Ιστορία: Το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου. Η Νίκη δεν ήταν «των λαών»

8 Μάη 1945, Σετίφ, Αλγερία. Όπως και σε άλλες Αλγερινές πόλεις, χιλιάδες διαδηλωτές βγαίνουν στους δρόμους με αφορμή την συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας, για να απαιτήσουν ανεξαρτησία για την Αλγερία. Η αστυνομία ανοίγει πυρ, οι διαδηλωτές απαντάνε με επιθέσεις σε Γάλλους εποίκους. Στις επόμενες πέντε μέρες ο Γαλλικός στρατός και οι έποικοι εξαπέλυσαν ένα όργιο τρόμου και θανάτου στη γύρω περιοχή. Ο επίσημος απολογισμός αναφέρει χίλιους Αλγερινούς νεκρούς. Πιο κοντά στην αλήθεια είναι οι έξι χιλιάδες. Στην Ηλιόπολις τα πτώματα ρίχνονταν σε ασβεστοκάμινους. Σε μια άλλη πόλη, χιλιάδες γυναίκες και παιδιά εξαναγκάστηκαν να παρακολουθήσουν γονατιστοί μια στρατιωτική παρέλαση. Ο Αλγερινός λαός δεν χωρούσε στην «αντιφασιστική νίκη των λαών».

Η ναζιστική Γερμανία παραδόθηκε στις 8 Μάη και την επόμενη μέρα έγινε η επίσημη τελετή με τη συμμετοχή και των Ρώσων στρατηγών (γι’ αυτό η επέτειος καθορίστηκε για τις 9 Μάη). Ο Χίτλερ είχε αυτοκτονήσει στις 30 Απρίλη, με τον ρώσικο στρατό λίγα μέτρα έξω από την Καγκελαρία στο Βερολίνο. Το Γ’ Ράιχ που οι ναζί έλεγαν ότι θα κρατήσει χίλια χρόνια τέλειωσε μέσα σε δώδεκα. Είχε σύρει την Ευρώπη –και τον κόσμο ολόκληρο- στον εφιάλτη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Στρατόπεδα θανάτου όπως το Άουσβιτς, τα εκατομμύρια νεκροί απ’ την πείνα και τις εκτελέσεις στην Πολωνία, την Λευκορωσία, την Ουκρανία, την Ρωσία, τα εγκλήματα της Βέρμαχτ και των Ες-Ες στην Γιουγκοσλαβία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Γαλλία, είναι αδιάψευστες μαρτυρίες της ναζιστικής θηριωδίας.

Χίτλερ σημαίνει πόλεμος, είχε δηλώσει ο Τρότσκι σε μια αγγλική εφημερίδα τον Σεπτέμβρη του 1933. Είχε απόλυτο δίκιο. Το ναζιστικό καθεστώς ξεκίνησε από τους πρώτους μήνες τον επανεξοπλισμό της Γερμανίας για να κάνει πόλεμο. Στόχος, η κυριαρχία στην Ευρώπη και μετά η αναμέτρηση με τις ΗΠΑ. Τέτοιοι στόχοι δεν ήταν απλώς προϊόντα της παραληρηματικής ιδεολογίας του Χίτλερ και των ναζί.

Η οικονομική κρίση του καπιταλισμού στη δεκαετία του ’30 διέλυσε και όλες τις ισορροπίες ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις. Μέχρι τότε, η Γερμανία βάσιζε τις ελπίδες της ότι θα ξαναγίνει μια μεγάλη δύναμη στην οικονομική ευρωστία των ΗΠΑ που στήριζαν με τα δάνεια και τις επενδύσεις τους την γερμανική οικονομία. Η κρίση διέλυσε αυτή την στρατηγική. Οι Γερμανοί καπιταλιστές αγκάλιασαν τον Χίτλερ και το πρόγραμμά του. Και έμειναν αγκαλιασμένοι μαζί του μέχρι το τέλος, παρά τους καβγάδες τους. Ο Χίτλερ έφυγε, οι καπιταλιστές έμειναν.

Ο Χίτλερ ήθελε να κυριαρχήσει στην Ευρώπη για να τα βάλει με τις ΗΠΑ. Αυτό σήμαινε να κυριαρχήσει στην Ρωσία. Το 1939 ο Στάλιν έστειλε τον υπουργό Εξωτερικών τον Μολότοφ να υπογράψει το Σύμφωνο Φιλίας με τον Ρίμπεντρομπ, τον αντίστοιχο υπουργό του Χίτλερ. Διαμέλισαν και μοιράστηκαν την Πολωνία. Αλλά για τον Χίτλερ αυτό δεν ήταν αρκετό. Ο χρόνος τον πίεζε. Μόλις κατέρρευσε η Γαλλία το καλοκαίρι του 1940 άρχισε τα σχέδια για την επίθεση στην Ρωσία. Και την ξεκίνησε τον Ιούνη του 1941.

Ιμπεριαλισμός

Ο βρετανικός ιμπεριαλισμός δεν είχε καμιά πρόθεση να αφήσει την Ευρώπη στα χέρια του Χίτλερ. Ούτε ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός σκόπευε να ανεχθεί ανταγωνιστή για την παγκόσμια ηγεμονία. Γι’ αυτό στο τέλος προτίμησε να δώσει προτεραιότητα στον πόλεμο στην Ευρώπη αντί στον Ειρηνικό κόντρα στην Ιαπωνία.

Οι άρχουσες τάξεις της Βρετανίας και των ΗΠΑ πήραν τον πόλεμο στα σοβαρά. Ο συνδυασμός της οικονομικής ισχύος τους με εκείνον της Ρωσίας του Στάλιν, δημιούργησε μια πελώρια στρατιωτική μηχανή. Το 1944 οι Σύμμαχοι παρήγαγαν 127.300 μαχητικά αεροσκάφη. Από αυτά τα 72.000 τα παρήγαγαν τα αμερικάνικα εργοστάσια. Στους τελευταίους έξι μήνες του πολέμου τα αμερικάνικα και βρετανικά βομβαρδιστικά έριξαν μισό εκατομμύριο τόνους εκρηκτικών στο έδαφος της Γερμανίας. Το βαρύτερο φόρο αίματος τον πλήρωσε ο ρώσικος στρατός, με δέκα εκατομμύρια νεκρούς. Οι μάχες στο Ανατολικό Μέτωπο έσπασαν τη ραχοκοκαλιά της Βέρμαχτ.

Εκατοντάδες χιλιάδες έδωσαν ακόμα και τη ζωή τους στην πάλη ενάντια στο φασισμό μέσα από τα κινήματα της Αντίστασης. Όμως, τον πόλεμο τον έκριναν τα αεροπλάνα, τα τανκς και τα κανόνια των Συμμάχων, που με την σειρά τους αντανακλούσαν την οικονομική ισχύ των αρχουσών τάξεων αυτών των κρατών. Αυτές έδρεψαν και τους καρπούς της νίκης, όχι ο κόσμος που πάλεψε ενάντια στον τρόμο, την πείνα και τη βαρβαρότητα του φασισμού.

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν ιμπεριαλιστικός, όχι αντιφασιστικός. Ήταν ένας πόλεμος για το μοίρασμα του κόσμου ανάμεσα στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Τη φύση των πολέμων δεν την καθορίζουν οι διακηρύξεις των εμπολέμων. Αν ίσχυε αυτό, τότε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος θα ήταν «ο τελευταίος μεγάλος πόλεμος για την ελευθερία και τη δημοκρατία» ή τον «ευρωπαϊκό πολιτισμό» όπως διακήρυτταν οι κυβερνήσεις.

Αυτό ήταν που καθόρισε την έναρξη του πολέμου και τον τρόπο που διεξάχθηκε κι όχι ο αντιφασισμός και η υπεράσπιση της δημοκρατίας. Η Βρετανία είχε ενισχύσει έμμεσα τον επανεξοπλισμό της Γερμανίας και του Χίτλερ από τα μέσα της δεκαετίας του ‘30. Οι άρχουσες τάξεις της Βρετανίας, της Γαλλίας και των ΗΠΑ είχαν κάνει ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να διευκολύνουν τη νίκη των φασιστών του Φράνκο στον Ισπανικό Εμφύλιο το 1936-1939. Την ίδια περίοδο έκλεισαν τα σύνορά τους στους Εβραίους της Γερμανίας που αναζητούσαν άσυλο από τις ναζιστικές διώξεις. Και στη διάρκεια του πολέμου δεν έκαναν τίποτα για να εμποδίσουν την εφιαλτική μηχανή του Ολοκαυτώματος.

Σφαίρα επιρροής

Ο Στάλιν είχε υπογράψει το Σύμφωνο Φιλίας με τον Χίτλερ και για δυο χρόνια η ΕΣΣΔ πρόσφερε πολύτιμη οικονομική βοήθεια στη πολεμική μηχανή των ναζί. Μαζί με το σιτάρι, το πετρέλαιο και τα μεταλλεύματα, το δρόμο για τη ναζιστική Γερμανία πήραν και μερικές δεκάδες Γερμανοί κομουνιστές – εβραϊκής καταγωγής οι περισσότεροι. Αυτό που ενδιέφερε την άρχουσα τάξη του κρατικού καπιταλισμού στην Ρωσία ήταν να εξασφαλίσει τη δική της σφαίρα επιρροής στην κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Οι εργάτες, οι αγρότες, οι νέοι που εντάχτηκαν στα Αντιστασιακά κινήματα εμπνέονταν από τα πιο ευγενή ιδεώδη. Παλέψανε ενάντια στη φασιστική φρίκη με το όραμα μιας κοινωνίας απαλλαγμένης από εκμετάλλευση, καταπίεση και πόλεμο. Είναι και σήμερα πηγή αντιφασιστικής έμπνευσης. Όμως, δεν καθόρισαν αυτοί ούτε το ξέσπασμα ούτε την πορεία του πολέμου. Στην Ελλάδα το κίνημα το ανακάλυψε αυτό με τον ίδιο πικρό τρόπο που το ανακάλυψαν οι Αλγερίνοι στο Σετίφ. Όταν παραδιδόταν η Γερμανία την άνοιξη του ’45, οι φυλακές στην Ελλάδα ήταν γεμάτες από αγωνιστές της Αντίστασης και μαχητές του Δεκέμβρη του ’44.

Ούτε η επικράτηση των ναζί στην Γερμανία το 1933, ούτε το σφαγείο του πολέμου ήταν δεδομένα εκ των προτέρων. Οι άνθρωποι κάνουν την ιστορία, έστω και σε συνθήκες που δεν επέλεξαν. Το εργατικό κίνημα μπορούσε να σταματήσει τους ναζί στην Γερμανία. Το 1936 οι εργάτες της Ισπανίας απάντησαν στο φασιστικό πραξικόπημα με μια κοινωνική επανάσταση. Την ίδια χρονιά ξέσπασαν μια σειρά εργατικά κινήματα με επαναστατική δυναμική, από τις καταλήψεις των εργοστασίων στην Γαλλία μέχρι τον ματωμένο Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη.

Η νίκη αυτών των κινημάτων ήταν ο εναλλακτικός δρόμος απέναντι στην κρίση, τον φασισμό και τον πόλεμο. Ηττήθηκαν, γιατί η πολιτική τους ηγεσία θεωρούσε ότι η ανατροπή του καπιταλισμού δεν ήταν επίκαιρη.

Αυτό έχει σημασία για τους αγώνες που δίνουμε σήμερα στις αρχές του 21ου αιώνα ενάντια στον καπιταλισμό και τον φασισμό. Δεν χρειαζόμαστε νοσταλγία για τον ρώσικο στρατό που «κάρφωσε το κόκκινο λάβαρο στο Ράιχσταγκ». Δεν θα «καθαρίσει» κανείς για μας, όπως άλλωστε δεν «καθάρισε» και τότε. Όπως και στη δεκαετία του ’30 το κλειδί είναι στους αγώνες της τάξης μας και στην στρατηγική της επανάστασης που δεν αναζητάει σωτήρες από τα πάνω.

πηγή