Το Ποίημα της Εβδομάδας: 4 ποιήματα, Νίκος Αλέξης-Ασλάνογλου (1931-1996)

Η ποίηση δε μας αλλάζει Η ποίηση δε μας αλλάζει τη ζωή το ίδιο σφίξιμο, ο κόμπος της βροχής η καταχνιά της πόλης σα βραδιάζει Δε σταματά τη σήψη που προχώρησε δε θεραπεύει τα παλιά μας λάθη Η ποίηση καθυστερεί τη μεταμόρφωση κάνει πιο δύσκολη την καθημερινή μας πράξη   Γήπεδο στο Κιέρι Όσοι στεγάστηκαν στη μεθυσμένη μου ψυχή καθώς γυρεύαν σπίτι μοναχικό, οικόπεδο απερίφραχτο ή δρόμο χορταριασμένο σ’ εργατούπολη, απόψε θα με βρούνε σα να ξεχάστηκα μες στο μεγάλο γήπεδο. Τώρα που βρέχει με το απόβραδο κι η πόλη χαλαρώνει τους αργαλειούς, το γήπεδο αθόρυβα απλώνει μια θάλασσα ψαλιδισμένη, την πρασιά του. Χώμα και ήχοι απάτητοι χωνεύουν τη βροχή. Όλα γυρίζουν εκεί που δεν αρχίνησαν ποτέ, μες στην αγάπη   Κάποτε το φαντάζομαι το γήπεδο στο Κιέρι να γίνεται μια πρώιμα θαμμένη αρετή κι η αποθέωση της καλαθόσφαιρας απ’ τις κερκίδες ώς τους παίκτες να στίβεται στο σούρουπο καθώς όλα γυρίζουν εκεί που δεν αρχίνησαν ποτέ, μες στην αγάπη Είναι ένα γήπεδο που βρέχεται και με στεγάζει       Ερείπια της Παλμύρας Όσο περνά ο καιρός και κάνω ένα προχώρημα βαθύτερο μες στην παραδοχή, τόσο καταλαβαίνω γιατί βαραίνεις κι αποχτάς τη σημασία που δίνουν στα ερείπια οι άνθρωποι. Εδώ που όλα σκουπίζονται, τα μάρμαρα κι οι πέτρες κι η ιστορία μένεις εσύ με την πυρακτωμένη σου πνοή για να θυμίζεις το πέρασμα ανάμεσα στην ομορφιά, τη μνήμη εκείνου που εσίγησε ανεπαίσθητα εντός μου σφαδάζοντας στην ίδια του κατάρρευση κι ακόμα τους άλλους που ανύποπτοι μες σε βαθύν ύπνο διαρρέουν Όσο περνά ο καιρός και προχωρώ βαθύτερα στο ακίνητο φθινόπωρο που μαλακώνει πλένοντας με φως τα πεζοδρόμια, τόσο βλέπω στη χρυσωμένη δωρεά του ήλιου μια εγκατάλειψη για όσα περιμένω και δεν πήρα, για όσα μου ζήτησαν κι αρνήθηκα μη έχοντας, για όσα μοιράστηκα απερίσκεπτα και μένω ξένος και κουρελιάρης τώρα                                                Μα όταν μες στη θρυμματισμένη θύμηση αναδεύω ερείπια, βρίσκω απόκριση βαθιά, γιατί τα μάρμαρα κι οι πέτρες κι η ιστορία μένουν για να θυμίζουν το πέρασμά σου ανάμεσα στην ομορφιά – απόκριση για όσα περιμένω και δεν πήρα       Ο χωρισμός Και τώρα έρχεται η ατέλειωτη νύχτα Το καλοκαίρι ξέφτισε τα πούπουλά του στις γωνιές του δρόμου και στις ακρογιαλιές γυρίζεις ακόμα μισόγυμνος εσύ πάνω στ’ αχνάρια των πουλιών που έφυγαν σφίγγω τα χείλη μου, φιλώ ευλαβικά τα χέρια σου αντίλαλος μες στα μαλλιά από σάπιο μήλο το καλοκαίρι κύλησε κι εμείς χωρίζουμε Πρίγκηπα, δε μιλάς και λέω η ώρα αργεί ακόμα. Βάζω το χέρι στον ώμο σου και λέω στ’ αποκαΐδια των ζεστών σπιτιών που υπήρξαμε είσαι ακόμα ένας χτύπος αγάπης στη μαλακή φωνή σου τρέμει η ελπίδα μου για σένα ζω τη σκοτεινιά μιας άνοιξης που παραπαίει λέω αυτό το σώμα είναι η καρδιά μου σωστή Μ’ αφήνεις, Άρχοντα. Το καλοκαίρι έφυγε. Η βουή της φθινοπωρινής θάλασσας αργά σταλάζει το τέλος που είναι πάντα πνεύμα και δάκρυ φωτεινός στρόβιλος, ήχος καθάριου νερού, εγκαρτέρηση πως έτσι θα πάνε όλα ώς το τέλος. Ιδωμένα σ’ ένα καινούριο όραμα που μας μεθάει εκβιάζει άσκοπα λόγια και μικρές κραυγές μας κάνει αδέρφια Η ποίηση δεν μας αλλάζει, Γήπεδο στο Κιέρι, Ερείπια της Παλμύρας - (από το Ο Δύσκολος Θάνατος, Νεφέλη 1985) Ο χωρισμός -  (από το Ωδές στον Πρίγκηπα, Ύψιλον 1991)     Βιογραφικό Σημείωμα ΝΙΚΟΣ - ΑΛΕΞΗΣ ΑΣΛΑΝΟΓΛΟΥ (1931-1996) Ο Νίκος Ασλάνογλου (το ψευδώνυμο Αλέξης διάλεξε στα εφηβικά του χρόνια από τον ομώνυμο ήρωα του Ντοστογιέφσκι στο έργο του Ταπεινοί και καταφρονεμένοι) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Οι γονείς του ήταν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Τέλειωσε το πειραματικό σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1949), όπου στη συνέχεια σπούδασε γαλλική φιλολογία. Γύρω στο 1950 (μετά το θάνατο του πατέρα του) ανέλαβε συνδιευθυντής (μαζί με το γαμπρό του Βασίλη Φράγκο) στην εριουργία Μάκερ, που χρεοκόπησε λίγο αργότερα. Στη συνέχεια έφυγε στη Γαλλία και την Αίγυπτο και συνέχισε τις σπουδές του στα Πανεπιστήμια Καΐρου και Αιξ - αν Προβάνς. Εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, ως καθηγητής σε φροντιστήριο ξένων γλωσσών, ως επιστημονικός συνεργάτης στην Αρχιτεκτονική Σχολή Θεσσαλονίκης και μετά το 1980, οπότε εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, ως επιμελητής και λογοτεχνικός σύμβουλος στον εκδοτικό οίκο Ευσταθιάδη. Το 1951 ίδρυσε από κοινού με τον Κ.Κατσανό το περιοδικό Σκέψη, που κυκλοφόρησε ένα μόνο τεύχος, στο οποίο ο Ασλάνογλου δημοσίευσε το πρώτο του δοκίμιο, με τίτλο Θάνατος και γέννηση στην ποίηση του Γιώργου Θέμελη. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1952 με την πολυγραφημένη έκδοση του έμμετρου θεατρικού μονοπράκτου έργου Θάλασσα και συγχρονισμός, απόσπασμα του οποίου δημοσίευσε το 1953 στις σελίδες του φοιτητικού περιοδικού Πυρσός. Στο ίδιο περιοδικό υπήρξε επίσης μέλος της συντακτικής επιτροπής (1953-1955) και δημοσίευσε οχτώ ακόμη ποιήματα. Βασικό στέλεχος του περιοδικού του Ντίνου Χριστιανόπουλου Διαγώνιος (1958-1962), συνεργάστηκε επίσης με τα περιοδικά Διάλογος, Καινούρια Εποχή, Ευθύνη, Ausblicke και τις εφημερίδες Δράσις και Ναυτεμπορική. Πέθανε στην Αθήνα. Η ποίηση του Ασλάνογλου δέχτηκε επιδράσεις από τα καλλιτεχνικά ρεύματα του νεοσυμβολισμού και του υπαρξισμού, ενώ καθοριστικό ρόλο στη γραφή του έχουν η ανάμνηση εμπειριών και βιωμάτων, η θεματική της μετεμφυλιακής ελληνικής πραγματικότητας και επιρροές από την ποίηση του Σεφέρη, του Καρυωτάκη, του Άγρα. Από τη μεταφραστική λογοτεχνική του δραστηριότητα σημειώνουμε τις Εκλάμψεις του Ρεμπώ. 1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Νίκου – Αλέξη Ασλάνογλου βλ. Ζήρας Αλεξ., «Ασλάνογλου Νίκος – Αλέξης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984 Φαρμάκης Φραγκ., «Ασλάνογλου Νίκος – Αλέξης», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας2. Αθήνα, Χάρη Πάτση, [1968] και χ.σ., «Σύντομη βιογραφία», Διαβάζω367, 10/1996, σ.22.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία • Αρανίτσης Ευγένιος, Κριτική για τις Ωδές στον πρίγκηπα, Ελευθεροτυπία, 31/1/1982. • Βαρβέρης Γιάννης, «Πρίγκηψ και πτωχός», Διαβάζω367, 10/1996, σ.23-24. • Βρεττάκος Νικηφόρος, «Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου: Ο θάνατος του Μύρωνα», Επιθεώρηση ΤέχνηςΙΑ΄, ετ.ΣΤ΄, 2/1960, αρ.62, σ.165. • Ζήρας Αλεξ., «Ασλάνογλου Νίκος – Αλέξης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984. • Γαλάζη Πίτσα, «Νίκος - Αλέξης Ασλάνογλου», Ακτή28, ετ.Ζ΄, Φθινόπωρο 1996, σ.496. • Δαλακούρα Βερενίκη, Κριτική για τα Τρία ποιήματα, Το Βήμα, 1η/3/1987. • Καρατζόγλου Γιάννης, «Η αρχή μιας μεταβατικής πορείας», Διαβάζω55, 8/1982, σ.57-60. • Καρβέλης Τάκης, «Το αργό πετρέλαιο ενός δύσκολου θανάτου» (κριτική για τον Δύσκολο θάνατο), Διαβάζω24, 10/1979, σ.73-75. • Καρβέλης Τάκης, «Αισθητική λειτουργία ενός προποιητικού υλικού», Επίκαιρα9, 27/8/1987, σ.96 (τώρα και στον τόμο Δεύτερη ανάγνωση· Κριτικά κείμενα 1984-1991, σ.119-230. Αθήνα, Σοκόλης, 1991). • Κέντρου – Αγαθοπούλου Μαρία, «Νίκος – Αλέξης Ασλάνογλου», Η λέξη135, 9-10/1996, σ.660-662. • Κοκόλης Ξ.Α., Δώδεκα ποιητές, Θεσσαλονίκη 1930 -1960. Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1979. • Κόρφης Τάσος, Κριτική για τα 44 ποιήματα, Η Καθημερινή, 11/5/1978. • Μερακλής Μ.Γ., «Η ποίηση του Νίκου – Αλέξη Ασλάνογλου», Η λέξη5, 6/1981, σ.344-347. • Σινόπουλος Τάκης, «Νίκος - Αλέξης Ασλάνογλου: Ο θάνατος του Μύρωνα», Κριτική7-8, 1-4/1960, σ. (και αναδημοσίευση στο Διαβάζω367, 10/1996, σ.30-31). • Σταματίου Κ., Κριτική για τον Δύσκολο θάνατο, Τα Νέα, 2/6/1979. • Σταματίου Κ., Κριτική για τον Δύσκολο θάνατο, Τα Νέα, 8/2/1986. • Φάις Μισέλ, «Ένα πρωτόλειο: Προοπτική και ζυμώσεις», Διαβάζω367, 10/1996, σ.26-27. • Φάις Μισέλ, «Ασλάνογλου Νίκος-Αλέξης: Περικλείει και ερμηνεύει όλα τα υπόλοιπα έργα μου», Διαβάζω367, 10/1996, σ.28-29 (πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Marie - Claire (2/1990). • Φαρμάκης Φραγκ., «Ασλάνογλου Νίκος – Αλέξης», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας2. Αθήνα, Χάρη Πάτση, [1968]. • Φωστιέρης Αντώνης, Κριτική για το Δύσκολο θάνατο, Καθημερινή, 11/10/1979. • Χουζούρη Ε., Κριτική για τα Τρία ποιήματα, Η Καθημερινή, 15/10/1987. Συνεντεύξεις • Στο Θανάση Νιάρχο και τον Αντώνη Φωστιέρη, Η λέξη5, 6/1981, σ.396-398. • Στη Μαρία Τρουπάκη με τίτλο «Νίκος – Αλέξης Ασλάνογλου:…γράφω ποίηση για να καταγράψω ο, τι αντιστρατεύεται και κατατρίβει τη ζωή μας», Διαβάζω118, 8/5/1985, σ.68-72. Αφιερώματα περιοδικών • Εντευκτήριο18, 3/1992. • Αντί42, 13-19/9/1996, αρ.615. • Εντευκτήριο36, 9-11/1996. • Το τραμ1 [36], Φθινόπωρο 1996. • Οδός Πανός90-92, 3-4/1997.

Εργογραφία (πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις) Ι.Ποίηση • Δύσκολος θάνατος. Θεσσαλονίκη, Κοχλίας, 1954. • Ο θάνατος του Μύρωνα. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος,1960. • Ποιήματα για ένα καλοκαίρι. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1963. • 44 ποιήματα. Επιλογή 1946-1964. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1970. • Νοσοκομείο εκστρατείας. Ποιήματα 1964-1972. Θεσσαλονίκη, ιδιωτική έκδοση, 1972. • Αργό πετρέλαιο. Ποιήματα 1971-1974. Αθήνα, Πολύτροπον, 1974. • Ωδές στον πρίγκηπα. Αθήνα, Ύψιλον, 1981. ΙΙ.Θέατρο • Θάλασσα και συγχρονισμός. Θεσσαλονίκη, Πολυγραφημένη έκδοση, 1952 (και πρώτη κανονική έκδοση Αθήνα, Ύψιλον, 1991). ΙΙΙ.Συγκεντρωτικές εκδόσεις • Δύσκολος θάνατος (1946-1974)· Επιμέλεια Γιώργου Χρονά. Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1978. • Τρία ποιήματα. Αθήνα, Νεφέλη,1987. ΙV. Μελέτες - Δοκίμια • Θάνατος και γέννηση στην ποίηση του Γιώργου Θέμελη. Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος, 1959. V.Μεταφράσεις • Ρεμπώ Αρθούρος, Εκλάμψεις. Αθήνα, Πανδώρα, 1971. • Ζολά Εμίλ, Η ταβέρνα. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1985. 1. Για εξαντλητική καταγραφή των εκδεδομένων και δημοσιευμένων έργων του Νίκου - Αλέξη Ασλάνογλου από το 1952 ως το 1991 βλ. Καλαμαράς Βασίλης Κ., « Ν.Α. Ασλάνογλου (1952-1991)», Διαβάζω367, 10/1996, σ.32. πηγές: ΕΚΕΒΙ,  Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού