε ότι την ίδια περίοδο είχαν ξεσπάσει πολλοί εργατικοί αγώνες, είχαν οργανωθεί συνδικάτα, είχαμε τη μεγάλη 20ήμερη απεργία των καθηγητών που τότε η ΕΡΕ την έκλεισε με επιστράτευση, χωρίς να υπάρχει η βοήθεια του ΣΥΡΙΖΑ. Έβγαιναν σε αγώνες οι νοσοκομειακοί γιατροί, ιδρύονταν τα 115 σωματεία. Όλο αυτό το κίνημα έπρεπε να σπάσει. Μεσα στη βουλή η ΕΔΑ προσπαθούσε να απειλήσει την κυβέρνηση σε σχέση με το καθεστώς ομηρίας των εξόριστων και φυλακισμένων. Είναι επίσης σημαντικές οι μεγάλες πορείες ειρήνης που πλαισιώθηκαν από το διεθνές εργατικό κίνημα. Τους είχε ενοχλήσει ότι ο Λαμπράκης είχε πάει στο Λονδίνο και είχε μιλήσει σε αυτές, καταγγέλλοντας μάλιστα τη Φρειδερίκη ως παιδί των Ες Ες.
Μαρία Στύλλου
Ενα κράτος τρομοκράτης θεωρούσε μετά τον εμφύλιο ότι μπορεί να κάνει
τα πάντα, να σταματήσει το φοιτητικό και εργατικό κίνημα αλλά και την
Αριστερά. Το ερώτημα είναι, τα κατάφερνε;Από τη δεκαετία του '50 εμφανίζεται διεθνώς ένα κίνημα ειρήνης το οποιο ξεφεύγει από τα όρια που θέλει να του βάλει η επίσημη Αριστερά και βάζει το προχωρημένο αίτημα του μονομερούς πυρηνικού αφοπλισμού στη Δύση. Μια τέτοια κίνηση “Μπέρτραντ Ράσελ” ιδρύεται και στην Ελλάδα από αριστερά παιδιά της ΕΔΑ που είναι μπουχτισμένα από την ηγεσία τους. Το κτίριο της κίνησης μετατρέπεται σε κέντρο συνάντησης για όλες τις αριστερές ομάδες που διαμορφώνονται εκείνη την περίοδο. Όταν παίρνουν την πρωτοβουλία να οργανωθεί μαραθώνια πορεία ειρήνης στις 21 Απρίλη 1963 προκαλούν πανικό στην αστυνομία και την κυβέρνηση.
Τι είχε μεσολαβήσει; Ενώ το 1956 η Δεξιά θεωρούσε ότι ο δρόμος μπροστά τους είναι σπαρμένος με ροδοπέταλα, πάνε στις εκλογές του 1958 και η Αριστερά βγαίνει αξιωματική αντιπολίτευση. Μόνο δύο φορές έχει συμβεί αυτό στην ιστορία της Ελλάδας, το 1958 και σήμερα. Το κόμμα της δεξιάς, η ΕΡΕ, είχε υποστεί κρίση και διάσπαση λόγω των διλημμάτων που άνοιγαν μπροστά στην άρχουσα τάξη: ευρωπαϊκή κοινότητα, ρόλος στη Μέση Ανατολή μετά τον πόλεμο του Σουέζ και συνέχιση της καταστολής ενάντια στο κίνημα. Ενώ ταυτόχρονα να ξεκινάει η άνοδος και του φοιτητικού και του εργατικού κινήματος. Η απεργία των οικοδόμων την 1η Δεκέμβρη του 1960 γίνεται η πρώτη μεγάλη εργατική μάχη στους δρόμους της Αθήνας με τους απεργούς να παίρνουν στο κυνήγι την αστυνομία. Ακολούθησαν οι εκλογές της βίας και νοθείας του '61, οι οποίες περιόρισαν την κοινοβουλετική δύναμη της Αριστεράς, αλλά δεν τους έλυσαν το πρόβλημα με το κίνημα. Έτσι όταν ο Λαμπράκης προς τιμήν του λέει ότι θα συμμετάσχει στη μαραθώνια πορεία ειρήνης βγάζουν τα τανκς για να σταματήσουν τον κόσμο. Ο Λαμπράκης μόνος φτάνει στον τύμβο του Μαραθώνα και επιστρέφοντας κάνει μια στάση στο κενοτάφιο των θυμάτων των ναζί στο Πικέρμι. Είναι λογικό να του τη φυλάνε μετά από αυτά, όπως τη φυλάγανε σε όλο το κίνημα.
Όμως, η καταστολή δεν λειτούργησε. Η κηδεία του μάζεψε ένα εκατομμύριο κόσμο. Ο Καραμανλής εγκατέλειψε τη χώρα με ψεύτικο όνομα και η κυβέρνηση έπεσε. Η άρχουσα τάξη τα επόμενα χρόνια δεν ήξερε πού πατάει και πού βρίσκεται.
Οι εργάτες πάλευαν για καλύτερες συνθήκες και για δημοκρατία. Έχοντας μια ΓΣΕΕ, με ηγεσία το Φώτη Μακρή που ήταν διορισμένη κατευθείαν από την ασφάλεια. Αλλά, έφτιαξαν εκατοντάδες νέα συνδικάτα και έβαζαν πλώρη να πάρουν τον έλεγχο παντού. Ίδια εικόνα έκρηξης και εξέγερσης και στο φοιτητικό κίνημα.
Οι εργάτες μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο και να γράψουν ιστορία. Αλλά το επαναστατικό κόμμα είναι απαραίτητο. Σε κάθε βήμα που έκανε η εργατική τάξη η ΕΔΑ έκανε ένα βήμα πίσω. Σε κάθε απειλή της άρχουσας τάξης, η ΕΔΑ καλούσε σε υποχώρηση. Φτάνει στις εκλογες, σε διάφορες περιοχές να πριμοδοτήσει την Ένωση Κέντρου και έτσι να γίνει ουρά της. Ήταν τεράστιες χαμένες ευκαιρίες για μια δεκαετία που προετοίμαζε το Μάη του '68 από πιο νωρίς. Καμιά κυρίαρχη τάξη, όταν είναι δυνατό το κίνημα, δεν μπορεί να το ελέγξει με την καταστολή. Το κρίσιμο είναι να υπάρχει μια Αριστερά που τραβάει μπροστά και όχι προς τα πίσω.
Μια ζωντανή μαρτυρία
Ήμουν αυτόπτης μάρτυρας στη δολοφονία. Ξέρω ότι δεν τον προστατεύσαμε
όπως θα έπρεπε, παρότι το κλίμα ήταν αρκετά υποπτευμένο και υπήρχαν
άνθρωποι που είχαν δώσει πληροφορίες στην ΕΔΑ ότι ο Λαμπράκης θα υποστεί
συνέπειες αν έρθει Θεσσαλονίκη. Μαζευτήκαμε εκεί στην αίθουσα, στον 4ο
όροφο, ενώ 100-150 τραμπούκοι μάς πολιορκούσαν. Άλλοι τόσοι και παραπάνω
ήταν οι χωροφύλακες. Μας έριχναν πέτρες και τούβλα στα 12 μέτρα ύψος.
Κλείσαμε τα παντζούρια για να μη μας σπάσουν τα τζάμια.Ο Λαμπράκης έφτασε ήδη με ενα καρούμπαλο στο κεφάλι. Την ώρα της ομιλίας του έκανε τουλάχιστον δέκα φορές έκκληση σε νομάρχες, αστυνομικό διευθυντη και άλλους για να προφυλάξει εμάς και τον εαυτό του. Ο μόνος που βοήθησε ήταν ο βουλευτής της ΕΔΑ, Γιώργος Τσαρουχάς, τον οποίο και αυτόν περιποιήθηκαν δύο μήνες στο νοσοκομείο. Οταν τελείωσε η ομιλία, κατά τις 10.30μμ, κατεβήκαμε στην εισοδο του κτιρίου. Η αστυνομία μάς είπε να περιμένουμε μέχρι να αδειάσει το χώρο από τους τραμπούκους. Άφησε καμιά 30ριά να περάσουν, το Λαμπράκη μαζί με συνοδούς. Εμείς, καμιά 15ριά νέοι μπήκαμε μπροστά, ακολουθώντας το πεζοδρόμιο της Ερμού, φτάνοντας στη γωνία με τη Βενιζέλου, είδαμε ότι το πεζοδρόμιό μας ήταν καθαρό από τραμπούκους. Στο απέναντι ήταν καμιά 20ριά υψηλόβαθμοι της αστυνομίας. Προχωράμε στη διασταύρωση και βλεπουμε το πεζοδρομιο Βενιζέλου προς Εγνατία καθαρό.
Μετά δέκα μέτρα ακούω τον συνοδό του Λαμπράκη, Σύλλα Παπαδημητρίου, έχω τη φωνή του ακόμη στο μυαλό μου, να λέει “από εδώ παιδιά” και περνάνε τη διασταύρωση. Ακούμε μαρσάρισμα, οι δρόμοι ήταν ημίφωτοι. Δεν είδα το αντικείμενο στο κεφάλι του, αλλά ακουσα τη φωνή μιας συντροφισσα, της Ειρήνης, που είπε “τον σκότωσαν”. Ρίχνω δυο δρασκελιές και τρέχω πάνω από το Λαμπράκη. Τον ανασηκώνω -ήταν κάτω φαρδυς πλατύς- και είχε αρχίσει να τρέχει λίγο αίμα από τη μύτη. Εκεί με χτυπάνε οι τραμπούκοι. Αφήνω το Λαμπρ΄κη και τρέχω να πιάσω τον τραμπουκο που με χτύπησε. Τότε δεν χαρίζαμε, βαρούσαν αυτοί, βαρούσαμε κι εμείς. Τρεχει αυτός και κρύβεται στη μάζα των υπόλοιπων, ενώ οι χωροφύλακες ήταν ο ένας δίπλα στον άλλο. Σημειωτέον η οδός Σπανδωνή, από όπου ξεκίνησε το τρίκυκλο είναι οδός τριών μέτρων που εκβάλλει στη διασταύρωση Βενιζέλου και Ερμού.
Όταν έφτασα εκεί μετά από πέντε δευτερόλεπτα, η δίοδος είχε κλείσει πάλι από τους χωροφύλακες. Είχαν ανοίξει για το τρίκυκλο και ξαναέκλεισαν. Λεω του επικεφαλής “Αυτός με χτύπησε, πιάστε τον”. Ο τραμπούκος είχε τα χέρια πίσω και έκανε βόλτες. Γύρισα πίσω και βοήθησα να βάλουμε το Λαμπράκη στο σκαραβαίο για το νοσοκομείο. Επέστρεψα αργότερα στον τόπο του εγκλήματος για να πάρω τα προσωπικά του αντικείμενα. Την οργάνωση αυτής της δολοφονίας είναι ξεκάθαρο ότι την είχαν οι παλατιανοί. Η μοιραία κίνηση του Παπαδημητρίου να περάσει τον Λαμπράκη απέναντι είναι κάτι που με βασανίζει ακόμα.
Λεωνίδας Κοντουδάκης
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου