Το Λογοτεχνία και Σκέψη διαβάζει: Ανθολογία Αγγλικού Αστυνομικού Διηγήματος, Α' & Β' τόμος (εκδ. Άγρα)

Το Λογοτεχνία και Σκέψη διαβάζει: Ανθολογία Αγγλικού Αστυνομικού Διηγήματος, Α' & Β' τόμος (εκδ. Άγρα)

γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

  

   Το σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα (Larsson, Nesbo, Lackberg), πολιτικοποιημένο, σκοτεινό, βίαιο, τραγικό και... πολυδιαφημισμένο έχει κατακτήσει ένα σημαντικό τμήμα του αναγνωστικού κοινού. Από την άλλη, το αμερικάνικο αστυνομικό μυθιστόρημα, παραμένει σταθερή αξία, διατηρώντας την αίγλη του - πριν βγουν στην δημοσιότητα διάφορες (παρα)φιλολογίες για σύνδεση του κοινωνικού μυθιστορήματος με το αστυνομικό οι Αμερικάνοι είχαν πετύχει ήδη αυτή τη σύζευξη (Κόκκινος Θερισμός, Ντάσιελ Χάμετ). Μην ξεχάσουμε ότι οι ΗΠΑ ήταν και παραμένουν έστω και αν η κρίση δημιουργεί ρήγματα, μητρόπολη του καπιταλισμού με ότι αυτό συνεπάγεται για την λογοτεχνία της και ιδιαίτερα την αστυνομική. Επίσης, το μεσογειακό νουάρ μυθιστόρημα (Μανουέλ Βάσκεθ Μονταλμπάν, Αντρέα Καμιλέρι, Ζαν-Κλωντ Ιζό) έχει ένα σταθερό κοινό - αν και είναι σχετικά υποτιμημένο, ιδιαίτερα μετά την αύξηση της δημοφιλίας του κατά τη δεκαετία του '90. Υπάρχουν βέβαια και δημιουργοί που δεν σχετίζονται άμεσα με τις προηγούμενες Σχολές, τουλάχιστον με την "εθνική" καταγραφή που παρουσιάζονται σε αυτό το σημείωμα. Όμως, ο μεγάλος άγνωστος της αστυνομικής λογοτεχνίας, παραμένει το βρετανικό αστυνομικό μυθιστόρημα, ιδιαίτερα το κλασικό (Σέγιερς, Κρίσπιν) αλλά και το νεότερο, εκτός εξαιρέσεων. Γι' αυτό κι έχω εντυπωσιαστεί διαβάζοντας την Ανθολογία Αγγλικού Αστυνομικού Διηγήματος, (εκδ.. Άγρα), μια πραγματικά σπουδαία εργασία που μας εισάγει με τον καλύτερο τρόπο στην άγνωστη λογοτεχνία του εγκλήματος και του μυστηρίου. Να σημειώσουμε εδώ, ξεφεύγοντας λιγάκι του σκοπού αυτού του σημειώματος, ότι δεν είναι τυχαίο που η αστυνομική λογοτεχνία ξεκίνησε σε χώρες όπου ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής ήταν ήδη πολύ εξελιγμένος και με ότι αυτό συνεπάγεται για τις κοινωνικές δομές και αναγκαιότητες των συγκεκριμένων χωρών. Όπου υπάρχει το κυνήγι της υπεραξίας, υπάρχει και ανταγωνισμός και κατ' επέκταση το έγκλημα. Και φυσικά, όχι μεμονωμένες υποθέσεις αλλά και το οργανωμένο έγκλημα, αυτό που εκπροσωπεί ο καθηγητής Μοριάρτι και με συναρπαστικό τρόπο παρουσιάζει ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ στην περιπέτεια του Σέρλοκ Χολμς, Το Ύστατο Πρόβλημα. 

     Στο θέμα μας τώρα, αυτή η συλλογή τριάντα τριών διηγημάτων, όπως μεταφράζεται εδώ από τις εκδόσεις της Οξφόρδης, δείχνει το εύρος, τη ρώμη και τη διαρκή δυναμική του αστυνομικού διηγήματος και υπογραμμίζει τη σημασία του ως βαρόμετρου των κοινωνικών τάσεων και των λογοτεχνικών πρακτικών. Συγκεντρώνει μια μεγάλη γκάμα διηγημάτων, και συγγραφείς που συγκαταλέγονται στην αφρόκρεμα της αγγλικής αστυνομικής λογοτεχνίας του 19ου και του 20ου αιώνα. Ο πρώτος τόμος περιέχει 15 διηγήματα των Clarence Rook, Arthur Conan Doyle, R. Austin Freeman, Arthur Morrison, G.K. Chesterton, E.C. Bentley, H.C. Bailey, Freeman Willis Crofts, John Rhode, Ronald Knox, Roy Vickers, G.D.H. Cole και M. Cole, Agatha Christie, Anthony Berkeley, Dorothy L. Sayers, καθώς και βιογραφικά και βιβλιογραφικά σημειώματα για τους συγγραφείς. Η σπουδαιότητα της συγκεκριμένης σειράς, έγκειται στο ότι ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη της αστυνομικής μυθοπλασίας, από τις μεικτού ύφους περιπέτειες με τον Σέρλοκ Χολμς (που για ευνόητους λόγους δεν εμπεριέχονται στην συγκεκριμένη συλλογή), με το στεγνό ρεαλιστικό στυλ στο ξεκίνημά τους έως το διασκεδαστικό και πιο, διασκεδαστικό, τολμώ να πω, στο τέλος αλλά πάντα σκοτεινό μέχρι την περισσότερη πειστική αναπαράσταση του εγκλήματος στα νεότερα χρόνια, ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 1920 και μετά, με ένα δυνατότερο ρεαλισμό δηλαδή, έως η έκθεση του μοτίβου της διελεύκανσης ενός μυστηρίου να αποκτήσει σε μεγαλύτερο βαθμό  από πριν επιδεξιότητα, αυθεντικότητα και ευφυία. Η σειρά συμπληρώνεται με ένα δεύτερο τόμο που περιέχει 18 διηγήματα των Νgaio Marsh, Cyril Hare, Gladys Mitchell, Margery Allingham, Nicholas Blake, Carter Dickson, Michael Innes, Christianna Brand, Julian Symons, Michael Gilbert, Michael Underwood, P.D. James, Edmund Crispin και Geoffrey Bush, H.R.F. Keating, Ruth Rendell, Robert Barnard, Reginald Hill, Simon Brett