Βιβλίο: Λέων Τρότσκι, Η πάλη ενάντια στο φασισμό στη Γερμανία, εκδ. Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο

γράφει ο Νεκτάριος Δαργάκης 

Ένα από τα καλύτερα βιβλία για να καταλάβουμε πως ο Χίτλερ κατάφερε και αναρριχήθηκε στην εξουσία είναι η έκδοση του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου “Η πάλη ενάντια στο φασισμό στη Γερμανία”.

 

Το βιβλίο περιέχει τα κλασικά κείμενα του Τρότσκι για εκείνη την περίοδο, καθώς και ένα πολύ βοηθητικό χρονολόγιο που έχει γράψει ο Κρις Χάρμαν. Με αυτόν τον τρόπο ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει τη σκέψη του Τρότσκι έχοντας όλο το απαραίτητο ιστορικό μπακγκράουντ σχετικά με τα γεγονότα εκείνων των χρόνων.

 

Ο Χίτλερ διορίστηκε Καγκελάριος το 1933. Πως όμως φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση σε μια χώρα όπου μόνο μια δεκαετία πριν από το 1918 μέχρι το 1923 παίχτηκε το μεγάλο στοίχημα να επικρατήσει μια δεύτερη εργατική επανάσταση δίπλα στην Ρώσικη του 1917;

 

Τα κείμενα του Τρότσκι είναι πολύτιμα για να βρούμε τις απαντήσεις. Μετά την ήττα της επανάστασης ο γερμανικός καπιταλισμός φάνηκε να σταθεροποιείται. Η κυρίαρχη πολιτική δύναμη   ήταν το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), το οποίο σχημάτισε κυβέρνηση μετά τις εκλογές του 1928. Σε εκείνη την εκλογική μάχη συγκέντρωσε 9 εκατομμύρια ψήφους, ενώ διέθετε τρομερή ισχύ ανάμεσα στην εργατική τάξη. Είχε ένα εκατομμύριο μέλη, έλεγχε τα Ελεύθερα Συνδικάτα όπου συμμετείχαν πέντε εκατομμύρια εργάτες, ενώ είχε δεκάδες εφημερίδες, λέσχες και αθλητικούς συλλόγους. Το Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚPD) δεν ήταν αμελητέα δύναμη, αλλά υπολοιπόταν πολύ από το SPD. Στις εκλογές είχε πάρει τρία εκατομμύρια ψήφους. Οι Ναζί του Χίτλερ ήταν στο περιθώριο. Είχαν καταφέρει να συγκεντρώσουν μόλις 2,5%. 

 

Τα πάνω κάτω έφερε η μεγάλη οικονομική κρίση του '29. Το κραχ στην Γουόλ Στριτ συγκλόνισε όλο τον πλανήτη. Η Μεγάλη Ύφεση χτύπησε και την Γερμανία καθώς η οικονομία της εξαρτιόταν από τα αμερικάνικα δάνεια. Εργοστάσια έκλειναν, οι άνεργοι έφτασαν τα 6 εκατομμύρια, οι αγρότες έχαναν τη γη τους.

 

Η κυβέρνηση του σοσιαλδημοκράτη Μίλερ πήρε σκληρά αντεργατικά και αντιλαϊκά μέτρα. Από την οικονομία η κρίση πέρασε στην πολιτική. Η κυβέρνηση κατέρρευσε το Μάρτη του 1930. Στις εκλογές που ακολούθησαν κανένα κόμμα δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει την πλειοψηφία. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Χίντενμπουργκ, διόρισε ως καγκελάριο τον Χάινριχ Μπρίνινγκ. Ένα δεξιό πολιτικό που δεν είχε ουσιαστική δύναμη μέσα στη Βουλή. Η κυβέρνησή του έπαιρνε αποφάσεις με προεδρικά διατάγματα. 

Σε αυτές τις εκλογές οι Ναζί είχαν τρομακτική άνοδο της τάξης του 800%. Έφτασαν να έχουν 6,4 εκατομμύρια ψήφους, ενώ στα τέλη του '30 είχαν στρατολογήσει 100 χιλιάδες στις παραστρατιωτικές οργανώσεις τους (SA). Ο Χίτλερ είχε την εικόνα πως δυνάμωσε ο Μουσολίνι και ο ιταλικός φασισμός στις αρχές του '20.

 

Ο Τρότσκι μέσα από τα κείμενά του δίνει την καλύτερη ανάλυση για τον φασισμό. Εξηγεί ότι δεν είναι ίδιος με τις άλλες μορφές αστικής αντίδρασης, αλλά ένα αντεπαναστατικό αντιδραστικό κίνημα που ξεκινάει από την τρομοκρατία στους δρόμους για να αποτελέσει το πιο ισχυρό εργαλείο της αστικής τάξης απέναντι στον κίνδυνο να χάσει την εξουσία. Ο φασισμός είναι ασύμβατος με οποιαδήποτε πτυχή της εργατικής δημοκρατίας, για αυτό και χρειάζεται να τσακίσει τα συνδικάτα και τα κόμματα που έχουν αναφορές στην εργατική τάξη.

 

Τέρας

 

Ποια ήταν όμως η στάση των εργατικών κομμάτων απέναντι στο τέρας του φασισμού που αναδυόταν; Το SPD ήταν βαλτωμένο στον κοινοβουλευτισμό. Η κυρίαρχη άποψη έλεγε πως αφού ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι πιστός στο Σύνταγμα, οι φασίστες δεν θα καταφέρουν να πάρουν την εξουσία. Στηριζόντουσαν ακόμα στην αυταπάτη ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την Αστυνομία επειδή διέθεταν την αρχηγία της, ενώ θεωρούσαν “κάστρο” τους την τοπική κυβέρνηση της Πρωσίας. Έτσι στήριζαν την κυβέρνηση Μπρίνινγκ ως το “μικρότερο κακό” απέναντι στον Χίτλερ. 

 

Το KPD από τη δική του μεριά είχε ηρωικά μέλη που έδιναν μάχες στους δρόμους απέναντι στα τάγματα εφόδου των Ναζί. Η ηγεσία του όμως κάτω από την σταλινική καθοδήγηση της Κομιντέρν έσπρωχνε προς την καταστροφή. Η θεωρία του “σοσιαλφασισμού” ήταν ο βασικός λόγος. Παρά την τρομακτική άνοδο του Χίτλερ, ο βασικός εχθρός θεωρούνταν οι σοσιαλδημοκράτες. 

 

Ο Τρότσκι -ιδιαίτερα με τα κείμενα του “Το κλειδί της διεθνούς κατάστασης βρίσκεται στη Γερμανία (Νοέμβρης '31), “Και τώρα” (Γενάρης '32)- επιχειρεί να προσανατολίσει το KPD πατώντας πάνω στην επαναστατική παράδοση των Μπολσεβίκων. Βγάζει κραυγή αγωνίας ότι οι κομμουνιστές πρέπει να πάρουν πρωτοβουλία για το εργατικό Ενιαίο Μέτωπο. Να βάλουν σε κίνηση τα εκατομμύρια εργάτες που επηρεάζονται από τη Σοσιαλδημοκρατία για να αποκρούσουν τον φασιστικό κίνδυνο και να τους κερδίσουν στην επαναστατική προοπτική. 

 

Η φωνή του όμως ήταν αδύναμη. Όχι λόγω κάποιας θεωρητικής αδυναμίας, αλλά επειδή οι οργανωμένες δυνάμεις που διέθετε στη Γερμανία ήταν απελπιστικά μικρές για να στρίψουν το κόμμα στην σωστή κατεύθυνση. 

 

Το '32 η κατάσταση χειροτέρεψε. Οι Ναζί στις προεδρικές εκλογές πήραν 37%. Και πάλι υπήρχε χρόνος, όμως τα δύο εργατικά κόμματα παρέμεναν αγκυλωμένα στις στρατηγικές τους. Μέχρι τα τέλη της χρονιάς δύο κυβερνήσεις άλλαξαν αφού ακόμα η αστική τάξη δεν είχε αποφασίσει να δώσει την εξουσία στο Χίτλερ. 

 

Οι αυταπάτες της σοσιαλδημοκρατίας και η καταστροφική πολιτική του KPD όμως έδεναν τα χέρια της εργατικής τάξης και άνοιγαν διάπλατα το δρόμο στους Ναζί. Μέσα σε λίγους μήνες μετά το Γενάρη του '33 και τον διορισμό του ο Χίτλερ αξιοποιώντας την κρατική εξουσία τσάκισε όλες τις εργατικές αντιστάσεις και γέμισε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης με σοσιαλδημοκράτες, κομμουνιστές  κι όποιον άλλο διαφωνούσε.

 

Τα κείμενα του Τρότσκι παραμένουν αξεπέραστα για όποιον θέλει να μάθει για εκείνη την περίοδο, μα πάνω από όλα είναι το καμπανάκι κινδύνου για το σήμερα, για την φασιστική απειλή που επιστρέφει. Το βιβλίο μας δίνει την καλύτερη θεωρητική βοήθεια για να την τσακίσουμε πριν αναπτυχθεί όπως τότε.

 

Εργατική Αλληλεγγύη