Την 1η Αυγούστου 1914 η Ρωσία κήρυξε τον πόλεμο στην Γερμανία. Στις επόμενες τρεις μέρες ο πόλεμος είχε αγκαλιάσει σχεδόν όλη την Ευρώπη. Σαν ένα μικρό βραχυκύκλωμα να είχε προκαλέσει μια ανεξέλεγκτη πυρκαγιά που κατέκαψε τα πάντα.
Ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στο
Βέλγιο με κατεύθυνση το Παρίσι, η Γαλλία κήρυξε τον πόλεμο στην Γερμανία
για να ακολουθήσει η Βρετανία. Η αντίστροφη μέτρηση είχε ξεκινήσει
σχεδόν ένα μήνα πριν, όταν ο «πυροβολισμός που αντήχησε σε όλη την
Ευρώπη» ριγμένος στο Σεράγεβο από ένα νεαρό Σέρβο της Βοσνίας, είχε
αφήσει νεκρούς τον Αρχιδούκα Φερδινάνδο και τη σύζυγό του, το διάδοχο
της Αυστροουγγαρίας. Η Αυστροουγγαρία επιτέθηκε σε αντίποινα στη Σερβία,
η οποία βρισκόταν υπό την προστασία της Ρωσίας του Τσάρου και της
Γαλλίας. Η Γερμανία ήταν σύμμαχος της Αυστροουγγαρίας.
Ο
πόλεμος που ξέσπασε τον Αύγουστο του 1914 διέφερε από όλους τους
προηγούμενους γιατί για χρόνια όλα τα κράτη που συμμετείχαν
προετοιμάζονταν για το ενδεχόμενο του ξεσπάσματός του –που γινόταν όλο
και πιο βέβαιο. Κατέστρωναν λεπτομερή σχέδια επιστράτευσης, κατασκεύαζαν
διπλές σιδηροδρομικές γραμμές για την ταχύτατη μεταφορά μονάδων στο
μέτωπο, κατήρτιζαν σχέδια επιχειρήσεων που τα αναθεωρούσαν τακτικά. Και
βέβαια, ξόδευαν γιγάντια ποσά σε εξοπλισμούς.
Στρατοί
Στα
χαρτιά, τα σχέδια των Γενικών Επιτελείων έμοιαζαν αλάνθαστα. Τεράστιοι
στρατοί κινήθηκαν στις προκαθορισμένες θέσεις τους με το πιο σύγχρονο
μεταφορικό μέσο της εποχής, τον σιδηρόδρομο. Τα άλογα και τα μουλάρια
επιστρατεύτηκαν όπου δεν έφταναν οι ράγες. Η θεωρία ήταν ότι όποιος
έφτανε πρώτος στα αποφασιστικά σημεία θα είχε το αποφασιστικό
πλεονέκτημα απέναντι στον αντίπαλο που δεν θα είχε προλάβει να
κινητοποιηθεί πλήρως.
Κανείς δεν περίμενε ότι ο
πόλεμος θα τελειώσει γρήγορα μετά από μερικές αναμετρήσεις. Είναι μύθος
ότι οι κυβερνήσεις περίμεναν ότι θα ξεμπερδέψουν με ένα πόλεμο έξι
εβδομάδων. Οι Γερμανοί στρατηγοί στηρίζονταν στο περίφημο πλέον Σχέδιο
Σλίφεν, που πρόβλεπε ότι ο στρατός τους θα καταλάμβανε τη
βορειοανατολική Γαλλία, θα κατάφερε αποφασιστικά πλήγματα στη Γαλλία και
μετά θα στρεφόταν ενάντια στην Ρωσία. Ταχύτητα ήταν η λέξη κλειδί.
Οι
Γάλλοι στρατηγοί ήταν ενθουσιώδεις υποστηρικτές του δόγματος της
επίθεσης. Διέθεταν το αντίστοιχο του Σχεδίου Σλίφεν, το «Σχέδιο XVII».
Σε αυτή την εκδοχή ο γαλλικός στρατός θα έμπαινε στο Βέλγιο και στην
Γερμανία.
Οι Ρώσοι στρατηγοί στηρίζονταν στα
εκατομμύρια των επιστρατευμένων που μπορούσαν να κινητοποιήσουν και στα
σχέδια που είχαν καταρτίσει με τους γάλλους ομολόγους τους: επίθεση! Ο
ρώσικος στρατός μπήκε στην Ανατολική Πρωσία (σήμερα είναι κομμάτι της
Πολωνίας).
Όλα τα
σχέδια πήγαν κατά διαόλου. Το 1914 έδωσε τη θέση του στο 1915 και αυτό
στο 1916 και οι γραμμές του μετώπου στο χάρτη δεν είχαν αλλάξει. Ο
πόλεμος, στο Δυτικό Μέτωπο ιδιαίτερα, έγινε μια βιομηχανία θανάτου. Κι
οι μεγαλοφυείς στρατηγοί, φορτωμένοι με τα παράσημά τους, με τους τόμους
του Κλαούζεβιτς και τα απομνημονεύματα του Ναπολέοντα στις βιβλιοθήκες
τους, έστελναν απλά περισσότερο κρέας στο σφαγείο.
Η
Μάχη του Σομ ξεκίνησε την 1η Ιούλη του 1916 και κράτησε τέσσερις μήνες.
Κόστισε 1 εκατομμύριο νεκρούς και τραυματίες. Οι συνολικές βρετανικές
απώλειες έφτασαν τις 420.000, οι γαλλικές τις 200.000, οι γερμανικές
κάπου ανάμεσα στις 450.000 με 600.000. Όταν τέλειωσε η μάχη, οι
βρετανικές γραμμές είχαν προωθηθεί στην ιλιγγιώδη απόσταση των τεσσάρων
χιλιομέτρων.
Ωστόσο, βρίσκονταν ακόμα τέσσερα
χιλιόμετρα μακριά από τον κύριο στόχο της επίθεσης. Όχι για τη μάχη
συνολικά, αλλά για την πρώτη μέρα της…
Σχεδόν ένα
χρόνο μετά, ο βρετανικός στρατός εξαπέλυσε μια ακόμα επίθεση που
υποτίθεται θα στεφόταν με δαφνοστεφή νίκη. Έχει μείνει στην ιστορία ως η
«Μάχη του Πασεντέλε» από το χωριό που ήταν ο κύριος στόχος της –σχεδόν
έξι χιλιόμετρα από τις βρετανικές γραμμές. Μόνο στις δυο πρώτες
βδομάδες, 3.000 βρετανικά κανόνια έριξαν περισσότερες από 4.000.000
οβίδες στις γερμανικές οχυρώσεις. Τρεις μήνες και 600.000 νεκρούς και
τραυματίες μετά, οι συμμαχικές γραμμές είχαν προχωρήσει λιγότερο από
πέντε χιλιόμετρα. Για κάθε μέτρο γης σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν 120
άνθρωποι.
Το 1887 ο Φ. Ένγκελς στον πρόλογο που
έγραψε για μια μπροσούρα ενός γερμανού σοσιαλιστή, έκανε μια πρόβλεψη
για το που μπορούσε να οδηγήσουν οι «αμοιβαίοι εξοπλισμοί»:
«Εν
τέλει, ο μόνος πόλεμος που μπορεί η Πρωσία-Γερμανία να διεξάγει, είναι
ένας παγκόσμιος πόλεμος. Και μάλιστα ένας παγκόσμιος πόλεμος ανήκουστης
έκτασης και βιαιότητας. Οχτώ με δέκα εκατομμύρια στρατιώτες θα
αλληλοσφαγούν και στην πορεία θα ερημώσουν την Ευρώπη χειρότερα από ένα
σμήνος ακριδών. Τα βάσανα του Τριακονταετούς Πολέμου συμπιεσμένα σε τρία
τέσσερα χρόνια και απλωμένα σε όλη την έκταση της ηπείρου, πείνα,
ασθένειες, και γενικευμένη οπισθοδρόμηση στη βαρβαρότητα, τόσο στους
στρατούς όσο και στους λαούς…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου