Κινηματογράφος: Μικρά Αγγλία

πηγή φωτογραφίας: Αθηνόραμα

γράφει ο Πάνος Κατσαχνιάς

Οι ωκεανοί του κόσμου παραμένουν μικροί μπροστά στα εσωτερικά μας πελάγη;

Μέσα στον πόλεμο και την φωτιά της σημερινής περιόδου -έτσι τουλάχιστον όπως την βιώνει η πλειοψηφία των ανθρώπων που ζούνε και πεθαίνουν σ’΄αυτόν εδώ τον τόπο- θα φανταζόταν κανείς πως η επιλογή να γυριστεί μια ταινία «εποχής», εξολοκλήρου στο νησί της Άνδρου, περιγράφοντας την ζωή, τα ήθη και τα έθιμα, των ναυτικών οικογενειών της δεκαετίας του 1930, δεν θα ήταν και ότι το πιο επίκαιρο για να κινηματογραφηθεί.

Κι όμως, ο σκηνοθέτης Παντελής Βούλγαρης επέλεξε για την δωδέκατη ταινία του, να μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη το μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη «Μικρά Αγγλία» που εκδόθηκε το 1997 και τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος.

Και τα κατάφερε. Με την βοήθεια του σεναρίου από την ίδια -που βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο της- καταφέρνει στο τελευταίο του αυτό κινηματογραφικό ταξίδι, να μας δώσει ένα ολοκληρωμένο απ’΄όλες τις απόψεις αποτέλεσμα, που ενώ μιλάει για το χθες, το διαχρονικό μήνυμα που κουβαλάει στον πυρήνα της η ταινία, φτάνει επίκαιρο να αγγίξει και τον θεατή του σήμερα.

Κάτι που δεν κατάφεραν ούτε οι «Νύφες» (2004), μιας και σκόνταψαν στον φιλόδοξο πήχη που οι ίδιες έβαλαν -χωρίς να πετυχαίνουν όμως ποτέ να τον ξεπεράσουν- αλλά ούτε και το «Ψυχή Βαθιά» (2009) που η θέση του – το να μην παίρνει θέση- το άφησαν μετέωρο να πλανιέται σαν φάντασμα πάνω από την Ιστορία. Πονήματα όμως, που σε καμιά περίπτωση δεν πήγαν χαμένα μιας και ενυπάρχουν στην τωρινή προσπάθεια, ενώνοντας τα καλά τους στοιχεία και συμβάλλοντας έτσι στην δημιουργία ενός νέου και άρτιου απ’ όλες τις απόψεις κινηματογραφικού αποτελέσματος.

Γιατί όπως δήλωσε η ίδια η σεναριογράφος: «Το διαχρονικό έχει σημασία. Κι αυτή εδώ η ιστορία είναι μια καδένα φτιαγμένη από τα πρόσωπα των μελών μιας οικογένειας, με σχέσεις εξουσίας, ιεραρχίας, υποταγής, που παλεύουν μέχρι να υπερβούν το πρόβλημα».

Και συμπληρώνει: «Τα σωθικά της ανθρώπινης ύπαρξης είναι τα συναισθήματα. Έρωτας, πάθος, φιλία, αλληλεγγύη, δυνατότητα επιλογών. Πρέπει να νιώθουμε. Το μυαλό πρέπει να κάνει σπινθήρα μαζί με την καρδιά και ανάποδα».

Και η ταινία το υπηρετεί αυτό. Ως ένα βουνό –όπως το νησί της Άνδρου που βγαίνει από την θάλασσα- η ταινία ακολουθεί σε ρυθμό την πορεία που ορίζει το σχήμα του. Αρχίζοντας να περπατάμε από τους ομαλούς και βατούς πρόποδες, συνεχίζουμε να ανεβαίνουμε σε ολοένα και μεγαλύτερη κλίση, για να φτάσουμε λίγο πριν την κορυφή να σκαρφαλώνουμε. Κι εκεί θα διαπιστώσουμε ότι η κορυφή είναι κρατήρας και η κατάβαση που ακολουθεί βίαιη.

«Άκου “Μικρά Αγγλία” μια σταλιά τόπος…»

 

Ο σκηνοθέτης αξιοποιεί μια σειρά από προικισμένους συνεργάτες, με αποτέλεσμα το φιλμ να έχει να επιδείξει μια πολύ καλή φωτογραφία, σκηνικά και κοστούμια που μεταφέρουν με πειστικότητα τον θεατή στην εποχή 1928 έως και 1950 όπου και διαδραματίζεται η ιστορία. Μας ταξιδεύει στα βαθειά της ανθρώπινης περιπέτειας. Ζωές που ορίζονται από τη μακρά απουσία των ανδρών στα ποντοπόρα βαπόρια, τη μοναξιά των γυναικών στο νησί που έχουν «παντρευτεί τις φωτογραφίες τους» και όχι τους ίδιους, τις αυστηρές κοινωνικές επιταγές της εποχής, αλλά και την επιθυμία για πλουτισμό. Η δουλειά, ο έρωτας, το πάθος, η πίστη, η λησμονιά, το συμφέρον, η τύψη, ο πόλεμος, το πένθος, όλα είναι εκεί, όπως τα κύματα της θάλασσας που περικυκλώνουν το νησί, έτσι κι αυτά περικυκλώνουν τις ζωές των ανθρώπων.

Κι όταν κάποιοι αποφασίζουν να σπάσουν αυτή την πολιορκία, γίνεται η έκρηξη και τότε το κύμα, γιγάντιο και απειλητικό συνάμα, καθώς ορθώνει το πραγματικό του ανάστημα, σπάει τα τεχνικά φράγματα που το καταπίεζαν, εμποδίζοντάς το έως την στιγμή εκείνη να αναπτυχθεί και με όλη την δύναμη της συσσωρευμένης αλήθειας του, ξεχύνεται αδυσώπητο στον ορθάνοιχτο πλέον γι’ αυτό χώρο, πλημυρίζοντας στο πέρασμά του τα πάντα.

Καταστρέφοντας παλιές και έως εκείνη την στιγμή καθεστηκυίες δομές, προκειμένου να δώσει την ευκαιρία -όταν στην συνέχεια τα νερά του αποτραβηχτούν- στην αλήθεια να βγει στην επιφάνεια και έχοντας πια αυτή τον πρωταγωνιστικό ρόλο, να δημιουργήσει μια νέα και διαφορετική πραγματικότητα. Όχι απαραίτητα πιο ωραία, αλλά σίγουρα -για πρώτη φορά επιτέλους στην ιστορία των ανθρώπων- πιο όμορφη, αφού άλλωστε «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο».*

*«Ηλίθιος» (1868) του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι

Info: Η ταινία «Μικρά Αγγλία», προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 5 Δεκεμβρίου.

           Η επίσημη σελίδα της ταινίας είναι εδώ

Εργατική Αλληλεγγύη